مَراکِش یا مغرب (به آمازیغی: Murakuc، موراکوش، ⵎⵓⵔⴰⴽⵓⵛ، به عربی: المغرب)، با نام رسمی پادشاهی مراکش کشوری است در شمال غربی آفریقا. مراکش ساحلی طولانی با اقیانوس اطلس دارد که از شمال به جبل‌الطارق و دریای مدیترانه میرسد. کشور مراکش از سوی خاور با کشور الجزایر، از غرب با اقیانوس اطلس، از جنوب با کشور موریتانی و از شمال با دریای مدیترانه همسایه است. مراکش ادعای مالکیت صحرای غربی را دارد و آن را از سال ۱۹۷۵ اداره می‌کند. وضعیت صحرای غربی هنوز مورد اختلاف و مناقشه است. پایتخت مراکش شهر رباط است. از آنجا که مراکش در زمان هارون الرشید از سلطه بغداد خارج شده و تحت تسلط ترکان عثمانی نیز درنیامده بود، از جمله کشورهای عربی بود که توانست بر فرهنگ منطقه‌ای خود تأکید ورزد، اما بعدها تحت سیطره استعمار فرانسه و اسپانیا واقع شد و به تدریج تلاش‌ها برای استقلال کشور آغاز شد.
نام مراکش از نام پایتخت کهن یعنی شهر مراکش برگرفته شده‌است، که واژه‌ای بربر به معنای «سرزمین خدا» است. نام Morocco در انگلیسی هم تغییر یافته واژه مراکش است. تا همین چند دهه اخیر هم این سرزمین در زبان عربی مراکش خوانده می‌شد. نام «مراکش» در فارسی امروز معمولتر از «مغرب» است و نیز نام بین‌المللی پادشاهی مغرب مراکو است که برگرفته از نام مراکش است. دولت آن کشور هم نام رسمی بین‌المللی مراکو را به رسمیت می‌شناسد و نه نام عربی المغرب.ترکیه تنها کشور دنیا است که از پادشاهی مراکش با نام کشور فاس نام می‌برد. ابوالحسن نجفی در غلط ننویسیم می‌نویسد: «[این کشور] در قدیم مغرب نامیده می‌شده مراکش فقط ایالتی از این کشور، و نیز نام کرسی این ایالت است. علت این اطلاق جزء بر کلّ ظاهراً این بوده که در دوران اخیر کلمهٔ مغرب به کشورهای اروپا و آمریکا اطلاق شده‌است و در کتاب‌های فارسی، برای رفع ابهام، لفظِ مراکش را بر کلّ کشور مغرب تعمیم داده‌اند. باید دانست که هم در متون گذشتهٔ فارسی و عربی و هم در اصطلاح امروزهٔ کشورهای عربی‌زبان، نام این کشور مغرب است و نه مراکش.» و نیز کمیته تخصصی نام‌نگاری و یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی ایران نام این کشور را به صورت «مغرب» ضبط کرده‌است.
