خمینی‌شهر یکی از شهرهای استان اصفهان در مرکز ایران است. این شهر از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷ همایون شهر و پیش تر از آن سدِه (سه ده یا سه دژ) و ماربین نامیده می‌شد. این شهر در بخش مرکزی شهرستان خمینی‌شهر قرار دارد. جمعیت آن طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران برابر با ۲۴۷٬۱۲۸ است. شناسه پلاک این شهرستان، ( ایران ۲۳ س ایران ۴۳ ن ایران ۵۳ ی) است.
شهر خمینی شهر با مساحت برابر ۱۷۵ کیلومتر مربع، در منطقهٔ بلوک ماربین و در ۱۲ کیلومتری شمال غربی اصفهان واقع شده و از شمال به شهرستان شاهین شهر و میمه، از شرق و شمال شرقی به شهرستان اصفهان، شمال غربی و غرب به شهرستان نجف آباد، و از جنوب به مرزهای قانونی شهر اصفهان و فلاورجان محدود می‌شود. نواحی شمال وشمال غربی آن را کوه‌های محمودآباد با ۲۴۷۳ متر و سرچاه ۲۲۵۰ متر و کوه صالح یا صلا با ۲۵۱۱ متر فرا گرفته و نواحی جنوبی وخاوری آن را دشت همواری پوشانده است. در شمال شهر ارتفاعات سید محمد و پلارت با ارتفاع ۲۴۵۰ متر (محمودآباد)، زیبایی خاصی به منطقه داده‌است. ارتفاع شهرستان از سطح دریا، حدود ۱۵۹۵ متر و به قولی ۱۶۰۲ متر است؛ بنابراین، ۱۸ متر از اصفهان مرتفع تر می‌باشد. موقعیت جغرافیایی شهر خمینی شهر "۴۵ '۳۱ °۵۱ طول شرقی و "۰۰'۴۱ عرض شمالی است. در برخی کتب دیگر طول و عرض جغرافیایی خمینی شهر را چنین محاسبه نموده‌اند ۵۱ درجه و ۳۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و۳۲ درجه و ۴۱ دقیقه عرض شمالی از استوا، و نیز ۴۰ دقیقه و ۳۲ درجه عرض جغرافیایی و ۳۳ دقیقه و ۵۱ درجهٔ طول جغرافیایی. در این ناحیه شاخه‌هایی از زاینده رود به صورت مادی و کانال آب‌رسانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌علاوه تاکنون هفت رشته قنات، ۱۳۰ حلقهٔ چاه عمیق، و ۶۰ حلقه چاه نیمه عمیق، در خمینی شهر حفر شده اند. در حال حاضر، از نظر بافت شهری این شهرستان به دو قسمت بافت کهنه و نو تقسیم می‌شود. بافت نوی این شهرستان پس از انقلاب اسلامی ایران آغاز و در حال گسترش است. شهرک اقماری منظریه نیز از نوع همین بافت است. بافت کهنه خمینی شهر از جنوب این شهر تا بافت نوی شهری ادامه دارد. در این بافت ساختمان‌های کهن و بعضی از ساختمان‌های جدید وجود دارند.
