کاشان شهری تاریخی است که مرکز شهرستان کاشان است و بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان پس از مرکز استان اصفهان است. این شهر زادگاه یکی از کهن‌ترین تمدن‌های جهان در منطقه ای بنام سیلک با قدمتی بیش از هفت هزار سال است. کاشان بیست و هشتمین شهر پرجمعیت ایران است. این شهر اولین تمدن یکجانشینی و شهرنشینی را دارد. کاشان مهد تمدن و فرهنگ سنتی ایران است. این شهر دارای بیش از هفت هزار سال قدمت شهرنشینی و یکی از زیباترین شهرهای ایران است. کاشان یکی از نخستین سکونت گاه‌های جمعی بشر روی کره خاکی با نام تمدن سیلک است؛ و برخی چون جهانشاه درخشانی معتقدند این خطه در تکوین تمدن ایرانی نقش اساسی داشته‌است.
کاشان شهری با اصالت و با مشاهیر علمی و ادبی زیادی است و نقش پررنگی در صنعت گردشگری ایران دارد. عده‌ای از مورخین کاشان را نخستین شهر ایران و جهان می‌دانند. اقلیم این شهر که دارای دو بخش کوهستانی و کویریست آن را به یکی از سکونتگاه‌های مهم در ایران بدل ساخته‌است. آداب و رسوم گلابگیری و قالی‌شویان از مراسم سنتی این شهر است که سالانه بازدیدکنندگان زیادی را به خود اختصاص می‌دهد. مراسم گلابگیری معمولاً از اوایل اردیبهشت ماه شروع شده و مراسم قالی‌شویان در مهرماه هر سال در کاشان برگزار می‌گردد. از مناطق کویری کاشان می‌توان نوش آباد، سفیدشهر و … را نام برد. از مناطق کوهستانی کاشان نیز می‌توان قمصر، نیاسر، برزک و… را عنوان کرد. اسحق آباد (ساق‌آباد) روستایی بکر و زیبا در نزدیکی نیاسر مکان مناسب و خوش آب و هوایی برای کوه‌نوردی است.
در مورد ریشه نام شهر کاشان مانند بسیاری از نام‌های دیگر اختلاف نظر وجود دارد. گروهی کاشان را برگرفته از «کی آشیان» به معنای جایگاه حاکمان می‌دانند و گروهی دیگر لغت کاشان را به معنی خانه‌های تابستانی که با چوب و نی ساخته می‌شوند، دانسته‌اند. بر اساس نظر دیگری کاشان تحریف‌شدهٔ «کاسیان» و به معنای محل اسکان اقوام کاسی یا همان کاشی بوده‌است، و امروزه کاشانی‌ها را «کاشی» خطاب می‌کنند. در گفته‌های دیگر ساخت کاشی مرغوب در این منطقه را دلیل نامگذاری شهر به نام کاشیان می‌دانند که به کاشان تحریف شده‌است. قدیمی‌ترین آثار سکونت انسان در منطقه کاشان شامل ابزارهای سنگی است که در کنار چشمه‌های نیاسر و در تراورتن کفتار خون کشف شده‌اند و مربوط به عصر پارینه سنگی میانی هستند که بیش از چهل هزار سال قدمت دارند. در این دوره احتمالاً انسان نئاندرتال در منطقه می‌زیسته‌است. از حدود چهل هزار سال پیش انسان امروزین در منطقه مستقر شده که آثار آنها در تپه‌های تراورتن سفید آب یافت شده‌است. انسانهای این دوره از طریق شکار و گردآوری نباتات امرار معاش می‌کردند و با توجه به خشکی منطقه بیشتر در اطراف چشمه‌های دامنه کوه کرکس مستقر می‌شدند. ابزارهای سنگی ساخته شده توسط این انسانها هم‌اکنون در موزه ملی ایران در معرض دید عموم است.
سیَلْک نام یکی از کهن‌ترین فرهنگ‌های یکجانشینی بشر در مرکز فلات ایران است که در شهر کاشان قرار دارد. محوطه باستانی سیلک که در منطقه امیرالمؤمنین کاشان واقع شده قدمتی در حدود بیش از ۸۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال دارد. نزدیک به ۱۰ هزار سال پیش و در پی دگرگونی‌هایی که از لحاظ آب و هوایی در فلات ایران رخ داد، زندگی روستانشینی، دامداری و کشاورزی گسترش یافت. آثار کهن‌ترین مردم کشاورز و دامدار منطقه در دو مکان سیلک و شورابه در کاشان یافت شده‌است. سیلک یکی از مکان‌های تاریخی پس از تمدن جیرفت کرمان در فلات ایران است که مدارک نوشته از دوران مادها در آن پیدا شده ولی خطی که هم‌زمان با آغاز تاریخ در ایلام به وجود آمده‌بود، با نام پروتو ایلامی شناخته شده پس از رها شدن این پایگاه بازرگانی از میان رفت. شهر کاشان در دوره‌ای از تاریخ جزئی از سرزمین طبرستان به‌شمار می‌رفته‌است.
