هفتکل شهری است در استان خوزستان که در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۰۶ خورشیدی با به نفت رسیدن چاه شمارهٔ یک در دشت طوف سفید، دومین شهر نفتی ایران بعد از مسجدسلیمان لقب گرفت. برخی به اشتباه نام این شهر را هفتگل می‌خوانند که درست نیست این شهر در سال ۱۳۹۵، ۱۵٬۸۰۲ نفر جمعیت داشته است.
دشت طوف سفید صدها سال محل قشلاق بختیاری‌ها بود و در زمان حکومت صمصام‌السلطنه بختیاری، طایفهٔ لرکی از ایل قشقایی فارس در دشت طوف سفید ساکن شده و به کار دامپروری پرداختند اما همواره از دست اشرار آسایش نداشتند؛ در یکی از این دستبردها، اشرار تعدادی از احشام گله داران را به سرقت برده و باعث ترس زنان و کودکان شدند. سواران قشقایی به تعقیب سارقین پرداخته و هفت نفر از آن‌ها را کشته و برای ایجاد ترس دیگر اشرار، بر بلندای تپه‌ای، هفت سنگ نشانده (کل) به بلندای قد انسان برافراشتند و از آن به بعد آن تپه و نواحی اطراف آن را هفتاکل نام نهادند و به مرور زمان نام هفتاکل و هفت کل به جای طوف سفید به کار برده شد.
از لحاظ جغرافیایی تقریباً در مرکز استان خوزستان قرار دارد. این شهر تا اهواز مرکز استان خوزستان ۹۰ کیلومتر، تا رامهرمز ۳۵ کیلومتر تا باغملک ۳۹ کیلومتر تا مسجد سلیمان ۸۰ کیلومتر، تا ایذه ۸۵ کیلومتر و تا شوشتر نیز ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد. محور اهواز، هفتکل، باغملک، ایذه به شهر کرد، اصلی‌ترین محور ارتباطی استان خوزستان به استان‌های چهارمحال و بختیاری و اصفهان محسوب می‌شود.
آب و هوای هفتکل گرم و نیمه مرطوب است که بیشینه دمای هوا در تابستان به ۴۸ درجه بالای صفر و کمینه دمای هوا در زمستان به ۲ درجه زیر صفر میرسد. میزان متوسط بارندگی سالانه حدود ۳۸۰ میلی‌متر است. پوشش گیاهی منطقه معمولاًعلفزارهای فصلی و دارای بوته‌های کَنگر، کتیرا، پونه، سیر کوهی، خارشتر و درختان انار، برهان، کنار و نخلهای پراکنده‌است.جانوران و پرندگانی همچون؛ پلنگ، مار، خرس، روباه، شغال، سوسمار، قوچ، گرگ، کفتار، گراز، بز کوهی، کبک، تیهو، لک لک و شاهین در منطقه یافت می‌شوند؛ ولی در گذشته جانورانی چون یوزپلنگ، و آهو نیز یافت می‌شد.
رودها و منابع آبی:
رود تنباکوکا در ۵ کیلومتری خاور هفتکل
رود شور باریک در ۵ کیلومتری شمال شهر هفتکل
رود آب شکر در ۶ کیلومتری جنوب خاوری مرکز هفتکل
آبشار زیبای ملارانی در نزدیکی روستای باستانی بن آسیاب و ته‌مانده‌های آسیاب‌های آبی قدیم و چشمه آب شیرین
تالاب برم شور در ۲۰ کیلومتری جاده هفتکل به باغملک
کنسرسیوم نفتی دارسی در حدود سال ۱۳۰۶ خورشیدی در این شهر ساختمان‌های بسیاری را برای کارشناسان انگلیسی و کارگران بومی خود بنا نهاد. در بافت این منازل مسکونی ساختمان‌های آموزشی، سینما، باشگاه، استخر، درمانگاه و بیمارستان و آتش‌نشانی پیش‌بینی شد. هفتکل در آن دوران عروس شهرهای خوزستان خوانده می‌شد. اما شهرداری هفتکل تا سال ۱۳۴۶ تشکیل نشد. بخشداری هفتکل در سال ۱۳۱۰ تشکیل شد.
