اختصاصی طرفداری - فدراسیون جهانی بسکتبال FIBA در چند روز گذشته با انتشار مطالبی و مصاحبه با برخی از نفرات تیم ملی ایران به بررسی اولین قهرمانی تیم بسکتبال ایران در آسیا در سال 2007 پرداخته است، افتخاری که بسکتبال کشور را دگرگون کرد. تنها افتخار بسکتبال ایران از ابتدای حضور این ورزش در کشور تا سال 2006 یک مدال برنز بازیهای آسیایی بود اما از سال 2007 تا امروز بسکتبال ایران موفق شده در 6 دوره اخیر مسابقات قهرمانی آسیا به 3 طلا و 1 نقره و 1 برنز برسد، این نتایج و افتخاراتی دیگر از جمله حضور در جام جهانی و المپیک و کسب چند مدال بازیهای آسیایی در مدت زمانی کوتاه سبب شده که کارشناسان از ملی پوشانی که در سال های 2005 تا 2015 در تیم ملی حضور داشتند به عنوان نسل طلایی یاد کنند.
تاریخچه کوتاهی از تیم ملی بسکتبال ایران
المپیک 1948 لندن اولین حضور تیم ملی بسکتبال ایران در یک رقابت بین المللی رسمی بود، ایران در این مسابقات با یک پیروزی مقابل ایرلند و شکست هایی سنگین در سایر مسابقات به مقام چهاردهم المپیک رسید، سه سال بعد در اولین دوره بازیهای آسیایی در دهلی نو، تیم بسکتبال ایران با شکست تیمهای هند و برمه در حضور 5 تیم به مدال برنز بازیهای آسیایی دست یافت، مدالی که تا 55 سال بعد تنها افتخار بسکتبال ایران در صحنه بین المللی بود!
در طی این 55 سال بسکتبال ایران در اکثر مواقع در مسابقات قهرمانی آسیا و بازیهای آسیایی حاضر بود و با ثباتی مثال زدنی بجز 2 مورد در تمامی مسابقات در رده ای بین پنجم تا هشتم قرار می گرفت! تنها حضور ایران در جمع 4 تیم برتر آسیا به سال 1993 در اندونزی بر می گشت که تیم ملی ایران با بازیکنانی که مربیان فعلی بسکتبال کشور را تشکیل می دهند با شکست ژاپن به جمع 4 تیم برتر قاره کهن هم راه یافت اما با دو شکست مقابل کره شمالی و جنوبی از کسب مدال باز ماند و نهایتا چهارم شد. در این سالها قدرت بسکتبال آسیا در اختیار تیمهای شرق قاره مانند چین، فیلیپین، کره جنوبی، ژاپن و چین تایپه بود. اما از اواخر قرن بیستم و ابتدای قرن بیست و یکم با قدرت گرفتن تیمهای غرب آسیا شرایط برای ایران بدتر هم شد، تیم ملی بسکتبال ایران در سالهای 1999 و 2001 با شکست مقابل لبنان، سوریه و اردن حتی موفق به صعود به مسابقات قهرمانی آسیا هم نشد! ایران در بازیهای ورزشی غرب آسیا در سال 2002 در رشته بسکتبال بین 5 تیم حتی پایین تر از تیمهایی مانند کویت و امارات به مقام آخر رسید تا بتوان گفت که در آن سالها بسکتبال ایران به پایین ترین سطح تاریخ خود نزول کرده بود!
در همان هنگام که تیم ملی بزرگسالان ایران در کسب نتایج ضعیف رکوردشکنی می کرد، بارقه امید در تیمهای رده های سنی پایین تر در حال شکل گرفتن بود، تیم ملی جوانان ایران برای اولین بار در سال 2002 به مدال نقره آسیا رسید و 2 سال بعد هم با هدایت مهران شاهین طبع قهرمان آسیا شد. اما جرقه موفقیت بسکتبال ایران در سال 2006 و در بازیهای آسیایی دوحه زده شد، جایی که تیم ایران پس از 55 سال بار دیگر صاحب مدال برنز بازیهای آسیایی شد. شاید شکست ژاپن در مرحله یک چهارم نهایی که در آخرین دقیقه رقم خورد لحظه سرنوشت ساز بسکتبال ایران بود که باعث شد تیم ملی کشورمان بعد از سالها حضور در مسابقات به عنوان تیمی معمولی و درجه دو، سرانجام به جمع مدعیان قاره کهن افزوده شود.