قبایل بربری یا آمازیغ ساکن منطقه شمال آفریقا از دیرباز دارای روابطی گسترده با ملل و تمدن‌های کهن فنیقی، کارتاژی، رومانی، وندالی و بیزانسی بوده‌اند. با این وجود هیچ‌یک از این تمدن‌ها توانائی تسلط کامل بر منطقه را نداشتند. چرا که قبایل ساکن آن دارای صفات متمایزی چون ایستادگی و مقاومت و همچنین آزادی‌خواهی و پایبندی به فرهنگ و زبان خود بودند. با رسیدن دعوت اسلامی به آن منطقه در سال ۵۰ هجری قمری (برابر سال ۶۶۵ میلادی) ساکنان منطقه با اهداف اسلامی آشنا گشته و در نتیجه دین اسلام را پذیرا شدند. اسلام سرانجام در سال ۱۷۰ هجری قمری (برابر سال ۷۸۶ میلادی) و به‌طور مشخص پس از گریز یکی از نوادگان محمد، پیامبر اسلام، معروف به مولا ادریس بن عبدالله بن الحسن بن الحسن ابن علی از دست حاکمان عباسی بغداد به صورت ریشه‌ای و بنیادین در منطقه گسترش یافته تا اینکه مراکشیان وی را به امیرالمؤمنین بودن برگزیده و پس از بیعت و اعلام وفاداری، با کمک او نخستین دولت اسلامی مستقل از خلافت مشرق عربی را بر پا نمودند که نام دولت ادریسیان را به خود گرفت. ساکنان و حکمرانان مراکش، گذشته از تفاوت‌های قبیله‌ای و ریشه‌ای خود همواره کوشیده بودند تا دین اسلام را نه تنها در سراسر کشور بلکه در مناطق جنوب و دیگر سرزمین‌های آفریقایی و همچنین در مناطق شمال و کشورهایی همچون اسپانیا، پرتغال و جنوب فرانسه گسترش دهند. سالهای ۱۹۱۲–۱۸۷۳ مصادف با حکومت‌های حسن اول، عبدالعزیز و مولای حفیظ است. این دوران در پرتو رقابت قدرت‌های بزرگ استعماری، مراکش استقلال خود را حفظ می‌کند. لیکن در سال ۱۹۱۲ پس از موافقتنامه‌های الجزیره (۱۹۰۶ م)، فرانسه بخش عظیمی از مراکش را اشغال می‌کند و از این سال به بعد مبارزه علنی مردم علیه سلطه فرانسه تحت رهبری عبدالکریم خطاب آغاز می‌گردد. در سال ۱۹۲۷ میلادی، محمدبن یوسف (محمد پنجم) به تخت سلطنت می‌نشیند و بعلت مخالفت با سلطه فرانسویان بدون اینکه خواهان گسستن کامل از فرانسه باشد تبدیل به یک چهره ملی می‌گردد که در آینده به پدر استقلال مراکش شهرت می‌یابد. فرانسه که حاضر به پذیرش استقلال مراکش نبود کوشید از برخی گروه‌ها علیه محمد پنجم استفاده نماید که در رأس آنها الجلاوی بود. از این‌رو به خواسته هواداران الجلاوی که خواستار عزل محد پنجم بودند جواب مثبت داد و محمدپنجم را به همراه خانواده‌اش به ماداگاسکار تبعید نمود. تبعید محمد پنجم نقش مثبتی در تحقق استقلال این کشور ایفاد نمود و مردم خواستار بازگشت وی و اعلام استقلال کشور شدند. از طرفی قیام الجزایر علیه فرانسه عاملی در جهت تضعیف حضور فرانسه در مراکش گردید و فرانسه به منظور جلوگیری از سرایت این قیام بر تمامی منطقه و فشارهای مردمی در داخل به تدریج زمینه را برای پذیرش خواست عمومی مردم مراکش فراهم نمود. در ۱۶ نوامبر ۱۹۵۵ محمد پنجم به کشور بازگشت و در ۳ مارس ۱۹۵۶ فرانسه استقلال کشور مراکش را به رسمیت شناخت. پس از استقلال مراکش ملک محمد پنجم (تا مارس ۱۹۶۱)، ملک حسن دوم (تا ژوئیه ۱۹۹۹) بر تخت سلطنت می‌نشینند و از این پس تاکنون نیز ملک محمد ششم بر این کشور حکومت دارد.
