فیلم رستگاری در شائوشنک درامی رازآلود جنایی به کارگردانی فرانک دارابونت و بازی تیم رابینز و مورگان فریمن، محصول سال ۱۹۹۴می باشد. فیلم نامه از رمان استفن کینگ به نام ریتا هیروث و رستگاری در شائوشنک می باشد. کلمۀ «رستگاری» در نام فیلم یک لغت مذهبی و انجیلی است. این فیلم بر اساس داستانی کوتاهی به نام «ریتا هیورث و رستگاری در شاوشنگ» از استفان کینگ نویسندۀ معروف رمان‌های وحشت و جنایی ساخته شده است. رستگاری در شاونشاک به ذات سینما که هدفش روایت داستان و سرگرمیه وفاداره،سطحی نیست حرف برا گفتن داره ولی درحدی نیست که به روایت داستان ضربه بزنه و تماشاگر سناریو براش مبهم باشه،رستگاری در شاوشنگ یکی از بهترین روایت های تلاش برای آزادیه. یه فیلم نسبتا معمولی که خوب ساخته شده.و حس خوبی منتقل می کنه.فیلمی که سراسر درباره امیدوار بودن و صبوری در ناملایمات روزگار. در آخر فیلم قهرمان را میبینیم که در پایان تونل سیاه به نور و روشنایی میرسه. موضوع فيلم و روايت اش بسيار زيبا و جالبِ.يكي از معدود فيلم هاي تاريخ سينماست ك عده ي خيلي كمي هستند كه اين فيلم رو دوست نداشته باشند. فیلم همچنین از طریق اندی به ما نشان می‌دهد که چگونه به جای فکر کردن به مرگ، سرمان را با زندگی مشغول کنیم. یک فیلم با داستان جذاب، پایان امیدوار کننده و تیم بازیگری خوب.
اما آیا فیلم دارابونت آنقدر عالی است که لقب بهترین فیلم تمام اعصار را به دوش بکشد؟ آیا درباره خوب بودن این فیلم با القابی مثل رتبه یک و بهترین تاریخ بزرگنمایی نشده است؟ بسیاری چنین عقیده ای دارند و می‌گویند درباره رستگاری در شاوشنک فیلم بزرگنمایی شده و این فیلم، فیلمی معمولی و نهایت یه فیلم صرفا خوب هست که خیلی از دقایقش حوصله سر بر بود. و میتوان آنرا جزو اوورریت ترین فیلمهای ساخته شده دانست.
این فیلم همزمان با فیلم موفق فارست گامپ (در یک سال) ساخته شد و تقریباً در تمامی جایزه‌های اسکار، با این فیلم رقیب بود. فارست گامپ در همه رقابت‌ها پیروز شد و در این سال رستگاری در شاوشنک موفق به کسب هیچ جایزه‌ای نشد. رستگاری در شائوشنک عامه پسند بود اما فیلم هایی مثل فارست گامپ هم منتقد پسند بود هم عامه پسند. پس از اکران فیلم هم منتقدین در نقد هایشان چندان روی خوش به فیلم دارابونت نشان ندادند و صرفا در حد اثری خوب از آن یاد کردند و همه توجهات در آن سال به فارست گامپ بود. مخاطبان او و بازیگرش تیم رابینز را نمی‌شناختند و فیلم در گیشه شکست خورد ولی مردم آن را در ویدئو کلوپ‌ها کشف کردند و لذا نسخۀ ویدئویی و دیجیتال آن به فروش چشمگیری رسید. و در کل فیلمهایی مثل همشهری کین، Battleship potemkin ، پدرخوانده 1 و 1، 12 مرد خشمگین، 7 سامورایی، زندگی اوهارا، روانی، سرگیجه، پنجره پشتی، داستان توکیو، فارست گامپ، breathless، پاپیون، فایت کلاب، شیندلر لیست، دیوانه از قفس پرید، سون، پیانیست، روشناییهای شهر، دزد دوچرخه، سینما پارادیزو و اکثر فیلمهای میزوگوچی و.......بیشتر به دل منتقدین نشستند و فیلم دارابونت از نظر بسیاری از منتقدین حتی نزدیک این اسامی هم نیست.
نکته دیگر اینکه فیلم «رستگاری در شائوشنگ» را نمی‌توان فیلمی انقلابی و جریان ساز دانست، مثلا فیلم the cabinet of Dr caligari آغازگر اکسپرسیونیسم در سینما بود اما شائوشنگ تاثیر خاصی در تاریخ سینما نداشت و همانطور که گفته شد در سال ساخت خودش هم چندان توسط منتقیدن جدی گرفته نشد.