تمدن مردمان تپه‌های سیلک در ۵٬۰۰۰ سال پیش مغلوب تمدن آریایی (شاید کاسی‌ها یا همان کاشی‌ها یا در واقع کاسپیان) شد که یادگارهای آنها در لایه‌های گوناگون حفاری مانند ظروف لوله‌دار بلند با نگاره اسب و خورشید و جنگ‌افزار آهنی و شمشیر و نیزه‌های بلند پیدا شده‌است. محوطه باستانی سیَلْک در جنوب غربی کاشان و در سمت راست خیابان امیرکبیر کاشان (خیابان متصل‌کننده مرکز شهر به فین) قرار دارد و از دو تپهٔ شمالی و جنوبی که در فاصله ۶۰۰ متری یکدیگر هستند، دو گورستان تشکیل شده‌است. یکی از گورستان‌ها که گورستان الف نامیده می‌شود ۳۵۰۰ ساله، و در ۲۰۰ متری جنوب تپهٔ جنوبی واقع شده که امروزه بر روی آن بلواری ۲۴ متری به نام بلوار امیرالمؤمنین کشیده شده‌است. گورستان دیگر که گورستان ب نامیده می‌شود ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و در زیر باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی پهلوی غربی تپه‌ها قرار دارد. جنبه تزیینی در هنر سیلک، هنری که آریایی‌ها با خود آورده‌اند، شدید است. کاشان در دوران مادها و سایر دوران‌های باستان نیز پا بر جای بوده‌است.
در اوایل دورهٔ اسلامی متون جغرافیایی از کاشان به عنوان شهری کوچک یاد کرده‌اند، بعدتر توسعه در فلات ایران و موقعیت مرکزی کاشان و قرار داشتنش در مسیر ارتباطات، این شهر را به مرکز مهم صنعتی بدل ساخت، از این به بعد بیشتر به عنوان شهری در اندازه متوسط و البته موفق از کاشان یاد شده‌است. در حمله مغول شهر ویران می‌شود و کمی بعدش دوباره بازسازی می‌شود. در دورهٔ صفویه کاشان مورد توجه بوده‌است و پادشاهان غالباً در آن سکنا می‌گزیدند و از این شهر به عنوان مرکزی تجاری بزرگ و ثروتمند یاد شده‌است. علی‌رغم آشوب‌های پس از صفویه و زلزله بزرگی که در دوره کریم خان زند در کاشان می‌آید این موقعیت تا حدودی حفظ می‌شود، اما آشوب‌های اواخر دوره قاجار و ناتوانی در رقابت با نساجی اروپا موجب زوال شدید شهر می‌شود.
اصطخری در وصف شهر کاشان گوید شهریست کوچک و ابنیهٔ آن، غالباً از خشت است. جغرافی‌نویسان قدیم عرب آن را به‌صورت قاشان نوشته‌اند. این شهر در مشرق زمین به‌ساختن یک نوع آجر معروف به کاشی مشهور است. مقدسی گوید کاشان عقرب‌های عجیب دارد. یاقوت به کاسه‌های سبز رنگ قشنگ آنجا که به سایر بلاد صادر می‌گردید اشاره نموده‌است. وی می‌گوید که اهالی کاشان تماماً شیعهٔ امامیه هستند. حمدالله مستوفی گوید آن را زبیده خاتون منکوحهٔ هارون‌الرشید ساخت.
در طول پنجاه سال سلطنت ناصرالدین شاه، این شهر از سه نظر، بیشتر معروفیت پیدا کرد، یکی عزل، تبعید و قتل میرزا تقی خان امیر کبیر در کاشان است و دیگری تأسیس شرکت اسلامیه که برای اولین بار با هدف تولید منسوجات ایرانی، در این شهر پا گرفت، و سوم مسئله بابیت و فعالیت آنها در کاشان می‌باشد.
شهر کاشان در شمال استان اصفهان و در میان کوهستان‌های قمصر و نیاسر و کویر مرکزی ایران واقع شده‌است، جایی که از لحاظ پوشش گیاهی بیشتر فقیر است و در آن بوته‌ها و درختچه‌ها کم و بیش یافت می‌شوند. قلهٔ گرگش در جنوب غرب کاشان در مجاورت شهر کامو و چوگان قرارگرفته است، توسط کارشناسان بین‌المللی، به عنوان مکان رصدخانه ملی ایران، خانهٔ یکی از بزرگترین تلسکوپ‌های بزرگ خاورمیانه با نوین‌ترین فناوری، برگزیده شد. قلهٔ اردهال در غرب کاشان، بلندترین نقطه از ارتفاعات کاشان (ادامهٔ رشته کوه‌های مرکزی) در مجاورت نیاسر و روستاهای نشلج و مشهد اردهال قرار دارد و همچنین به عناوین «دماوند کاشان» و «بام کاشان» شناخته می‌شود.
طبق سیستم کوپن در تقسیم‌بندی اقلیمی، اقلیم کاشان از نوع BWhsa است و آب و هوای گرم و بیابانی دارد، در این فرمول B خشک بودن را نشان می‌دهد، W نشان دهنده شدت خشکی است که در آن مقدار باران سالانه (۱۳٫۵) کمتر از میزان متوسط دمای سالانه به سانتی گراد (۱۹٫۷) است. h نشان دهنده این است که متوسط دمای سالانه بیش از ۱۸ درجه سانتیگراد است، s علامت بارش باران در فصول سرد سال یا زمستان است و a می‌گوید که دمای گرم‌ترین ماه سال از ۲۲ درجه سانتیگراد بیشتر است. بر پایه روش تقسیم‌بندی اقلیمی دومارتون که بر پایه ضریب خشکی است و دو عامل مهم دما و باران را مد نظر دارد، چون ضریب خشکی کاشان ۴٫۵ است بر اساس ضریب دومارتن، کاشان دارای آب و هوای بسیار بسیار گرم و خشک است به گونه ای که گردشگران فقط در بهمن به کاشان می‌آیند.