کشور پادشاهی مراکش که در زبان عربی به آن «المملکه المغربیه» گفته می‌شود نخستین کشور شکل گرفته مغرب مسلمان است. این کشور در ایران به نام «مراکش» شناخته می‌شود. در سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد برحسب مورد زبانی، به نام Maroc یا Morocco است چرا که واژه مغرب، مفهوم گسترده «مغرب بزرگ» (شامل کشورهای الجزایر، تونس و مراکش) را افاده می‌کند. مراکش نزدیکترین کشور آفریقایی به اروپا است که به وسیله تنگه جبل الطارق از آن جدا می‌گردد. فاصله میان مراکش و اسپانیا حدود ۱۵ کیلومتر است. مهم‌ترین بندرهای مراکش عبارت‌اند از: کازابلانکا (دارالبیضاء)، طنجه، ناظور، محمدیه، آسفی و اگادیر. مهم‌ترین شهرهای مراکش نیز: رباط (پایتخت سیاسی _ اداری)، کازابلانکا (دارای مرکزیت اقتصادی _ تجاری)، فاس (دارای نوعی مرکزیت مذهبی - فرهنگی)، مراکش (دژ فرهنگ بربر)، طنجه، اگادیر (شهرهای توریستی)، ایفرن، مکناس، وجده، تطوان، محمدیه، قنیطره (کنیترا) هستند. مراکش در دورترین قسمت شمال غربی قاره آفریقا واقع شده‌است. از شمال به دریای مدیترانه و جبل الطارق (۴۶۸ کیلومتر) و از غرب به اقیانوس اطلس (۲۷۰۰ کیلومتر) منتهی می‌شود. این کشور از شرق با الجزایر (۱۵۵۹ کیلومتر) و از جنوب با سرزمین مورد اختلاف صحرای غربی (۴۴۳ کیلومتر) هم‌مرز است. بر اساس نظر دولت و مردم مراکش که صحرای غربی را به‌طور تاریخی از آن خود می‌دانند، این کشور در جنوب با موریتانی هم‌مرز می‌گردد. شایان ذکر است دو شهر سبته و ملیلا که مشرف بر دریای مدیترانه هستند در حاکمیت ۵ قرنی اسپانیا قرار دارند و از نظر دولت مراکش این دوشهر و چند جزیره کوچک دیگر متعلق به آنها است اما اسپانیا این سرزمین‌ها را اسپانیایی می‌داند که در این صورت ۳/۶ کیلومتر به خاطر شهر سبته و ۶/۹ کیلومتر به خاطر شهر ملیلا مرز زمینی با اسپانیا وجود دارد. به‌طور کلی مراکش دارای آب و هوایی معتدل و بارانی است. این کشور در مناطق شمالی تحت تأثیر آب و هوای مدیترانه‌ای و در مناطق غربی و شمال غرب متأثر از آّب و هوای اقیانوس اطلس است. در مناطق داخلی، مراکش دارای آب و هوای قاره‌ای بوده و در رشته کوه‌های اطلس بارش برف و باران بیشتر می‌شود. مناطق جنوبی دارای آب و هوای گرم و بیابانی است.
جمعیت مراکش (با احتساب صحرای غربی) حدود ۳۱ میلیون نفر است که ۴۹/۸ درصد را مردان و ۵۰/۲ درصد را زنان تشکیل داده‌اند از این تعداد جمعیت ۴۳ درصد در مناطق روستایی و ۵۷ درصد در مناطق شهری زندگی می‌کنند. تراکم جمعیت در هر کیلومتر مربع ۴۱ نفر، میانگین نفرات خانوار ۴/۵ و نرخ رشد سالیانه جمعیت ۶۴/۱ درصد است. میزان بیسوادی در کشور نیز حدود ۵۰ درصد جمعیت است که نرخ بیسوادی در زنان ۶۲ درصد و در مردان حدود ۳۸ درصد است. نرخ بیکاری در این کشور بالغ بر۲۲ درصد جمعیت فعال است. مراکش در ساحل جنوبی دریای مدیترانه و جنوب تنگه جبل الطارق قرار دارد که توسط آن ارتباط میان دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس فراهم می‌شود. از سویی مراکش از جایگاهی راهبردی در میان کشورهای شمال آفریقا برخوردار است چرا که علاوه بر واقع شدن در حوزه جنوبی دریای مدیترانه و جنوب تنگه جبل الطارق و نزدیکی به اروپا (نزدیکترین کشور آفریقایی به اروپاست)، این کشور در مجاور اقیانوس اطلس است اندوخته عظیم ماهیان گوناگون در آب‌های نزدیک به این سرزمین قرار دارند. دسترسی به دریای آزاد و وجود منابع عظیم فسفات و دیگر مواد کانی بر اهمیت مراکش می‌افزاید و چنانچه صحرای غربی را به‌عنوان بخشی از این کشور در نظر بگیریم بر امکانات راهبردی آن افزوده می‌گردد چرا که صحرای غربی دارای ذخایر نفتی، فسفات و گاز است و ذخایر ماهیان اقیانوس اطلس در آب‌های مجاور صحرای غربی بسیار غنی است.
