رانندگان، از اقشار بسیار زحمتکشی هستند که علاوه بر مشکلات گاه‌وبیگاه مربوط به شغل خود، با انواع فرسودگی‌های بدنی نیز مواجه هستند. محققان کشور، در مطالعه‌ای پژوهشی، میزان شیوع دردهای عضلانی اسکلتی در این افراد را بررسی کرده و پیشنهادهایی برای کاهش این معضلات ارائه داده‌اند.
به هرگونه صدمه یا اختلال در ماهیچه، استخوان، تاندون، رباط، مفصل، اعصاب و عروق خونی که همراه با رگ به رگ شدن، درد و التهاب باشد، اختلالات اسکلتی -عضلانی گفته می‌شود. این اختلالات می‌توانند براثر شرایط کار ایجاد یا تشدید شوند.
اختلالات اسکلتی- عضلانی یکی از عوامل شایع آسیب‌های شغلی و ناتوانی در کشورهای صنعتی و کشورهای درحال‌توسعه هستند. بر اساس برآورد سازمان بین‌المللی کار در حدود ۱۶۰ میلیون بیماری مرتبط با کار در هرسال در جهان اتفاق می‌افتد که بیشترین آمار ثبت‌شده مرتبط با اختلالات اسکلتی- عضلانی ناشی از کار است.
به گفته متخصصان، بیش از یک‌میلیون شاغل، انواعی از آسیب‌ها را در هرسال تجربه می‌کنند که حرکات تکراری، وضعیت بدنی یا اصطلاحاً پوسچر نامناسب و فشار بیش‌ازحد از دلایل اصلی این آسیب‌ها هستند. طبق مطالعات انجام‌شده، علت بیش از نیمی از غیبت‌ها در محیط کار، اختلالات اسکلتی- عضلانی است.
هم‌چنین آسیب‌های اسکلتی- عضلانی ناشی از کار سبب تحمیل هزینه‌های زیادی به سیستم بهداشتی- درمانی کشورها می‌شود. هزینه‌های مستقیم شامل هزینه‌های پرداختی به پزشک و بیمارستان، توان‌بخشی، بیمه و غیره، هزینه‌های غیرمستقیم شامل ازکارافتادگی فرد آسیب‌دیده و تلفات دستمزد او، هزینه‌های تحمیل‌شده به کارفرما در خصوص استخدام و آموزش نیروی جدید به‌جای فرد آسیب‌دیده و هزینه‌های اداری شامل هزینه‌های مرتبط برای دریافت غرامت است و هزینه مرتبط با کیفیت زندگی که مرتبط با درد و رنج فرد آسیب‌دیده و خانواده او است.
در رابطه با این موضوع مهم، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی زابل و دانشگاه علوم پزشکی یاسوج پژوهشی را انجام داده‌اند که تمرکز آن بر رانندگان بوده است، چراکه رانندگی یکی از شغل‌هایی است که با سختی مختص به خود، سلامت شاغلین را به دلیل مواجهه با عوامل زیان‌آور شغلی تهدید می‌کند و یکی از عمده‌ترین بیماری‌ها و عوارض ناشی از آن، ابتلا به اختلالات اسکلتی-عضلانی است.
در این تحقیق که به‌صورت متاآنالیز و مرور سیستماتیک و با هدف بررسی میزان شیوع چنین اختلالاتی در گروه شغلی فوق انجام شده است، مقالات علمی از پایگاه‌های اطلاعاتی ملی و بین‌المللی در بازه زمانی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ مورد استفاده قرار گرفته‌اند و کل حجم نمونه مورد بررسی ۷۷۰۶ نفر با میانگین ۳۵۰ نفر در هر مطالعه بوده است.
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق، بیشترین میزان شیوع اختلالات اسکلتی - عضلانی در رانندگان به‌ترتیب مربوط به اختلال ناحیه تحتانی کمر و کم‌ترین شیوع نیز مربوط به اختلال آرنج بوده است.
محسن پورصادقیان، پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه و پنج محقق دیگر که اجرای این پژوهش را به عهده داشته‌اند، دراین‌باره می‌گویند: «مطالعات انجام‌گرفته نشان می‌دهند که بروز کمردرد در رانندگان بیش از سایر اندام‌های بدن است و این به دلیل عواملی از قبیل نشستن طولانی‌مدت، نداشتن استراحت کافی جهت رفع خستگی و تنش‌های عضلانی، وارد شدن ضربات تکراری به این ناحیه از بدن در اثر ناهمواری مسیر و دست‌اندازها و وجود نشستن گاه و تکیه‌گاه نامناسب صندلی خودرو به‌خصوص در کشورهای درحال‌توسعه است».
آن‌ها ادامه می‌دهند: «بر اساس نتایج بررسی سیستماتیکی که ما انجام دادیم، کمردرد یک مشکل رایج در بین رانندگان بوده است و تعداد رانندگان مبتلابه کمردرد احتمالاً در دهه‌های آتی افزایش قابل‌ملاحظه‌ای خواهد داشت که این موضوع می‌تواند با توجه به نشستن‌های طولانی‌مدت پشت فرمان در طول شبانه‌روز، قابل توجیه باشد».
پورصادقیان و همکارانش که این یافته‌ها را در قالب یک مقاله علمی پژوهشی در فصل‌نامه «بهداشت و ایمنی کار» به چاپ رسانده‌اند، معتقدند: «برای حل این مشکلات و به حداقل رساندن آن‌ها در جامعه، باید تحقیقات بیشتری برای شناسایی عوامل خطر و مداخلات فرهنگی مناسب جهت پیش‌گیری و درمان کمردرد صورت گیرد. هم‌چنین به رفع مشکلات فیزیکی و بهبود وضعیت ارگونومی محل کار یا همان وسایل نقلیه، بایستی توجه بیشتری شود و برای کاهش و برطرف کردن آن‌ها اقداماتی صورت گیرد و در واقع، در بازطراحی وسایل نقلیه دقت نظر بیشتری اعمال شود».
فصل‌نامه «بهداشت و ایمنی کار» توسط انجمن علمی بهداشت کار ایران به‌صورت چهار شماره در سال منتشر می‌شود.
ایسنا