طبق آمار سال ۱۳۵۵، جمعیت هفتکل در حدود ۱۲۰۰۰ نفر بوده‌است. این شهر دارای ۵۵۰ دستگاه خانهٔ کارگری، ۱۲۰ دستگاه کارمندی، سه باشگاه، سه استخر شنای مدرن، دو دبیرستان، و سیزده دبستان بوده و تعداد دانش آموزان مشغول به تحصیل آن ۳۷۰۰ نفر بوده‌است و ادارات دولتی آن شامل: بخشداری، اداره پست، دارایی، آمار، آموزش و پرورش و کلانتری بوده‌است و تعداد کارکنان دولت در آن سال، ۱۵۶ نفر بوده‌است. همچنین، شهر دارای یک فرودگاه نیز بوده‌است. هم‌اکنون این شهر دارای ۲۴ دبستان، ۲۲ مدرسه راهنمایی، ۱۶ هنرستان و ۲ دبیرستان میباشد که تعداد ۶۷۰۰ نفر دانش آموز در آن مشغول تحصیل‌اند.
در روز سوم شهریور ۱۳۲۰ (۲۵ اوت ۱۹۴۱)نیروهای انگلیس و شوروی (متفقین) علی‌رغم اعلام بی‌طرفی کامل ایران در جنگ جهانی دوم، ورود به ایران را آغاز کردند و انگلیس با تنها پنج هزار سرباز توانست خاک ایران را به اشغال درآورد اهمیت منطقهٔ نفت خیز هفتکل و اتکای اقتصادی - نظامی دولت انگلیس به استخراج نفت آن، پای نیروهای انگلیسی را به شهر کشاند. انگلیسی‌ها، چاه شماره ۲۰ هفتکل را Golden Well می‌نامیدند، چون ۲۰ هزار بشکه نفت از آن، موتور محرکهٔ خودروهای نظامی شان را تأمین می‌کرد.
در برابر تهاجم متفقین بسیاری از فرماندهان لشکرها، راه فرار را در پیش گرفتند و کوچک‌ترین مقاومتی نشان ندادند. فقط در جنوب و غرب لشکرهای، خوزستان و کرمانشاه تا حدودی مقاومت کردند. اما در شهر هفتکل، استوار عنایت الله گنجی که فرماندهٔ ژاندارمری فُلوتین Float-In هفتکل بود، وقتی خبردار شد هواپیماهای متفقین قصد فرود در فرودگاه هفتکل را دارند، خود را به آنجا رساند و اجازهٔ نشستن به هواپیماها را نداد. اطرافیان به او می‌گفتند شاه تسلیم شده و کشور را به متفقین سپرده، تو هم تسلیم شو و خودت را به خطر نینداز، اما گنجی گفت: «من سربازم! مملکت مال شاه نیست؛ و من سرباز شاه نیستم، من سرباز وطنم!. استوار سوار بر اسب، خود را به فرودگاه رساند و تفنگش را به آسمان که در تسخیر جنگنده‌های متفقین بود نشانه رفت و توانست بعد از چند شلیک، هواپیمای انگلیسی را که در حال فرود آمدن بود ساقط کند. هواپیمای دوم، وقتی اوضاع را چنین دید، فرودگاه و اطراف آن را به گلوله بست که در این بین استوار گنجی کشته و پیرمردی بنام «قِلیچ اصلانی» که از عشایر قشقایی بود و برای کمک به استوار آمده بود نیز زخمی شد.
این شهر هم‌اکنون دومین شهر نفتی خاورمیانه محسوب می‌شود. و از ۲۴ چاه نفت این منطقه سالیانه بالغ بر ده میلیون تن نفت استخراج می‌شود. بنا به گزارش نشریهٔ هفتگی هفت روز در هفتکل و نفت سفید، هفتکل و نفت سفید روزانه یکصد و شصت و هشت هزار بشکه نفت خام تولید و صادر می‌کردند. هفتکل به جز نفت و گاز، معادن سنگ، گچ و آهک نیز دارد. ورود صنعت نفت به شهر هفتکل باعث ایجاد مدرسه، فرودگاه، جاده، سیستم آب و فاضلاب، بهداشت و درمان، بیمارستان، خدمات رفاهی و اجتماعی در منطقه شد. هنگام ورود صنعت نفت به این شهر جامعه آن عشایری بود و نفت برای این که به بقای خود ادامه دهد بافت این جوامع را از عشایری به شهری تغییر داد و نیروهای تحصیل کرده از داخل و خارج کشور را جذب کرد.