کاشان دارای شبکه رادیویی است که وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران می‌باشد این شبکه در بیست و دوم بهمن سال ۹۷به‌طور رسمی افتتاح شد. رادیو کاشان روزانه به مدت هشت تا ده ساعت برنامه‌هایی را مخصوص مردم منطقه کاشان تولید و پخش می‌کند. رادیو کاشان بر روی موج fm فرکانس ۹۷/۷ مگاهرتز در دسترس است. کاشان مجهز به امکانات پخش تلویزیونی است و در هفته برنامه زنده ای از کاشان بر روی آنتن شبکه اصفهان می‌رود که این نوید دهنده آینده ای خوش برای سیمای کاشان است. روزنامه سراج، روزنامه اطلاعات، هفته نامه پردیسان نوین، هفته نامه سلام کاشان، روزنامه کاروکارگر، هفته نامه مردم‌سیلک و پایگاه خبری پیک سیلک، روزنامه اخبار اصفهان، پایگاه خبری پرتال خبری کاشان جزو رسانه‌های شهرند.
محلات یا گذرهای کاشان عبارتند از گذر باباولی، گذر درب باغ، گذر دروازه اصفهان، پاقپان، محتشم، سلطان امیر احمد، گذر آب انبار خان، گذر سوریجان و… کاشان همانند دیگر شهرهای قدیمی ایران معماری سنتی شهری‌اش را تا اوایل قرن بیستم حفظ کرده بود، این چینش سنتی که در دوره‌های سلجوقی و صفوی شکل گرفته بود و تا دوران قاجار ادامه یافته بود، در دورهٔ پهلوی و به ویژه نیمه دوم قرن بیستم به شدت تغییر یافت. شهر قدیمی کاشان را دیواری بلند محصور می‌کرده و رفت‌وآمد به درون شهر توسط چند دروازه صورت می‌گرفته‌است. فضای درون شهر مانند دیگر شهرهای دوران میانهٔ اسلامی به چهار قسمت ارگ، مدارس، بازار و محلات تقسیم می‌شده‌است. قلعه جلالی (ارگ حکومتی کاشان) که در زمان سلطان ملکشاه سلجوقی ساخته شده بود، در طول قرن هجده و نوزده میلادی از میان رفته در حالی که برج‌ها، دروازه‌ها و دیواره‌های شهر در سراسر قرن نوزدهم باقی‌مانده بودند. بازار کاشان در مرکز این شهر واقع شده‌است و دیگر فضاهای شهری در دو طرف آن قرار گرفته‌اند، این بازار در دوره صفویه رونق فراوانی داشته‌است که البته در دوره قاجار میزان قابل ملاحظه‌ای از آن رونق کاسته شده. افزوده‌های جدیدتر بازار شامل تیمچه امین‌الدوله، دو مدرسه و یک مسجد است.
با ظهور خودرو و ساخت خیابان‌ها، تا به حال کاشان بدون توجه لازم به عناصر تاریخی و شیوه زندگی بومی‌اش رو به گسترش بوده‌است. گسترش رابطه با تهران سبب ویران کردن قسمت شمال غربی دیوار شهر در ۱۹۲۰ شد. ساخت چند کارخانه و بانک، کاشان را به منطقه تاریخی فین وصل کرد. در سال‌های ۱۹۳۵–۱۹۴۵ سیاست دولت مرکزی در ساخت راه ماشین‌رو بین تهران و کاشان سبب توسعهٔ شهر در طول دو راه فین و تهران شد. با رسیدن راه‌آهن به کاشان ایستگاهی در شرق شهر ساخته شد و روستاهای یحیی‌آباد و جمال‌آباد بخشی از شهر شدند. در دهه بعدی نخستین میدان ماشین‌رو کاشان که پارکی نیز درون خود داشت ساخته شد، همچنین چند روستای دیگر، بخشی از کاشان بزرگ شدند، بانک‌ها و کارخانه‌های جدیدی ساخته شد و خیابان بزرگی بین بخش قدیمی و جدید شهر ساخته شد. در هفتاد سال گذشته (۱۹۴۰–۲۰۱۰)، شهرک‌های بسیاری در کنار شهر ساخته شدن که همگی امروزه جزء شهر کاشان هستند
در کاشان هزار و هفتصد بنای تاریخی شناسایی شده که از این تعداد سیصد و سیزده مورد ثبت ملی و یک مورد ثبت جهانی شده‌است. از بناهای تاریخی مهم کاشان که هنوز استوار مانده‌اند یا آثارشان پابرجاست می‌توان مقبره ابولؤلؤ، خانه بروجردی، خانه طباطبایی‌ها، خانه عباسیان، مناره زین‌الدین، آرامگاه سلطان عطابخش، مسجد عمادی (مسجد میرعماد)، مسجد جامع، مدرسه سلطانی، مسجد آقابزرگ، قلعه جلالی، حمام سلطان امیراحمد و کاروان سرای امین الدوله اشاره کرد، در همه این بناها ویژگی‌های معماری مشابه دیده می‌شود، جز مناره زین الدین که در این زمینه یکتا است.
کاشان حداقل نوزده عمارت تاریخی دارد که به خوبی محفوظ مانده‌اند. این عمارت‌ها عناصر عمومی خانه‌های سنتی کاشان را دارا می‌باشند، اما نسبت به آنها دارای فضاهای بزرگتر، معماری ماهرانه تر و عناصر مجلل تری هستند. از معروف‌ترین این عمارت‌ها می‌توان به خانه بروجردی‌ها، خانه بنی کاظمی و خانه مرتضوی اشاره کرد. به گفته شهردار کاشان سرانه فضای سبز در این شهر در منطقه ۱ شهرداری کاشان برای هر شهروند ۲۲ متر مربع است، این میزان در منطقه ۲ شهرداری کاشان برای هر شهروند ۵/۲۲ متر مربع بیان شده‌است. در تاریخ ۲۳ آبان ۱۳۹۰ فاز اول پارک جوان به عنوان سی و هفتمین پارک کاشان افتتاح شد. در این پارک می‌توان از دیدن سومین آب‌نمای کشور دیدن کرد. کاشان سه پارک بزرگ دارد به نام‌های پارک بزرگ شهر (بام شهر کاشان)، پارک لاله و پارک آیت الله مدنی، از دیگر پارک‌های کاشان می‌توان شهربانو (ویژه بانوان)، جوان، ناژون، ملا فتح‌الله، مهربانو (پارک بانوان)، شهید قدیرزاده، شهید حسن‌زاده، کودک، شهید کریمی، انقلاب، کتاب، پرستار، شهیدان تُرنجی پارک نرگس نام برد.
