پل سفید مرکز شهرستان سوادکوه
شهر پل سفید مرکز شهرستان سوادکوه واقع در استان مازندران است. پل سفید همچنین نام پلی در داخل این شهر است. شهر پل سفید از جنوب به روستای ورسک و از شمال به شهر زیرآب راه دارد. جاده فیروزکوه و راه‌آهن مازندران از این شهر می‌گذرد. ایستگاه راه‌آهن پل سفید مهمترین ایستگاه تعمیرات دیزل راه‌آهن شمال و دارای سینی دوار است. شهر پل سفید به هفت منطقه و ۱۸ محله تقسیم میشود.محله های این شهر عبارتند از از آزادمهر، شهرک فرهنگیان۳، میارکلا، امیرده، شهرک قدس،جاده ساحلی،خیابان امام، کبوتر‌دره،کوی معدن، کندوان، ملاجیلم، فرمانداری، استلک، شهرک فرهنگیان۲، شهرک فرهنگیان۱، تامین اجتماعی، ازاندره و للوک.
ناصرالدین شاه قاجار که در سفر به مازندران در سال ۱۸۶۵میلادی از پل‌سفید عبور کرده بود، از آن به عنوان یکی از منازل جادهٔ شاه‌عباسی یاد می‌کند. بنابر مشاهدات وی پل قدیمی پل سفید «سه، چهار دهانه» داشته‌است. اگر گفته ناصرالدین شاه را موثق بدانیم، این پل می‌بایست پس از این تاریخ مرمت شده باشد، زیرا رابینو که در حدود سال ۱۹۰۹ میلادی میلادی پل را دیده، آن را با دو دهانه وصف کرده‌است. افضل‌الملک، از مورخان دورهٔ قاجار در شرح سفر خود به مازندران در ۱۳۳۱قمری، از پل سفید و قهوه‌خانه‌ای در کنار آن یاد کرده‌است.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر برابر با ۸٬۷۹۴ نفر جمعیت بوده‌است. البته با احتساب جمعیت روستاهای اطراف حدود ۱۱۰۰۰ نفر در منطقه شهری پل سفید زندگی می‌کنند.[۲]مردم پل سفید به گویش سوادکوهی که گویشی از زبان مازندرانی است صحبت می‌کنند. مهدی تقوی قهرمان کشتی جهان در سال های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۱ اهل این شهر است از دیگر مشاهیر این شهر میتوان به مجتبی عابدینی اولین مدال آور شمشیربازی ایران در جهان و حبیب الله بدیعی ویولونیست چیره دست ایرانی اشاره نمود.
پل سفید شهری کوهستانی و دره ای است که که در امتداد رودخانه تالار واقع شده‌است که این مسئله زیبایی خاصی به این شهر بخشیده‌است و میتوان با برنامه‌ریزی مناسب این شهر را به قطب گردشگری تبدیل کرد. شهر پل سفید به علت شرایط توپوگرافی پله‌های زیادی دارد و به شهر پله‌ها شهرت دارد به ازای هر نفر در این شهر یک پله وجود دارد.
این شهر نام خود را از پلی تاریخی به همین نام گرفته‌است. این پل که توسط شاه عباس صفوی ساخته شده‌است، تا چند دهه گذشته، از مهمترین پلهای مسیر فیروزکوه به قائم شهر (شهر شاهی) بوده‌است. دانشگاه پیام نور واحد پل سفید و دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوادکوه در شهرک توریستی آزادمهر این شهر مراکز آموزش عالی واقع در پل سفید هستند.
شهرستان سوادکوه
شهرستان سوادکوه یکی از شهرستان‌های استان مازندران در شمال ایران و زادگاه رضاشاه پهلوی است که در ناحیهٔ البرز مرکزی و در مجاورت استان سمنان قرار گرفته‌است. شهرستان سوادکوه از سمت شمال به شهرستان سوادکوه شمالی، از سمت جنوب به شهرستان فیروزکوه در استان تهران و شهرستان مهدیشهر در استان سمنان، از سمت غرب به شهرستان بابل و از سمت شرق به شهرستان ساری و ارتفاعات دودانگه و دهستان چاشم در شهرستان مهدیشهر محدود است.
از سوغاتی‌های سوادکوه می‌توانیم به انواع گیاهان دارویی ازجمله، گل‌گاوزبان، لاری، تشی گزه و سبزی‌های محلی اشاره کنیم. از دیگر سوغاتی‌های سوادکوه و مازندران می‌توانیم به پشت زیک، آغوزنون، رشته‌به‌رشته و قماق اشاره کنیم.
طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهرستان برابر با ۴۳٬۹۱۳ نفر و جمعیت منطقه ۶۸٬۷۴۷ نفر می‌باشد و مساحت آن به ۲۰۷۸ کیلومتر مربع می‌رسد. این شهرستان با تراکم نسبی جمعیت ۹/۳۲ نفر در هر کیلومتر مربع مساحت، دارای یکی از پائین‌ترین میانگین در سطح شهرستان‌های استان مازندران است.
