رفسنجان شهری در مرکز ایران و شمال غرب استان کرمان میباشد که در فاصله ۱۱۵ کیلومتری کلانشهر کرمان و ۲۴۸ کیلومتری شهر تاریخی یزد قرارگرفته است. و براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ ه.ش ۱۶۱٬۹۰۹ نفر جمعیت داشته‌است. شهر رفسنجان به واسطه موقعیت مکانی خود که در مسیر ترانزیتی چابهار_تهران قرار دارد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.مردم رفسنجان به فارسی کرمانی سخن می‌گویند. رفسنجان بزرگترین صادرکننده پسته جهان میباشد و به همین سبب بزرگ ترین جنگل مصنوعی جهان در این شهر قرار گرفته است.همچنین معدن مس سرچشمه، بزرگترین معدن مس روباز خاورمیانه در نزدیکی این شهر قرار گرفته است. رفسنجان، بافت تاریخی و آثار تاریخی فراوانی دارد همچون خانه حاج آقا علی(بزرگترین خانه خشتی) بادگیر معین، حصار شهر و... دو رودخانه گیودری و شور از شهر رفسنجان عبور می‌کنند که به دلیل خشکسالی آبی در آن ها جریان ندارد هم اکنون تیم فوتبال مس رفسنجان در لیگ برتر خلیج فارس و لیگ برتر فوتسال زنان حضور دارد
رفسنجان اسامی مختلفی دارد که بیشتر در ارتباط با ذخایر زیرزمینی آن نامگذاری شده‌است. مانند رفسنگان یا رفسنگ از دو واژهٔ رفسنگ به معنای مس و کان به معنای معدن است که عربی‌شدهٔ آن رفسنجان میباشد. برخی از کارشناسان بر این باورند که در شبکهٔ جغرافیایی مناطق کویری به پناهگاه‌ها و قلعه‌ها و برج‌هایی برمی‌خوریم که کاروان‌های بازرگانی یا رهنوردان عادی و معمولی شبی و روزی را در آن‌ها ایستاد می‌کرده‌اند تا اوضاع جوی مساعد گردد و بار و بند را ببندند و به راه خود ادامه دهند. به این منزل گاه‌ها «قلعه»، «کاروانسرا» و «رباط» هم می‌گویند که هنوز می‌توان در دل راه‌های کاروان روِ کویری آثاری از آن‌ها را مشاهده کرد مانند: «کاروانسراسنگی»، «رباط سنگ»، «رباطِ پشت بادام»، «قلعهٔ سنگی» و بسیاری دیگر. با توجه به این ویژگی عینی و جغرافیایی، «رفسنجان» هم در اصل قلعه‌ای سنگی بوده‌است که کاروان‌های بازرگانی در آن پناه می‌گرفته‌اند؛ بر اساس تحقیقات تاریخی و زمین‌شناسی هیچ‌گاه در این حوالی کوهی نبوده‌است که سنگ مس وجود داشته باشد یا هیچ‌گاه واژه‌ای به‌طور اتفاقی که میان دو گوینده رد و بدل می‌گردد در چرخهٔ زبان نهادینه نمی‌شود.
شهر رفسنجان دارای آب و هوای نیمه بیابانی است. تابستان‌های نسبتاً گرم و زمستان‌های سردی دارد. البته در اطراف این شهر مناطق کوهستانی زیادی نیز وجود دارد. میانگین بارش سالانهٔ شهر رفسنجان ۱۰۰ میلی‌متر است. ارتفاع شهر رفسنجان از سطح دریا ۱٬۵۲۸ متر است. البته مناطقی با ارتفاع حدود ۲٬۳۰۰ متر و بیشتر نیز در اطراف شهر رفسنجان قرار گرفته‌اند. شهر مس سرچشمه با ارتفاع ۲٬۶۴۰ متر مرتفع‌ترین شهر در شهرستان رفسنجان که تابستان‌های خنک و زمستان‌های بسیار سرد دارد که در تابستان مردم رفسنجان از آب و هوای آن استفاده می‌کنند. بارندگی‌های رفسنجان عموماً از سیستم‌های بارشی که از سمت جنوب غرب و غرب کشور در فصول پاییز و زمستان به کشور نفوذ می‌کنند، میباشد و در فصول بهار و تابستان تحت تأثیر سیستم هوای جنوب‌شرقی که مونسون نام دارد، قرار می‌گیرد. در زمستان بارش‌ها به صورت باران و برف و در تابستان نیز باران می‌بارد. البته در فصل سرد سال جبههٔ هوای سرد سیبری که از شمال شرق نفوذ می‌کند هم رفسنجان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد که هیچ بارندگی از خود ندارد. کمترین دمای ثبت‌شده از رفسنجان ۱۷- درجهٔ سانتی‌گراد بوده و بیشترین دمای ثبت‌شده ۴۳+ درجهٔ سانتی‌گراد میباشد. ماه‌های آذر، دی، بهمن، اسفند و فروردین بیشترین بارش را در رفسنجان از آن خود کرده‌اند.
