مرتضی محجوبی، مرضیه، ابوالحسن صبا، علی تجویدی، عبدالله جهان‌پناه رضا ورزنده و.. در استودیو گلها، ۱۳۳۶
گلها یک برنامه موسیقی ایرانی بود که به مدت ۲۳ سال از ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷ از رادیو ملی ایران پخش می‌شد. این مجموعه جمعاً شامل ۸۵۰ ساعت مقدمه و شعرخوانی به همراه آواز بود، که در این میان تک‌نوازی‌هایی نیز گنجانده شده بود. «گلها» به سبب تحولی که در موسیقی ایرانی ایجاد کرد، و تأثیر عظیمی که بر نگرش ایرانیان نسبت به موسیقی بر جا نهاد، یکی از بهترین و اصیل‌ترین و ایرانی‌ترین برنامه‌های تاریخ رادیو شمرده می‌شود.
برنامه گلها در آغاز با نام گل‌های جاویدان به ابتکار داوود پیرنیا در رادیو تهران آغاز شد. برنامه‌های دیگری نیز به نام‌های گل‌های رنگارنگ، یک شاخه گل، برگ سبز، گل‌های صحرایی بعد از ۱۳۳۴ به این مجموعه افزوده شد. در طول یازده‌سال ریاست و نظارت پیرنیا بر تولید مجموعهٔ گلها ۵ دسته برنامه در این مجموعه تهیه شد: گل‌های جاویدان (۱۵۷ برنامه)؛ گل‌های رنگارنگ (۴۸۱ برنامه)؛ برگ سبز (۴۸۱ برنامه)؛ یک شاخه گل (۴۶۵ برنامه)؛ و گل‌های صحرایی (۶۴ برنامه) هر یک از این مجموعه‌ها شامل آثار برگزیدهٔ شاعران کهن و معاصر زبان پارسی، و دکلمهٔ شعر در آن‌ها با موسیقی و اجرای آهنگ و تفسیر جامع و کامل استادانِ فن همراه بود و دکلمه کنندگانِ بنام و وارد به فن دکلمهٔ اشعار در آن حضور داشتند. همچنین موسیقی کهن و بومی ایرانی نیز در این مجموعه‌ها به چشم می‌خورد. پس از کناره‌گیری پیرنیا از فعالیت در رادیو در سال ۱۳۴۶ و چند سال بی‌ثباتی، در سال ۱۳۵۱ برنامه دیگری با نام گل‌های تازه با مدیریت هوشنگ ابتهاج و روشی شبیه به دوره پیرنیا پخش شد.
ارکستر گلها
هستهٔ اولیهٔ ارکستر گلها را نوازندگانی همچون ابوالحسن صبا، علی تجویدی، مهدی خالدی، احمد عبادی (سه تار)، مرتضی محجوبی (پیانو)، عبدالله جهان‌پناه (ویولن)، لطف‌الله مجد (تار)، رضا ورزنده (سنتور)، عباس شیرخدایی (قره‌نی)، ایزدی (ویولن سل)، مستان (کنترباس) و حسین تهرانی (ضرب) تشکیل می‌دادند که بعدها تحت رهبری روح‌الله خالقی افراد سرشناس دیگری مانند پرویز یاحقی (ویولن)، حسن کسایی (نی و سه‌تار)، جواد معروفی (پیانو)، جلیل شهناز (تار)، ناصر افتتاح (تنبک)، علی اصغر بهاری (کمانچه)، فرهنگ شریف (تار)، منصور صارمی (سنتور) و… در آن به نوازندگی پرداختند.
تأثیر بر ادبیات
در دهه‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ که درصد بی‌سوادی جامعهٔ ایران به ۸۵درصد می‌رسید، این برنامه با یادآوری و معرفی دوبارهٔ بیش از ۵۶۰ شعر فارسی (از قدیم تا جدید) به ادبیات کلاسیک فارسی جانی تازه بخشید و تقاضا برای انتشار دیوان‌های شاعران که سال‌ها مهجور مانده بودند و دیگر چاپ نمی‌شدند، یا کیفیت چاپ و نشر آن‌ها پایین بود ناگهان بالا رفت.