سوادکوه در دوران مختلف تاریخ، محدوده ثابتی نداشته و همواره حدود و مرز آن در اثر عوامل طبیعی، اقتصادی و سیاسی تغییر یافته‌است. کشفیات باستان‌شناسی به همراه اسناد و مکتوبات تاریخی حاکی از آن است که سوادکوه از نواحی کهن طبرستان و ایران بوده و انسجام بافت اجتماعی و فرهنگی آن در دوران اساطیری ایران ریشه دارد. این ناحیه همواره در تعیین مسیر تاریخ طبرستان حضور مؤثر داشته و مورد توجه حکام دولت مرکزی بوده‌است. مورخینی مانند ابن اسفندیار تا قبل از قرن دهم هجری قمری آن را جزئی از تپورستان در ایالت فرشوادگر ذکر کرده‌اند که از شرق تا جرجان، از غرب تا دیار آذربایجان، از جنوب تا نواحی ری، قومس و دامغان وسعت داشت.
ایالت فرشوادگر که در آثار مورخینی نظیر استرابون یونانی، ابن اسفندیار، میر ظهیرالدین مرعشی و کتاب اوستا از آن یاد شده ترکیبی از واژه‌های تبری فرش به معنی دشت و جلگه، واد به معنی کوه و گر به معنی دریا ذکر شده‌است. در برخی دیگر از منابع تاریخی مانند التدوین آمده که نام قدیم سوادکوه پتشخوارگر و پتشخرگر بوده و فرمانروایان و امرای بسیاری از این منطقه برخاسته و وقایع تاریخی مهمی نظیر ورود و سکونت فریدون پادشاه پیشدادی، پیکار رستم پهلوان مشهور شاهنامه فردوسی با دیوان مازندران و عبور اسکندر مقدونی در جنگ با داریوش سوم پادشاه ایران آخرین پادشاه هخامنشی در این ناحیه روی داده‌است.
در روایات شاهنامه فردوسی و اوستا، کتاب دینی پیروان آئین زرتشت آمده که سوادکوه در گذشته محل زندگی انسان‌های متمدنی بوده که آئین دیوسنائی داشته‌است. واژه‌هایی نظیر دیوا، دی، دوآزرک و دا که اکنون نیز در زبان بومیان این نواحی رایج می‌باشد، از آن روزگاران به یادگار مانده‌است. نشانه‌هایی نیز از آئین میترائیسم و مهرپرستی در قرون اولیه میلادی و اواسط حکومت پادشاهان ساسانی، در این ناحیه وجود داشت. در زمان یزگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی ایران، حکومت سرزمین سوادکوه به ولاش واگذار و لقب فرشواد جر شاه به او اعطا گردید.
ساکنین این ناحیه به دلیل وضعیت طبیعی منطقه در بدو ورود سپاهیان عرب‌ها به ایران، سالیان متمادی با آن‌ها و عوامل خلفای اموی مبارزه کرده و حتی تا قرن چهارم هجری به زبان پهلوی سخن می‌گفته و با خط پهلوی کتابت می‌کرده‌اند. کتیبه ای نیز به خط پهلوی ساسانی در بنای باستانی برج لاجیم بر جای مانده مربوط به قرن پنجم هجری قمری است. سرانجام اهالی منطقه با اختیار و تسلط کامل دین جدید را پذیرفته و به اسلام علوی روی آوردند. عده‌ای از مورخین به همین دلیل سوادکوه را کوه سیاه معنی‌کرده و بر این عقیده‌اند که اعراب در طی سال‌ها مبارزه با مردم این ناحیه شکست خورده و به دلیل هراس ناشی از هیبت کوههای مرتفع و سخت‌گذر که از انبوه درختان بلند و کهنسال پوشیده بوده نام سوادکوه یا کوه سیاه را بر این سرزمین نهادند.
در عهد خلافت مأمون خلیفه عباسی، اسپهبد مازیار به جر شاه یا پادشاه کوهستان ملقب گردید. این کوه بخشی از کوههای آپارسن قدیم بود که در کتاب اوستا اوپامیری یسنا خوانده می‌شد و اکنون نیز همین نام در سوادکوه وجود دارد. در برخی از اسناد و مکتوبات تاریخی به جای مانده از جمله کتاب التدوین، سوادکوه را همان ناحیه مشهور فرشوادگر دانسته‌اند که در آثار مورخین مختلف در طی دوران تاریخی فرشوادگر، پرشخوارگر، پتشخوارگر، پرخواتروس، فرشوادجر، پذشخوارگر نیز خوانده شده‌است. در همین کتاب ذکر شده که تا زمان حکومت فریدون، ششمین پادشاه پیشدادی ایران، سوادکوه جزء اقطار مازندران در حوزه فرشوادگر بوده و فریدون در ناحیه شیلاب یا تیلاب سوادکوه بزرگ شده‌است. در کتاب اوستا نیز آمده که فرشوادگر در جنوب دریای فرا فکرت قرار دارد و تخت‌گاه دیوان مازنی است.
در تحولات اجتماعی و تاریخی بعد از قرن پنجم تا اواخر قرن سیزدهم هجری قمری نیز همواره نام سوادکوه به عنوان منطقه‌ای امن و محفوظ مطرح بوده‌است. به همین دلیل باید اذعان داشت که بافت فرهنگی، اجتماعی و تمدن غنی و باستانی این منطقه به سنت دیگر مناطق کشور در طی فراز و نشیب‌های تاریخ دچار آسیب کمتری شده‌است.
نام این منطقه از واژه هند و ایرانی سو، زئو، دئو، گرفته شده که معادل واژه فارسی روشنائی است. واژه‌های شبیه آن‌ها نیز کماکان در گویش و نام اماکن مختلف وجود دارد. واژه سات نیز در اغلب نقاط مازندران به جای واژه صاف و روشن به‌کار می‌رود. در سوادکوه نیز در نام محله سات روآر، مرتع سوته، رودخانه ذبیر و در زیرآبو سئو رؤیا آب روشن، فرمان‌های مختلف این واژه باستانی دیده میشود.