شهر رفسنجان از شمال شرقی با زرند، از شمال غربی با انار،مهریز و بافق، از غرب با شهربابک، از جنوب غربی با سیرجان، از جنوب با بردسیر و از شرق به کرمان محدود می‌شود. فاصلهٔ رفسنجان تا شهر کرمان ۱۰۰ کیلومتر است.
رفسنجان به عنوان بزرگترین تولیدکننده پسته در ایران و جهان سهم بزرگی از صادرات غیرنفتی را شامل می‌شود. پستهٔ رفسنجان به دلیل کیفیت مثال زدنی آن از معروفیت جهانی برخوردار است و این دلیلی است که رفسنجان را به چهره‌ای شناخته شده در جهان تبدیل کرده‌است. از طرفی دیگر خاک مرغوب برای کاشی و سرامیک در این منطقه باعث شده‌است که بزرگترین کارخانه‌های کاشی ایران در این شهر تأسیس شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به کارخانه‌های الماس کویر و برلیان و غیره اشاره نمود. از دیگر ویژگی‌های این شهر وجود معدن مس سرچشمه‌است که بزرگترین معدن مس جهان میباشد. همچنین در رفسنجان کارخانجات زیادی از جمله مجتمع صنعتی و … هم مستقر هستند.
منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان در سال ۱۳۸۹ بر اساس تبصره ۲ ماده یک قانون برنامه چهارم توسعه در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ چهارم مهرماه ۱۳۸۹ تصویب و در تاریخ ۸۹/۷/۱۴ به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره ۳۷۴/۴۹۲۸۸ مورخ ۸۹/۸/۱ مجلس شورای اسلامی واصل و جهت اجرا توسط رئیس‌جمهور ابلاغ گردید. منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان در زمینی به مساحت ۷۰۰ هکتار در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر رفسنجان (حدفاصل روستای ناصریه و کبوترخان) با مسئولیت شرکت گروه صنعتی زرینه مس وابسته به صندوق بازنشستگی شرکت ملی صنایع مس ایران ایجاد گردیده و فعالیت خود را آغاز نموده‌است.[۸] منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان در آبان ماه سال ۱۳۸۹ یعنی کمتر از دو سال قبل، پس از تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای محترم نگهبان و ابلاغیه رسمی ریاست محترم جمهور، فعالیت خود را با مسوولیت گروه صنعتی زرینه مس کرمان در زمین به مساحت ۲ هزار هکتار در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان رفسنجان (حد فاصل روستاهای ناصریه و کبوترخان) آغاز کرد و پس از اخذ مجوزهای لازم طراحی یک سایت صنعتی مدرن و با جدیدترین متد روز دنیا توسط شرکت مشاورین مهندسی NCE آلمان آغاز و هم‌اکنون فاز اول آن در زمینی به مساحت ۲۰۰ هکتار در حال اجرا میباشد. عملیات عمرانی و اجرایی در فاز اول شامل اخذ مجوز و حفر چاه جهت تأمین آب، طراحی و اجرای شبکه برق، اجرای پروژه راهسازی و جدول‌گذاری، حصار کشی، کاشت بیش از ۴ هزار اصله نهال و احداث ساختمان اداری جهت استقرار سازمان مسوول و دفتر گمرک میباشد که برخی از این فعالیت‌ها به صورت صد در صد و برخی با بیش از ۹۰ درصد پیشرفت، مراحل پایانی خود را طی می‌کنند. منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان به دلیل موقعیت بسیار مناسب خود از شمال استان کرمان و نزدیکی به قلب صنایع مس و فولاد کشور، دارای پتانسیل‌های بالقوه فراوانی جهت رشد و پیشرفت انفجار گونه میباشد. همچنین به دلیل استقرار گمرک در منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان باعث شده‌است که که مراودات اقتصادی و بازرگانی با خارج از کشور خصوصاً واردات ماشین آلات، مواد اولیه صنایع مس و فولاد به راحتی در انبارهای این منطقه، انباشته و جهت استفاده از این محل ترخیص کالاخواهند شد و بخش زیادی از هزینه‌های حمل و بارگیری از بنادر دیگر کاهش، و سرعت انجام کار، به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش یابد. از شرکت عمده‌ای که در منطقه اقتصادی رفسنجان فعالیت می‌کنند می‌توان به شرکت توسعه نفت و گاز مرآت آریا اشاره نمود که در حال ساخت پالایشگاه نفت و مواد پتروشیمی مرآت آریا است و شرکت آب نگهدار کویر آریا که در حوزه تولید کودهای اب نگهدار هوشمند فعالیت دارد.