باغ فین از معروف‌ترین فضاهای سبز کاشان است و از مهم‌ترین نمونه‌های باغ‌های ایرانی است که هنوز زنده و پابرجاست، وجود عناصر آب و درخت که عناصری پویا هستند در کنار ابنیه که عناصر ثابت معماری هستند، هویتی زنده به این اثر فرهنگی و تاریخی بخشیده‌است. این باغ در مقایسه با بسیاری از باغ‌های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی مشروب می‌شود. این مجموعه که در کنار میدان نقش‌جهان و کاخ چهلستون، بیشترین بازدیدکننده و گردشگر استان اصفهان را به سوی خود جلب می‌نماید، در سال ۱۹۳۵ میلادی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین کار ثبت جهانی این اثر که از سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز شده بود، چندین سال به طول انجامید و سرانجام در زمستان ۱۳۸۹، مرحله اول ثبت این اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو به انجام رسید. برخی منابع تاریخی قدمت این باغ را به دوران سلطنت آل‌بویه می‌رسانند، در حالی که ساختمان باغ فین فعلی به دوران شاه عباس بزرگ نسبت داده شده میراث فرهنگی ایران طراح باغ را غیاث‌الدین جمشید کاشانی می‌داند و منابع دانشگاهی طراح باغ را شیخ بهایی معرفی می‌کنند. باغ فین همان جایی است که به دستور ناصرالدین‌شاه، در سال ۱۸۵۲ میلادی صدراعظم معروف ایران امیرکبیر را در حمام آن به قتل رساندند. از مهم‌ترین گیاهان این باغ، ۵۷۹ اصله درخت سرو و ۱۱ اصله درخت چنار است که اغلب بین ۱۰۰ تا ۴۷۰ سال سن دارند.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳۰۴٬۴۸۷ نفر بوده‌است. این شهر حدود ۹۰ درصد جمعیت شهرستان کاشان (۳۶۴هزار نفر) را در خود جای داده‌است. مردم کاشان فارسی‌زبان بوده و از نژاد فارس می‌باشند. کاشان پر جمعیت‌ترین شهرستان استان اصفهان پس از مرکز استان است. مردم کاشان به لهجه کاشانی از زبان فارسی تکلم می‌کنند، این لهجه مانند بسیاری از لهجه‌های فارسی دارای ویژگی‌های آوایی‌ای است که برخی از آنها خاص این منطقه است. این ویژگی‌ها در لهجهٔ کاشانی به‌طور عمده حاصل عملکرد فرایندهایی مانند هماهنگی مصوت‌ها، همگونی صامت‌ها، حذف‌ها و غیره است که، هرچند بعضی از آنها در سایر گونه‌های فارسی نیز قابل مشاهده است، نوع و میزان وقوع آنها، لهجهٔ کاشانی را از سایر لهجه‌های فارسی به نوعی متمایز کرده‌است. در گذشته کلیمیان ساکن کاشان که امروزه بیشترشان به آمریکای شمالی مهاجرت کرده‌اند به گویشی از زبان‌های مرکزی ایران که به گویش یهودیان کاشان معروف است تکلم می‌کرده‌اند. این گویش به زبان راجی که در روستاهای اطراف کاشان تکلم می‌شود شباهت داشته‌است.
منابع اسلامی، از قدیمی ترینشان، همواره از کاشان در کنار قم به عنوان شهری شیعه مذهب یاد کرده‌اند. از کاشان با عنوان شهر دارالمؤمنین یاد می‌شود. علت این نامگذاری آن است که در زمان شاه طهماسب اول، کاشان به دلیل مرکزیت امور شرعی، پایتخت مذهبی کشور شناخته شد، تا آنجا که محقق کرکی – عالی‌ترین مرجع عالم تشیع آن عصر که برای تطبیق مقامات و مؤسسات دینی با موازین مذهب شیعه به ایران آمد – در کاشان اقامت گزید و اجتهاد می‌کرد و مبلغ به هر کجا می‌فرستاد.
اقتصاد کاشان از دیرباز بر روی صنعت کشاورزی و تولید محصولاتی چون پنبه، پیاز، غلات، صیفی‌جات و انواع میوه‌ها و گیاهان دارویی، گلابگیری و تهیه عرقیات سنتی و صنایع دستی مانند مسگری، کاشی‌کاری، ابریشم‌بافی، مخمل‌بافی، شعربافی، گلیم‌بافی، زیلوبافی، زری‌بافی و قالی‌بافی تکیه داشته‌است. اما اکنون ۹۰ درصد صنعت این شهر بر پایه فرش ماشینی و صنایع وابسته آن است. در اراضی کشاورزی منطقه کاشان و حومه انواع درختان میوه می‌روید. قسمت عمده زمین‌های این منطقه زیر کشت پنبه و غلات است. همچنین گوجه درختی، سیب درختی، انگور، سبزی‌کاری و صیفی‌کاری، چغندر، هویج و شلغم از دیگر محصولات کاشان است. افزون بر آن پرورش گل در قمصر، نیاسر، برزک، وادقان، جوشقان قالی و کامو هندوانه و طالبی در آران و بیدگل و کشت سیب زمینی در حومه رونق خوبی دارد و انار فین و راوند و عطر و گلاب قمصر شهرت ویژه‌ای دارد. در کاشان معادنی مانند مس، آهن، سولفات باریم، زاج سبز، نمک طعام، سنگ‌های مرمر و تراورتن وجود دارد که بعضی از آنها دست نخورده باقی مانده‌است. صنعت فرش دستباف کاشان در طرح‌ها، نقش‌ها و رنگ‌های زیبا و دلفریب، روزگاری طولانی زبانزد و نقل محافل هنری، اقتصادی، نمایشگاهی و علمی بوده‌است؛ که با روی‌کارآمدن فناوری‌های ماشینی این صنعت و حرفه با ارزش به همراه حرفه‌های جانبی آن در حال رکود و فراموشی است.
