تبریز، کلان‌شهری غنی از فرهنگ و تمدن، امروزه یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری کشور است که علاوه بر طبیعتی سرسبز و چشم‌نواز، آثار تاریخی ارزشمند و متعددی را در خاک خود جای داده است.
تبریز، مهد شعر و ادب، سرزمینی قرار گرفته در شمال غربی ایران است که میتوان جاذبه‌های گردشگری متعددی را در آن یافت؛ به همین دلیل این ناحیه از کشور، همواره میزبان جمع زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است تا لحظاتی خاطره‌انگیز را برایشان رقم بزند. لحظه‌هایی ناب که آکنده از عطر طبیعتی سرسبز است و میتوان بوی نم تاریخ را در آثار باستانی‌اش استشمام کرد.
۱. ارگ تبریز (ارگ علیشاه)
ارگ تبریز، عمارتی کهن و متعلق به قرن ۸ هجری قمری است که بنای اولیه‌ی آن طی ۱۸ سال و به منظور ایجاد آرامگاهی بزرگ در صحن مسجد علیشاه احداث شد. این بنای تاریخی، حوادث تاریخی متعددی را نظاره‌گر بوده و امروزه نیز یکی از جاذبه‌های گردشگری تبریز محسوب می‌شود.
۲. مسجد جامع تبریز
مسجد جامع تبریز، بنایی باقیمانده از عصر حکومت سلجوقیان است که به مسجد جمعه و جامع کبیری نیز شهرت دارد. این عمارت از جمله کهن‌ترین ساختمان‌های تاریخی این شهر است که معماری و تزئینات صورت گرفته در آن همانند دیگر بناهای تاریخی این شهر، ستودنی است.
۳. موزه قاجار (خانه امیر نظام گروسی)
خانه‌ی امیرنظام گروسی، بنایی بازمانده از دوران سلطنت قاجاریان است که اکنون به همت سازمان میرات فرهنگی تبریز، تغییر کاربری داده و به عنوان موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این عمارت به دلیل بهره‌مندی از معماری زیبای قجری، بسیار تماشایی بوده و یکی از مکان‌های گردشگری شهر تبریز است.
۴. کاخ و موزه شهرداری
قطعا میتوان کاخ شهرداری تبریز را یکی از زیباترین عمارات کهن این شهر نامید. ساختمانی متعلق به دوران پهلوی اول است، که پروسه‌ی ساخت آن از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ به طور انجامید. ساعتی بر این عمارت تعبیه شده است و مردم محلی به آن میدان ساعت می‌گویند. این بنای تاریخی نزدیک به یک دهه است که به موزه‌ی شهرداری تبریز تبدیل شده است که در نوع خود اولین نمونه در سراسر کشور است.
۵. مقبره الشعرا
یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریز به مقبرهالشعرا شهرت یافته است که در گذشته به نام‌های مختلفی از جمله حظیره‌الشعرا و قبرستان سرخاب نیز شناخته می‌شد. وجه تسمیه این منطقه به مقبرهالشعرا، به دلیل حضور بیش از ۴۰۰ پیکر شاعر، عارف و مردان سرشناس داخلی و خارجی است که در آن دفن شده‌اند و باعث اهمیت یافتن این مکان شده است. اکنون این محل یکی از مکان‌های گردشگری تبریز است که میزبان مسافران داخلی و توریست‌های بسیاری است.
۶. ائل گلی (شاه گلی)
در شهر تبریز، استخری بزرگ و وسیع به نام ائل‌گلی قرار دارد که احتمالا در دوران آق‌قویونلوها ایجاد و در زمان صفویان گسترش یافته است. از نکات قابل توجه این مکان حضور عمارت کلاه‌فرنگی با معماری زیبا و چشم‌نواز در مرکز آن است که زیبایی آن محوطه را دو چندان کرده است. البته به نظر میرسد که شهرداری در سال ۱۳۴۶، این ساختمان زیبا را بر بنایی قدیمی و خشتی احداث کرده است. میراثی که امروزه به عنوان تفرجگاهی دوست‌داشتنی و زیبا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۷. بازار قدیمی تبریز
بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده‌ی جهان، در شهر تبریز وجود دارد که از آن به بازار قدیم یاد می‌شود. این مکان که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است، در حدود ۳۰۰ سال پیش بازسازی شده است. البته مدارک قابل توجهی که بتوان به استناد آن‌ها، تاریخ دقیق احداث این بازار را مشخص کرد، وجود ندارد. ولی طبق برخی مدارک تاریخی به نظر میرسد که از قرن ۴ هجری این مکان دایر بوده است.