رفسنجان به دلیل تک محصولی بودن و به دلیل اینکه در جوار شرکت‌های ذوب مس سرچشمه، خاتون آباد و شهربابک قرار گرفته و جریان بادها بیشتر از غرب به شرق است، در معرض دود آلاینده این سه کارخانه قرار گرفته‌است. از سوی دیگر شهر رفسنجان در وسط باغات پسته قرار گرفته، باغ‌هایی که سالیانه حتی تا ۱۴ بار سمپاشی می‌شوند، در نتیجه روزی بالغ بر ده‌ها تن سم در باغات پسته رفسنجان انتشار می‌یابد و دود کارخانجات مس هم به این آلودگی افزوده می‌شود و همین دو نکته بس است که رفسنجان جزء شهرهای آلوده جهان باشد. تعداد افراد مبتلا به سرطان و دیگر انواع بیماری‌ها در این شهر بالا رفته‌است. به گفته کارشناسان حفر بی‌رویه چاه‌های کشاورزی و پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی باعث شده که رفسنجان به یکی از مناطق مستعد در رانش زمین تبدیل گردد. خطری که کل مناطق کویری با حفر بی‌رویه چاه‌های کشاورزی مجاز و غیرمجاز با آن روبرو هستند. همانگونه که هم‌اکنون بخشی از آب شرب منطقه از اطراف تهیه می‌گردد، در آینده نیز حجم بسیار زیادی از آب توسط مناطق دور دست بایستی تأمین گردد. از طرفی ایمان جباری می‌گوید: میزان آلودگی آب رفسنجان به آرسنیک حدود ده برابر حد مجاز است و اکیداً توصیه می‌شود برای مصرف آب شرب از دستگاه‌های مجاز تصفیه آب استفاده شود، همچنین برای اطمینان از سلامت دستگاه تصفیه آب، آب تولیدی دستگاه نیز باید آزمایش شود. پرویز کردوانی در تاریخ ۹ آبان ۱۳۹۵ خورشیدی، از منطقه رفسنجان به عنوان یکی از مناطقی که با بحران شدید آب مواجه است، نام برد و گفت: رفسنجان ۱۶۵۰ حلقه چاه دارد که این چاه‌ها دیگر آب ندارند و از آن نمک خارج می‌شود. وی افزود: کشت پسته رفسنجان را نابود کرد.