شرکت سیمان خوزستان در کیلومتر جاده ۲۲ هفتکل قرار دارد که روزانه ۸٫۸۰۰ تن سیمان تولید می‌کند. دو معدن مهر آباد و نمره یک دو منبع بزرگ تولید سنگ گچ در استان هستند، همچنین ۲۷ کوره آهکپزی در هفتکل فعال است. صنعت قالی‌بافی در هفتکل رونق دارد. هفتکل یکی از مراکز عمدهٔ تولید گلیم در استان خوزستان است و محصولات آن به کشورهای خارجی صادر می‌گردد.
نخستین چاه نفت هفتکل در سال ۱۳۰۶ حفر شد و میدان نفتی هفتکل، سال‌ها بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ نفت ایران بود. که از ۱۵ حلقه چاه نفت حفاری شده تا سال ۱۹۶۴ میلادی، سالانه ۹٫۵ میلیون بشکه نفت، صادر می‌شد. این رقم در سال ۱۹۶۹ از ۱۱ حلقه چاه به ۱۱٫۳ میلیون بشکه و در سال ۱۹۷۰ از ۹ حلقه چاه به ۱۳٫۸ میلیون بشکه نفت افزایش یافت. هم‌اکنون نیز روزانه حدود ۲۳ هزار بشکه نفت از میدان نفتی هفتکل تولید می‌شود. تازه‌ترین مطالعات از بررسی عملکرد میدان نفت سفید نشان می‌دهد که از سال۱۳۲۴ (زمان آغاز بهره‌برداری از این میدان) تا پایان سال ۸۷، ۴۳۵ میلیون بشکه نفت و یک هزار و ۱۰۰ میلیارد فوت مکعب گاز گنبدی از این مخزن تولیدشده‌است. هم‌اکنون نیز با ۱۶ حلقه چاه تولیدی، روزانه به‌طور متوسط ۱۸ هزار بشکه نفت تولید می‌شود.
در سال ۱۳۱۳ خورشیدی نخستین حفاری به منبع عظیمی از گاز رسید که از نوع گاز مرغوب بود و روزانه ۱۶۰٫۰۰۰ متر مکعب گاز به مسجدسلیمان که در ۷۲ کیلومتری نفت سفید قرار دارد، توسط لوله‌های ۶٫۸ اینچی فرستاده می‌شد تا به سوخت توربین‌های آن برسد.
دبیرستان رودکی هفتکل با طرح کلیسایی ساختمان آن در سال ۱۳۱۸ آغاز به کار کرد. وسعت آن ۳۰۰۰ متر مربع میباشد و دارای آزمایشگاه، دستگاه‌های تهویه سرد و گرم آبدارخانه، کتابخانه و میادین ورزشی بود و دانش‌آموزان بسیاری از نقاط استان برای ادامهٔ تحصیل به آن جا می‌آمدند این دبیرستان، زمانی ۶۵۰ دانش آموز داشته که بسیاری از آن‌ها امروزه از نخبگان ایرانند،[۳۶] افراد سرشناسی همچون موسی نیک نژاد و سید حمیدحسن‌زاده و اسماعیل کاظمی و سیروس رادمنش و حیات ممبینی و مسعود کاظمی در سال ۶۱ در این دبیرستان دیپلم گرفته‌اند. از مدیران این دبیرستان، تنها کارشناس بومی فیزیک "'محمد علی جوادی مکوندی"' را میتوان نام برد که پس تر ریاست فرهنگ چند شهر استان خوزستان همانند اهواز را بر دوش کشیدند. این دبیرستان، نماد فرهنگی هفتکل است. از فروردین ۱۳۸۴ همایشی تحت عنوان همایش بزرگ رودکی و با هدف گردهم آوری هفتکلی‌ها از اقصی نقاط جهان، در دبیرستان رودکی برگزار می‌شود. در این گردهمایی‌ها بسیاری از دانش آموختگان قدیمی این دبیرستان از کشورهایی همچون اتریش، آلمان، کانادا، آمریکا، انگلیس و کویت حضور داشتند.