امید صعود به المپیک به دلیل میزبانی چین
در آن زمان و به دلیل حضور یائو مینگ چین قدرت بلامنازع و شکست ناپذیر بسکتبال آسیا بود، اما میزبانی چین در المپیک 2008 پکن این انگیزه را برای سایر تیمهای مدعی آسیا ایجاد کرده بود که با کسب مدال نقره بعد از چین بتوانند سهمیه حضور در المپیک را کسب کنند. ایران در حالی راهی مسابقات قهرمانی آسیا 2007 و انتخابی المپیک پکن در شهر توکوشیما ژاپن شد که یکی از 9 مدعی حضور در المپیک بود! 9 تیم تقریبا هم سطح که با انگیزه حضور در المپیک با آمادگی بیشتر و ساز و برگی متفاوت پا به مسابقات آسیایی گذاشته بودند.
فدراسیون بسکتبال ایران هم بعد از کسب مدال برنز بازیهای آسیایی دست به استخدام مربی مطرح تری زد و با کنار گذاشتن مربی قبلی نیجریه ای، رایکو ترومن از کشور صربستان را برای سرمربیگری تیم ملی انتخاب کرد. تیم ایران برای کسب آمادگی بهتر در مسابقات جام ویلیام جونز کشور تایوان با حضور اکثر مدعیان آسیایی هم شرکت کرد که با 5 برد و 4 شکست به کار خود پایان داد، 4 شکست ایران مقابل تیمهای لبنان، قطر، اردن و فیلیپین رقم خورده بود، 4 تیمی که کمتر از یک ماه بعد در ژاپن همگی مغلوب تیم ملی کشورمان شدند!
اما قرعه کشی مسابقات هم خبر بدی برای ایران بود و تیم ملی ایران در گروه مرگ رقابت ها همراه با چین، فیلیپین و اردن قرار گرفت. علاوه بر چین به عنوان قدرت برتر آسیا، هر دو تیم اردن و فیلیپین هم از مدعیان حضور در المپیک محسوب می شدند و هر دو تیم در مسابقات ویلیام جونز تیم ملی کشورمان را شکست داده بودند.
مصائب ترومن، کنار رفتن تمام بازیکنان باتجربه
از ترکیب 12 نفره ایران در بازیهای آسیایی 2006 پنج بازیکن باتجربه به دلایل مختلف از تیم ملی کنار رفتند، کاپیتان تیم ملی کرم احمدیان اعلام بازنشستگی کرد، سامان ویسی، علیرضا هنردوست، ایمان زندی و پویا تاجیک هم به دلیل مصدومیت مسابقات آسیایی 2007 را یکی یکی از دست دادند. به این جمع حامد سهراب نژاد دیگر بازیکن با تجربه تیم ملی را نیز باید اضافه کرد که او هم در آخرین روزها از همراهی تیم ملی باز ماند. اما مصائب سرمربی تیم ملی به همین جا ختم نمی شد. مهدی کامرانی مغز متفکر تیم ملی ایران به دلیل آسیب دیدگی دست بخش عمده ای از مراحل آماده سازی را از دست داد و در آخرین روزها به ترکیب تیم ملی اضافه شد. شرایط تیم ملی زمانی بدتر شد که حامد آفاق در آستانه رقابت ها با یک تراژدی خانوادگی روبرو شد، همسر آفاق در یک تصادف رانندگی به شدت مجروح شد و حامد آفاق اسلامیه با از دست دادن چندین جلسه تمرین تیم ملی چند روز بعد و در آستانه بازی اول مقابل فیلیپین به تیم ملی در ژاپن ملحق شد. با توجه به مشکلات و مصدومیت ها محمود مشحون رئیس فدراسیون بسکتبال در آخرین مصاحبه خود قبل از شروع رقابت ها اعتراف کرد که کسب سهمیه المپیک برای ایران تقریبا غیرممکن است و تیم فعلی فقط 50 درصد از توان بسکتبال ایران است!
در نهایت ایران با ترکیب 12 نفره مهدی کامرانی، حامد حدادی، صمد نیکخواه بهرامی، آیدین نیکخواه بهرامی، حامد آفاق، اوشین ساهاکیان، جواد داوری، علی دورقی، موسی نبی پور، امیر امینی، محمدرضا اکبری و جابر روزبهانی راهی ژاپن شد. جالب اینکه آیدین نیکخواه بهرامی با فقط 25 سال، پیرترین بازیکن در جوان ترین تیم ملی تاریخ بسکتبال ایران بود!