درست است که این فیلم از نظر کاربران و یوزرهای وبسایت IMDB نمره عالی گرفت و بهترین بهترین ها شد اما آیا نظر اکثر منتقدین هم منطبق با نظر عموم است؟ ناگفته پیداست که تقابل منتقدین و عموم مردم همیشه بوده و هست و خواهد بود و چه بسیار فیلم هایی که منتقدین پسندیدن اما تو گیشه استقبال نشد ازشون و بالعکس اما بازهم منتقدین افراد متخصص تری در این زمینه محسوب می‌شوند، افرادی که بعضا بیش از 15 هزار فیلم دیده اند در حالی که بسیاری از کاربران این سایت و در کل فیلم بین ها حتی همان 250 فیلم برتر وبسایت راهم کامل ندیده اند. وبسایت های مختلف لیست‌های متفاوت مختلفی منتشر کرده اند که نظرات طیف‌های گوناگون مرتبط با سینما را نشان می‌دهند. لیست برترین فیلمهای سایت IMDB که براساس رای اعضای این سایت انتخاب می‌شوند و از طرف دیگر لیست بهترین‌های سایت Metacritic که بازتاب نظرات منتقدان است. حال نگاهی به چند لیست که با رای منتقدین و نه مردم عادی تنظیم شده اند می اندازیم.
-در لیست 100 فیلم برتر تاریخ از نظر منتقدین سایت Metacritic جایی که فیلم ها بر اساس نقدهای منتقدین نمره می گیرند که فیلم «رستگاری در شائوشنگ» جزو 100 فیلم برتر هم نیست!
-در لیست مجله انگلیسی Sight & Sound که از مجله‌های معتبر سینمایی جهان به حساب می‌آید و بر اساس نظر 358 فیلمساز مشهور جهان است این فیلم جایی در بین 50 فیلم برتر تاریخ ندارد.
-در لیست پنجاه فیلم برتر تاریخ از نظر مجله کریستین ساینس مانیتور هم باز اسمی از فیلم «رستگاری در شائوشنگ» دیده نمیشود.
-این فیلم از نظر کارگردانان بزرگی مثل تارانتینو و اسکورسیزی و وودی آلن و فورد کاپولا جزو فیلمهای برتر تاریخ نیست!
http://forum.cinemacenter.ir/thread9...
-در فهرست بهترین فیلمهای تمام دوران به انتخاب راجر ایبرت، منتقد فقید شهیر و سرشناس سینما هم این فیلم رویت نمیشود.
ازنظر راتن تومیتو و انیستیو فیلم امرییکا هم این فیلم، فیلم ضعیفیه یا حداقل استحقاق این جایگاهو نداره. همانطور که میبینیم صرفا از نظر سایت IMDB این فیلم چنین رتبه بالایی دارد و در رتبه بندی های معتبر توسط منتقدین جایگاه خاصی ندارد.
اما چرا معتقدیم لیست IMDB ارزش زیادی ندارد؟
لیست فیلمهای برتر این سایت یکی از غیر موثق ترین و غیرقابل اعتماد ترین لیست هایی هست که در اینترنت موجوده. به دلیل اینکه هیچ نظر کارشناسی ای رو اون اعمال نشده و فیلمها صرفا به خاطر امتیاز هایی که کاربران به اونها میدن داخل این لیست میشن. در این سایت به راحتی میشه با ایجاد اکانت های تقلبی به بهترین فیلم ها پایین ترین نمره رو داد و بالعکس و یعنی در رتبه بندی تقلب کرد(مثل بسیاری از سایت ها و اپلیکیشن های کاربر محور). برای مثال یه زمانی یه فیلم ترکیه ای به اسم Dag 2016 با بیش از 65 هزار رای و با امتیاز 10 از 10 ! عنوان بهترین فیلم سایت 2016 شد. آماری که مشخصه کاملا تقلبیه.
رای و نظر سنجی مردمی فی نفسه ملاک چندان خوبی برای اینجور لیست ها نیست، همین سال قبل در نظر سنجی بهترین گل سال دیدیم که مصری ها چطور گل صلاح که به وضوح پایین تر از گل رونالدو و بیل بود را بهترین گل سال کردند، به رای مردمی احتمالش هست که مثلا سید جلال حسینی در یک نظر سنجی از راموس بیشتر رای بیاره! برای مثال تفکیک آراء فیلم اونجرز رو دقت کنید:
https://www.imdb.com/title/tt4154796...