کاشان در زمره اولین شهرهای ایران است و صنایع کارخانه‌ای را در خود جای داده‌است. اولین کارخانه در سال ۱۳۱۳ به نام کارخانه ریسندگی پایه‌گذاری شد و پس از آن کارخانه‌های دیگری مانند حریر و مخمل (۱۳۳۸)، تاروپود (۱۳۳۴)، کرک (۱۳۴۵)، پشم (۱۳۴۸) و قالی راوند (۱۳۵۰) به کار افتاد. ارباب تفضلی پدر صنعت نساجی ایران از اهالی و ساکنین این شهر می‌باشد. امروزه کاشان با دارا بودن ۱۲۰۰ کارخانه فرش ماشینی و صنایعی چون خودروسازی، فولاد، چینی و ملامین‌سازی، کاشی‌سازی، ریسندگی و ابزارآلات صنعتی تبدیل به یکی از قطبهای صنعتی کشور شده‌است. به علت اینکه ۹۵ درصد فرش جهان در منطقه کاشان تولید و عرضه می‌گردد، از این شهر به عنوان پایتخت فرش‌ماشینی جهان یاد می‌شود. همچنین قالی دستباف کاشان با شناسه ۰۰۳۸۳ در یونسکو ثبت گردیده‌است.
گردشگری نیز یکی از حوزه‌های اقتصادی کاشان است. کاشان ۱۷۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده و ۳۱۳ اثر ثبت شده ملی دارد. جاذبه‌های گردشگری آن باعث شده‌است که تعداد زیادی گردشگر هر ساله از مناظر دیدنی و آثار تاریخی و صنایع دستی کاشان دیدن کنند. حضور گردشگران در کاشان طی دو سال گذشته (۱۳۹۲ و ۱۳۹۳) نسبت به مدت مشابه قبل ۴ برابر رشد داشته‌است.
از جمله خوراک‌های سنتی کاشان می‌توان به گوشت لوبیا، شفته، قیمه ریزه، کوفته چغندر، گوشت عدس بادمجان، گوشت لوبیای سرکه شیره و گوشت کلم و کدو و عدس پلو و کشمش و اشکنه و گوشت نخود اسفناج اشاره کرد. آبگوشت لوبیا با عنوان گوشت لوبیا و آبگوشت لوبیا سفید هم شناخته می‌شود
شیرینی‌ها: کلوچه، باقلوا، سوهان میرزا حسینی، حلوا ارده و ارده شیره
عرقیات : عرق گل محمدی (گلاب)، عرق بیدمشک، عرق نعناع، عرق کاسنی، عرق خارشتر، عرق هل، عرق شنبلیله، عرق دارچین، عرق شوید و نظایر آن.
خشکبار: انواع میوه خشک مثل زردآلو، آلوچه، انجیر، هلو و سیب.
صنایع دستی: از صنایع دستی کاشان می‌توان به کاشی کاری، سفال‌گری، اصول اربعه معماری و گنبدسازی (گوشه سازی، رسم بندی، مقرنس و گره سازی)، گچ بری، آجرکاری، گره چینی، قالی بافی، نقشه‌کشی قالی، شعربافی، زری بافی، مخمل بافی، زیلوبافی، گیوه بافی، رفوگری، رنگرزی، نمد مالی، مسگری، مشبک کاری و منبت کاری نام برد. همچنین چند تن از هنرمندان صنایع دستی کاشان از طرف یونسکو مهر اصالت دریافت کرده‌اند.
کاشان از جمله شهرهایی است که دارای هتلها و اقامت گاه‌های تاریخی زیبا بوده و طرح باستانی بعضی از هتلها گردشگران را هر چه بیشتر با فرهنگ و تمدن اصیل این شهر آشنا می‌کند. همچنین به خاطر بافت قدیمی شهر اکثر مکان‌های اقامتی کاشان بوم گردی‌ها هستند که با استقبال خوب مسافران مواجه شده‌است. نام تعدادی از هتلها هتل امیرکبیر، هتل نگارستان، هتل سیاح، خانه رز.
فرودگاه کاشان (یاتا: KSN، ایکائو: OIFK) یکی از فرودگاه‌های قدیمی ایران است. فرودگاه کاشان فرودگاهی داخلی است. این فرودگاه اکنون فعال است و در هفته دو پرواز به مشهد مقدس دارد؛ و به زودی پرواز کیش نیز اضافه خواهد شد. در سال ۱۳۷۳تصمیم به ایجاد فرودگاه در شهرستان کاشان گرفته شد. به این منظور زمینی به وسعت حدود ۸۰۰ هکتار در جنوب شرقی کاشان انتخاب شد. این اقدامات در فاصله زمانی کوتاهی به احداث باندی به طول ۲۷۰۰ متر و عرض ۴۵ متر و یک تاکسی وی و پارکینگ هواپیما که قابلیت پارک چند فروند هواپیمای نیمه سنگین و یک ساختمان پاویون بود، منجر شد. در تاریخ ۱۳ خرداد سال ۱۳۷۴ با نشستن یک فروند هواپیمای فوکر ۲۸ حامل ریاست جمهوری وقت این فرودگاه افتتاح و عملاً بهره‌برداری شد. شهرداری کاشان با ادامه و تکمیل عملیات عمرانی در فرودگاه و احداث یک ساختمان ترمینال مسافر با وسعت و زیر بنای ۸۰۰ متر مربع را به انجام رسانید که با توجه به نیاز نیروی هوافضای سپاه، فرودگاه کاشان تحویل سپاه پاسداران گردید. پروانه نهایی بهره‌برداری فرودگاه کاشان، توسط ریاست کل سازمان هواپیمایی کشوری صادر شده‌است. در تاریخ ۱۳ خرداد سال ۱۳۹۵ هم‌زمان با بیست و یکمین سالگرد افتتاح اولیه، بخش کشوری و مسافری فرودگاه کاشان با پرواز مشهد به‌طور رسمی افتتاح گردید.
