در بهترین شرایط، عرق کردن زیاد می‌تواند فقط عذاب دهنده و ناراحت کننده باشد اما بعضی اوقات این تعریق زیاد، واقعا نشانه‌ای از یک بیماری است. عموما تشخیص علت زیاد عرق کردن برای افراد عادی ممکن نیست. امکان دارد که تعریق زیاد، علامت مشکلات تیروئیدی، دیابت و یا عفونت باشد. این مشکل، در افراد مبتلا به اضافه وزن نیز نسبت به سایر افراد شایع‌تر میباشد. تعریق شبانه نیز، مشکلی است که به دنبال آن فرد در موقع خواب احساس گرما و حرارت زیاد کرده و در اثر این گرما، بقدری عرق می‌کند که بالش، ملحفه و تشک او از عرق خیس میشود؛ این تعریق زیاد در اثر گرمای هوای اتاق نیست، بلکه دلایل زیاد دیگری باعث بروز این عارضه می‌گردد. در یک مطالعه روی ٢٢٦٧ بیمار، ٤١ درصد آنها بیان کردند که در طی یک ماه قبل دچار تعریق زیاد در خواب شده‌اند؛ لذا این مشکل در بین افراد بیمار، شایع است. خبر خوب اینکه، تعریق زیاد در اکثر موارد بی‌خطر است! اگر نگران زیاد عرق کردن خود هستید، ادامه مطالب را مطالعه نمائید.
تعریق بیش از حد چیست؟
اگر در هوای گرم بیشتر از بقیه عرق می‌ریزید و یا هنگام کار و فعالیت عرق می‌کنید، معمولا این نوع از تعریق در شما، خطرناک نیست. عرق کردن واکنش طبیعی بدن به کار زیاد و نیاز به خنک شدن است. افراد مختلف با شدت‌های متفاوتی عرق می‌کنند و این نوع تعریق در فرد، طبیعی است (بعضی از افراد راحت‌تر از بقیه عرق می‌کنند.) .
عرق کردن زیاد و بیش از حد زمانی نشانه بیماری است که در شرایط نرمال و عادی، بسیار بیشتر از آنچه که معمول است عرق بکنیم. اگر مبتلا به بیماری هیپرهیدروز یا تعریق زیاد هستید، در زمان‌های نامناسب که دلیلی برای عرق کردن وجود ندارد، بشدت عرق می‌کنید. بعنوان مثال:
هوا کاملا مطبوع و مناسب است، شما مضطرب نیستید، تب ندارید و مثلاً در حال دیدن تلویزیون بوده و یا دراز کشیده‌اید، اگر ناگهان شروع به تعریق کردید و میزان آن بیشتر از حد طبیعی بود، پس عرق کردن شما نرمال نیست. تعریق بیش از حد به دو دسته کلی تعریق عمومی و تعریق موضعی تقسیم میشود.
تعریق موضعی
عرق کردن زیاد اولیه کانونی باعث بیماری نمیشود. بطورکلی در این حالت، مشکل شما فقط تعریق زیاد در یک نقطه بوده و دچار بیماری نشده‌اید. افراد مبتلا به این نوع، سالم بوده و مشکل خاصی ندارند. علایم و نشانه‌های تعریق کانونی نسبتا خاص هستند. به این دلیل به این نوع عرق کردن زیاد، کانونی و یا موضعی می‌گویند که فقط بخش خاصی مانند: زیر بغل، ران، سر، صورت، دست‌ها و یا پاها تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
هنوز محققان مطمئن نیستند که چرا افراد به این نوع از تعریق دچار می‌شوند، با این حال بنظر می‌رسد که شاید مسئله ناشی از نقصی در سیستم عصبی خودکار (اتونوم) باشد. مدارکی وجود دارد که ثابت می‌کند این نوع تعریق بصورت ارثی نیز منتقل می‌گردد
تعریق عمومی
این نوع شیوع کمتری داشته و باعث بروز تعریق، نه فقط در دست و پا، بلکه در سراسر بدن میشود. دلیل اینکه به این نوع تعریق، ثانویه می‌گویند این است که ناشی از وجود سایر علل و یا بیماری‌ها میباشد. یکی از علائم معمول و مشهور در تعریق عمومی ثانویه، عرق کردن در طی شب میباشد.
بعضی از بیماری‌ها و یا دلایلی که باعث تعریق عمومی ثانویه می‌شوند، موارد زیر هستند:
۱. یائسگی و قاعدگی
گرگرفتگی در اثر یائسگی می‌تواند در طی روز یا شب رخ بدهد و باعث تعریق زیاد در زنان یائسه گردد (این موضوع یکی از علل شایع تعریق در زنان است.) بروز قائدگی نیز، می‌تواند با احساس ضعف و تعریق در بانوان همراه باشد.
۲. تعریق زیاد با علت ناشناخته
تعریق زیاد با علت ناشناخته، حالتی است که در آن بدن همیشه و بدون علتی مشخص، عرق زیادی تولید می‌کند.