در کل تاریخ سینما یا حداقل کل اون 250 فیلم آی ام دی بی شاید 10 فیلم هم لایق نمره 10 کامل نباشن اما اونجرزی که صرفا یک بلاک باستر سرگرم کننده اس و تو هیچ فاکتور هنری ای حرف خاصی برای گفتن نداره تقریبا نصف کاربرها بهش 10 کامل دادن!
در لیست IMDB هم رتبه بیش از حد بالای شوالیه تاریکی و جضور فیلم هایی مثل کاپیتان آمریکا و عدم حضور بسیاری از فیلم های بهتر مثل پاپیون به خوبی ارزش این لیستو و کج سلیقگیش رو نشون میده. سایتی که توش اونجرز جزو بهترین ها هست باید فاتحه اش رو خوند!
نکته دیگه اینکه مشکل دیگه سایت imdb جامعه آماری بسیار کم این سایته. فیلم رستگاری در شائوشنک -به عنوان پر رای ترین فیلم سایت- تنها 1.7 میلیون رای داره. در حالیکه وبسایت goodreads که حال و هوایی مشابه imdb برای کتاب خوان ها بوجود آورده تا کنون آمار 5.5 میلیون رای برای کتاب بازی های گرسنگی به ثبت رسونده. نکته دیگه نقش پر رنگ هندی ها تو این سایته، 35 درصد از مخاطبان سایت imdb از کشور هندوستان هستند. یعنی هندی ها دلیل اصلی بالا رفتن این سایت بودند، شاید امتیازات عجیب فیلم های هندی در سایت رو دیده باشید و نمرات بالای برخی فیلم های هندی! امتیازاتی که imdb رو مجاب کرد لیست جداگانه ای با عنوان 250 فیلم برتر هندی رو ایجاد کنه!
نکته دیگه اینکه ای ام دی بی سایت جدیدی هست و عموم کاربراشم کاربر های جدیدی هستند و طبعا کارگردان های بزرگ اما قدیمی مثل فرضا گدار یا میزوگوچی یا اوزو یا اوروسن ولز یا حتی کوبریک که برای نسل جدید شاید چندان شناخته شده نباشند امتیاز زیادی به فیلماشون داده نمیشه به اون شکل و از اون طرف مثلا فیلم جدید تارانتینو یا اونجرز یا مثلا جان ویک میاد و خیلی سر و صدا به پا میکنه. اتفاقی که میافته اینه که این فیلم جدید به واسطه سر و صدایی که میکنه یهو امتیازش فوق العاده میره بالا. نمونه این جو زدگی هارو اگر در سایت عضو بشید و جزئیات رای های یک فیلم رو ببینید متوجه اش میشید، افراد زیادی به یک فیلم خاص نمره 10 یا 1 دادن. که هر دو این امتیاز ها بسیار نا معتبره چون هر دو از روی تعصب یا جو ( منفی یا مثبت ) میاد.
نکته دیگه اینکه خیلی از کاربرها وقتی این فیلمو تو رتبه یک میبنند ندیده بهش 10 کامل میدن، در واقع مثل حکایت لباس پادشاه که اگه کسی نعریف نکنه بقیه میگن این چقدر احمقه، مردم هم واسه دور بودن از انگ سینما نفهم بودن و احمق بودن تعریف و تمجید های آبکی و نمره های بالا به خیک فیلم بستن. در واقع برای خیلی از ما که IMDB اولین و تنهاترین مرجع بود، این فهرست به معنای نهایت راهنمای فیلم دیدن بود. یعنی اگر «رستگاری در شائوشنک» در جایگاه اول قرار گرفته است، یعنی حتما این فیلم خدای سینما است که به چنین جایگاه دست‌نیافتی و والامقامی رسیده است. البته چند وقتی هست که که IMDB اسم لیست رو از برترین فیلمهای سینما به پرامتیاز ترین فیلمها تغییر داده.