کاشان به وسیله ایستگاه مرکزی راه‌آهن کاشان به شبکه ریلی کشور متصل می‌باشد. پروژه ایستگاه قطار سریع‌السیر در ایستگاه راه‌آهن کاشان در دست انجام است. شرکت واحد اتوبوسرانی کاشان و حومه در سال ۱۳۷۰ خورشیدی تأسیس شد. هم‌اکنون ۱۵۹ دستگاه اتوبوس ملکی و ۳۵ دستگاه اتوبوس بخش خصوصی در ۱۴ خط در حال سرویس دهی در شهر می‌باشند. سازمان تاکسیرانی کاشان متشکل از تاکسی‌های خطی و گردشی خدمات مطلوبی به مردم در سطح شهر ارائه می‌دهد.
جاذبه های کاشان
باغ فین: قطعا یکی از زیباترین و دوست‌داشتنی‌ترین جاهای دیدنی کاشان، باغ زیبای فین است که می‌توان از آن به‌عنوان نمونه‌ی کاملی از باغ‌های ایرانی نام برد. این مکان از لحاظ تاریخی نیز بسیار مهم و ارزشمند بوده است؛ به‌گونه‌ای که در «تاریخ قم»، از کهن‌ترین منابع تاریخی، دراین‌باره چنین نوشته شده است: بناها و كاريزهای فين، به امر جمشيد احداث شده است. محوطه‌ای چشم‌نواز و مطبوع که از گذشته‌های دور موردتوجه پادشاهان قرار داشته و در دوران دیگر حکمرانان تاریخ از جمله «آل بویه» و «ایلخانان» گسترش یافته و در برخی دوران نیز بازسازی شده است.
حمام فین: دو حمام مهم و تاریخی ایران، در شهر کاشان و بخش جنوبی باغ فین قرار دارد که به نام‌های حمام بزرگ (حمام سلطنتی، به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد) و حمام کوچک (حمام خدمتکاران) شناخته می‌شوند. حمام کوچک، در دوران حکومت صفویان ساخته شده و از پیشینه‌ی کهن‌تری نسبت به حمام بزرگ برخوردار است که قتل امیرکبیر، یکی از تلخ‌ترین و مهم‌ترین اتفاق‌های تاریخی و سیاسی ایران کهن، در آن رخ داد.
مسجد جامع کاشان: کهن‌ترین بنای تاریخی در کاشان، مسجد جامع این شهر است که قدمت آن به دوران حکومت سلجوقیان بازمی‌گردد. این اثر ارزشمند تاریخی به‌همت دختر مالک اشتر، صفیه خاتون، ساخته شده است. این بنای تاریخی و ارزشمند مذهبی، در ادوار مختلفی همچون کریم‌خان زند و عبدالرزاق خان (حاکم کاشان)، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. از زیبایی‌های قابل‌توجه این مسجد می‌توان به هنر خطاطی استادانی چون عبدالکریم و ابن محمد حسین محمد کاظم اصفهانی اشاره کرد که بر دیواره‌های آن وجود دارد.
مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان: مسجد و مدرسه‌ی آقا بزرگ کاشان، یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین مساجد ساخته شده در دوران قاجار است که با کمک مالی حاج محمدتقی خانبان، احداث شده و پروسه‌ی ساخت آن در زمان سلطنت ناصرالدین شاه، به اتمام رسیده است. عمارتی که گنبد آن، معماری زیبا و چشم‌نوازی دارد و از نظر نوع ساخت، جزو کم‌نظیرهای زمان خود محسوب می‌شود.
آتشکده نیاسر کاشان: آتشکده‌ای چهارطاقی و به‌جای‌مانده از دوران حکومت ساسانیان در ارتفاعات نیاسر کاشان قرار دارد که در گذشته‌های دور به‌عنوان مکانی برای برگزاری آیین و رسوم خاص پیروان دین زرشت، مورد استفاده بود. این اثر تاریخی که به نام‌های «چهار قاپو» و «چهار دروازه» نیز شهرت دارد، توسط باستان‌شناسان در گروه قدیمی‌ترین و عظیم‌ترین نمونه‌های بنای چهارطاقی ایرانی قرار گرفته که اتفاقا بین دیگر آثار مشابه، سالم‌تر بوده و خسارات و خرابی‌های کمتری را به خود دیده است.
تپه های سیلک کاشان: قطعا بازدید از مکانی که می‌تواند از کهن‌ترین تمدن‌های تاریخ بشری باشد، جالب و هیجان‌انگیز خواهد بود. تپه‌های سیلک کاشان برای علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی، بسیار جذاب است. گورستان‌های الف و ب هرکدام به‌ترتیب از قدمتی بیش از ۳۵۰۰ و ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد برخوردار هستند و در آن، لایه‌های تمدنی متفاوتی توسط باستان‌شناسان رقم خورده است. این زیگورات از گل رس و سفال ساخته شده است و تا مدت‌ها از وجود آنها، اطلاعاتی در دسترس نبود تا اینکه پس از جاری شدن سیل در هشتاد سال پیش، سر از خاک بیرون آورد و به‌عنوان آثاری تاریخی و ارزشمند، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت.