درحال حاضر نیز اهالی منطقه کوههای صاف و عاری از درخت را ساکو می‌خوانند که مخفف کلمه سات کوه یا کوه صاف می‌باشد. عده‌ای نیز بر این عقیده‌اند که نام سوادکوه از کوه سوات گرفته شده که در جنوب شرقی چرات در دهستان ولوپی واقع شده و در ارتفاعات آن آثاری از تمدن قدیم مشاهده میشود که احتمالاً به دلیل استقرار حاکمان قدیم سوادکوه بر جای مانده‌است.
با توجه به اینکه واژه سات با دگرگونی واژه سئو یا دئو پدید آمده و به معنی صاف روشن در جملات به‌کار می‌رود بهتر آن است که نام سوادکوه را بر گرفته از واژه سات کوه یا کوه صاف و بدون درخت بدانیم. درحال حاضر نیز واژه‌های سات روآر به معنی آب زلال و روشن، سئو درکا به معنی زلال و صاف، ذیب‌لا به معنی روشن و در گویش بومیان منطقه به‌کار می‌رود.
عده‌ای از محققین نیز معقدند که نام سوادکوه با تغییر واژه کهن فرشوادگر به فرشوادکوه سپس تبدیل آن به سوادکوه پدید آمده‌است.
در برخی از اسناد و کتب تاریخی اسامی دیگری مانند سواته کوه، و کولاچی نیز برای این ناحیه به‌کار رفته‌است. میرظهیرالدین مرعشی نیز در میان وقایع تاریخی قرن هشتم هجری قمری آن را گلابی نامیده که علت آن معلوم نیست.
تاحدود یک قرن پیش اقتصاد عمده مردم سوادکوه دامپروری بوده و با زندگی عشایری و کوچ نشینی امرار معاش می‌کردند که هنوز بازماندگان این نسل درگوشه و کناره این منطقه با همان سبک ساده زندگی به چشم می‌خورند؛ اما با تأسیس راه‌آهن و کشف رگه‌های زغال‌سنگ در کوههای سوادکوه و پیامد آن احداث معادن استخراج زغال‌سنگ و انتقال آن به کمک لوکوموتیو به اصفهان سبک جدیدی در کسب درآمد مردم و تغییر زندگی کوچ نشینی به زندگی کارگری و مقرری بگیری معادن به وجود آورد. مجموعه معادن کارسنگ، کارمزد، تاریک دره و… ازین قبیل می‌باشند. رونق سوادکوه نیز از همان زمان شروع شد تا اینکه در اواسط دهه ۷۰ به دلیل بی‌کفایتی برخی مدیران شرکت البرز مرکزی و واگذاری بی‌حساب و کتاب بیت‌المال به بخش خصوصی، این شرکت عظیم که با دستان پینه‌بسته کارگران بومی قوت گرفته بود به بن‌بست رسید… آثار رکود شدید اقتصادی و فقر مردم سوادکوه و اعتیاد فراگیر جوانان ناشی از همین به تاراج بردن شرکت و اموال آن توسط بخش خصوصی و صد البته لابی مدیران و مسؤلان وقت می‌باشد.
منطقه سوادکوه در یک دره وسیع طولانی و در دامنه‌های شمالی رشته کوههای البرز مرکزی واقع شده‌است. حوزه کلی این ناحیه از منتهی‌الیه جلگه‌های جنوبی، و ۳۰ کیلومتری دریای خزر آغاز شده و با شیب بسیار تند به سوی جنوب کشیده میشود. پوشش ارتفاعات تا بلندی ۲۰۰۰ متری سرسبز و جنگلی و از آن به بعد مرتعی، خشک با آب و هوای سردسیری می‌باشد.
جهت شرقی و غربی این ارتفاعات به موازات سواحل دریای خزر مانع و سد بزرگ برای تبادل جریان‌های جوی بین این دریا و فلات مرکزی ایران بوده و جریان‌های غربی به همراه ابرهای باران‌آور که از غرب اروپا به ایران می‌رسند در کنار دیواره‌های ستبر و غول‌پیکر این کوهستان محبوس شده و باعث ریزش برف و باران فراوان و سودمند می‌شوند. واحد مرکزی این رشته کوه‌ها در سوادکوه قرار دارد. ارتفاعات و تپه ماهورهایی که از جنوب به شمال کشیده شده‌اند به سرعت بلندی خود را از دست می‌دهند و به جلگه مازندران و بر حاشیه جنوبی شهرستان قائمشهر منتهی می‌شوند. آبادی‌های فراوانی نیز در دل این ارتفاعات قرار داشته و در سطح منطقه پراکنده‌اند.
دهستان راستوپی از مجموعه کوه‌هایی تشکیل شده که بلندترین نقطه آن به نام قله اتابک، ۳۲۷۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. حوزه ارتفاعات و دره‌های شفلین نیز منطقه ولوپی را تشکیل می‌دهند که ارتفاع آن‌ها از جنوب به شمال و متمایل به شرق کاسته شده و بلندترین نقطه این ناحیه نیز ۳۵۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. اختلاف ارتفاع زیاد در فواصل اندک و بالا بودن میانگین شیب زمین سبب شده‌است که آب و هوا و پوشش گیاهی سوادکوه به‌شکل بسیار متنوع و متفاوتی جلوه‌گر شود.