مرکز انتقال نفت و تأسیسات رفسنجان: این مرکز در فاصله ۱۰ کیلومتری از شهرستان رفسنجان و کنار بزرگراه رفسنجان- یزد در زمینی به وسعت ۵۵ هکتار و در ارتفاع ۱۴۹۵ متری از سطح دریا واقع گردیده فراورده‌های نفتی خط "۲۶ بندرعباس پس از طی مسافت ۴۴۹ کیلومتر به مرکز رفسنجان می‌رسد. از مرکز رفسنجان یک خط "۱۴به طول ۱۲۵ کیلومتر و یک خط لوپ به طول ۸۳ کیلومتر تا کرمان کشیده شده که انبارهای نفت کرمان همچنین نیروگاه سیکل ترکیبی باغین را از نظر سوخت‌رسانی تأمین می‌نماید همچنین یک خط لوله "۱۶ با ظرفیت انتقال ۱۲۰ هزار بشکه در روز و به طول ۲۲۱ کیلومتر از این مرکز تا یزد و از آنجا به نائین و اصفهان امتداد می‌یابد که یک خط لوپ "۱۶ به طول ۱۷۶ کیلومتر آن را همراهی می‌کند. علاوه بر خطوط "۱۴ و "۱۶ یک خطوط لوله "۲۰ نیز با قدرت حمل ۰۰۰/۲۰۰ بشکه در روز از این مرکز فراورده‌های نفت را از طریق مراکز یزد و نائین به اصفهان منتقل می‌کند. مرکز رفسنجان علاوه بر انتقال فراورده‌های نفتی خط "۲۶ به پنج رشته خط ذکر شده نیاز انبار نفت رفسنجان را تأمین می‌نماید. مخازن تعادلی در رفسنجان شامل سه مخزن نفت گاز با ظرفیت ۱۲۰ میلیون لیتر، دو مخزن نفت سفید با ظرفیت ۶۰ میلیون لیتر و سه مخزن بنزین موتور با ظرفیت ۱۲۰ میلیون لیتر، میباشد. این مرکز دارای سه دستگاه الکتروپمپ با قدرت هر دستگاه kw 1950 و ظرفیت ۱۳۱۲ متر مکعب در ساعت روی خط "۲۰ و سه دستگاه الکتروپمپ با قدرت هر دستگاه kw 170 و ظرفیت ۷۹۵ متر مکعب در ساعت روی خطوط "۱۴ و "۱۶ بهره‌برداری می‌گردد.
حمل و نقل در داخل شهر رفسنجان با تاکسی و اتوبوس‌های خط واحد انجام می‌گیرد. اتوبوس‌های خط واحد با ایستگاه‌های متعدد در اکثر مناطق رفسنجان خصوصاً در مناطق پر رفت‌وآمد و ترافیکی به مسافران خدمات‌رسانی می‌کند.
فرودگاه بین‌المللی رفسنجان: این فرودگاه در سال ۱۳۶۹ افتتاح شد؛ ولی برای بازسازی مجدد به مدت ۳ سال تعطیل شد. به همین جهت به مدت چند سال پروازهای این فرودگاه کلاً کنسل شدند. با افزایش پهنای باند و افزودن امکانات جدید، این فرودگاه توسط رئیس‌جمهور وقت محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۹۱ به بهره‌برداری مجدد رسید. پس از بهره‌برداری مجدد فرودگاه رفسنجان و با توجه به حجم بالای صادرات معدنی، صنعتی و کشاورزی، ایجاد منطقه ویژه اقتصادی و اداره کل گمرک مستقل این شهر تصویب و در این میان نقش فرودگاه رفسنجان بسیار حائز اهمیت و اثرگذار خواهد بود. مساحت باند فرودگاه رفسنجان ۱۴۴ هزار متر مربع است که با احتساب پارکینگ و تاکسی، مساحتی حدود ۱۶۴۵۰۰ متر مربع از عوامل پروازی این فرودگاه ساماندهی، روکش و توسعه داده شده‌است. استان کرمان دارای پنج فرودگاه است که یکی از این فرودگاه‌ها فرودگاه بین‌المللی رفسنجان است که طی سال‌های اخیر به دلیل انجام عملیات عمرانی برای توسعه فرودگاه پروازهای داخلی در این فرودگاه با مشکلاتی همراه بود است و عملیات بهسازی فرودگاه نزدیک به سه سال طول کشید که شامل توسعه باند فرودگاه و عوامل پروازی بوده‌است. سطوح پروازی فرودگاه رفسنجان توسعه یافته‌است و مساحت باند فرودگاه افزایش یافته‌است و به ۱۷۰ هزار متر مربع رسیده‌است. در حال حاضر پروازهای مستقیم از رفسنجان به تهران و مشهد انجام می‌شود و همچنین پروازهای مستقیم از این فرودگاه به دبی، عتبات عالیات و عربستان بزودی انجام می‌شود که تا این تاریخ عملیاتی نشده‌است. متأسفانه بسیاری از ساکنین رفسنجان به علت مشکلات فرودگاه رفسنجان از جمله پروازهای محدود و زمان‌بندی نامناسب، از فرودگاه بین‌المللی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی کرمان برای رفت و آمد هوایی استفاده می‌کنند.
