ویروس ها همه جا هستند. از غذایی که میخوریم تا درون بدن جانداران و روی سطوح مختلف. ما هر ثانیه میلیون ها ویروس را وارد بدن خود میکنیم. ویروس ها بسیار بسیار کوچک هستند. آنقدر کوچک که اگر باکتری ها هم چشم داشتند، نمیتوانستند بسیاری از انواع ویروس ها را مشاهده کنند. برای مشاهده ویروس ها به میکروسکوپ های الکترونی نیاز داریم.
حمله ویروس ها به یک باکتری
همه موجودات زنده از سلول تشکیل شده اند، اما ویروس ها حتی از سلول ها هم بسیار کوچک تر هستند. هر ویروس دارای یک نوع از ماده ژنتیکی میباشد. این ماده ژنتیکی که میتواند از نوع DNA یا RNA باشد، توسط لایه ای از پروتئین محافظت میشود. نکته ای که ویروس ها را از باقی میکروب ها متمایز میکند این است که آنها نمیتوانند به خودی خود تکثیر شوند و برای این کار به سلول بدن دیگر موجودات زنده نیاز دارند. ویروس ها میتوانند به همه موجودات زنده- حتی باکتری ها- حمله کنند و از سلول های آنها برای تولید مثل استفاده کنند. بعد از وارد شدن به بدن میزبان، ویروس سلول متناسب را پیدا میکند و از طریق گیرنده های خارجی به آن میچسبد.
محتویات داخل ویروس
ویروس ها از دو طریق تکثیر میشوند: چرخه لیتیک یا چرخه لیزوژنیک
در چرخه لیتیک ویروس خود را به دیواره سلول میزبان میچسباند و بعد ماده ژنتیکی خود را به درون سلول تزریق میکند. گاهی اوقات نیز ویروس یکجا وارد سلول میشود. پس از آن، سلول از ذخایر پروتئینی و دستگاه تولید ژن خود استفاده کرده و ویروس های بیشتری را تولید میکند. بعد از پر شدن، دیواره سلول پاره شده و ویروس ها را در فضا پراکنده میکند. این ویروس های جدید چرخه مذکور را دوباره با سلول های جدید تکرار میکنند.
در چرخه لیزوژنیک ویروس همراه با سلول تکثیر میشود و هر چقدر سلول ها تکثیر شوند ویروس ها نیز به همراه آنها تکثیر خواهند شد. نکته مشکل ساز و خطرناک اینجاست که چرخه لیزوژنیک هر آن میتواند بنا به شرایطی به چرخه لیتیک تبدیل شود.
اشغال شدن فضای داخل سلول توسط ویروس ها
بسیاری از اوقات گلبول های سفید خون به ویروس ها و سلول های میزبان حمله میکنند و آنها را شکست میدهند. اما گاهی ویروس ها شرایط را بسیار پیچیده میکنند. مثلا ویروس HIV به سلول های کمک کننده T میچسبند. مشکل اینجاست که این سلول ها نقش مهمی در محافظت از بدن در برابر عفونت های مختلف و نقویت سیستم ایمنی بدن ایفا میکنند؛ وقتی که این سلول ها مشغول یا نابود شوند، بدن در برابر عفونت های دیگر آسیب پذیر میشود که میتواند منجر به مرگ بیمار شود.
علم پزشکی توانسته است دارو هایی تولید کند که می توانند فرایند تکثیر ویروس ها را با مشکل روبرو کنند. همچنین مطالعات بسیاری در زمینه جلوگیری از چسبیدن ویروس ها به سلول ها انجام شده است. زیرا اگر ویروس نتواند به سلول بچسبد، نمیتواند ماده ژنتیکی خود را تزریق کند. اما مشکل اساسی اینجاست که ویروس ها میتوانند جهش کنند. بسیاری از دارو ها و روش های درمانی که برای مقابله با ویروس های قدیمی استفاده میشوند، بر ویروس های جهش یافته تاثیری ندارند.