بارش در ارتفاعات این منطقه به صورت برف در نواحی کم ارتفاع شمالی به صورت باران می‌باشد. نواحی قشلاقی ان در ارتفاع ۲۰۰ الی ۷۵۰ متر و ارتفاع بالا از ۱۷۰۰ متری تا نواحی ییلاقی و مراتع، کاملاً متمایز از یکدیگرند. مراتع این ناحیه از بهترین و غنی‌ترین انواع در سطح کشور به‌شمار می‌روند. در گذشته‌ای نه‌چندان دور مراتع غنی این منطقه منبع درآمد ساکنین آن بود. مردم این ناحیه اکنون نیز به علت شرائط مناسب اقلیمی به کار دامپروری و پرورش انواع دام اشتغال دارند. تا قبل از ملی شدن مراتع و اصلاحات ارضی سوادکوه جزء یکی از مهمترین تأمین‌کننده مواد لبنی و گوشتی بازار تهران و مازندران به‌شمار می‌رفت. درحال حاضر نیز سوادکوه به عنوان یک از قطب‌های دامپروری استان مازندران مطرح بوده و یکی از بهترین نژاد گوسفند زل در این ناحیه پرورش یافته و نگهداری می‌شوند.
به‌علت کوهستانی بودن منطقه کشاورزی در این منطقه از رونق چندانی برخوردار نیست و در نواحی جنوبی آن کشت گندم، جو و ارزان در گذشته مرسوم بود. کشت و کار در نواحی جلگه‌ای شمال آن و در حومه شیرگاه دارای رونق بیشتری است و برنج کاری قسمت اصلی تأمین معاش و گردش امورات اقتصادی آن به‌شمار می‌رود. در اوایل قرن چهاردهم سنتی با کشف منابع عظیم زغال‌سنگ، در این ناحیه، البرز مرکزی، بسیاری از بومیان این منطقه در این بخش مشغول به‌کار شده و کار در معادن و امور جنبی آن چهره اقتصادی سوادکوه را دگرگون نمود.
علاوه بر ذخائر عظیم زغال‌سنگ، منابع معدنی دیگر مانند فلورین و سیلیس نیز از در آمدهای اقتصادی این ناحیه به‌شمار می‌رود و عده کثیری نیز در خدمات مربوط به راه‌آهن دولتی کشور اشتغال دارند.
جنگل‌های سوادکوه، نیز نقش اندکی در امورات اقتصادی ناحیه دارند. این منطقه دارای ۱٬۰۵۰٬۰۰۰ هکتار جنگل‌آباد و مرغوب، ۱۶۰٬۰۰۰ هکتار جنگل نامناسب و ۱۰۸٬۰۰۰ هکتار مرتع می‌باشد. صنایع دستی نیز در گذشته از منابع درآمد سوادکوه به‌شمار می‌رفت و در حال حاضر به‌علت مهاجرت جمعیت آن و عدم توجه جوانان، بخش ناچیزی از درآمدها را بخود اختصاص داده‌است. منطقه سوادکوه از نظر اقتصادی یکی از محروم‌ترین مناطق استان می‌باشد. با توجه به دارا بودن به جاذبه‌های توریستی متنوع، با اجرای سیاست‌های مناسب در بخش گردشگری تغییرات مثبت فراوانی را در همه جوانب اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی شاهد خواهد بود. از صنایع موجود در منطقه میتوان به کارخانه چوب لاجیم، اشباع تراورس شیرگاه، کارخانه فراورده‌های چوبی گله و سنگده دودانگه اشاره کرد.
از نظر سوابق فرهنگی نیز منطقه سوادکوه دارای پیشینه‌ای بسیار روشن در ایران بوده و شخصیت‌های بزرگی را در علوم مختلف به جامعه علمی کشور تقدیم کرده‌است. در حال حاضر نیز ساکنین این منطقه از فرهنگ اصیل، سنتی و بسیار غنی برخوردارند که در رفتار اجتماعی آنان نیز نمود یافته‌است. شرائط سخت اقلیمی و طبیعی باعث گردیده که در خصوص احداث اماکن فرهنگی و آموزش عالی که سوادکوه به جایگاه واقعی خود دست پیدا نکند ولی با روند مثبت موجود در حال توسعه می‌باشد.
مردم سوادکوه به گویش سوادکوهی که گویشی از زبان طبری یا همان زبان مازندرانی است صحبت می‌کنند.[۵] شایان ذکر است که بیشتر واژه‌های زبان طبری به دلیل نفوذ زبان‌های دیگر در استان مازندران فراموش شده ولی در سوادکوه از اصالت بیشتری برخوردار بوده و کمتر دچار صدمه گردیده‌است.
در گذشته‌های دور زبان پهلوی در این ناحیه رایج بود و تا قرن پنجم هجری قمری نیز مردم این دیار با زبان پهلوی گفتگو می‌کردند و دیرتر از نقاط دیگر ایران تحت نفوذ زبان و فرهنگ بیگانه قرار گرفتند. تا چند دهه قبل آداب و رسوم سنتی که از دوران باستان به یادگار مانده بود در سوادکوه رواج داشت اکنون بسیاری از آن‌ها به خاطر رسوخ تفکرات خاص شهرنشینی به فراموشی سپرده شده و نسبت‌های برجای مانده نیز دچار تغییرات اساسی گردیده‌است. مردم منطقه سوادکوه مانند دیگر مناطق مازندران آئین‌های سنتی و مذهبی ماه مبارک رمضان، عید فطر، قربان و غدیر خم و جشن‌های میلاد ائمه به همراه سوگواری خاص ماه محرم و آئین‌های ملی عید نوروز، شب یلدا را بر پا می‌دارند. از دیگر سنتهای زیبا و نیکوی قدیمی شب‌نشینی است که توأم با بیان حکایات و اساطیر قدیم می‌باشد. در این دور هم‌نشینی‌ها تنقلات و شیرینی‌های سنتی مانند پشت‌زیک، ماکلمه و نان کتی نیز تهیه و استفاده میشود.
باورهای خرافی مثل زوزه شغال، بانگ مرغ، دیدن زن در شروع مسافرت بر سر راه و… نیز وجود داشت و اکنون نیز به ندرت دیده میشود. در آئین سنتی ۲۶ عید ماه که هر ساله در پایان ماه تیر برگزار میشود اهالی بیاد در گذشتگان و نیاکان خود در کنار مزار آن‌ها به مرثیه خوانی، پذیرای و برپائی ورزش‌های سنتی اهتمام می‌ورزند. از رسوم جالب دیگر منطقه، مراسم پنو می‌باشد که خاص دامداران و دامپروران بوده و بیشتر در زمان انتقال دام‌ها به نواحی ییلاقی و ارتفاعات اجرا میشود.
مراسم نوروز خوانی در ماه پایانی زمستان و در آستانه عید نوروز شبانان و چوپانان مناطق ییلاقی شب هنگام با کوبیدن درب منازل آغاز بهار و پایان زمستان را بشارت می‌دهند. علاوه برآن با تکان دادن زنگوله و ایجاد سر و صدا وارد محلات می‌شوند و با آهنگ و آوایی ویژه شعر می‌خوانند و از صاحب خانه مژدگانی طلب می‌کنند. زنان کدبانو مژدگانی دادن را نیک پنداشته و از شگون‌های خوب می‌دانند. در برخی از اوقات نوروزی خوان یک کیسه کوچک را به سر یک طناب کوتاه می‌بندند و آن را به داخل منازل انداخته و صاحب خانه پس از پرکردن کیسه از پول یا شیرینی، تخم مرغ، قند، چای و آن را به نوروزی‌خوان برمی‌گرداند.
کشتی محلی این ورزش سنتی، زیبا از زمان‌های دور در سوادکوه از جایگاه و اعتبار خاصی برخوردار بوده و جزء مهمترین ورزش‌های این ناحیه به‌شمار می‌رفته‌است.
در مناسبتهای مختلف، به ویژه در جشن‌های ۲۶ عید ماه، جوانان و ورزشکاران هنر خود را به نمایش می‌گذارند و به برندگان نیز جوایزی مانند گاو و گوسفند تعلق می‌گیرد.
ورزش‌های دیگر سوادکوه عبارتند از لی‌له ، پرش و پلنگ‌پرش، چلی کته‌کا، خرک جوزبوز، کلچور بازی، هفت سنگ، اسب سواری، کل‌کاه
مردم سوادکوه بسیار مهمان‌نواز و سخاوت‌مند هستند و میهمان در نزد آنان از حرمت و ارزش والایی برخوردار است. بدین خاطر در پذیرائی و تزئین سفره غذا نیز دارای ذوق و سابقه درخشانی می‌باشند در طبخ غذا هم هنر و ظرافت بسیاری به‌کار می‌برند. برخی از غذاهای سنتی این منطقه عبارتند از:
تیرنگ بشتی: که غذای بسیار لذیذ و مقدس بوده و به غذاهای دسته‌جمعی و گروهی معروف است. تهیه آن بدین صورت می‌باشد که برنج مرغوب با شیر پخته میشود و سپس روغن حیوانی را تفت داده و به آن اضافه می‌کنند و در ادامه شیر، ماست و سر ماست نیز با آن مخلوط شده و پس از بهم زدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ارسیولی: که نوعی نان است و با آرد برنج و تنور سنتی تهیه میشود و کیفیت و طعم آن نیز کم‌نظیر است.
کماج: نوعی شیرینی مقدسی است و با آرد، زردچوبه، کره یا روغن حیوانی و شیر درست میشود و بسیار مطبوع و خوش‌خوراک می‌باشد. این غذا بیشتر توسط دامداران تهیه میشود.
حلوای مخصوص: که در عروسی‌ها و اعیاد و جشن‌های مذهبی، سنتی و ملی تهیه می‌گردد. از فراورده‌های دیگر غذائی این منطقه میتوان به پیسه گنه و محصولات لبنی مانند خامه، سرشیر، ماست، سرماست، دوغ، کشک، پنیر، کره، آلوشه و تنقلاتی مانند پشت‌زیک، ماکلمه و نان کتی اشاره کرد
سوادکوه از زمان‌های قدیم به عنوان یکی از مناطق مهم در تولید صنایع دستی به‌شمار می‌رفت. اکنون به این هنرهای سنتی کمتر توجه میشود و در صورت عدم برنامه‌ریزی‌های مناسب و کارشناسانه، به‌علت عدم توجیه اقتصادی سایه‌های کمرنگ آن‌ها محو خواهد شد.
وجود نداشتن تضمین برای خرید تولیدات صنایع دستی، پائین بودن سقف تسهیلات بانکی از تنگناهای مهم این بخش است. با حمایت دولت، حذف موانع گمرکی جهت صادر کردن فراورده‌ها، تشویق هنرمندان و تولیدکنندگان، حمایت‌های مالی و اعتباری، برپائی نمایشگاه‌های صنایع دستی در داخل و خارج کشور برای معرفی، تبلیغ و بازاریابی دست آفریده‌ها می‌تواند این ظرایف سنتی که در فرهنگ و تمدن کهن این منطقه ریشه دارد را احیاء کند. از مهمترین صنایع دستی سوادکوه میتوان صنایع چوبی مانند قاشق، لاک، لاکچه، کچه، ملاقه، آبگردان، ظروف و کاسه‌های ویژه دامداران، تلم برای تبدیل ماست به دوغ و کره را برشمرد. در اطراف شیرگاه و در دهستان شرق و غرب شیرگاه و در بخش لفور تولید نخ ابریشم به صورت سنتی و دست بافته‌های ابریشمی متداول است. در مناطقی مانند دهستان لفور و منطقه خوش آب و هوای آلاشت دست بافته‌های زیبایی مانند شمد، کرچال، پتوهای نخی، جوراب و دستکش پشمی، باشلق، چوخا، پارچه‌های دلیجی رایج بوده و طرح‌های رکمی و کوتری زیر روی جوراب‌ها دیدنی و خیره‌کننده‌است. در اکثر نقاط مواد کده نیز گلیم بافی و جاجیم بافی نیز صورت می‌گیرد. یکی از صنایع دستی بسیار مهم ناحیه سوادکوه فرش بافی است که در کار اصلی منطقه یعنی دامپروری ریشه دارد. مسیر تکاملی فرش بافی از نمدمالی و گلیم بافی و جاجیم بافی تا فرش‌های دست بافت چندین قرن سابقه دارد. دقت و تسلط مردم سوادکوه به در زمینه تولید، نوع، کیفیت و نقش قالی، نشانگر آشنائی آنان به زیرو بم این صنعت زیبا و سودآور می‌باشد.
بیشتر این مزارع در نقاط مراتع و کوهستانی و در اغلب محلات این مناطق وجود دارند و گیاهان داروئی مانند شکرلله، گل گاوزبان، لاری، ترم، هوکیجو، تشی گزه و سبزی‌های خوش طعم و خوراک در آن‌ها می‌روید
در طول تاریخ همواره به لحاظ امنیت برخورداری از شرایط ویژه طبیعی، مأمن و پناهگاه بسیاری از مبارزان و ستم دیگان بوده و از این میان برخی از این گروه‌ها این منطقه را به‌طور دائم برای زندگی انتخاب نمودند. در مقاطعی از تاریخ افراد شاخص و بر جسته این طوایف در حرکت‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و اجتماعی طبرستان نقش مؤثر داشته‌اند و در دوران مختلف بر مصدر امارت بوده‌اند. مشهورترین طوایف ناحیه سوادکوه عبارتند از:
باوندیان: که چند تن از سران این طایفه در سده‌های قبل از چهره‌های مشهور سیاسی منطقه به‌شمار می‌رفتند. طاهریان: که برخی از جامعه شناسان این طایفه را به همراه باوندیان از نسل سامانیان می‌دانند. قارن وندان: که وندار هرمز، قارن و مازیار از مشهورترین افراد این طایفه به‌شمار می‌روند. - طایفه قدمی: مردم رائو و آرانی‌ها که از بومیان اصیل مازندران می‌باشند. طایفه سرخ: آبادی‌های گرا، بایع، خانقاهی، تادی، خواجه، سرخی، لفورک، درزی، کیسلیان، پهلوان، گرزین، کاس، گل، اوجی، قراتونی، فخری، روز افزونیه، دیوان، رئیس و دادو، نیز در سواد کوه زندگی می‌کنند. افضل الملک در سفرنامه مازندران چهار طایفه را از طایفه‌های قدیم و قبل از اسلام در سوادکوه می‌داند: اولاد، بهمنان، کاوان و شیروان.
شهرستان سوادکوه دارای چندین دانشگاه بوده از جمله دانشگاه پیام‌نور پل سفید، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوادکوه در شهرک آزادمهر پل سفید که از مراکز مهم آموزشی و علمی شهرستان است و با داشتن بیش از ۲۵۰۰ نفر دانشجو از سال ۸۱ در حال فعالیت می‌باشد؛ و پردیس شهید بهشتی زیراب که مهمترین آن‌ها پردیس دانشگاه شهیدبهشتی واقع در زیراب است. این دانشگاه که هم‌اکنون به عنوان یک پارک علمی تحقیقاتی مورد استفاده قرارمی گیرد از نظر زیبایی مناظر طبیعی در جایگاه دوم دانشگاه‌های زیبای دنیا قرار دارد[نیازمند منبع]. پردیس زیبای دانشگاه شهیدبهشتی در زیراب قراردارد؛ ولی در اثر بی‌توجهی‌های مسیولین منطقه و کشور در سایهٔ سیاست بازی‌هایی قرارگرفته‌است.
۱۲ رسانه مکتوب و مجازی در سوادکوه فعالیت دارند و در سال ۸۹ اقدام به تشکیل انجمن خبرنگاران نموده‌اند که نمایندگی کیهان، وارش، حرف، خبرگزاری فارس، صدا و سیما، نسیم ورزش، سرزمین ورزش، سایت سوادکوه نیوز، سایت سوادکوه انلاین… را شامل میشود.
جاذبه های سوادکوه
پل ورسک: پل ورسک از زیباترین و مشهورترین پلهای تاریخی ایران و از شاهکارهای مهندسی کشور محسوب میشود که هدف از ساخت آن، تردد قطار به‌سمت شمال کشور بوده است. این پل در مدت‌زمان دو سال ساخته شد و کار ساخت آن از آبان سال ۱۳۱۳ تا اردیبهشت ۱۳۱۵ به طول انجامید و سرانجام در سال ۱۳۵۶ به ثبت ملی رسید. این پل که در مسیر راه‌آهن سراسری تهران-شمال قرار دارد، نقش مهمی در سرنوشت جنگ جهانی دوم داشته است و اگر وجود نداشت، نتیجه دیگری برای جنگ رقم می‌خورد. برای اینکه اطلاعات بیشتری از تاریخچه و ساخت پل ورسک به دست آورید، این مقاله از کجارو را دنبال کنید. پل ورسک در کنار روستایی به همین نام در بالای دره ورسک و بین دو کوه عظیم عباس آباد جای گرفته است و در مسیر خط‌آهن تهران-شمال قرار دارد. این پل که از جاهای دیدنی سوادکوه به شمار می‌رود و عنوان بزرگ‌ترین پل راه‌آهن شمال کشور را از آن خود کرده است، در سال ۱۳۱۵ افتتاح شد. امروزه از این پل تنها برای عبور قطارهای مسافربری تهران-گرگان، تهران-ساری و قطارهای سوختی و باری استفاده میشود. پل ورسک در ارتفاع ۲,۱۴۰ متری بالاتر از سطح دریا ساخته شد؛ به‌طوری که ارتفاعش از ته دره به ۱۱۰ متر می‌رسد و به‌دلیل همین ارتفاع در کتاب رکورد‌های گینس هم ثبت شده است. پل ورسک جزو ارزشمندترین آثار فنی و مهندسی راه‌آهن در شمال کشور به حساب می‌آید که به‌همت یک شرکت دانمارکی ساخته شد. اهمیت تاریخی و مهندسی این پل به‌حدی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. در هر صورت جلوه زیبای این پل که در طبیعت کوهستانی البرز قرار گرفته است، هر گردشگری را ترغیب می‌کند تا برای مدتی کوتاه هم که شده، توقفی در طول مسیر خود داشته باشد و از این پل دیدنی بازدید کند. اگر فرصت داشتید، حتما به کنار رودخانه ورسک بروید و از هوای مطبوع این منطقه و چشم‌انداز زیبای اطراف آن نیز نهایت لذت را ببرید. آبشار ورسک هم می‌تواند در برنامه سفرتان قرار بگیرد؛ به‌خصوص که در نزدیکی پل ورسک قرار دارد. این آبشار در شرق روستای ورسک واقع شده است و بهار و تابستان بهترین زمان بازدید از آن به شمار می‌رود.
برج لاجیم: برج لاجیم که به مقبره امامزاده عبدالله نیز شهرت دارد، از جاهای دیدنی سوادکوه در روستای لاجیم است. گنبد مخروطی ساده و ظریف برج در داخل به حالت مدور تغییر شكل می‌دهد. ورودی برج در سمت شرق قرار دارد و پایه گنبد را به‌وسیله یک ردیف طاق‌نما تزیین کرده‌اند. در كمربند زیر گنبد، دو كتیبه به خط كوفی و پهلوی روی هم جای گرفته‌اند که به شکل زیبایی با آجرهای تراش‌خورده در زمینهای از گچ سفید دیده می‌شوند. كتیبه با خط كوفی نام «کیا اسماعیل ابوالفوراس شهریار ابن‌عباس» (صاحب بنا) و تاریخ ۴۱۳ هجری قمری را نشان می‌دهد.
غار اسپهبد خورشید: اسپهبد خورشید با نامی که به نام سلسله‌های کهن و باستانی کمتر شنیده شده‌ای چون ”پادوسبانیان” و ”دابویگان” گره خورده است، چیزی بسیار بیشتر از یک غار طبیعی در خاطره خود نهان دارد. اسپهبد خورشید آمیخته به افسانه‌ها و پر است از رمز و راز و پایداری مردانش. قلعه و غار اسپبهد خورشید در سینه‌ی کوهی ستبر و باصلابت در منطقه سوادکوه قرار گرفته است. در حرکت به سوی آن، عمیقا تحت تأثیر طبیعت مغرور، ابهت کوه‌ها، عظمت غار و تاریخ غنی منطقه قرار می‌گیرید؛ انگار که به یک‌باره به هزار سال پیش و زمانی که این فرمانفرمای جوان در اوج شکوه و قدرتش می‌زیسته پا گذاشته‌اید. اینکه انسان یک هزاره قبل‌تر، چگونه توانسته بدون استفاده از ماشین در دل کوه چنان دژی ایجاد کند که پس از قرن‌ها هنوز پا برجا مانده، بسیار شگفت‌انگیز است. سفر به غار اسپهبد خورشید آمیزه‌ای از طبیعت‌گردی و گردشگری تاریخی است. این غار آدمی را به عمق تاریخ می‌برد و توأمان به طبیعت پیوند می زند.