در حال حاضر شبکه استانی کرمان به صورت بیست و چهار ساعته برنامه دارد و در شهر رفسنجان قابل دریافت است. علاوه بر این سایر شبکه‌های ملی و نیز رادیوها، مانند رادیو کرمان و رادیو شهری رفسنجان (به‌طور مستقل) نیز در این شهر فعال هستند. رادیو شهری رفسنجان بر رعوی موج FM فرکانس ۹۹٫۳ مگاهرتز پخش می‌شود. رفسنجان از جمله شهرهایی است که از پیشگامان سینما در قبل از انقلاب است. سینما آسیا و سینما امید از جزو اولین سینماهایی هستند در ایران تأسیس شدند. بعد جریان انقلاب اسلامی این سینماها را آتش زدند و بعد از انقلاب رفسنجان تا مدت‌ها از سینما محروم بود. اما در حال حاضر سه سینما دارد و در مهر سال ۱۳۹۱ سینماهای رفسنجان میزبان جشنواره اکران فیلم مقاومت بودند. سی و یکمین جشنواره فیلم فجر برای اولین بار در در استان کرمان در رفسنجان در حال اکران شد.
گرچه این دیار بارها توسط جهان گشایانی مانند تیمور - شیبک ازبک و دیگر اقوام مرز گریز تحت سلطه درآمده و غارت شده‌است اما چون دیگر جاهای سرزمین عزیزمان ایران همچنان به حیات پر افتخار خود ادامه می‌دهد گذشته آباد و پر رونق این شهر سبب گردیده تا در گوشه و کنار آن آثار و ابنیه تاریخی به وفور وجود داشته باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به قلعه‌ها، کوشکها، کاروانسراها، تیمچه‌ها، بازارها، برجها، عمارتها، آب انبارها، یخدانها، معبدها، امامزاده‌ها، تپه‌ها و محوطه‌های باستانی، آسیابها، حمامها، قیصریه رفسنجان، مراکز فرهنگی - مذهبی، کاروان سرای کبوتر خان رفسنجان، خانه حاج‌آقاعلی، بازار و آب انبار حاج‌آقاعلی، بادگیر معین، معبد آناهیتا در رفسنجان، خانه باقری، عمارت کلاه فرنگی سعادت آباد، غار طوطیان در منطقه نوق، قلعه جنت آباد نوق و همچنین روستای گردشگری شغزاوچاه دریادرنوق رفسنجان اشاره کرد. این شهر قدمتی دیرینه دارد و باغ‌های پسته آن مشهور است. بیشترین باغ‌های پسته این شهر در منطقه نوق قرار دارد. علاوه بر موارد فوق شرایط اقلیمی، معادن عظیم مس سرچشمه، بزرگترین جنگل مصنوعی جهان (باغات ۱۲۰ هزار هکتاری پسته) و ییلاقاتی چون سرچشمه ،داوران، دره در، راویز، چاه دریا، شغزای نوق(شرق زا) و دره راگه نیز از جاذبه‌های طبیعت این منطقه‌است.
قبل از ظهور اسلام، در بسیاری از منابع، از شهری در نزدیکی رفسنجان امروزی یاد شده است که نامش، «بهرام‌آباد» بوده است. صحت‌وسقم این مسئله واضح نیست، ولی بسیاری از تاریخ‌دانان بر این باور هستند که بهرام‌آباد درواقع همان رفسنجان است. پس از اسلام به‌خصوص در عصر صفوی، رفسنجان یکی از مهم‌ترین مناطق کشور شد. رفسنجان در طول تاریخ بارها غارت شد، ثروتمند بودن منطقه و وجود منابع طبیعی فراوان، زمینه این مسئله را فراهم می‌کرد. رفسنجان در مسیر ارتباطی یزد-کرمان قرار داشت، همین موقعیت سبب شد که رفسنجان هر روز آبادتر از قبل شود و بسیاری از حکام به این منطقه توجه کنند. محمود افغان در حمله به ایران از رفسنجان گذشت و این شهر را غارت و تخریب کرد تا جایی که در عصر قاجار این منطقه به ویرانه‌ای تبدیل شد. یکی از بناهای مهم تاریخی رفسنجان، قلعه‌ای مربوط به اسماعیلیان بود که براثر سیل از بین رفته و امروز تنها خرابه‌هایی از آن باقیمانده است.
