تالاسمی یکی از شایع ترین بیماری ها است و معمولا از پدر و مادری که ناقل ژن کم خونی هستند به فرزندان به ارث می رسد. تالاسمی به گروهی از اختلالات ژنتیکی در خون اطلاق می شود، برای فهم تاثیر تالاسمی بر بدن انسان لازم است ابتدا درباره نحوه ساخته شدن خون در بدن نکاتی را بدانیم.
هموگلوبین جزو انتقال دهنده اکسیژن در سلول های قرمز خونی است و شامل دو پروتیین مختلف به نام آلفا و بتا است؛ اگر بدن توانایی تولید کافی از هر نوع پروتیین را نداشته باشد، سلول های خونی به طور کامل شکل نمی گیرد و در این صورت توانایی انتقال اکسیژن کافی را ندارد و در نتیجه نوعی کم خونی در بدن ایجاد می شود که شاید تا پایان عمر همراه فرد باشد.
تالاسمی، بیماری است که به دو شکل مینور و ماژور تظاهر پیدا میکند. در تالاسمی مینور، فرد به جز یک کمخونی خفیف در برخی موارد مشکل دیگری را تجربه نخواهد کرد. اما در تالاسمی ماژور، فرد به انتقال خون منظم و مراقبتهای طبی نیازمند است.
در افراد سالم فقط مقدار کمی از آهن مواد غذایی جذب بدن می شود، اما در افراد کم خون جذب آهن افزایش می یابد. در بیماران تالاسمی نیز به علت کم خونی، جذب آهن مواد غذایی بیشتر است. بنابراین بیماران ، بهتر است رژیم غذایی خود را طوری تنظیم کنند که آهن کمتری از غذا جذب بدن شود.
در رژیم غذایی روزانه دو نوع آهن وجود دارد:
ـ آهن هم یا HEME IRON (آهن موجود در گوشت)
ـ آهن غیرهم یا NON-HEME IRON (آهن موجود در مواد غیرگوشتی)
آهن هم (HEME IRON ):
این نوع آهن در انواع گوشت قرمز، ماهی و قسمت های تیره گوشت مرغ و بوقلمون وجود دارد، جگر و قلوه نیز منابع غنی از آهن نوع هم هستند.
آهن هم به آسانی مورد استفاده بدن قرار می گیرد و جذب آن در بدن زیاد است (به طور متوسط 35 درصد آهن گوشت، جذب بدن می شود).
آهن غیرهم (NON-HEME IRON):
این نوع آهن در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد، از جمله در زرده تخم مرغ، شکلات، غلات، حبوبات، سبزی ها، میوه ها، ریشه های غده ای (مثل سیب زمینی و هویج)، میوه های خشک مثل کشمش، برگه هلو و آلو و انجیر خشک.
جذب آهن غیرهم بسیار کمتر از جذب آهن هم است. (به طور متوسط حدود سه تا هشت درصد).
افراد مبتلا به تالاسمی مینور پس از تشخیص از راه مراجعه به پزشک، نیازی به درمان و مراقبتهای پزشکی ندارند. تنها نکته قابل توجه برای افراد مبتلا به تالاسمی مینور مربوط به تغذیه و خوراک میشود. مهمترین اصل در برنامه غذایی این افراد، این است که نباید از خوراکیهای پر آهن استفاده کنند.
بيماران برخلاف تصور عموم نه تنها دچار كمبود آهن نيستند، بلكه مستعد ابتلا به مسموميت با آهن نيز هستند. از اين رو به اين بيماران توصيه ميشود از غذاهايي كه حاوي آهن زيادي هستند، پرهيز كنند.
از جمله گوشت يا جگر حيوانات بخصوص گاو و گوسفند و فرآوردههای آنها نظير همبرگر، سوسيس و كالباس. لوبيا، حبوبات، سويا، كره و خود بادامزميني، گندم، كلم بروكلي و ديگر سبزيجات برگ سبز، هندوانه، كشمش، نخودفرنگي، آب آلو، آلو، خرما، انگور، باقلا، غلات غني شده با آهن و نخود، آهن زيادي دارند و بهتر است اين بيماران در حد اعتدال از آنها استفاده كنند.