این شهر که در گذشته به نام سدژ یا سده می‌شناختند، در ادوار گذشته بخشی از بلوک ماربین از توابع اصفهان محسوب می‌شد. بلوک ماربین شامل سدژ و بخشهای اطراف آن بوده است که عبارتند از: احمد آباد، احمد آباد وازیچه، آدریان، آزادان، اسفریز، آشنستان، آفاران، الیادران، اندوان (قنات معروفی دارد اما نسبت به قنات دیمیرتیان در فروشان سدژ در درجه دوم است. قنات دیمیرتیان از مهم ترین قنات های بلوک ماربین است که خیلی قدیمی و پر آب است و آب آن هم کم و زیاد نمی شود. چون این قنات در سرچشمه دارای نقب ها و حفره های عجیب است، اهالی می گویند که این قنات به امر طهمورث معروف به وسیله دیوها حفر شده)، بهارانچی، تیرانچی، جروکان، جعفر آباد، جوزدان، درباغ مهیار، درباغشاه، دستجرد مورچا، دهچی، دینان، رنان، زهران (زران و در اصل به طوری که می گویند رزان بوده)، عاشق آباد، کارلادان (بنای تاریخی منارجنبان اصفهان در این قریه واقع شده. ساختمان ایوان آن، که روی قبر عمو عبدالله سقلا از زهاد قرن هشتم هجری بنا شده، به سبک ساختمان های قرن هشتم است و تزیینات کاشیکاری نیز از آن دوره دارد. دو مناره طرفین ایوان از سطح پشت بام آن هفت متر و تا سطح زمین مجاور بقعه 17 متر ارتفاع دارند. احتمالاً در دوره صفوی به بنای اصلی افزوده شده و آنچه درآن جالب توجه است، متحرک بودن مناره های آن است که در موقع حرکت دادن یکی از آن ها دیگری نیز حرکت می کند. سنگ قبر عمو عبدالله مورخ به سال 716 هجری است)، کوجان، کوشک، هرستان (این دهکده نیز سابقه تاریخی دارد و به طوری که مافروخی نوشته است صدو هفتاد سال قبل از اسلام، آذر شاپوران پسر آذر مانان از دیه هرستان از طرف فیروز بن یزد گرد به اتمام باروی مدینه جی فرمان یافت)، کرتمان، تیرانچی، میان رشید، ولاشان، ککنان، نصر آباد (یکی از قرای زیبای ماربین و دارای باغ های میوه فراوان و مصفا می باشد. سر در خانقاه نصرآباد از بناهای تاریخی و مورخ به سال 855 هجری در این قریه واقع است و جنب آن مقبره میرزا طاهر نصر آبادی تذکره نویس معروف عهد صفوی واقع شده)، گورتان (به معروف اصفهان از آن جا است )، کرم و کلیچه. سده در ابتدا شامل سه بخش به نام‌های فروشان (پریشان یا پروشان یا پرشون)، خوزان (خیزون) و ورنوسفادران (بن اسفون) بوده است. برخی نویسندگان معتقدند که در دوره ساسانیان سه دژ به نام های گاردژ، دیمیردژ و کهندژ در این شهر وجود داشته است که به همین دلیل این شهر را سده به معنای سه دژ نامیده اند. البته هنوز یکی از محله های خوزان به نام یکی از همین سه دژ، یعنی کهندژ نامیده می شود که در وصف آن چنین آمده است: در محله خوزان واقع در خمینی شهر، قلعه دفاعی مهمی به نام کهندژ وجود داشته که خرابه‌های آن در محله مزبور موجود است. و گمان می رود نام محله گاردر نیز از نام باستانی گاردژ گرفته شده باشد. نام یکی از محله های فروشان هم دیمیتریان است که گمان می رود ریشه آن دیمیردژ باشد.
هر یک از محله های تشکیل دهنده سَده، خود بعلت خاصی نام گرفته است. در کتاب نصف جهان فی تعریف اصفهان، نوشته محمد مهدی بن محمدرضا الاصفهانی، ذکر شده است که: فریشان معرف پریشان و پریشان خود مخفف پریوشان است که به نام زنی به اسم پریوش که در زمان ساسانی بنای این محل را نهاده، منسوب گشته است. خوزان از واژه «خوز» و «ان» نشانه کثرت و جمع تشکیل شده است. خوز در سنگ نوشته‌های شاهنشاهان هخامنشی به صورت xuvata (uvaja)<nEK و به قوم عیلامیان و سرزمین آنها گفته می‌شد که در منطقه کوهستاهی بین‌النهرین تا فلات ایران گسترده شده است. شاید خوزان (خیزان) در اصل زرخیزان بوده چون محله سکه الزر از زر می آید و محله زرگران و مسگران است. همچنین خیزان (به ترکی استانبولی: Hizan) شهری است در کشور ترکیه که در استان بتلیس واقع شده است.