رفسنجان بناهای تاریخی زیادی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها «بزرگترین خانه خشتی جهان» است که در این خاک واقع شده است. لباس محلی که مردم رفسنجان بر تن می‌کنند، لباس محلی کرمانی است و این محدوده لباس محلی خاصی ندارد. لباس در میان مردم کرمان به سه دسته کلی تقسیم می‌شود: محلی ، بلوچی ، زرتشتی.
ازجمله پوشاک محلی زنان می‌توانیم به چارقد، پیچه، چادر دلاغ، شلیت، پیراهن شش‌ترک، یل، ساغری و گالش است. از پوشاک محلی مردانه می‌توانیم به انواع کلاه‌های نمدی، شاپو، عمامه و کاموایی، پیراهن، قبا، ساغری، گیوه، مچ پیچ و پاپیچ اشاره کنیم. نوزادان هم در فرهنگ کرمان، لباس مخصوص خود را دارند، ازجمله لباس‌های محلی کرمانی می‌توانیم به دورگوشو، کلاه چینو، لچک، شمیلو اشاره کنیم.
یکی از ایامی که در کرمان و شهر رفسنجان با آداب خاصی گرامی داشته می‌شود، شب یلدا است. افسانه‌ای زیبا در رابطه با شب یلدا در فرهنگ کرمان وجود دارد که از گذشته سینه‌به‌سینه نقل شده است. بر اساس این افسانه مردی ثروتمند به نام قارون با کاروانی شتر که روی آن هیزم فراوان قرار دارد، دور شهر می‌گردد و در جلوی درب خانه افراد نیکوکار، هیزم قرار می‌دهد. این هیزم‌ها با طلوع خورشید به طلا تبدیل می‌شود و افراد نیکوکار به سزای عمل نیک خود می‌رسند.
ازجمله غذاها و خوراکی‌های سنتی که در این شب بر سر سفره کرمانی‌ها قرار دارد، عبارت است از اوماچو، کلمپه و کماچ. کرمان و شهرهای آن، لهجه خاصی دارند که به لهجه کرمانی مشهور است. در رفسنجان و کرمان گروهی از زرتشتیان سکونت دارند که زبانی متفاوت از کرمانی فارسی دارند. مهم‌ترین واصلی‌ترین محصول رفسنجان، پسته است. از دیگر سوغاتی‌های مشهور این خاک می‌توانیم به قاووت پسته، حلوای پسته و کره پسته اشاره کنیم. خاک مرغوب رفسنجان باعث شده است که کارخانه‌های تولید کاشی و سرامیک در این منطقه رشد کنند و این دو محصول را می‌توان از مهم‌ترین صنایع رفسنجان شناخت. ازجمله غذاهای سنتی رفسنجان می‌توانیم به کشک مغز، بز قورمه، پی تو، آب گرمو، چمال، گورماست و اماچو اشاره کنیم.
جاذبه های رفسنجان
بادگیر معین: بادگیرها نوع ابتدایی تهویه‌ها هستند که از دیرباز در مناطق کویری ایران به ویژه کرمان و یزد ساخته می‌شدند. این تهویه‌ها به شکل برج‌هایی بر روی بام خانه‌ها بنا می‌شدند و معماری آن‌ها به گونه‌ای بود که هوای خنک را به بخش‌های زیرینِ ساختمان منتقل می‌کرد. ساخت بادگیرها در شهر رفسنجان که آب و هوای نیمه کویری دارد نیز بسیار مرسوم بوده و اَشکال مختلفی از آن در ساختمان‌های قدیمیِ شهر به چشم می‌خورد. بادگیر معین که در شرق خیابان بنفشه قرار دارد، یکی از جاهای دیدنی رفسنجان به شمار می‌رود. این بادگیر، باقیمانده‌ی عمارت معین و به جا مانده از دوران قاجار است. در ساخت آن از آجر، چوب، خشت خام و کاهگل استفاده شده و ارتفاعی حدود ۱۶ متر دارد. بادگیر معین در سال ۱۳۸۴ توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت و بازسازی شد.