مراکش در فرایند تاریخی خود همواره از فرهنگی نسبتاً غنی و متنوع برخوردار بوده و هر نقطه آن نیز ضمن وابستگی به این میراث فرهنگی، ویژگی‌های خاص خود را دارا بوده‌است. جمعیت این کشور از دو قوم سامی عرب و بربرآمازیغ تشکیل شده که علاوه بر نقاط مشترک از جمله دین اسلام، میراث بر فرهنگ خاص خود هستند. بربرهای مراکش در تشکیل و تداوم فرهنگ و تمدن‌سازی کشور خود بمیزان اعراب شریک بوده‌اند. از لحاظ تاریخی، مراکش در زمان هارون الرشید از سلطه بغداد خارج شده و تحت تسلط ترکان عثمانی نیز درنیامد. از این‌رو با حفظ عنصر اسلامی ـ ملی، بر فرهنگ مراکشی خود تأکید ورزیده‌است. مراکش تنها کشور در جهان عرب است که از سوی امپراتوری عثمانی مورد هجوم و تسخیر قرار نگرفت. به‌طور کلی می‌توان اذعان داشت که مراکش در مسیر تاریخی خود، از تبادلات فرهنگی با بیگانگان جز آنچه را که خودشان خواسته‌اند، سرباز زده‌اند و هویت فرهنگی خویش را در اولویت اول قرار داده‌اند. مردم مراکش همواره تلاش نموده‌اند در گذر زمان به سنتهای مذهبی ـ ملی خود حتی در پوشیدن لباس سنتی خود، پایبند باشند. مطابق اصل ششم قانون اساسی مراکش، دین رسمی کشور اسلام است. قانون اساسی در نوع مذهب سکوت اختیار کرده لیکن از دیرباز (قرن ۱۱ میلادی) مذهب مالکی (امام مالک بن انس) در این کشور مستقر گشته و اکثریت قریب به اتفاق مردم پیرو مکتب فقهی امام مالک هستند. حاکمیت نیز تأکید زیادی بر وحدت مذهبی به‌عنوان یکی از پایه‌های وحدت مردم دارد. در مراکش تعداد اندکی مسیحی و یهودی زندگی می‌کنند. قسمت اعظم یهودیان مراکش حدود ۲۵۰ هزار نفر که در حال حاضر نسل آنها در اسرائیل به ۹۰۰ هزار نفر میرسد در زمان ملک حسن دوم به اسرائیل مهاجرت کردند. یهودیان فعلی در شهر کازابلانکا و مراکش مکناس و فاس و طنجه و صویره و رباط و سلا اقامت دارند. بر پایه اصل ششم قانون اساسی، دولت موظف است آزادی انجام امور مذهبی را برای همگان تضمین نماید. شهر فاس از دیرباز و حتی از زمان تأسیس توسط دودمان ادریسیان، شهری مذهبی بوده و جهت آموزش فقه مالکی و علوم قرآنی بنیاد نهاده شده‌است. حوزه علمیه شهر فاس که «جامعه القرویین» نام دارد از بزرگترین حوزه‌های علمی مراکش است و طلاب تربیت شده در این حوزه به سراسر کشور و حتی دیگر نقاط اتحادیه مراکش بزرگ جهت تبلیغ مذهبی اعزام می‌شوند. حوزه علمیه دیگری به نام «مولای یوسف» در شهر مراکش که در واقع دژ فرهنگ اسلامی ـ بربری است، وجود دارد. بدیهی است که علماء و فضلای برخاسته از این حوزه‌های علمیه به ویژه در شهر فاس در حکومت‌ها نقش و مشارکت داشته‌اند. مشایخ صوفیه که عمدتاً از نژاد بربرند، دارای استقلال شخصی و نیز نفوذ و پایگاه مردمی دارند. مردم مغرب و مسلمانان مالکی نسبت به سایر شاخه‌های اسلام از تسامح و بردباری بیشتری برخوردارند این شاخه از اسلام با نمادهای شیعی ستیز ندارند و به‌طور کلی مردم عموماً نسبت به ایران احترام قائل هستند و آن را بلاد فارس و سرزمین سلمان فارسی می‌دانند و سلمان نزد آنها از احترام ویژه‌ای برخوردار است.