درباره ریشه کلمه وَرنوسفادران نمیتوان به‌سادگی گفت بُن اصفهان است. چون کلماتی که آخرشان آدران (آذران) هست در نام محلات بچشم میخورد از جمله آدریان، الیادران. اقوام آريايي به مناسبت توجه و علاقه به آتش ، آتش‌های گوناگون داشتند از كوچك و بزرگ و آتشگاه بزرگ را در بالاي مرتفعات و كوهها مي‌ساختند تا هميشه روشنايي آن از دور ديده شود. «آذر» يا «آذران» آتشكده‌هاي كوچكتري بودند. ریشه واژه آدريان هم آذریان بمعنی زرتشتیان است. پس ریشه ورنوسفادران، ورنوس+آذران بوده. بنابر روایتی قوم ورنوس از شجاع ترین سپاهان ملکشاه سلجوقی بودند، همچنین این قوم، نیروی مسلح ملکشاه را تشکیل می داده اند. پس از پیروزی های ملکشاه و آرام شدن اوضاع ایران، وی مجلس جشنی ترتیب داد و به علت شجاعت و شهامت آنها، زمین های گاردژ را به آنها اهداء کرد و محل اسکان آنها نیز ورنوس بهادران نامیده شده که به مرور زمان به ورنوسفادران تبدیل شده است. همچنین شهرهایی بنامهای باغبهادران و سروشبهادران (سروشفادران) در استان اصفهان وجود دارند که این نامگذاری را پذیرفتنی میکند.
در زمان فتح اصفهان توسط حمله افغانها، اهالی این منطقه تا حد توان مقاومت نمودند، چنانکه سرکیس گانهیچ نتز در کتاب «سقوط اصفهان» می‌نویسد، افغانها نتوانستند دژ‌های خیزون (خوزان) و ورنوسفادران و فروشان را تصرف کنند، چون ساکنان این سه محل سخت مقاومت کردند. یک راه زیرزمینی دراز از کهندژ تا آتشگاه وجود داشته که گویا راه رساندن سربازان به بالای کوه برای جنگ با افغانها و دیگر یورشگران بوده است. کوی بزم نیز از دیگر محله‌های کهن خوزان می‌باشد، که نام این محل به وجود جشن سَده در این شهر هویت و واقعیت بیشتری می‌بخشد.
دکتر سیروس شفقی در کتاب خود بنام «جغرافیای اصفهان»، معتقد است که مقارن کوچ عده‌ای از ساکنان منطقه اصفهان در نیمه دوم هزاره چهارم، قبل از میلاد مسیح، آبادی‌های کوچکی در محل فعلی شهر اصفهان و سرتاسر زاینده رود وجود داشته که با آمدن عده‌ای از شمال به فلات مرکزی پرجمعیت آنها افزوده شد و محل های جدیدی به وجود آمده‌است، بر این اساس می‌توان قدمت اولین کانون‌های جمعیتی این خطه را به دوران قبل از اسلام مربوط دانست و در روایات دیگر نیز آمده: حمله اسکندر به سه دژ، گاردژ، کهندژ و دیمیردژ که در این منطقه واقع شده بودند باعث ویران شدن آنها به دست اسکندر مقدونی گردیده و این منطقه تا دوران پادشاهی ساسانیان (۲۲۴ میلادی) یعنی تا ۶ قرن بعد به صورت بیابانی بی آب و علف باقی ماند. تا آنجا که پیروز شاه ساسانی به سلطنت رسید و به سدژ آمد و بنا به خواسته او بار دیگر این محل آباد شد، وی دستور حفر قناتی داد که به نام خودش به قنات «پیروز شاهی» معروف گردید، و به دستور پیروز شاه، مردم متفرق شده گردهم آمدند و زمین‌ها بین مردم تقسیم شد.
بسیاری از رویداد های تاریخی شهرستان خمینی شهر متأثر از وقایعی است که در اصفهان به وقوع پیوسته است. با این وجود قدمت تاریخی این منطقه به زمان ساسانیان می رسد، کهن دژ که بر سر راه اصفهان قرار دارد ، گویا پایتخت ساسانیان بوده است. مردم این شهر به زبانی به نام ولاتی سخن می گویند که به زبان ساسانیان بسیار نزدیک است. در دوران اسلامی نیز این ناحیه از اهمیت زیادی برخوردار بوده و وجود مسجد جامع بزرگ در کوی خوزان ، شهر بودن آن را در گذشته می رساند. چرا که مسجد جامع از ویژگی های شهری است و روستاها فاقد آن می باشند. در یورش محمود افغان به اصفهان، مردم سده دلیرانه پایداری کرده و شمار زیادی از لشکریان محمود را به اسارت گرفتند.
فاصلۀ شهر (خمینی شهر) تا اصفهان 8 کیلومتر می باشد. شهرستان خمینی شهر در مغرب استان اصفهان قرار گرفته و از سوی شمال به شهرستان شاهین شهر و میمه، از جنوب به شهرستان فلاورجان، از مشرق به شهرستان اصفهان و از مغرب به شهرستان نجف آباد محدود می شود. این شهرستان یکی از خوش آب و هواترین و با صفاترین نواحی استان اصفهان است. خاک آن از رودخانه زاینده رود آبیاری می شود و تمامی نهرهایش پر آب است. علاوه بر آن کاریزهای مهمی نیز دارد که سبب گردیده است سه چهارم خاک این شهرستان باغ های بزرگ میوه و یک چهارم آن کشتزار باشد.
مادی «قمیش» از میان زمین های جنوبی شهرستان می گذرد و چون در محل جدا شدن از رودخانه با چشمه ها پیوند دارد، آب آن هرگز تمام نمی شود.
گونه های میوه و فرآورده های زمینی مانند گندم، جو، خیار، خربزه، حبوبات، تنباکو، در این شهرستان بعمل می آید و بعضی از انواع آن چون خربزۀ بهارۀ کوشک و انگور و گیلاس نصرآباد و گورتان شهرت دارد و نظیر آن در دیگر نقاط یافت نمی شود.
آب و هوای آن معتدل و خشک است. بیشترین درجۀ حرارت در تابستان ها 39 درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان ها 8 درجه زیر صفر می باشد.
خمینی شهر(همایونشهر) در سال‌های نه چندان دور یکی از تولیدکنندگان اصلی گلابی در سطح استان و کشور بود. بیشترین کشاورزی این شهرستان در حاشیه زاینده رود واقع است (درچه پیاز) که پیاز و سیب زمینی و محصولات جالیزی تولید میکنند. باغ داران این شهر نیز علاوه بر شاه میوه، گلابی دوفصله و انواع دیگر گلابی (کبوتربچه، گونجانی، لاقه، لالا، قارا سوری، جوزقند، آردالانی، لپ سرخ)، محصولی منحصر به فرد و بومی به نام سیبری تولید میکنند. این میوه خوشمزه، آبدار، ترد و با طعم گلابی است که رایحه سیب را همراه دارد. گفتنی است این شهر تولیدکنندهٔ بهترین تنباکوی طلایی جهان می‌باشد که تماماً به کشورهای خارجی (کشورهای عربی مانند عراق) صادر می‌گردد. همچنین این شهر از بزرگترین تولیدکنندگان گل، انواع کاکتوس و محصولات گلخانه‌ای می‌باشد به‌طوری‌که بزرگترین مرکز گل شب بوی کشور در این منطقه قراردارد.
خمینی شهر از بزرگترین شهرستانهای استان اصفهان بوده و از نظر موقعیت علمی دانشگاهی و صنعتی قابل توجه می‌باشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر و دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه پیام نور اصفهان، شهرک علمی و تحقیقاتی استان اصفهان و دانشگاه صنعتی و اولین پارک رشد علم و فناوری یونسکو در خاورمیانه و دانشگاه‌هایی مانند راغب اصفهانی، فیض الاسلام، پالایش، جهاد دانشگاهی، پیام نور و .. نیز در این شهرستان وجود دارند.
از صنایع این شهر می‌توان سنگ بری، موزائیک سازی، خاتم کاری، قلمزنی، مسگری، تولیدی ظروف ملامین، نساجی، دباغی، حوله بافی و قالی بافی را نام برد که بیشتر کارخانه‌های سنگبری در شهرک صنعتی محمودآباد و شهرک صنعتی دوشاخ قرار دارند و از شهرتی جهانی برخوردار می‌باشد (پایتخت سنگ اصفهان).
مردم خمینی شهر به زبان فارسی که در اصطلاح محلی به آن «ولاتی» یا سِدِهی گفته می‌شود سخن می‌گویند. این گویش که جزو گویش‌های مرکزی ایران است گویش اهالی تعدادی از محلات خمینی‌شهر از قبیل ورنوسفادران، اسفریز، باولگان، زاغ‌آباد، کوشکباج، گاردر و گارسله است که در حال حاضر بیشتر اهالی محله باولگان از این گویش در مکالمات روزمره استفاده میکنند. متاسفانه این گویش در حال فراموشی است ولی با این حال به همت اهالی باولگان و شهردار خمینی شهر اقداماتی از جمله برگزاری کلاس های آموزشی و گردهم آییها و شعر خوانی ها به زبان ولاتی این زبان همچنان زنده مانده است.این گویش در نواحی اطراف اصفهان مانند ونداده، رودشت، کوهپایه، گرکویه، هرند، گز برخوار، خورزوق، وانشان، مشکنان، ورزنه، سیان، اژیه، قورتان، ینگ‌آباد و غیره نیز بکار می‌رود.
شاعرانی مثل درویش عباس از شهر گز یا رضا مداحی از شهر کوهپایه و بسیاری دیگر از شاعران بنام ولاتی‌سرا بودند. در محله ورنوسفادران خمینی‌شهر نیز بیش از ده تن از شعرا و ترانه‌سرایان به این زبان شهر گویش می‌کردند و ترانه سروده‌اند. از جمله استاد طلایی، استاد قیام، اصغر حاج حیدری (خاسته)، سعید بیابانکی، داود حاج حیدری، حسین حاجی هاشمی و غلامرضا مهدی‌پور.[۲] شماری از زبان‌شناسان و مورخان ایرانی و غربی از جمله احسان یارشاطر، حبیب برجیان و اسکار مان (Oskar Mann) در زمینه پژوهش گویش سدهی کار کرده‌اند. کاربرد این گویش امروزه کمتر شده و رو به فراموشی است.
از بناهای تاریخی خمینی شهر می‌توان از: کوه آتشگاه، غار دستکند قهرمان به قدمتی به دوران عیلامی، در کوه لادُر، خانه تاریخی زهتاب خوزان، عصارخانه صفوی محله گارسله در بازار قدیم ورنوسفادران، ایوان گزیها جنب امامزاده سید محمد، مجموعه حمامهای اندوآن، مجموعه حمامهای گاردر، مسجد زنجیری پنج شنبه بازار، مسجد گلوله، مسجد آخوند، مسجد ملا محسن، گورستان ورنوسفادران، مسجد لادره، مسجد ملاحیدر علی، مسجد گاردر، خانه مجیر، مسجد آقا علی اکبر، مسجد ابوالبرکات، مسجد امام حسن عسگری، مسجد جامع فروشان، امامزاده سید ابراهیم ورنوسفادران، حسینیه لادره، کلاس قرآن، حمام درب سید، حمام کوبرز، خانه ی تاریخی سرتیپ سدهی، برج کبوتر خوزان و دستگرد قداده، برج کبوتر هویه، برج کبوتر تیرانچی، برج کبوتر وازیچه، مسجد جامع خوزان با قدمتی به دوران سلجوقی، عصارخانهٔ صفوی، آرامگاه ابن مردویه، خانه تاریخی خلیلی‌ها متعلق به استادعلی صفاری و همین طور خانه تاریخی معروف به نوروزی ها، متعلق به عباس قاسم که قدمت آن به یازده قرن قبل از خانه تاریخی خلیلی ها برمیگرددکه که از آن می توان به عنوان قدیمی ترین خانه تاریخی واقع در پنج شنبه بازار را نام برد.
در شهرستان خمینی شهر هر ساله بیش از ۱۲ نوع گلابی از نژادهای مختلف بهره برداری می‌شود. فصل برداشت گلابی در این شهرستان از اوایل مرداد آغاز شده و تا اواسط شهریور ادامه دارد. با این‌حال گلابی نژاد سیبری که کمی دیررس‌تر از سایر نژادها است، در فصل پاییز برداشت می‌شود و بدون نیاز به سردخانه تا پایان اسفند ماه نیز قابل مصرف و نگهداری است. سیبری میوه ای خوشمزه و آبدار با طعم گلابی است که عطری مانند سیب نیز در خود به همراه دارد. خمینی شهر یکی از تولیدکنندگان اصلی گلابی در کشور است. همچنین، این شهر تولید کننده نوعی تنباکو به نام تنباکوی طلایی است که به صورت کلی به خارج از کشور صادر می‌شود. و همچنین، از آنجایی که بزرگترین شهرک گلخانه‌ای کشور در خمینی شهر واقع شده است، این شهر از بزرگترین تولید کنندگان محصولات گلخانه‌ای، انواع کاکتوس و گل در کشور شناخته می‌شود.
از دیگر مشاغل درآمدزای خمینی شهر می‌توان به خاتم کاری، قلمزنی، موزائیک سازی، سنگبری، نساجی، دباغی و حوله بافی اشاره کرد. کارخانه های سنگبری شهرک صنعتی محمودآباد و شهرک صنعتی دوشاخ ، پایتخت سنگ ایران به شمار می‌روند و از شهرتی جهانی برخوردار هستند.
جاذبه های خمینی شهر
چشمه و آبشار لادر: آبشار لادر مکانی بسیار زیبا برای پیاده‌روی در کنار آبشار و بین صخره‌ها است. آبشار لادر از میان صخره‌های سنگی فرو می‌ریزد و نمایی چشم‌نواز را پدید می‌آورد. در زمستان آب آبشار تبدیل به قندیل می‌شود و شاهکاری منحصربه‌فرد از هنر دست طبیعت می‌سازد.
مسجد جامع خوزان: مسجد جامع خوزان که در خمینی‌شهر قرار دارد دارای قدمتی ۷۰۰ ساله است که در زمان ایلخانیان ساخته شده . بنای این مسجد روی آتشکده باستانی دوره ساسانی بنا شده است. این مسجد علاوه‌بر سبک معماری قدیمی، از نظر تزیینات و ظریف‌کاری‌های داخلی اهمیت زیادی دارد. مسجد جامع خوزان یکی از جاذبه‌های تاریخی است که توجه توریست‌ها و گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب میکند.
غار دستکند قهرمان: غار دستکند قهرمان یکی از شگفتی‌های طبیعت است و مورد توجه غارنوردان و گردشگران زیادی است. این غار در میانه کوهی سنگی قرار دارد. یک قسمت غار آب‌انبار است که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. قسمت دیگر غار، که دسترسی به آن آسان نیست، مربوط به دوران غارنشینی است. دیواره‌ها و سقف غار در آن قسمت به دلیل قندیل‌های مخروطی‌شکل بسیار دیدنی است.