دره‌ی راگه: دره‌ی راگه یکی از خاص‌ترین و منحصر به فردترین دره‌های ایران است که در نزدیکی رفسنجان قرار دارد. دره‌ای در قلب کویر که ۷۰ متر عمق و ۱۸۰ متر عرض دارد و طول آن به ۲۰ کیلومتر می‌رسد. عبورِ رودخانه‌ی گیودری از دل دره، منظره‌ای تماشایی و دیدنی خلق می‌کند. کارشناسان بر این عقیده‌اند که دره‌ی راگه بر اثر فرسایش‌های بادی و آبی به وجود آمده است. در قسمت‌هایی از این دره، صخره‌ها و تیغه‌های بلندی که ارتفاع بعضی از آن‌ها به ۱۰۰ متر می‌رسد، دیده می‌شود. مشاهده‌ی عظمت این صخره‌ها که همچون ستون‌هایی برافراشته هستند، شما را به وجد خواهد آورد. دره‌ی راگه قدمتی ۲۰ هزار ساله دارد(مربوط به دوره‌ی چهارم زمین‌شناسی). این دره‌ی شگفت‌انگیز در هنگام اکتشاف معادن کشف شده است. اگر قصد سفر به شهر رفسنجان را دارید، دیدن این دره‌ی حیرت‌انگیز و فوق‌العاده را از دست ندهید.
غار میرزا: این غار که در روستایی به نام ده رنج، در فاصله‌ی ۳۰ کیلومتری شمال شرقی رفسنجان واقع شده، یکی از بهترین جاهای دیدنی رفسنجان است. در سال ۱۳۸۷ گروه امداد و نجات هلال احمر استان کرمان با کمک هیئت کوهنوردی، تمامی بخش‌های غار را شناسایی و ثبت کردند. غار میرزا شامل ۸ تالار اصلی و ۴ تالار فرعی است. در این تالارها، قندیل‌های سنگی با رنگ‌ها و طرح‌های مختلفی وجود دارد. استالاکتیت‌ها و غار سنگ‌های چند میلیون ساله، که ارتفاع برخی از آن‌ها به اندازه‌ای است که سقف تالار را به کفِ آن متصل می‌کند. در بخش میانی غار یک فرود هیجان‌انگیز ۹۰ متری را تجربه خواهید کرد. با توجه به اینکه زمان زیادی از کشف غار میرزا نمی‌گذرد، این غار کاملاً بکر و دست نخورده باقی مانده است. حتی بسیاری از مردم محلی از وجود آن آگاه نیستند. برای علاقه‌مندان به غارنوردی در مکان‌هایی بکر و اسرار آمیز، بازدید از این غار یک پیشنهاد ویژه است. توجه داشته باشید که ورود به غار نیازمند تجهیزات غارنوردی، راهنما و تخصص در غارنوردی است.
درخت پسته‌ی اودرج: در شمال استان کرمان و در فاصله‌ی ۳۵ کیلومتری از آن، یک روستای قدیمی به نام «اودرج» واقع شده است. در بخشی از روستا، قبرستانی باستانی وجود دارد که سنگ قبرهای آن به ۱۳۰۰ سال پیش تعلق دارد. در گوشه‌ای از این قبرستان، درخت پسته‌ای کهنسال با عمری بالغ بر ۱۵۰۰ سال به چشم می‌خورد. این درخت، قدیمی‌ترین درخت پسته‌ی جهان است که قطری بیشتر از ۵ متر و ارتفاعی حدود ۱۲ متر دارد.
موزه‌ی مردم‌شناسی رفسنجان: حمام تاریخی آقا سید مهدی قریشی، که در حال حاضر موزه‌ی مردم‌شناسی رفسنجان است، در میدان موزه‌ی شهر واقع شده و یکی از جالب‌ترین جاهای دیدنی رفسنجان است. در این موزه سبک زندگی و آداب و رسوم مردم رفسنجان نمایش داده می‌شود. رختکن حمام با راهروی کوچکی به گرمخانه متصل می‌شود که در این بخش مجسمه‌های زیادی به چشم می‌خورد. مجسمه‌ی زنانی که لباس‌های رنگارنگ به تن دارند و با در دست داشتن سینی‌هایی از سکه و گل و خوراکی، مراسم و آیین عروسیِ مردم رفسنجان در زمان قاجار را به تصویر می‌کشند. مجسمه‌های دیگری نیز از زنان و مردان، با لباس‌های محلی در این موزه به چشم می‌خورد. دستگاه‌های ریسندگی و بافندگی، آسیاب‌های آبی، اشیاء عتیقه، وسایل سنتی حمام و … از دیگر اشیاء موجود در موزه است.
