واکسن کرونا کی ساخته میشود؟
کارهای تحقیقاتی با سرعت زیادی در حال انجام است.
بیش از بیست واکسن مختلف در مرحله طراحی و ساخت است. یکی از آنها با اجازه مقامات و بدون انجام آزمایش حیوانی هفته گذشته به بدن چند داوطلب تزریق شد تا از نظر ایمنی و کارایی بررسی شود.
بقیه دانشمندان فعلا دارند مرحله آزمایشهای حیوانی را طی میکنند و امید دارند که در ماههای آتی بتوانند محصول خود را روی انسان آزمایش کنند.
اما حتی اگر بتوان تا پایان سال چنین واکسنی ساخت، تولید انبوه آن چیزی نیست که به راحتی انجام شود.
در نظر بگیرید که همه این اتفاقات دارد در یک بازه زمانی بیسابقه و با استفاده از روشهای نوین رخ میدهد، برای همین ممکن است کار به مشکل بخورد.
فراموش نکنید که در حال حاضر چهار ویروس کرونا میتوانند به انسان سرایت کنند. یکی از آنها باعث سرماخوردگی عادی میشود و ما برای هیچکدام واکسن نداریم.
آیا واکسن میتواند از همه سنین محافظت کند؟
متاسفانه احتمال موفقیت چنین واکسنی در افراد مسنتر کمتر خواهد بود. این ربطی به خود واکسن ندارد، اما دستگاه ایمنی وقتی پیر میشود دیگر واکنش مناسبی به واکسیناسیون نشان نمیدهد، اتفاقی که هر ساله در ارتباط با واکسن آنفلوآنزا رخ میدهد.
آیا عوارض جانبی هم خواهد داشت؟
همه داروها، حتی قرص سرماخوردگی، عوارض جانبی دارند. اما بدون انجام آزمایشهای بالینی نمیتوان درباره عوارض جانبی احتمالی یک واکسن نظر داد.
واکسن به چه کسانی داده خواهد شد؟
اگر واکسنی ساخته شود، حداقل در ابتدای امر موجودی آن محدود خواهد بود و برای همین باید اولویتبندی کرد.
پزشکان و پرستارانی که با بیماران مبتلا به کووید-۱۹ تماس دارند قطعا در صدر فهرست قرار خواهند داشت. این بیماری برای سالخوردگان بسیار خطرناک است و به همین دلیل اگر برای آنها مفید باشد در اولویت واکسیناسیون قرار میگیرند. اما شاید بهتر باشد کسانی را واکسینه کنیم که با سالخوردگان زندگی میکنند یا از آنها مراقبت میکنند.
چه خبر از دارو؟
پزشکان دارند تاثیر داروهای ضدویروس فعلی را روی بیماران آزمایش میکنند. این کار باعث پیشرفت سریعتر تحقیقات میشود چون ایمنی این داروها از پیش مشخص شده است.
این آزمایشها در حال حاضر در بیمارستانهای چند کشور در حال انجام است، اما دکتر بروس ایلوارد، کارمند سازمان بهداشت جهانی، در ماه فوریه گفت "در حال حاضر تنها یک دارو هست که شاید واقعا موثر باشد و آن هم دارویی به نام رمدسیویر است."
این دارو برای درمان بیماری ابولا ساخته شده بود، اما به نظر میرسد که میتواند ویروسهای دیگری را نیز بکشد. اما فعلا باید منتظر نتیجه آزمایش ماند.
از طرف دیگر، امید زیادی به موثر بودن دو داروی ایدز (لوپیناویر و ریتوناویر) میرفت، اما آزمایشها مایوسکننده بوده است.
این داروها تاثیر مثبتی بر بهبود، مرگومیر یا کاهش سطح ویروس کرونا در مواردی که بیماری شدید بوده است نداشتهاند. اما این آزمایش روی افرادی انجام شده بود که به شدت بیمار بودند (حدود ۲۵ درصد آنها جان باختند)، لذا شاید پیشرفت عفونت به حدی بوده باشد که دیگر کاری از دست دارو ساخته نبوده است.
داروی دیگری که نامش مطرح میشود دارویی قدیمی به نام کلوروکین است که برای بیماران مبتلا به مالاریا تجویز میشود. این دارو در محیط آزمایشگاهی ویروس را میکشد، اما در این مورد هم فعلا باید منتظر نتیجه آزمایش این دارو روی بیماران در آمریکا و دیگر کشورها بمانیم.
فعلا چه درمانهایی وجود دارد؟
واکسن مانع ایجاد عفونت میشود و در حال حاضر بهترین روش رسیدن به این هدف رعایت مسائل بهداشتی است.
اما ابتلا به این ویروس برای بیشتر مردم خیلی خفیف خواهد بود و با استراحت در منزل، استامینوفن و مصرف زیاد مایعات قابل درمان است. بیماری در بعضی از افراد ممکن است تشدید شود و به مراقبت بیمارستانی نیاز پیدا کنند.
واکسن چگونه ساخته میشود؟
واکسن مثل آموزگار است - شاگردش هم دستگاه ایمنی بدن است و درسش هم راه مبارزه با عفونت.
واکسنها بدون ایجاد خطر ویروسها و میکروبها را به دستگاه ایمنی بدن نشان میدهند. ارکان تدافعی بدن نیز عامل مهاجم را میشناسند و راه مبارزه با آن را یاد میگیرند.
در ادامه اگر بدن واقعا با این عوامل روبهرو شود دیگر میداند که چطور با این عفونتها مبارزه کند.
شیوه عمده واکسیناسیون در چند دهه گذشته استفاده از ویروس اصلی بوده است.
لذا برای ساخت واکسن سرخک، اوریون و سرخجه از نمونه تضعیفشده ویروسهای این بیماریها استفاده میشود که قادر به ایجاد بیماری نیستند. واکسن رایج آنفلوآنزای فصلی نیز سویههای اصلی اما ناتوان ویروس آنفلوآنزای رایج را در خود دارد.
در راه ساخت واکسن برای ویروس کرونای جدید از روشی نوین و نسبتا ناآزموده به نام "اتصال و اجرا" استفاده میشود. آشنایی با کد ژنتیکی کامل این ویروس کرونای جدید به این معنی است که ما نقشه کاملی برای ساخت این ویروس در اختیار داریم.
کاری که بعضی از متخصصان ساخت واکسن میکنند این است که بخشهای کوچکی از کد ژنتیکی ویروس کرونا را برمیدارند و در ویروسهای کاملا بیآزار دیگری میگذارند.
حالا شما میتوانید شخصی را با این ویروس بیآزار "آلوده" کنید و در تئوری تا حدودی نیز او را در برابر ویروس کرونا مقاوم کنید.
بعضیها هم دارند کار دیگری میکنند و تکههایی از کد ژنتیکی ویروس را مستقیما به بدن تزریق میکنند. ورود این تکه به بدن به ساخت پروتئینهای ویروسی منجر میشود و دستگاه ایمنی بدن میتواند مبارزه با آنها را یاد بگیرد.