تیم ملی بسکتبال ایران در توکوشیما ژاپن
در این مسابقات مهدی کامرانی، حامد آفاق، برادران نیکخواه بهرامی و حامد حدادی در بیشتر مواقع 5 نفر اصلی رایکو ترومن را تشکیل می دادند، از بین سایر نفرات هم جواد داوری، امیر امینی و اوشین ساهاکیان نقش مهمی در موفقیت ایران ایفا کردند. نبی پور و دورقی هم سنترهای ذخیره ایران در این رقابت ها بودند که به تناوب به عنوان جایگزین حامد حدادی مورد استفاده قرار گرفتند. جابر روزبهانی هم که در آن زمان به دلیل شرایط منحصر به فرد قدی مشهورترین چهره بسکتبال ایران بود به دلیل دور بودن از شرایط آمادگی فقط در دو مسابقه ای که تاثیری در سرنوشت ایران نداشت به میدان رفت.
آیدین نیکخواه بهرامی قبل از تولد 26 سالگی در یک تصادف رانندگی درگذشت
گروه مرگ تبدیل به زندگی شد
چند روز قبل از آغاز رقابت ها خبر حضور چین با تیم دوم در مسابقات امیدها را در تیم ایران برای نجات از گروه مرگ زنده کرد، ایران در اولین مسابقه به مصاف فیلیپین رفت و علی رغم 5 خطایی شدن زودهنگام حامد حدادی و حضور کمرنگ حامد آفاق به دلیل دیر رسیدن به ژاپن با نمایش خوب برادران نیکخواه بهرامی و جواد داوری به زحمت 75-69 از سد مانع اول گذشت. بردی که نگاه ها را نسبت به تیم ناامید ایران تغییر داد.
ایران در بازی دوم با اردن روبرو شد و توانست با پیروزی 60-54 صعودش به عنوان تیم اول از گروه مرگ را قطعی کند، در این مسابقه اردن در پایان نیمه اول 12 امتیاز از تیم ملی کشورمان پیش افتاده بود اما بازی درخشان حامد حدادی و صمد نیکخواه بهرامی در کوارتر سوم منجر به جبران عقب افتادگی شد. ایران در سومین و آخرین بازی مرحله اول باید به مصاف تیم چین ب می رفت که در هر دو مسابقه قبلی شکست خورده بود، در این مسابقه رایکو ترومن با سیستم چرخشی از هر 12 بازیکن استفاده کرد و در نهایت ایران 77-68 با شکست تیم دوم چین با سه پیروزی راهی دور بعد شد.
صعود از دور دوم و حضور در فینال
ایران در دور دوم مسابقات با چین تایپه، قطر و لبنان همگروه شد، گروهی که با توجه به شکست های سالیان قبل ایران مقابل هر سه تیم گروه بسیار دشواری محسوب می شد. اما جوانان بسکتبال ایران با اعتماد به نفس حاصل از پیروزی های دور اول دیگر یکی از مدعیان قهرمانی محسوب می شدند، ایران ابتدا در یک نمایش برتر 76-64 از سد چین تایپه گذشت تا در حساس ترین مسابقه دور دوم مقابل قطر قرار بگیرد، تیمی که با لشگری از بازیکنان خارجی با گذرنامه های تقلبی در سالهای 2003 و 2005 مانع حضور کشورمان در جمع 4 تیم برتر آسیا شده بود و در بازیهای آسیایی 2006 هم دو بار تیم ملی ایران را شکست داده بود. در این مسابقه آیدین نیکخواه بهرامی با ثبت 25 امتیاز در 25 دقیقه عملکرد فوق العاده ای از خود بر جای گذاشت تا ایران با پیروزی 95-87 سرانجام بعد از سالها جواز حضور در جمع 4 تیم برتر آسیا را کسب کند.