بسیاری از ما فکر می‌کنیم «رستگاری در شائوشنک» فقط به این دلیل کلاسیکِ خارق‌العاده‌ای است که در میان فیلمهای دنیا رده‌ی اول را به دست آورده است، اما راستش را بخواهید اصلا این‌طور نیست. چون داستان اول شدن «رستگاری در شائوشنک» در IMDB صرفا به خوب‌بودن فیلم مربوط نمیشود، تا قبل از سال 2008 همیشه پدرخوانده صدر لیست سایت بود. تا اینکه فیلم دارک نایت به کارگردانی نولان روی پرده رفت و اتفاقا با استقبال بسیار خوبی هم مواجه شد. دارک نایت بعد از چند هفته نمایش وارد لیست برترین فیلمهای سایت شد و رتبه اش هم تا نزدیک 50 بالا اومد و متوقف شد. نولان فن ها که دوست داشتن فیلم مورد علاقه شون جایگاه بهتری پیدا کنه شروع کردن به فیلمهای بالاتر امتیاز 1 دادن که پایین ترین امتیاز هست. دارک نایت بعد مدت کوتاهی رسید به رتبه اول. هنوز دو ماه از اول شدن شوالیه تاریکی نگذشته بود که طرفدارای پدرخوانده باز رتبه اولو پس گرفتن, با ده دادن به فیلم محبوبشون و یک دادن به شوالیه تاریکی یعنی طرفدارای پدرخوانده که از این کار نولان فن ها حسابی عصبانی شده بودند شروع کردن به دارک نایت امتیاز پایین دادن. به خاطر پایین اومدن امتیاز این دو تا فیلم نتیجه این دعوای بچه گانه این شد که رستگاری شاوشنگ که اون زمان فیلم چهارم بود رسید به رتبه اول، این اتفاق حکم آتش بس رو داشته و یجورایی هر دو گروه راضی شدن به اول شدن این فیلم! از وقتی رستگاری شاوشنگ به رتبه اول رسید توانست واسه خودش طرفدارای جدید پیدا کنه و حالا اونها هم هیچ جوره راضی نمیشن فیلم مورد علاقه شون از رتبه اول تکون بخوره!
بهتر است بپرسیم فیلمی که هیچ جایزه‌ی اسکاری برنده نشده، در زمان اکران نقدهای متوسطی دریافت کرده و در گیشه هم به یک شکست تمام‌عیار تبدیل شده است و فیلمی که این‌قدر ناشناخته بوده است چگونه در طول ۲۰ سال گذشته به نقطه‌ای می‌رسد که اکثرا آن را دیده‌اند و از آن لذت برده‌اند؟ سوال درست این است. جوابش چیست؟
«رستگاری در شائوشنک» درباره‌ی چیز پیچیده و حساسی به اسم «امید» است و در این فیلم «امید» پیروز می‌شود. این فیلم به‌طرز خیلی عامه‌پسندانه‌ای دست روی بزرگ‌ترین درد بشر می‌گذارد و جنبه‌های مختلف آن را به بهترین شکل ممکن بررسی می‌کند: امید داشتن در دنیایی که کشتن آن آزاد است. در جهنمی‌ترین نقطه‌ی زمین ناگهان زندانیان صدایی بهشتی می‌شوند و اندی یکی از موسیقی‌های موتزارت را برای زندانیان پخش می‌کند. در واقع میتوان گفت که جنس محبوبیت این فیلم دقیقا از جنس محبوبیت کتابهایی مثل کیمیاگر و بیشعوری و کتاب های انگیزشی تجاری موجود در بازار است. فیلمی با ایجاد حس امید کاذب در مخاطب!! فیلمی مملو از شعارزدگی و تصنع.
برای اینکه یه چیزی بهترین یاشه یا جزو بهترین ها باشه خیلی چیز های زیادی لارمه نه فقط یه فیلم امیدبخش با موضوع کلیشه ای که عامه پسند هست اما از نظر بازیگری و فیلمنامه و موسیقی و تدوین و....نه تنها برتری خاصی به شاهکار های سینما نداره که در رتبه ای پایین تر از خیلی فیلم های دیگه قرار میگیره، این فیلم از نظر فیلمنامه جایی در بین 101 فیلمنامه برتر تاریخ به انتخاب انجمن فیلنامه نویسان نداشت. رستگاری در شاوشنگ از نظر فنی یا به اصلاح "فیلم بودن" شاید به زور تو پنجاه تای اول باشه و از نظر خیلی کارشناسا صرفا یه فیلم خوبه نه شاهکار اما برای مردم اینجوری نبود. این فیلم بسیار انگیزه بخش و امیدوار کننده هست، ما با اندی همذات پنداری می‌کنیم، چون او خیلی یادآور برخی از نامروتی‌های غیرقابل‌توضیح زندگی خودمان است. و فیلم همچنین از طریق اندی به ما نشان می‌دهد که چگونه به جای فکر کردن به مرگ، سرمان را با زندگی مشغول کنیم. در کل فیلم خوبی هست ولی عنوان بهترین فیلم تاریخ باری این فیلم خیلی خیلی گنده اس. حالا هرچه قدر دلیل برای خودمون بتراشیم و خودمونو توجیه کنیم.
