آشویتس چه بود؟
آشویتس در ابتدا پادگان ارتش لهستان در جنوب این کشور بود. با اشغال لهستان در ۱۹۳۹ این پادگان به دست آلمان‌ها افتاد. سرانجام در ماه مارس ۱۹۴۰ این مکان به بازداشتگاهی برای زندانیان سیاسی تبدیل شد.
در بالای در ورودی این اردوگاه به آلمانی نوشته شده Arbeit Macht Frei. دروغ بدنامی به این معنی: کار شما را آزاد می‌کند. این دوره به آشویتس اول معروف شد.
با شدت گرفتن جنگ و هولوکاست، نازی‌ها این محل را به طور گسترده‌ای توسعه دادند. زندانیان لهستانی و اتحاد جماهیر شوروی نخستین گروهی بودند که در سال ۱۹۴۱ از طریق گاز در این اردوگاه کشته شدند.
یک ماه بعد آشویتس دوم «بیرکناو» شروع به کار کرد. تا نوامبر ۱۹۴۴ این محلی بود برای اتاق‌های گاز عظیمی که در آن صدها هزار نفر کشته شدند، افرادی که بعد در کوره‌های جسدسوزی بدن‌هایش منهدم می‌شد.
شرکت آلمانی سازنده مواد شیمیایی به نام «آی جی فاربن» هم در «آشویتس سوم - مونوویتس» کارخانه‌ای را راه‌اندازی کرد. سایر شرکت‌های خصوصی مانند کروپ و زیمنس شوکرت نیز کارخانه‌هایی بودند که در نزدیکی این اردوگاه تاسیس شدند تا از زندانیان به عنوان نیروی کار استفاده کنند. «پریمو لوی» و «الی ویزل» برنده جایزه نوبل، هر دو از اردوگاه کار اجباری مونوویتس جان سالم به در بردند. سرآخر زمانی که اردوگاه آشویتس از دست آلمان‌ها آزاد شد، در این محل بیش از ۴۰ کمپ و اردوگاه فرعی وجود داشت.
آشویتس چگونه کار می‌کرد؟
مردم از سراسر اروپا از طریق واگن‌های مخصوص حمل دام به آشویتس منتقل می‌شدند. این واگن‌ها نه پنجره داشت، نه توالت و نه صندلی. غذایی هم در اختیار زندانیان گذاشته نمی‌شد.
زندانیانی که به آشویتس می‌رسیدند به دو دسته تقسیم می‌شدند: عده‌ای برای کار انتخاب می‌شدند و عده‌ای فورا کشته می‌شدند. به گروه دوم دستور داده شد که برهنه شوند و برای دوش گرفتن آماده شوند؛ فریبی که برای فرستادن قربانیان به اتاق گاز استفاده می‌شد.
گاردهایی که از آن‌ها به عنوان خدمه «موسسه پاکسازی» نامبرده می‌شد بعدتر گاز کشنده «سیلکون ب» را به اتاق‌ها تزریق می‌کردند و منتظر مرگ قربانیان می‌ماندند. این فرایند کشتار حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشید. اما دیوارهای ضخیم نمی‌توانست صدای فریاد قربانیانی را که در حال خفگی بودند پنهان کند.
کمی بعد، Sonderkommandos (ساندر کماندوها) می‌آمدند و اندام‌های مصنوعی بدن، عینک، مو و دندان‌های قربانیان را قبل از سوزاندن بدن جدا می‌کردند. ساندر کماندوها در واقع زندانیانی غالباً یهودی بودند که یا به اجبار باید برای نگهبانان کار می‌کردند یا کشته می‌شدند. در این کشتار، خاکستر اجساد سوزانده شده هم به عنوان کود استفاده می‌شد.
بخش دیگری از این اردوگاه نیز به «کانادا» مشهور بود؛ جایی که اشیای متعلق به افرادی که در اتاق‌های گاز کشته شده بودند و همچنین متعلقات کسانی که برای کار فرستاده شده بودند، نگه‌داری می‌شد. گفته می‌شود نامگذاری این بخش از رو بود که برای نازی‌ها کانادا سرزمین «فراوانی» به شمار می‌آمد.
قربانیان چه کسانی بودند؟
تعیین تعداد دقیق قربانیان دشوار است. با پیشروی ارتش سرخ و متفقین، نگهبانان اس اس (گردان حفاظتی حزب نازی) تلاش کردند تمامی مدارک زندانیان خود را نابود کنند.
مطالعات دانشگاهی از آن زمان نشان می‌دهد در مجموع یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر به آشویتس منتقل شدند که حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر آن‌ها در آنجا کشته شدند. آلمان‌ها یهودیان را از سراسر مناطق تحت کنترل خود به این اردوگاه منتقل می‌کردند. گمان می‌رود حدود یک میلیون از کشته‌شدگان یهودی باشند.
یک نمونه خاص این کشتار در مجارستان رخ داد. در فاصله فقط دو ماه مه و ژوئیه سال ۱۹۴۴، مجارستان ۴۲۰ هزار نفر از جمعیت یهودی را به آشویتس فرستاد. این کشور در کل ۴۳۷ هزار نفر یهودی را به این اردوگاه منتقل کرد. در آن دوران، هر روز ده‌ها هزار یهودی مجارستانی به آشویتس منتقل می‌شدند.
علاوه بر این، ۷۵ هزار شهروند لهستانی، ۱۵ هزار اسیر جنگی اهل اتحاد جماهیر شورروی سابق، ۲۵ هزار نفر روما، سینتی و پیروان «شاهدان یهوه»، زندانیان سیاسی و همچنین همجنس‌گرایان به دست دولت آلمان در آشویتس کشته شدند.