۸. کوه عون بن علی
در رشته‌کوه سرخاب، کوهی به نام عون بن علی قرار دارد که از آن به عینالی نیز یاد می‌شود. طبق اسناد تاریخی، این کوه، مدفن دو تن از فرزندان حضرت علی (ع) به نام‌های «عون بن علی» و «زین بن علی» است. محل قرارگیری این کوه در شمال تبریز است و آرامگاهی به قدمت دوران ایلخانان در آن احداث شده است. به نظر میرسد که این مقبره پیش از اسلام آتشکده و کلیسا بوده است که پس از اسلام، آن را به مسجد تبدیل کرده‌اند.
۹. مسجد کبود (مسجد جهانشاه)
مسجد کبود تبریز، مسجدی است بازمانده از قرن نهم هجری قمری و دوران قراقویونلوها که به مسجد جهانشاه نیز شهرت دارد. معماری انجام شده در این بنا، به ویژه کاشی‌کاری بی‌نظیر آبی‌رنگ و معرق، سبب شده است که این عمارت تاریخی را فیروزه‌‌ی جهان اسلام لقب دهند. از دیگر نکات قابل توجه در این مسجد، کشف دو مقبره خالی است که احتمالا متعلق به جهانشاه و همسر وی است.
۱۰. خانه مشروطه تبریز
مشهورترین و پرافتخارترین عمارت تاریخی در تبریز، خانه‌ی مشروطه است که در اوج انقلاب مشروطه، مکانی برای اخذ تصمیم‌گیری‌های مهم و ارزشمند توسط بزرگان مشروطه بوده است. بنایی قدیمی و متعلق به سال ۱۲۴۷ هجری که توسط حاج ولی معمار از معماران مشهور تبریزی ساخته شده است. این ساختمان کهن به دلیل معماری زیبا و چشم‌نواز و نیز وجود عکس‌ها، مجسمه‌ها و وسایل بزرگان تاریخ از جمله ستارخان، دارای اهمیت بسیار است و به عنوان یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری تبریز، شناخته می‌شود.
۱۱. روستای کندوان
بدون شک، یکی از مشهورترین و محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر تبریز، روستان صخره‌ای کندوان است که از شهرتی جهانی نیز برخوردار است. این روستا، یکی از سه روستای صخره‌ای در جهان است که به دلیل شکل ظاهری آن که شبیه به کندوی عسل است، به این نام شهرت یافته و زیبایی منحصربه‌فرد و خیره‌کننده‌ی آن، باعث جذابیتی مثال‌زدنی شده است. از نکات برجسته و بی‌نظیر این روستا، میتوان به معماری سنتی خانه‌ها که نمی‌توان در ایران نمونه‌ی دیگری از آن را بیان کرد و نیز جاری بودن زندگی که باعث حیرت جهانیان شده است، اشاره کرد. به نظر میرسد که قدمت این منازل به قرن ۷ هجری بازمی‌گردد.
۱۲. باغ گلستان تبریز (باغ ملی)
باغی با مساحت ۵۳ هزار متر مربع و متعلق به ۶۰ سال پیش، بر قبرستانی قدیمی در شهر تبریز ساخته شده است که امروزه به عنوان یکی از تفرجگاه‌های این شهر محسوب می‌شود. حضور استخرها و حوض‌های متعدد از ویژگی‌های این باغ است که با درختان و چمن‌ها محصور شده و منظره‌ای زیبا را بوجود آورده است.