اجراکنندگان برنامه گلها
خوانندگان
اکبر گلپایگانی - بیش از ۳۰۰ برنامه
حسین قوامی - بیش از ۲۵۰ برنامه
عبدالوهاب شهیدی - بیش از ۲۳۰ برنامه
ایرج - بیش از 213 برنامه
مرضیه - بیش از ۱۷۰ برنامه
الهه - بیش از ۱۳۰ برنامه
محمود محمودی خوانساری - بیش از ۱۳۰ برنامه
محمدرضا شجریان (سیاوش) - ۹۷ برنامه
سیما بینا - بیش از ۸۰ برنامه
غلامحسین بنان - بیش از ۷۰ برنامه
پوران - بیش از ۵۰ برنامه
عهدیه - بیش از ۵۰ برنامه
پروین - بیش از ۳۰ برنامه
سید جواد ذبیحی - بیش از ۲۵ برنامه
ناصر مسعودی - بیش از ۲۵ برنامه
جمال وفایی - بیش از ۲۵ برنامه
کوروس سرهنگ زاده - بیش از ۲۵ برنامه
عبدالعلی وزیری - بیش از ۱۵ برنامه
هایده - ۱۵ برنامه
ناهید - ۱۵ برنامه
آذر - ۱۴ برنامه
حمیرا - ۱۲ برنامه
مهستی - ۱۰ برنامه
نادر گلچین - ۱۰ برنامه
رؤیا - ۹ برنامه
بانو فرح - حدود ۸ برنامه
عزت روحبخش - حدود ۷ برنامه
یاسمین - حدود ۶ برنامه
خاطره پروانه - ۶ برنامه
ناهید دایی جواد - حدود ۵ برنامه
تاج اصفهانی - ۵ برنامه
شهین دخت شبیری - ۴ برنامه
درویش امیر حیاتی - ۴ برنامه
انوشه - ۴ برنامه
نوذر - ۳ برنامه
سیمین غانم - ۳ برنامه
عماد خراسانی - ۳ برنامه
شمس - ۳ برنامه
جفرودی - ۳ برنامه
منوچهری شیرازی - ۳ برنامه
ادیب خوانساری - ۲ برنامه
رشید مستقیم - ۲ برنامه
رامش - ۲ برنامه
هنگامه اخوان - ۲ برنامه
دادبه - ۱ برنامه
زند وکیل - ۱ برنامه
ملوک ضرابی - ۱ برنامه
نزاکتی - ۱ برنامه
ترانه - ۱ برنامه
بهشته - ۱ برنامه
فریده - ۱ برنامه
رامین - ۱ برنامه
سوگل - ۱ برنامه
زهره _ 2 برنامه
ویگن _ ؟ برنامه
آهنگ سازان
علینقی وزیری (کلنل)
جواد بدیع زاده
جواد معروفی
روح‌الله خالقی
پرویز یاحقی
حسین یاحقی
مرتضی محجوبی
همایون خرم
علی تجویدی
حبیب‌الله بدیعی
نصرالله زرین پنجه
محمد میرنقیبی
عبدالحسین برازنده
اسداله ملک
جهانبخش پازوکی
گویندگان
فخری نیکزاد
آذر پژوهش
فیروزه امیرمعزی
روشنک
کوکب پرنیان
شمسی فضل‌اللهی
مولود عاطفی
ایراندخت پرتوی
فروزنده اربابی
سرور پاک نشان
رضا معینی
قدسی رهبری
تقی روحانی
نورالدین ثابت ایمانی
اسداله پیمان
مرتضی اخوت
اکبر مشگین
بهرام سلطانی
امیر نوری
فرخنده
مهناز
گروه‌های مختلفی در داخل و خارج از کشور تاکنون آرشیو برنامه گلها را جمع‌آوری و عرضه کرده‌اند.
لینک منبع