برج خلیل آباد: برج خلیل آباد در شمال رفسنجان، محله‌ی خلیل آباد، خیابان ۱۵ خرداد قرار دارد. این برج، بنایی به جا مانده از اواسط دوران قاجار (زمان حکومت ناصرالدین شاه) است که توسط سه برادر به نام‌های استاد شعبان، استاد علی و استاد حسین ساخته شد. این بنا تماماً از خشت خام و گل ساخته شده و حتی تزئینات آن نیز با خشت انجام گرفته است. براساس نظرِ مورخان، برج خلیل آباد کاربرد نظامی و دفاعی داشته و مکانی برای استقرار نگهبانان و دیده‌بانی و مراقبت آن‌ها از شهر بوده است.
خانه‌ی حاج علی آقا: خانه‌ی حاج آقا علی یکی از زیباترین جاهای دیدنی رفسنجان و از کم‌نظیرترین خانه‌های به جا مانده از دوره‌ی قاجار است. این بنا در نزدیکی روستایی به نام قاسم آباد، در ۶ کیلومتری شهر رفسنجان قرار دارد. حاج آقا علی، معروف به زعیم الله رفسنجانی، یکی از تجار بزرگ و معروف زمان خود بود که این خانه را در سال ۱۱۳۶ هجری شمسی بنا کرد. خانه‌ی حاج آقا علی با مساحت ۷۰۰۰ متر مربع و ۸۶ اتاق، بزرگترین خانه‌ی خشتی دنیا است. ساختمانِ خانه ۴ بخش اصلی دارد که عبارتند از: شاه‌نشین، حوضخانه، ساختمان پاییزی و زمستانی. از آنجایی که خانه در منطقه‌ای کویری ساخته شده ، جهت جلوگیری از ورود شن‌های کویر به داخل مجموعه، دیوارهای بسیار بلندی در اطراف آن ساخته شده است.
کاروانسرای کبوترخان: این کاروانسرا در روستای کبوترخان، در کیلومترِ ۳۵ جاده‌ی رفسنجان-کرمان قرار دارد. بر اساس سنگ‌نوشته‌ی سردرِ بنا، عده‌ای آن را مربوط به اوایل دوره‌ی زندیه می‌دانند؛ اما با توجه به معماری کاروانسرا، عده‌ای دیگر بر این عقیده‌اند که ساخت آن به دوره‌ی صفویه بازمی‌گردد. کلِ مجموعه، مساحتی بالغ بر ۲۰۰۰ متر مربع دارد که ۴۰۰ متر از آن به حیاط اختصاص یافته است و در ۴ گوشه‌ی حیاط، ۴ برج به چشم می‌خورد. گفته می‌شود کاروانسرای مذکور توسط گنجعلی خان (والی کرمان) و به دستور شاه عباس ساخته شده است.
حصار قدیم رفسنجان: حدود ۲۰۰ سال پیش در اطراف شهرِ قدیمِ رفسنجان که بهرام آباد نامیده می‌شد، به دستور امیر مفخم بختیاری (حاکم کرمان در زمان قاجار) حصارها و دروازه‌هایی ساخته شد. در بخش‌های شمالی (دروازه مزار)، شرقی (دروازه کمال آباد)، جنوبی (دروازه علی آباد) و غربی (دروازه قطب آباد) دروازه‌هایی وجود داشته که جز دروازه‌ی قطب آباد، اثری از بقیه‌ی آن‌ها باقی نمانده است. حصار قدیم رفسنجان که در حال حاضر در مرکز شهر واقع شده، تنها بخشِ باقیمانده از حصار اصلی شهر و یکی از جاهای دیدنی رفسنجان است. این حصار طولی برابر با ۵۴۰۰ متر و ارتفاعی حدود ۶ متر دارد. از موادی همچون کاهگل، خشت خام و گل لگد خورده ساخته شده و به شکل زیبایی در این قسمت از شهر خودنمایی می‌کند.
کاروانسرای وهاب زاده رفسنجان: کاروانسرای وهاب زاده یکی از آثار ملی ثبت شده ایران در رفسنجان است که قدمت آن مربوط به قاجاریه می باشد و در تاریخ ۱۳۸۱/۱۱/۱۲ به شماره ثبت 7279 در مجموعه آثار تاریخی ایران ثبت شده است. نشانی این اثر ملی ثبت شده رفسنجان شهرستان رفسنجان، محله قطب آباد، شرق میدان شهید میر افضلی، شمال خیابان معلم می باشد.
.................................
آرشیو