آرامگاه شاعر معاصر سهراب سپهری: چنانچه علاقه‌مند به ادبیات و هنر هستید، می‌توانید به ۴۲ کیلومتری شهر کاشان به‌سمت مشهد اردهال رفته و از آرامگاه شاعر مشهور و نقاش معاصر ایران سهراب سپهری بازدید کنید. این شاعر بزرگ در صحن امام‌زاده سلطان علی ابن محمد باقر در روستای مشهد اردهال به خاک سپرده شد.
خانه بروجردی‌ها: در شهر کاشان می‌توان عمارت‌ها و خانه‌های قدیمی با معماری زیبا و شگفت‌انگیز بسیاری را مشاهده کرد که به‌واسطه‌ی معماری جالب و منحصربهفرد، از شهرتی مثال‌زدنی برخوردار هستند و امروزه به یکی از دوست‌داشتنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر زیبا و تاریخی تبدیل شده‌اند. خانه‌ی بروجردی‌ها از جمله این بناهای ارزشمند تاریخی است که در زمان حکومت قاجار ساخته شد. از ویژگی‌های این خانه‌ی کهن، بادگیرهای هلالی شکل و قرینه‌ی آن است که روی بام تالار و کلاه‌فرنگی قرار دارد. خانه بروجردی‌ها در خیابان علوی و محله تاریخی سلطان امیر احمد واقع شده و تاریخ ۱۱۹۴ هجری قمری در کتیبه بنا درج شده است. به‌دلیل اینکه مالک خانه از بروجرد، مال‌التجاره وارد می‌کرد و با تجار این شهر نیز در ارتباط بود، لذا به آقای حسن بروجردی مشهور شد و این خانه نیز به نام بروجردی‌ها بر سر زبان‌ها افتاد. خانه مذکور به‌خاطر دارا بودن ویژگی‌ها و ارزش‌های والای معماری ایرانی، به‌کارگیری تمامی فنون معماری سنتی در حد کمال، تزیینات متنوع و بسیار ظریف و هنرمندانه، نبوغ و خلاقیت شگرف معماری در آن، به‌خصوص در ترکیب منحصربهفرد و استثنایی سرپوشیده حیاط بیرونی، تقریبا معروف‌ترین و مهم‌ترین خانه تاریخی ایران و به‌نوعی نماد بناهای مسکونی ایران به شمار می‌رود.
غار نیاسر (غار تالار رئیس): یکی از دیدنی‌های شگفت‌انگیز شهر کاشان، غاری بسیار زیبا و دیدنی است که در نزدیکی روستای نیاسر قرار دارد و به همین نام شهرت یافته است. این پدیده‌ی زیبای گردشگری، یکی از عجایب و جاذبه‌های محبوب منطقه به شمار می‌رود که ظاهرا از قدمتی نزدیک به ۲۰۰۰ سال برخوردار بوده و به دست بشر احداث شده است. در مورد علت ایجاد غار نیاسر که از آن به غار سوراخ رئیس نیز یاد می‌شود، روایت‌های متعددی بیان شده است که محتمل‌تر بودن آن را می‌توان ایجاد این غار زیبا و عجیب به‌دلیل برگزاری مراسم آیینی و مذهبی دانست. در کتاب «آیین مهر» آمده است که آب در آیین میترا دارای اهمیت زیادی بود و یکی از آداب پیروان مهر، شست‌وشو و غسل محسوب می‌شد که برای شرکت در مراسم ستایش مهر، افراد باید تا چند شبانه‌روز با آدابی خاص خود را شست‌وشو می‌دادند و ضربه‌های تازیانه را هم تحمل می‌کردند. در مهرابه‌ها هم چاه آب یا چشمه‌های جوشان وجود داشت و به همین دلیل کف مهرابه‌ها را حفر می‌کردند. آبشار نیاسر هم گواه دیگری است که احتمالا غار نزدیک آن معبدی متعلق به پیروان آیین میترا بوده است. این آبشار در محله‌ی سرکمر واقع شده و آب آن از چشمه‌ی تالار (اسکندریه) سرچشمه می‌گیرد که در کنار چارطاقی (آتشکده‌ی ساسانی) قرار دارد؛ چشمه‌ای که شاید بتوان گفت نیاسر تمام قدمت و تاریخ خود را مدیون آن است. دوسوم از آب این چشمه به طرف آبشار و از آنجا به دشت‌های نیاسر جاری می‌شود و یک‌سوم هم به محله‌ی نو می‌رود. امروزه این مکان که به‌صورت تونل‌های سنگی پیچ‌درپیچ و تودرتو ساخته شده، به یکی جاهای دیدنی کاشان تبدیل شده است.