بازی آخر ایران در مرحله دوم گروهی مقابل لبنان بود، تیمی که همانند ایران با پیروزی در دو بازی اول صعودش را به مرحله نیمه نهایی قطعی کرده بود. در این مسابقه تیم ایران با توجه به شرایط گروه دیگر و اینکه مقام دوم کره جنوبی در آن گروه قبل از بازی آخر ایران و لبنان قطعی شده بود با تمام قوا مقابل لبنان ظاهر نشد و 82-60 شکست خورد. باختی مصلحتی که در نهایت به سود ایران شد تا تیم ملی کشورمان در مسابقه نیمه نهایی مقابل بهترین حریف ممکن یعنی قزاقستان قرار بگیرد، در بازی نیمه نهایی ایران در همان کوارتر اول 19 امتیاز از حریف پیش افتاد اختلافی که تا پایان کوارتر سوم به عدد 27 هم رسید هرچند در ادامه با نیمکت نشین شدن نفرات اصلی اختلاف کمتر شد اما در نهایت ایران با نتیجه 75-62 به برتری رسید تا با صعود به فینال اولین مدال تاریخ بسکتبال کشورمان در مسابقات قهرمانی آسیا قطعی شود. در رقابت دیگر نیمه نهایی هم لبنان موفق شد در جدالی حساس و نزدیک 76-74 از سد کره جنوبی بگذرد تا برای اولین بار دو تیم از غرب آسیا برگزار کنندگان دیدار نهایی این مسابقات باشند.
فینال سرنوشت ساز مقابل لبنان
سرانجام روز 5 آگوست 2007 معادل با 14 مرداد 1386 تیم ملی ایران در فینال مسابقات بسکتبال قهرمانی آسیا و انتخابی المپیک پکن مقابل تیم ملی لبنان قرار گرفت، کشوری که به دلیل داشتن سابقه طولانی در جنگ های داخلی مهاجران زیادی در سرتاسر جهان مخصوصا امریکای شمالی دارد، لبنان به همین دلیل و با جمع کردن بازیکنانی با اصالت لبنانی در امریکا و کانادا در چند سال گذشته تبدیل به تیمی قدرتمند در بسکتبال آسیا شده بود. فادی الخطیب، برایان بشارا، علی محمود، رونی فهد و ژان عبدالنور در کنار بازیکن امریکایی این تیم جو ووگل ستارگان بسکتبال لبنان بودند، این کشور دو بار هم در سالهای 2001 و 2005 بعد از چین به مدال نقره آسیا رسیده بود و این بار در غیاب تیم اصلی چین به چیزی کمتر از قهرمانی و کسب سهمیه المپیک راضی نبود. برد سنگین دور دوم مقابل ایران هم به اعتماد به نفس لبنانی ها افزوده بود، این اعتماد به نفس به حدی بود که بسیاری از علاقه مندان و کارشناسان بسکتبال لبنان بعد از پیروزی مقابل کره جنوبی در نیمه نهایی صعود خود به المپیک را قطعی می دانستند!
حامد حدادی مقابل جو ووگل سنتر امریکایی لبنان
کوارتر اول مسابقه فینال بسیار نزدیک دنبال شد، ایران که در آخرین ثانیه های کوارتر اول عقب افتاده بود با پرتاب سه امتیازی "بازر بیتر" حامد حدادی از نیمه زمین خودی 21-19 پیش افتاد، برتری که تا پایان مسابقه حفظ شد، لبنان در سه کوارتر بعدی بارها به تیم ملی کشورمان نزدیک شد اما موفق به پیشی گرفتن از تیم ایران نشد. حامد حدادی با 31 امتیاز و 10 ریباند در 28 دقیقه مرد اول رقابت فینال بود، سنتر بلندبالای بسکتبال کشورمان در این مسابقه نزدیک به 78 درصد موفقیت در پرتاب منطقه ای را برای خود ثبت کرد که بسیار بالاتر از استانداردهای آسیا و حتی جهان است. دو پرتاب دو امتیازی بلند حامد حدادی در دو دقیقه پایانی نیز نقشی سرنوشت ساز در اولین قهرمانی ایران در آسیا داشت، در حالی که از دست دادن هر کدام از آن دو پرتاب می توانست منجر به شکست شود، ایران سرانجام 74-69 از سد تیم پرادعای لبنان گذشت تا ضمن کسب اولین عنوان قهرمانی جواز حضور در المپیک 2008 پکن را نیز کسب کند.
جام قهرمانی در دستان کاپیتان صمد نیکخواه بهرامی
ویدئوی دو دقیقه پایانی مسابقه ایران و لبنان در فینال مسابقات را در زیر مشاهده می کنید:
