دهبارز مرکز شهرستان رودان
دِهبارز (یا رودان)، مرکز شهرستان رودان در استان هرمزگان ایران است.این شهر در بخش مرکزی شهرستان رودان قرار دارد. شهر دهبارز در سال ۱۳۶۱ از تجمیع روستاهای دهبارز، معزآباد، گلستان، بند میر و بند ملا تشکیل شد؛بعدها روستای سنگی که خود محله مستقل و پرجمعیت بود(متشکل از محله های شهرک، بندمیرالی و رگوئیه)نیز به شهر دهبارز پیوست و همچنان محله ای غریبه برای مسئولین این شهرستان می باشد. شهر دهبارز در سال ۱۳۶۹ خورشیدی همزمان با شهرستان شدن بخش رودان،به عنوان مرکز این شهرستان تعیین شد. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این مکان ۳۶٬۱۲۱ نفر (۹٬۷۳۳ خانوار) بوده‌است.
شهرستان رودان
شهرستان رودان یکی از شهرستان‌های استان هرمزگان در ایران است.مرکز این شهرستان، شهر دهبارز است. شهرستان رودان که در شرق هرمزگان قرار گرفته، از شمال به فاریاب، از شمال‌شرقی به کهنوج،از شمال غربی به حاجی آباد ، از شرق به منوجان ، از جنوب و جنوب غربی به میناب و از غرب به بندرعباس محدود میشود.
رودان با مساحتی حدود ۳۰۴۴٫۵ کیلومترمربع، در فاصله ۱۰۰ کیلومتری بندرعباس قراردارد. شهر رودان مرکز این شهرستان در ۲۷ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۷ درجه و ۱۱ دقیقه طول شرقی واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۹۰ متر است. رودان در قدیم به نام «رودکان» معروف بوده و وجه تسمیه آن، وجود رودخانه‌های متعدد و پرآب است. آب و هوای این منطقه گرم و خشک است و زمستانی معتدل و تابستانی گرم دارد.
شهرستان رودان از نظر توپوگرافی و عوارض جغرافیایی از دو قسمت جلگه‌ای و کوهستانی تشکیل شده‌است. قسمت جلگه‌ای و هموار که بیشتر مناطق مرکزی و جنوبی را در بر می‌گیرد. اراضی این منطقه غالباً مسطح و بین ۱۵۰ تا ۷۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارند. رودهای جغین و رودان شعبات اصلی رودخانه میناب از مرکز رودان گذشته و اراضی جلگه و دشت را آبیاری و بسترهای رسوبی و آبرفتی زیادی را ایجاد نموده که موجب گسترش کشاورزی منطقه شده‌است. ناحیه کوهستانی با ارتفاعات قابل توجه در شمال و غرب و شرق که همانند دیواری شهرستان را احاطه کرده‌است. بلندی‌های این ناحیه دنباله کوههای فارس جنوبی و کوههای پراکنده مرکزی است.
شهرستان رودان دارای اقلیم بسیار گرم و خشک است، به همین دلیل میانگین درجه حرارت سالیانه در این شهرستان، بالاترین درجه را در سطح شهرستان‌های استان نشان می‌دهد. به دلیل خشکی هوا، میزان رطوبت نسبی این شهرستان در بین سایر شهرستان‌ها کمترین درصد را داراست میانگین بارش سالانه در این شهرستان ۲۵۰ میلی‌متر و متوسط دمای آن از ۲۷ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد در تغییر است.
در سال ۱۳۸۵ حجم آب‌های زیر زمینی در شهرستان رودان ۳۲۰۲۰۶ میلیون متر مکعب برآورد شده که از این میزان ۹۷٫۹ درصد آن در بخش کشاورزی و مابقی در سایر بخش‌ها به مصرف رسیده‌است. این شهرستان دارای حدود ۸۰۰۰ حلقه چاه عمیق و نیمه‌عمیق است که ۲۲٫۶ درصد از کل چاه‌های استان را شامل میشود.
شهرستان رودان با بار جمعیتی خود و جوانان جویای کار خارج از بخش کشاورزی به شدت آسیب دیده از کاهش نزولات جوی در سال‌های اخیر، نیاز به تأمین زمینه شغلی دارد. احداث صنایع کار بر یکی از راه حل‌های دراز مدت کاهش این مشکلات است که مسلماً جا نمایی بسیاری از این صنایع باید در محل‌های خاص و طبق ضوابط و مقررات صورت گیرد که در محل‌های ویژه به عنوان شهرک یا ناحیه صنعتی تدارک دیده شده‌است.
از مهمترین انگیزه‌های ایجاد نواحی و شهرک‌های صنعتی در شهرستان رودان میتوان به رشد صنعتی و حمایت از تولید با کاهش هزینه‌های اولیه، شناخت و انتقال صنایع مزاحم شهری و آلاینده محیط زیست و ایجاد صنایع تبدیلی کشاورزی برای حمایت از گستره بزرگ کشاورزی و باغ داری شهرستان اشاره کرد. هدایت واحدهای جدید التأسیس و همچنین واحدهای در حال فعالیت برای استقرار در این فضای جغرافیایی از پراکنش ناسازگار در منطقه جلوگیری کرده و خود عاملی برای جذب سرمایه، اشتغال، جمعیت، نیروی انسانی متخصص و کنترل آلودگی‌های محیط زیست خواهد بود.
وجود ارتفاعات و تپه ماهورهای شهرستان رودان شرایط زیستگاهی مناسبی ر ا برای زیست گونه‌های مختلف فراهم ساخته‌است. مهمترین حیات وحش منطقه خرس سیاه، پلنگ، جبیر، کل و بز و قوچ و میش، شغال، کفتار، گربه وحشی، گراز، انواع خفاش، خرگوش، تشی و روباه معمولی از مهمترین پستانداران منطقه میباشد.
خرس سیاه آسیایی به عنوان یکی از کمیاب‌ترین و آسیب پذیرترین گونه‌ها در ایران و حتی دنیا، از گونه‌های مهم پستانداران استان هرمزگان به‌شمار می‌رود که از نظر اهمیت بعد از یوز پلنگ در رتبه دوم قرار دارد. این حیوان از جمله پستانداران مورد حمایت و جزء گونه‌های در معرض خطر انقراض است که تنها در بخش‌هایی از شرق استان دیده شده‌است. منطقه رودان یکی از زیستگاه‌های مهم و با اهمیت خرس سیاه در استان است. در چند سال گذشته این گونه با ارزش به کرات توسط دامداران محلی دیده شده‌است. خرس‌ها معمولاً در غارها یا سوراخ‌هایی که بر اثر تخریب و روی هم قرار گرفتن سنگهای بزرگ به وجود می‌آید زندگی میکنند.
هوبره از پرندگان در معرض خطر انقراض، انواع اردک حواصیل و بسیاری دیگر از پرندگان به صورت مهاجر در فصل پاییز و زمستان در شهرستان دیده می‌شوند. تیهو و کبک پرندگان غالب منطقه که در تمام فصول سال به وفور در تمام منطقه یافت می‌شوند. علاوه برآن پرندگانی نظیر هدهد، کبوتر چاهی، بلبل خرما، دیدومک، چکاوک کاکلی، شبگرد دشتی، لیکو، زنبور خور معمولی، شاه بوف، زنبور خورها، سسک‌ها، سنگ چشم‌ها در این منطقه دیده شده‌است.
وجود رودخانه‌های دائمی و آب شیرین متعدد، ذخایر به نسبت عظیم آب‌های زیرزمینی و دشت‌ها و جلگه‌های آبرفتی، خاک حاصل‌خیز و علاقه مردم به کشاورزی، همه و همه باعث شده کشاورزی در این منطقه رشد و توسعه زیادی داشته‌است.
مهمترین محصولات کشاورزی رودان شامل خرما، مرکبات، صیفی‌جات و غلات است. لیمو ترش، پرتقال و نارنگی از مرکبات با ارزش این شهرستان و گوجه‌فرنگی، خیارسبز، هندوانه، پیاز، بادمجان و انواع سبزی‌ها از مهمترین صیفی‌جات منطقه هستند . همچنین خشکبار مانند لیمو خشک (لیمو عمانی) پر لیمو و اسلایس لیمو ...
وجود کارخانه‌های تولید لبنیات، سردخانه و بسته‌بندی محصولات کشاورزی از دیگر مزیت‌های اقتصادی منطقه‌است. وجود دانشگاه آزاد اسلامی رودان که به همت دکتر شهریار مشیری و در زمان ریاست دکترحمید باقری دهبارز ساختمان کنونی آن تاسیس و به اتمام رسید یکی از دلایل افزایش دانش آموختگان و ورود دانشجویان شهرستان های دیگر برای تحصیل به این شهرستان را سبب شده است که این امر می‌تواند مزیت دیگری برای شهرستان رودان باشد.
صنایع‌دستی و غذاهای محلی:
سفالگری: این صنعت دستی حرفه‌ای مردانه‌است و انواع ظروف سفالی شامل ظرف آبخوری «جهله»، ظرف نگهداری خرما «گراشی» کوزه، آفتابه گلی، لیوان آبخوری، «برنگ» و… را با چرخ‌های سفالگری می‌سازند.
حصیربافی: حصیر بشتر توسط زنان و دختران منطقه بافته میشود. مواد اولیه آن، برگ خرما و ضایعات درخت خرما است که پس از تبدیل به نوارهای باریک، مدتی آن را در آفتاب قرار می‌دهند تا نرم شود. آن گاه محصولاتی مانند زیانداز «تک»، سینی بزرگ و گرد «سپ»، سبد دردار «کنتله»، درپوش کوزه «سرجهله»، قفس حصیری، بادبزن و… می‌سازند.
شک‌بافی: شک به وسیله نوعی هاون چوبی، چند قرقره مخصوص که به قالب معروف است و یک بالش کوچک پارچه‌ای تهیه میشود. بالش را روی هاون چوبی گذاشته وبا دست می‌بافند. برای تزئین لبه آستین، دوریقه، جلوسینه، لبه دامن، لباس‌های زنانه، اطراف مقنعه و سجاده نماز از آن استفاده میشود.
خوس‌دوزی: از انواع سوزن دوزی است که نوارهای نقره‌ای باریک روی پارچه توری ریز بافت دوخته میشود و برای ترئین مقنعه، دستار و… به کار می‌رود.
بادله‌دوزی: بادله دوزی یا تلی بافی از بافتن چند نوع زری به یکدیگر شکل می‌گیرد. ازبادله‌ای که به کمک نوارهایی به پهنای ۱۵ سانتی‌متر تولید میشود، برای تزئین لبه شلوارهای زنانه استفاده میشود.
سوزن‌دوزی: پس از انتخاب پارچه مناسب در قطع و اندازه‌های مختلف، طرح کلی سوزن دوزی را روی آن دوخته و سپس به پرکردن فواصلی که در طرح مشخص شده‌است می‌پردازند.
به دلیل شرایط خاص آب وهوایی و خصوصیات اقلیمی، غذاهای محلی رودان بسیار متنوع است. غذاهایی که با گوشت درست میکنند (گوشت مرغ، ماهی، گوسفند و میگو): قلیه‌ماهی، ماهی برشته، مهیاوه، سوراغ، هواری، کاتخ (آبگوشت) قبولی، دوپیازه، هوگرمو، کباب آردی، نیمرو، هوجشن، دالک گندم، قلیه بادمجان، خورش سبزی، فسنجان، دم کش ماهی، تاس کباب، کوکوماهی، کتلت، کوفته و…
غذاهایی که از حبوبات و خرما درست میکنند: رنگینه، چنگال، کلمبا، مقلک، جلابی، کنگ شانه زده، کنگ سه روزه، اشکوته، کنگ جوشانده، خرماشیره، خرمالکی، خرما مالیده، کپنگ، سیسوک، جازگ، آش گندم.
شیرینی: رنگینه، حلوا شیره، حلوا تخم مرغ، حلواسورای، فرنی، کدلمه، مالوکی، نان خرمایی، کلوچه بلوچی، ترک، حلوا برع، انگشت‌پیچ، شله زرد، نان پنجره‌ای، لکی ماست، خرما روغنی، میشاوه وویکیگ و ... .
نان: نان دستی، نان تاوه‌ای، نان بالا تاوه، نان تنوری، نان دارچوبه‌ای، نان سوراغ، نان کولوکو، نان فطیر، نان مشته، نان کرسک، نان ریته، نان تیمشی، نان جراده، نان کماچ، نان تیقنی و…
ترشی: ترشی انبه در رودان بسیار متداول است و به دو صورت ترشی انبه چغاله یا انبه نارس سالم تهیه میشود. دیگر ترشی‌های رودان شامل ترشی لیمو، پیاز، سیر، کلم، پوزیلگ (سپستون) و مخلوط است.
مربا: مربای انبه، مربای نارنج، مربای هویج، مربای لیمو، مربای خرما و… متداول است. یکی از بهترین مرباهایی که به تنهایی خورده میشود، مربای خرما یا کنگ شانه زده‌است.
بازی‌های محلی: مجولا، تیله بازی، کلیکا، دارکلا، کتلا، گولپتکا (قایم باشک)، خیارتولا، رمازا، درا، درامُگاو…
جاذبه های رودان
سنگ نوشته های بادافشان: در منطقه ای به همین نام در فاصله 25 کیلومتری شمال رودان، روی سنگ های ستبر کلماتی به خط میخی و نقاشی هایی بدیع وجود دارد که قدمت آنها به دوران ایلامی و آشوری می رسد.
قلعه کمیز: در فاصله 12 کیلومتری شرق رودان، قلعه‌ای که نشان هویت و پایمردی مردم این سامان است، نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. در قدیم چون اغلب نقاط رودان را آب فرا گرفته بوده، مردم در این قلعه مستحکم سکونت داشته‌اند. مهمترین اقوام در قلعه کمیز خبر از نبردهای متعدد قوم دهبارز با دشمنان خارجی می‌دهد، با این حال این قلعه مهمترین منطقه گردشگری شهرستان رودان میباشد.
قلعه دختران: این قلعه در فاصله 5کیلومتری شمال دهبارز و منتهی الیه کوی گرم واقع است، این قلعه که در حال حاضر به ویرانه ای مبدل شده به وسیله سنگهای بزرگی بنا گردیده که وجود سنگرهای سنگی متعددی در اطراف قلعه و غاری در پایین آن نشان دقت و توجه خاص ساکنان قلعه به بالا بردن ضریب امنیتی پناهگاهشان می باشد.گفته می شود این قلعه توسط دختر یکی از بزرگان اقوام گذشته رودان اداره می شده است .
امامزاده سیدسلطان محمد: براساس اسناد تاریخی نسب شریف امامزاده سیدسلطان محمد، به امام موسی بن جعفر(ع) می رسد. بقعه این امامزاده در روستای زیارت پیرچوگان در فاصله 45 کیلومتری رودان قرار دارد. وجود زیارتگاه امامزاده سید سلطان محمد در روستایی به همین نام باعث شد که این روستا در سال 91 به عنوان یکی از 10 منطقه نمونه گردشگری در کشور انتخاب شود.
قبرستان گبره: درسراسر رودان آثار زیادی از گورهایی به چشم می خورد که با کلمات وخطی شبیه به میخی هر بیننده ای را به عمق تاریخ گذشته رودان راهنمایی می نماید، به گفته پیشینیان این قبرستانها مربوط به ساکنان اولیه این خطه بوده وهزاران سال نیز قدمت دارند.
کوه زندان:مکان بسیار صعب العبوری است که گویا در قدیم مخصوص زندانیان سیاسی بوده است. برای رسیدن به آن باید از راه های باریک بدنه کوه رد شد. مسیر عبور از تونل باریک و تاریکی که به صورت هلالی در بدنه کوه حفر شده به گونه ای است که با اندک غفلتی امکان سقوط به اعماق دره وجود دارد. بعد از این تونل، شکاف غار قرار دارد که پس از عبور از آنجا می توان وارد قلعه شد. 12 اتاق در بدنه کوه زندان حفر شده است.
آبشار کرون: آبشار کرون در نزدیکی شهرستان رودان در استان هرمزگان واقع است. رودان در قدیم به نام «رودکان» معروف بوده و وجه تسمیه آن، وجود رودخانه‌های متعدد و پرآب است. آب و هوای این منطقه گرم وخشک است و زمستانی معتدل و تابستانی گرم دارد. این منطقه یکی از مهمترین اماکن گردشگری شهرستان رودان به شمار می‌آید.
چهار دهنه ای رودان: در فاصله ای 15 کیلومتری شهرستان رودان پلی با چهار دهنه واقع شده است و صد متر بالاتر روستایی با همین نام وجود دارد .رودخانه ای با بارانهای فصلی از زیر این پل می گذرد که هم مردم روستا و هم مسافران و مردم شهرستان جهت تفریح به این منطقه می آیند و از آن استفاده می کنند. کوههای اطراف و رودخانه جاری و باغ های مجاور آن چشم انداز بسیار زیبایی به این منطقه داده است.
روستای برنطین: موقعیت روستای برنطین ازتوابع شهرستان رودان است که با حدود هشت هزار نفر جمعیت در قسمت جنوبی شهرستان رودان قرار دارد . این روستا از مرکز شهرستان حدود سی و پنج کیلومتر فاصله دارد. این روستای سرسبز که شغل اکثر مردم ان باغداری وکشاورزی است خاک حاصلخیزی دارد . در این روستا بخاطر شرایط آب و هوا مرکباتی ماند: لیمو ترش پرتقال لیموشیرین نارنگی نارنج وگریپ فروت کاشت میشود. همچنین صیفی جاتی مانند: گوجه , خیار ,پیاز , فلفل , بادمجان, لوبیا ازدیگرمحصولات این روستا هستند. دراین روستا همچنین انواع خرما مانند: نگار, خنوزی (خنزی یاخنیزی) , کریته , مرداسنگ , هلیلی , انواع خواروک (خارک) , شکری , آلمهتری (آلنتری) , شاهونی یاشاهانی, نباتی, مضافتی و …. برداشت می شود. در این روستا درختان گرمسیری خودرو مانند کنار(konaar), کهور(kahoor) , گز یا شه گز (gaz) ,کرت (karat), و.. وجود دارد. این درختان نیاز به آبیاری دائم ندارند و فاصله بین آخرین بارندگی و اولین بارندگی سال را تحمل میکنند. دراین روستا مکان های زیارتی مانند امام زاده سید امیر و زیارت شی بختیار (شیخ بختیار) وجود دارد . ازمکان های تفریحی این روستا میتوان به “دورودخانه” وکوههای اطراف آن اشاره کرد که محل تلاقی دو رودخانه ی دهبارز و جغین-برنطین است. کاریزا هم از مکانهای خوب جهت تفریح وچیدن میوه ی کنار است این مکان در ابتدای روستا وجاده ی آن کنار پست برق میباشد. همچنین کوه گاپارا(gaapaaraa) مکان مناسبی برای کوهنوردی وتفریح میباشد.
پل رودخانه آب‌نما: این پل روی رودخانه زلال ساخته‌شده که در ۷ کیلومتری شمال شرقی شهر رودان قرارگرفته و مکانی رویایی برای گذراندن وقت و گرفتن عکس‌های یادگاری است.
ناز دشت: این منطقه در فاصله ۶۵ کیلومتری شمال شهرستان رودان و در همسایگی استان کرمان همراه با باغ‌های زیبا قرارگرفته که منطقه ناز دشت شامل انواع مرکبات مرغوبی مانند پرتقال، نارنگی و گریپ‌فروت است.
.....................................
آرشیو
