بسم الله الرحمن الرحیم
سلام به عزیزان و رفقای طرفداری ....
ان شا ء الله که حالتون خوب باشه و جیبتون پر پول .....
بریم سراغ قسمت دوم از وزن شعر فارسی . توی پست قبلیم متوجه شدید که چطوری باید یک شعر رو تقطیع هجایی کنید .....
و فهمیدید که هجای کشیده چیه هجای کوتاه چیه و هجای بلند چیه
این پست میخوام بهتون بگم چطوری باید تقطیع ارکانی کنید ...
ولی قبل از اینکه نحوه تقطیع ارکانی رو بدونید باید خوده ارکان رو توی فارسی بفهمید ، که توی فارسی ما 19 تا ارکان داریم ...
که خب اخر پست بهتون توضیح میدم ....
.
.
اما بریم سراغ درسمون :
ببینید این شعر رو ...
هر که دلارام دید از دلش آرام رفت/چشم ندارد خلاص هر که در این دام رفت(سعدی)
میخوام تقطیع هجایش کنم
هَر(__) کِ(U) دِ(U) لا(__) رام(__U) دید(__U) از(__) دِ(U) لَش(__) آ(__) رام(__U) رفت(__)
وقتی تقطیع کردم مصرع اول رو اینجوری شد
_ U _ /_ U U _ /_ U _ /_ U U_
پس بقیه مصرع ها هم طبق همین الگو شاعر باید بره جلو و حرکتشون بده و مگر جاهایی طق اختیارات شاعری که اونم با یه سری قواعد هستش
اما توی این قسمت یادتون باشه برای تقطیعی ارکانی باید قبلش تقطیع هجایی کنید و بعدش برید سراغ تقطیع ارکانی
برای تقطیع ارکانی لازمه تقطیع هجاییتون رو سه قسمت سقه قسمت یا چهار قسمت چهار قسمت یا چهار قسمت سه قسمت تقسیم کنید
یعنی وقتی تقطیع هجایی کردید باید بعد از هر سه هجا یا هر چهار هجا که مشخص میکنید یه خطی بکشید مثل خط کج بالا (توی دفتر معمولی یا کتاب یه خط بزرگ صاف هستش ولی چون با کیبورد هستم مجبور بودم برای اینکه مشخص بشه مرز بین تقسیم بندی هجاییم اینکارو انجام بدم)
وقتی مثل بالا به صورت سه تا سه تا یا چهارتا چهارتا یا چهارتا سه تا به صورت منظم درشون اوردیم اونوقت تقطیع ارکانی رو میتونید به راحتی انجام بدین.
حالا در فارسی و عربی وزن شعر رو بر اساس ف _ ع_ ل بازگو میکنند و لذا این نوع تقطیع رو اگر ببینید در عربی برای اینکه وزن قشنگی در بیارن ازش اسمشون گذاشتن مفتعلن
_ U U_=مفتعلن
اگر خوده کلمه مُفتَعِلُن رو تقطیع کنید دقیقا همان بالایست و حالا هروقت این تقطیع رو در شعر پیدا کردین (اونم هر شعری بدونید که اون تقطیع شما اسمش هست مفتعلن)
این یکی
(_ U _) =مفاعلن هستش
پس شعر وزنش اینطوری میشه (با تقطیع هجایی و سپس تقطیع ارکانی که انجام دادیم)
مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن
حالا بریم سراغ ارکان فارسی (بعد از مشخص شدن تقطیع هجایی که به صورت چهار تا چهارتا یا سه تا سه تا یه چهار تا سه تا ) که میبینم هر سه تایی یا چهارتای یه رکن هستش ...
قسمت اول رکن ها :(اونایی که نشانه گذاری نکردم بدونید علامت ساکن هستن یعنی هیچ مصوت کوتاهی روشون نیست و ساکن هستن)
فاعِلاتُن = _ U _ _
فاعِلُن = _ U _
مَفاعیلُن = U _ _ _
فَعَولُن = U _ _
مُستَفعِلُن = _ _ U _
مَفعولُن = _ _ _
فَعَلاتُن = U U _ _
فَعَلُن = U U _
مَفاعِلُن = U _ U _
فَع لُن (=فاعل) _ _
قسمت دوم ارکان ها که اول مصرع و وسط مصرع همیشه این نوع ارکان ها رو میبینیم یا همون تقسیم بندی سه تای و چهارتایی ، این نوع ارکان که اسمشون رو میارم به هیچ عنوان اخر شعر قرار نمیگیرند:
فاعِلاتُ = _ U _ U
فَعَلاتُ = U _ U U
مَفاعیلُ = U _ _ U
مُستَفعِلُ = _ _ U U
مَفعولُ = _ _ U
مَفاعلُ = U U _ U
قسمت ارکان پایانی هستن که همیشه در اخر شعر هستن و به هیچ عنوان وسط یا اول شعر قرار نمیگیرند:
فَعَل = U _
فَع = _
.
.
.
.
چند نکته مافوق مهم :
در هجا ها گفتیم که ما هجای بلند داریم و هجای کوتاه ، ببینید هجای کوتاه گفتیم از دو حرف هستش و هجای بلند سه حرف هستش درسته؟ خب در یه نکته ی دیگه هم گفتیم که مصوت بلند (ا - و - ی) همیشه وقتی در هجایی باشند سه حرف محسوب میشند
گفتیم در هجای کوتاه همیشه کلمه از حرف هستش مثل کلمه بَ در هجای بلند گفتیم که کلمه از سه حرف تشکیل شده مثل ما : اینجا ما که دو حرف هستش ! پس چطور شد هجای بلند؟نکته بالا رو متوجه شدید؟وقتی میگیم در فارسی مصوت بلند سه حرف محسوب میشه؟پس منظورم ما این بود از این حرف
پس کلمه ما یا کلمه بو (نه بُ) اینا چون مصوت بلند دارن سه حرف محسوب میشن در فارسی
مثلا در هجای کشیده که به این صورت هستش _ U و گفتیم که در فارسی هجای کشیده از چهار حرف یا پنج حرف تشکیل شده است ...
مثلا کلمه کاشت که میشه کا شت _ U
اینجا به ظاهر چهار حرف هستش ولی پنج حرفه چون خوده ا مصوت بلند محسوب میشه و در حکم دو حرف به حساب میاد
.
.
.
نکته مهم دیگه : خوده مصوت های کوتاه هم در حکم یک حرف به حساب میان
کلمه نَرم اینجا به ظاهر سه حرفه ولی چهار حرف هستش و هجای کشیده میشه
اینجا از ن _َِ ر م تشکیل شده و گفتیم هجای کشیده محسوب میشه
پس توی این مورد دقت کنید .....
.
.
نکته مهم دیگه: در شعر فارسی و همیشه اخر هر مصرع همیشه و همیشه ما اخرش رو باید به هجای بلند تبدیل کنیم
شما توی این شعری که مثال زدم براتون نگاه بندازید :
رَفت
خب این کلمه میشه هجای کشیده و باید بگیم تقطیع هجایش اینجوری هستش _ U
ولی چون اخر شعر هستش ما باید اینو در نظر بگیریم هجای بلند _
اگر اخر مصرعمون هم بازم دیدیم هجای کوتاه بود یعنی مثل همین که اون ت اخرش میشه U ولی ما باید اینو در نظر بگیریم هجای بلند و هجای کوتاه در شعر فارسی اصلا و ابدا در اخر شهر قرار نمیگیره
.
.
.
یه سری اختیارات شاعری هستش که یه خرده مشکل هستن اونا رو هم بعدا توضیح میدم
پس یادتون باشه شعر رو چطوری باید تقطیع کنید و باید بدونید چطوری باید رکن ها رو پیدا کنید
ان شا ء الله بعدا پستهای اختیارات شاعری رو هم میذارم برای رفقا و دوستان
به خدا متعال میپسارم همه ی شما رو