توریسم دومین صنعت درآمدزا بعد از فروش فسفات در مراکش است. بیشتر گردشگران مراکش از کشورهای اروپایی به ویژه فرانسه و اسپانیا هستند که با توجه به شرایط سیاسی نامساعد دو کشور مصر و تونس در سالهای گذشته، مراکش را به عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب می‌کنند. مدیران صنعت گردشگری مراکش امیدوارند که این کشور به موقعیت مناسب و ایده آلی در صنعت گردشگری دست یابند و تا سال ۲۰۲۰ توریست خود را به حدود ۲۰ میلیون نفر در سال برساند.
شهر رباط به‌‌خاطر بافت قدیمی و دست نخورده و خیابان های مارپیچ و رنگارنگ محبوب گردشگران از سراسر دنیا است. کازابلانکا (Casablanca) بزرگترین شهر مراکش و مرکز صنعتی، اقتصادی و تجاری این کشور محسوب می‌شود. این شرکت که بزرگترین بندر غرب و از مهم‌ترین جاذبه های گردشگری مراکش است به عربی دار البیضاء به معنی سرای سفید نامیده می‌شود و به عروس شهرهای آفریقا شهرت دارد. بخشی از شهرت این شهر، مدیون فیلم کازابلانکا با بازی همفری بوگارت و اینگرید برگمن و به کارگردانی مایکل کورتیس است. این فیلم عاشقانه که در سال ۱۹۴۲ ساخته شده است، هنوز هم در فهرست فیلم‌های محبوب تاریخ سینمای جهان قرار دارد و هر ساله گردشگران زیادی را روانه شهر تاریخی کازابلانلا می‌کند. سرزندگی و زیبایی شب های کازابلانکا یکی از جاذبه های گردشگری این شهر به حساب می آید. مسجد شاه حسن ثانی واقع در کازابلانکا بزرگترین مسجد مراکش و سومین مسجد بزرگ جهان پس از مسجدالحرام، مسجدالنبی به شمار می‌رود و بلندترین مناره جهان در آن قرار دارد این مسجد باشکوه که بخشی از آن روی آب قرار دارد، نماد معماری مراکشی محسوب می‌شود. نورهای لیزری که از مناره های مسجد به سمت قبله تابانده می شود، از فاصله چند کیلومتری قابل مشاهده است. شهر آبی رنگ شفشاون یا شاون یکی از محبوبترین جاذبه های گردشگری مراکش محسوب می‌شود. سبک معماری آن رنگ و بوی اندلسی اسپانیایی دارد و صدای موسیقی و آوازهای اسپانیایی نیز از کوچه‌های باریک آن به گوش میرسد. در و دیوارهای آبی رنگ این شهر تاریخی نمادی از بهشت و آسمان است و آن را از سایر شهرهای مراکش متمایز می‌کند. در سفر به مراکش حتما وقت و زمانی را به دیدار از این شهر اختصاص دهید.