۳. انواع بیماری‌های عفونی
سل یک بیماری عفونی است که باعث تعریق زیاد، بویژه در هنگام خواب می‌گردد. همچنین عفونت‌های باکتریائی مثل اندوکاردیت (عفونت بافت‌های قلب)، استئومیلیت (عفونت استخوانی) و آبسه دندان باعث تعریق شدید در هنگام خواب می‌شوند. همچنین تعریق شدید در شب یکی از علائم اصلی بیماری ایدز است. تب مالت یا بروسلوز هم، یک عفونت باکتریائی دیگری است که باعث تعریق زیاد، بویژه در هنگام شب میشود.
۴. سرطان
تعریق یکی از علائم زودرس برخی سرطان‌ها است. بیشترین سرطانی که باعث تعریق میشود، سرطان بافت لنفاوی است؛ اما افرادی که نمی‌دانند دچار سرطان هستند، علائم دیگری نیز دارند، همانند کاهش وزن بی دلیل و تب. لوسمی که نوعی سرطان خون است نیز موجب تعریق شدید شبانه می‌گردد.
۵. داروها
مصرف برخی از داروها نیز باعث تعریق میشود. داروهای ضد افسردگی از رایج‌ترین داروهایی هستند که منجر به تعریق زیاد می‌گردند. ۸ الی ۲۲ درصد افرادی که از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌کنند، دچار تعریق شبانه می‌شوند. سایر داروهای مربوط به بیماری‌های روانی نیز، می‌توانند باعث تعریق شبانه گردند.
۶. افت قند خون (هیپوگلیسمی)
کاهش قند خون یا هیپوگلیسمی نیز باعث تعریق زیاد میشود. بیماران دیابتی که انسولین و یا داروی کاهنده قند خون مصرف می‌کنند، ممکن است دچار کاهش قند خون و در نتیجه، تعریق شدید گردند.
۷. تغییرات هورمونی
تعریق زیاد یا گرگرفتگی، می‌تواند در اثر اختلالات هورمونی مختلفی دیده شود که از نظایر آن می‌توان به هیپرتیروئیدی (پرکاری تیروئید)، فئوکروموسیتوم و سندرم کارسینوئید اشاره کرد. فئوکروموسیتوم، توموری خوش‌خیم در غده فوق کلیوی است که باعث ترشح بیش از حد هورمون‌های اپی‌نفرین و نورواپی‌نفرین میشود. بالا رفتن این هورمون‌ها در خون باعث رنگ پریدگی، تند شدن ضربان قلب، تعریق زیاد، ضعف، سردرد و افزایش فشار خون میشود. سندرم کارسینوئید، مجموعه‌ای از علائم ناشی از ترشح هورمون سروتونین و سایر مواد از تومورهای کارسینوئید دستگاه گوارش است. علائم آن شامل گرگرفتگی صورت، اسهال، تعریق زیاد، تندی ضربان قلب و افت ناگهانی فشارخون میباشد.
*نکته
تغییرات هورمونی در دوران بلوغ نیز ممکن است موجب تعریق شدید شبانه شود.
۸. بیماری‌های دستگاه عصبی
برخی بیماری‌های عصبی مانند دیس رفلکسی اعصاب خودکار (که در اثر تحریک در سطح زیر ضایعه در بیماران نخاعی بوجود می‌آید.)، سیرینگومیلی (بروز کیست پر از مایع در نخاع)، سکته مغزی و سایر آسیب‌های اعصاب خودکار، می‌توانند باعث تعریق زیاد شوند. استرس‌های وارده و بروز واکنش‌های اضطرابی نیز می‌توانند موجب بروز تعریق شدید گردند. (تعریق‌های ایجاد شده در نتیجه استرس و واکنش‌های اضطرابی غالبا کوتاه مدت و مقطعی هستند.)
*نکته
مسائل زیر نیز می‌توانند از عوامل دخیل در بروز تعریق زیاد باشند:
بارداری، اعتیاد به الکل، مواد مخدر و سیگار، بیماری پارکینسون، ورم مفاصل (در اثر آرتروز و نقرس)، آسم، مالاریا، سکته مغزی و نارسایی قلبی.
در چه صورت نیاز به مراجعه به پزشک داریم؟
۱. عرق کردن به حدی است که لباس و کفش را خیس می‌کند و یا از صورت عرق می‌چکد.
۲. عرق کردن به صورتی که مانع انجام کارهای روزانه فرد شود.
۳. بطور مداوم یا مکرر، تب، سرگیجه و یا نبض تند وجود دارد.
۴. عرق، بلورهای رنگی روی پوست تشکیل داده و یا تحریک پوستی ایجاد می‌کند.
۵. با اینکه اتاق خنک است، شب عرق می‌کنید، مخصوصا بصورت دوره‌ای و منظم.
۶. عرق شبانه با تب، خستگی، ناراحتی یا درد بدن همراه است.
۷. گرفتاری‌های خواب، مثل راه رفتن در خواب، کابوس دیدن، بی نفسی (آپنه) و بی‌خوابی نیز شما را درگیر کند.