عصارخانه شاهی: یکی از معروف‌ترین عصارخانه‌های باقی‌مانده و از جمله جاهای دیدنی اصفهان، عصارخانه شاهی است که در سال ۱۰۲۱ هجری قمری همزمان با احداث بازار بزرگ قیصریه و مدرسه ملاعبدالله به دستور شاه عباس اول ساخته شد. عصارخانه شاهی دارای مساحتی در حدود ۳۸۰ مترمربع است. عصارخانه از بخشهای مختلفی تشکیل می‌شد. فضای اصلی عصارخانه دارای پنج قسمت پیشخوان، بارانداز، شترخان، گرم‌خانه و تیرخانه بوده است. گفته شده مساحت این عصارخانه در گذشته در حدود ۱۸۰۰ مترمربع بوده و در حال حاضر مکان‌هایی مانند شترخان، بارانداز و ورودی بازرگانان از بین رفته و فقط یک تیرخانه و دو انبار تو در تو در بخش شرقی تیرخانه، در دو طبقه باقی مانده است. در محل بارانداز عصارخانه هم‌اکنون در پاساژ طلافروشان قرار دارد. این عصارخانه در یک طبقه با ارتفاعی حدود ۱۱ متر و سه فضای گنبدی شکل با مقطع کجاوه ایجاد شده که سقف‌ها به سبک طاق و چشمه و نورگیرهای سقف، روشنایی عصارخانه را تامین میکنند. دلیل ساختن سقف گنبدی به دلیل خنک نگه‌داشتن محل برای نگهداری روغن موجود در عصارخانه بوده است. دیوارها و سقف خشتی بدون کاربندی، قاب‌سازی، تزیینات و پنجره ساخته شده است. دانه‌های روغنی که در این عصارخانه به کار می‌رفت، معمولا کنجد، پنبه‌دانه و آفتابگردان بودند که روغن‌کشی می‌شدند.
آرامگاه ابن مردویه: آرامگاه ابن مردویه در خمينی شهر واقع شده است. ابن مردویه از محدثین بزرگ قرن چهارم و پنجم هجری قمری در اصفهان بوده است که کتابی در ذکر مناقب امام علی (ع) دارد و احادیث زیادی را نقل نموده است. این بنا در قدیم دارای گنبد و صحنی بوده و در آن مقبره ابوبکر احمد بن موسی بن مردویه ابن خورک وجود داشته است.
خانه تاریخی زهتاب: خانه زهتاب با قدمتی که به دوره قاجار بازمی‌گشت و از آثار ملی ایران و دیدنی های اصفهان به شمار می‌رفت، به دست عوامل ناشناس و در بی‌خبری سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۹۴ تخریب شد. با مساحتی در حدود ۳۰۰ متر مربع، این خانه دارای یک حیاط مرکزی بود که دو درگاه ورودی در ضلع شرقی آن قرار داشتند و توسط دالانی به حیاط متصل می‌شد. ضلع شرقی خانه با پوشش اردی قاب و تنکه پوشیده شده بود و نوار کاشیکاری معقلی با رنگ لاجوردی و فیروزه‌ای و نقوش هندسی نمای این جبهه از خانه را آراسته بودند. جبهه شمالی خانه نیز شامل تالار هفت‌دری و دو فضای جانبی می‌شد.
خانه سرتیپ سدهی: خانه سرتیپ سدهی یا سرتیپ سده‌ای، از جاهای دیدنی خمینی شهر به شمار می‌رود و مربوط به دوره قاجار است. این بنا در محله لادره فروشان، بلوار توحید واقع‌شده است. سرتیپ محمدحسن خان امینی سدهی فرزند یاور خان بود که پدرش از منصب‌داران و نظامی‌های دوره قاجار بوده است. خود سرتیپ فرمانده فوج جلالی ظل السلطان حاکم وقت اصفهان بوده است. وی در دوران انقلاب مشروطیت و سال‌های جنگ جهانی اول و هرج‌ومرج و قحطی و بیماری بااقتدار تمام نسبت به امنیت بخش وسیعی از اصفهان همت گماشته است. از سرتیپ ۴ فرزند برجای می‌ماند که هرکدامشان دارای خانه‌های تاریخی جداگانه در هم‌جوار دیوان‌خانه بوده‌اند. خود این خانه‌ها حالا تبدیل به مجموعه زیبای تاریخی شده‌اند. در میدان ورودی شهر خمینی‌شهر و ابتدای خیابان توحید به تابلو «خانه سرتیپ سدهی» برخورد می‌کنیم. در مقابل مسجد لادره کوچه‌ای قرار دارد که بدنه آن را خانه‌های تاریخی شکل می‌دهد. در میان کوچه یک میدان دیگر است که خانه سرتیپ با سردری باشکوه و مجلل مشرف‌به آن است. این سردر که با گچ و رسمی بندی پوشش داده‌شده یکی از زیباترین سردرهای تاریخی خمینی‌شهر است.
................................
آرشیو