سبک و سیاق غذاهای مراکشی ترکیبی از غذاهای اروپایی، مدیترانه ای و عربی است. یکی از معروف ترین غذاهای مراکشی، تاجین نام دارد که از مرغ و یا گوشت در کنار انواع مختلف سبزیجات تهیه می‌شود. اسم این غذا از کوزه سفالی ای که در آن پخته می‌شود، گرفته شده است. چای سبز و نعناع که با شکر شیرین شده است، نوشیدنی محبوب مراکش است که به آن آتای می گویند و نوشیدن آن در سفر به مراکش توصیه می‌شود. این نوشیدنی داغ شیرین که گسی نشاط آوری هم دارد در زندگی روزمره مردم مراکش از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و پای ثابت پذیرایی در میهمانی‌ها و مراسمهای مراکشی محسوب می‌شود که رد کردن آن مودبانه نیست. حیوان ملی مراکش شیر بربری است که به نام شیر اطلس و شیر نوبه‌ای نیز شناخته می‌شود که نژاد آن منقرض شده است. این شیرها به لحاظ ویژگی های خاص فیزیکی خود از جذاب‌ترین گونه‌های شیر به حساب می‌آمدند. جثه اینگونه از شیرها درمقایسه باگونه هاِی دیگر بزرگتر و چشم های رنگی داشتند.
فکت های مراکش
1- در این نقطه از جهان، دست رد زدن به سینه غذاهای گوشتی که برایتان سرو می‌شود نوعی بی‌احترامی محسوب می‌شود. همچنین مراکشی‌ها معتقدند که غذا را باید حتما با دست راست میل کنید. آنها با دست چپ غذا خوردن را بی‌ادبی می‌دانند.
2- شاید برایتان بسیار عجیب باشد که بدانید مراکشی‌ها به شوخی به آب لوله‌کشی «شیر آب سرور» (Sidi Robinet) می‌گویند. آب بیشتر مناطق کشور قابل شرب است.
3- یکی از منابع اصلی درآمد شهروندان مراکشی، کشت و برداشت حشیش و ماری‌جواناست. بسیاری از خانواده‌ها از این طریق کسب درآمد می‌کنند.
4- برعکس همه جهان، مراکشی‌ها به جای قلب، کبد را نماد عشق می‌دانند.
5- غذای ملی مراکش کوسکوس است که سیکسو یا بلغور عربی هم نامیده می‌شود. این غذا در ایتالیا نیز از محبوبیت بالایی برخوردار است و اغلب به‌صورت بخارپز تهیه می‌شود. کوسکوس را اغلب همراه با گوشت یا خورش سبزیجات سرو می‌کنند.
6- ابن بطوطه یکی از جهانگردان معروف مراکشی بود که در طول ۳۰ سال حدود ۱۲۰ هزار کیلومتر را پیمود و از بیش از ۴۴ کشور جهان دیدن نمود. او را یکی از بزرگترین سیاحان تاریخ بشری می‌دانند که سفرنامه‌های خود را مکتوب و مستند کرده است. ابن بطوطه در قرون وسطا می‌زیسته است.
7- فاس سومین شهر بزرگ مراکش است که به همراه چند شهر دیگر به «شهرهای شاهانه» معروفند. فاس از شهرهای فرهنگی اسلامی بوده است و دارای ۷۰۰ مسجد و ۴۰۳ کاخ و سازه قدیمی است.
8- فاصله مرزی مراکش با قاره اروپا فقط ۱۳ کیلومتر است. این کشور در دورترین قسمت شمال غربی قاره آفریقا واقع شده‌است. از شمال به دریای مدیترانه و از غرب به اقیانوس اطلس منتهی می‌شود.
................................................................................
آشنایی با کشورها (13) : جمهوری چک
آشنایی با کشورها (12) : پورتوریکو
آشنایی با کشورها (11) : سائوتومه و پرنسیپ
آشنایی با کشورها (10) : سن مارینو