جاذبه های هفتکل
روستای شاه نشین: شاه نشین نام روستایی است که در ۲۰ کیلومتری شرق شهرستان هفتکل در استان خوزستان قرار دارد. شاه‌نشین یعنی «جای نشستن شاه» ولی در اصطلاح جغرافیایی به مکانی که از سه طرف در احاطه کوه‌ها باشد شاه‌نشین می‌گویند و در کاخ‌های پادشاهان ایران نیز همواره اتاقی برای نشست‌های خاص وجود داشت که جهت حفاظت بیشتر، ورود به آن، تنها از یک در امکان‌پذیر بود و به آن اتاق نیز شاه نشین می‌گفتند. روستای شاه‌نشین از طرف شرق با کوه آسماری و روستاهای صحرای پیرموسی (آبلشکر و چشمه روغنی) و از سمت مغرب با روستاهایسرتیوک سفلی، سرتیوک علیا، جارو و دیمه درب و از سمت شمال نیز با بیدزرد و گل گیر همسایگی دیرینه دارد. با توجه به زمین‌های حاصلخیز کشاورزی و مراتع وسیع و بکر، کار اصلی مردم ساکن در روستای شاه‌نشین کشاورزی است و هم‌اکنون به صورت ثابت بیش از ده خانوار و به صورت فصلی نزدیک به دویست خانوار در این روستا ساکن هستند.
آبشار شورباریک: آبشار شور باریک در استان خوزستان است. بومیان منطقه این آبشار را به ملار آهنی می شناسند. این آبشار همیشه جاری است و تابع فصل خاصی نیست. این آبشار در 1 کیلومتری غرب روستایی به همین نام واقع شده. شورباریک نام روستایی در 5 کیلومتری شهرستان هفتکل در استان خوزستان است. آبشار این روستا با آبی شور، در کنار چشمه های آب شیرین قرار گرفته است. ملارانی ( ملار آهنی ) مهمترین جاذبه ی گردشگری روستای شورباریک است که میتوان گفتدر منطقه ی مکوند نشین مسیر بین هفتکل و مسجد سلیمان بی نظیر است . اهالی روستای شورباریک در طول سال به کرات از این محل برای آب تنی و شنا استفاده می کنند. آبشار حوضچه نسبتا بزرگی ایجاد کرده و از ارتفاع 4 متری به پایین میریزد. ارتفاع آبشار از سطح دریا 381 متر است. ارتفاعات این منطقه غنی از گچ و آهک است و جدای از نفتخیز بودن ، از این حیث در سطح استان معروف است. وجود پوشش گیاهی از جنس درختان نخل و نی به همراه آبگیری زیبا در کنار آبشار مناظر زیبایی ایجاد کرده است.
غار گچی : غار گچی به نام کِرِرضاقلی به ارتفاع حدوداً ۴تا ۶ متر و به درازای نزدیک به ۳۰۰ متر در دشت وندای هفتکل و در جنوب روستای مخروبه دشت وندا واقع شده است.در عمق ۵ یا ۶ متری از دهانه ورودی غار در گرمای ۵۰ درجه خوزستان خنکی غار در آن درجه میباشد که اگر در سکوی آبرفتی آن به خواب رفته باشی از سرمای غار با لرز بیدار خواهی شد.غار مذکور در اثر فرسایش آب باران ایجاد شده است این غار را میتوان از یک درب آن وارد و از درب دیگر آن خارج شد.به دلیل تاریکی درون غار جهت ورود و خروج نیاز به چراغ روشنایی میباشد. درقسمت دهانه شرقی غار پونه وحشی رویش دارد.اسانس پونه آن به حدی است که اگر پس از چیدن و خشکاندن و آسیاب نمودن برگ آن در لای دو انگشت مقداری از پودر پونه را در فضای خانه مسکونی پاشیده شود تا مدتها عطر آن به مشام میرسد.
حمام نفت سفید: حمام نفت سفید در شهر قدیمی نفت سفید، در ۳۶ کیلومتری شهرستان هفتکل و ۵۵ کیلومتری اهواز قرار دارد. با قدمتی که به دوره قاجار بازمی‌گردد، این حمام تاریخی توسط مرحوم استاد معتمدی ساخته شده است و شامل دو بخش زنانه و مردانه می‌شود. با توجه به ارزش تاریخی، حمام نفت سفید با شماره ۳۲۹۰۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. نفت سفید در ۳۶ کیلومتری شهرستان هفتکل و ۵۵ کیلومتری اهواز در استان خوزستان قرار دارد در سال ۱۹۳۸ میلادی مصادف با ۱۳۱۷ خورشیدی اولین میدان عظیم نفتی در آن کشف شد.
.........................
آرشیو