بازار سنتی کاشان: از دیگر میراث ارزشمند تاریخی در شهر کاشان، بازار سنتی این شهر است که علاوه بر زیبایی‌های معماری، در دوران خود نیز از بهترین و معروف‌ترین بازارها محسوب می‌شد؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از مورخان، ایران‌شناسان و نویسندگان بزرگ ایران و جهان در مورد آن سخن‌ها گفته‌اند. در کتاب «زینت‌المجالس» چنین نوشته شده است: مثل راسته‌ی بازار کاشان در تمام جهان نیست و طول آن بازار تقریبا دو هزار قدیم است. این اثر ارزشمند ایران کهن که پیشینه‌اش به دوران حکومت صفویان برمی‌گردد، در کنار معماری کم‌نظیر و قرارگیری در مجاورت راه‌های بازرگانی باستانی، به یکی از زیباترین و پررونق‌ترین بازارهای سنتی ایران تبدیل شده است. بازار سنتی کاشان در واقع چندین قرن قدمت دارد؛ آن‌گونه که از اسناد و شواهد تاریخی به نظر می‌رسد، قدمت اصلی بازار به دوران آل‌بویه و پس از آن سلجوقیان می‌رسد؛ اما دوران رونق آن مربوط به دوران صفویه است. این بازار در دوران صفویه و به‌ویژه در زمان حکوت شاه عباس اول نیز بسیار پررونق و در اوج بود. در سال ۱۱۹۲ هجری قمری بر اثر یک زلزله شدید، بازار کاشان ویران شد و اهمیت و رونق پیشین خود را از دست داد. بنای فعلی بازار را می‌توان شاهکاری از هنر معماری در دوران قاجار دانست؛ چراکه این بازار در دوران فتحعلی شاه قاجار روی بقایای بازار پیشین ساخته شد. یکی از مهم‌ترین بناهایی که در این بازار وجود دارد، بازار نو مسگرها و فرخ خان امین الدوله غفاری بوده که به‌دلیل طراحی خوب و بی‌نظیرش، در کل ایران مثل و مانندی نداشته است. بیش از ۱۲۰ دکان کوچک و بزرگ با ایوان جلو و بالاخانه از دروازه دولت (میدان شهرداری کنونی) تا میدان فیض و مقابل مسجد میدان نیز ساخته شده است. در فاصله بین دکان‌ها هم چندین کاروان‌سرای وسیع در مقابل یکدیگر با چهارسوهای بلند و سقف‌دار بنا شده‌اند و انتهای هر دکان به صحن کاروان‌سراها، در و پنجره و نور گیر دارد.
قمصر کاشان: از زیباترین و جالب‌ترین نقاط ایران‌زمین، قمصر کاشان است که همه آن را به‌واسطه‌ی گلاب خوش‌عطر و مشهورش می‌شناسند. سرزمینی مملو از گل‌های محمدی که در اواسط فصل بهار به بهشتی بی‌نظیر تبدیل می‌شود و میزبان جمع بسیاری از گردشگران و توریست‌های سراسر جهان است. مشاهده‌ی چشم‌انداز بی‌نظیر مزارع گل محمدی، استشمام عطر مدهوش‌کننده‌ی آن، تنفس هوای مطلوب بهاری و تماشای آیین گلابگیری در قمصر کاشان را می‌توان در زمره‌‌ی دوست‌داشتنی‌ترین و هیجان‌انگیزترین کارهایی قرار داد که هر گردشگر در بدو ورود به این سرزمین رویایی، با آن مواجه خواهد شد.
شهر زیرزمینی نوش آباد (مجموعه اویی): در نزدیکی شهر کاشان و شهر نوش‌آباد، شهری زیرزمینی با عمقی از چهار تا ۱۸ متر وجود دارد که تماما توسط بشر احداث شده است. این شهر زیرزمینی در سه طبقه و متشکل از فضاهای مختلفی از جمله اتاق، کانال‌های متعدد، راهرو، چاه‌ها و بخش‌های دیگری است که هرکدام از این طبقه‌ها توسط چاه‌های عمودی شکل به یکدیگر متصل شده‌اند. مجموعه‌ی تاریخی نوش‌آباد که از آن به نام مجموعه‌ی اویی نیز یاد می‌شود، از چندین هزار متر وسعت برخوردار است و با توجه به کاوش‌های باستان‌شناسان، قدمتش به پیش از اسلام می‌رسد. معماران و باستان‌شناسان معتقدند که اویی، تونلی ساخته‌ی دست بشر است که در ادوار مختلف تاریخی، کاربردی نظامی و دفاعی داشته است. اویی، بزرگترین شهر زیرزمینی جهان است که در زیر بافت شهر شکل گرفته و تا سطح کنونی شهر نیز گسترده شده است. عمق شهر اویی را بین چهار تا ۱۶ متر تخمین زده‌اند و وسعت آن به‌قول اهالی منطقه، تا بیرون از حصار تاریخی شهر گسترده شده و چهار کیلومتر برآورد شده است. این مجموعه که به‌صورت دست‌کن زیر بافت شهر نوش‌آباد ساخته شد و شامل مجموعه‌ای از اتاق‌ها، راهروها، چاه‌ها و کانال‌های متعددی در سه طبقه می‌شود، بر دیواره‌های آن آثار برخورد لبه شیء تیز دیده وجود دارد که با توجه به سختی جنس زمین این منطقه، باستان‌شناسان این فرضیه را مطرح کرده‌اند که وسایل مورداستفاده برای حفاری باید از جنسی شبیه الماس بوده باشد.
روستای ابیانه: قطعا روستای ابیانه کاشان، یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین روستاهای تاریخ ایران است که در بین گردشگران و توریست‌های سراسر جهان، از محبوبیت قابل‌توجهی برخوردار است. این روستای زیبا که می‌توان آن را یکی از مرتفع‌ترین مناطق مسکونی در کشور معرفی کرد، با برخورداری از آب‌و‌هوایی معتدل، معماری زیبای منازل، زیبایی طبیعی و جاذبه‌های گردشگری تاریخی، امروزه به یکی از پربازدیدترین نواحی کشور تبدیل شده و میزبان جمع بسیاری از مسافران داخلی و خارجی است. منازل روستا کاملا روی دامنه‌ی پرشیب شمال رودخانه احداث شده‌اند که دارای پنجره‌های چوبی ارسی و نمای خارجی پوشیده شده با خاک سرخ رنگ هستند. بازدید از این مکان زیبا، به‌واسطه‌ی طبیعت جالب و مناظر دیدنی شگفت‌انگیز، روح و جسم آدمی را جلا می‌بخشد.
......................................
آرشیو