پل شاپور: پل شاپور یا پل شاهپور روی رودخانه اوتجون در اراضی چای باغ و ۵۰ متری جانب شرقی جاده شیرگاه به قائمشهر واقع شده است و از مکان های دیدنی سوادکوه به شمار می‌رود. گفته میشود این پل در دوره حکومت صفویه احداث شده است. پل شاپور دارای یک دهانه بزرگ میانی با طاق جناغی و یک دهانه کوچکتر فرعی است. همچنین در بالای پایه‌ها، دهانه‌های کوچکتری ساخته‌اند. پایه‌ها در جهت مخالف جریان آب به صورت مثلثی شکل داده شده‌اند. سطح گذر پل از محل تیزه طاق بزرگ به طرفین دارای شیب نسبتا ملایمی است. مصالح مورد استفاده در ساختمان پل، سنگ و ملات ساروج است.
قلعه حسن بور سرخکلا: قلعه حسن بور با قدمتی که به دوره ساسانی بازمی‌گردد، از جاهای دیدنی سوادکوه است و در ۷ کیلومتری شمال روستای سرخکلا در جنگل های شاهکوه و لیلی قرار دارد. این قلعه تا قرن ۶ و ۷ هجری قمری مورد استفاده قرار داشت. قلعه حسن بود در تاریخ ۲۴ اسفند به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. نام آن در برخی منابع «قلعه کسلیان» و امروزه به «قلعه حسن بور» شناخته میشود.
برج باوند: برج باوند که با نام‌های برج دیدهبانی شروین باوند و برج گنبد نیز شناخته میشود، از جاذبه های گردشگری سوادکوه در روستای باغ سرخ‌آباد است و در ابتدای جاده منتهی به روستا وسیه‌سر، در کنار رودخانه کوچکی قرار دارد. قدمت این اثر تاریخی به دوره ساسانیان بازمی‌گردد و در دوره اسلامی، به‌خصوص دوران زمامداری باوندیان بارها مورد مرمت و استفاده قرار گرفت. این سازه مانند دیگر برج‌های دیدهبانی برای اهداف نظامی ساخته شده است و در دوران‌های مختلف حکومتی، برای حفظ امنیت قلمرو حاکمان از آن استفاده می‌شد. در سال ۱۳۳۶، بر اثر زلزله صدمات زیادی به برج وارد آمد که با کوشش پروفسور شروین باوند مرمت شد. مصالح به‌کار رفته در در قسمت پایه، سنگ و ساروج و در قسمت بدنه، سنگ و سیمان هستند. این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳، با شماره ثبت ۱۱۵۳۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
کاروانسرای گدوک: کاروانسرای گدوک از جاهای دیدنی سوادکوه در گدوک است. این کاروانسرا در ۲۵ کیلومتری جنوب ورسک، در گردنه کوهی معروف به گدوک واقع شده و مربوط به دوران حکومت شاه عباس صفوی است. این بنا به کاروانسرای شاه عباس نیز معروف است. مال بند این کاروانسرا در ساختمان قرار داشته که ۳۰ متر طول دارد. بعد از ورودی اصلی صفحه‌ها و اتاق‌های متعددی در ضلع شمالی و جنوبی برای استراحت مسافران ساخته شده است. روبروی درب ورودی اصلی نیز ۳ اطاق وجود دارد که احتمالاً شاه نشین بوده است. ضلع شرقی بنا نیز ۵۰ متر طول دارد. این بنا نیز از کاروانسراهای مهم عصر صفویه است. کاروانسرای گدوک با توجه به موقعیت جغرافیایی و سرمای شدید از نوع کاروانسراهایی با معماری کوهستانی است، کاروانسراهایی که کاملا پوشیده هستند.
قلعه کنگلو: قلعه کنگلو یا دژ کنگلو یکی از مکان های دیدنی سوادکوه و از دور افتاده‌ترین و آبادترین قلعه‌های منطقه است و در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی دوآب، شرق شهر پل سفید و در اراضی دهستان راستوپی و خطیرکوه، نزدیک روستای کنگلو جای دارد. بلندای این دژ از تراز دریا ۱۸۱۱ متر است. نمای خارجی دژ را یک باروی عظیم سنگی تشکیل می‌دهد که در قسمت میانی و طرفین آن، برج‌های دیدهبانی تعبیه شده‌است. فضای داخلی این قلعه با توجه به بقایای آن، مدور و در دو طبقه ساخته شده بود که قسمت عمده آن از بین رفته و در حال ویرانی است. عمده مصالحی که در ساختمان قلعه به کار رفته عبارتند از: سنگ لاشه با ملات آهک و سنگ ریزه.
پل راه آهن سرتپه: پل راه آهن سرتپ با قدمتی که به دوره پهلوی اول بازمی‌گردد، از دیدنی های سوادکوه است و محله سرتپه شیرگاه قرار دارد. این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۳۰۸۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
جنگل لفور: جنگل لفور بخشی از جنگل‌های چند میلیون ساله هیرکانی است که از گزینه‌های فوق‌العاده برای طبیعت‌گردی به حساب می‌آید. مضاف بر اینکه جنگل مذکور به‌خاطر پوشش گیاهی متنوع، هوای پاک و تمیز و آبشارهای متعدد، بهترین گزینه برای دورشدن از هیاهوی زندگی شهری و تجربه آرامش و سکوت در دل طبیعت به شمار می‌رود. جنگل لفور نه‌تنها فرصت یک طبیعت‌گردی متفاوت را برای شما فراهم می‌کند، بلکه جاذبه‌های زیادی را در دل خود جای داده است که از آن جمله میتوان به آبشارهای متعددی نظیر هفت آبشار، گزو، پلنگ‌دره، آبشار آهکی اسکلیم و... اشاره کرد و برای دسترسی به آن‌ها باید چند ساعتی در این جنگل پیادهروی کنید.
جنگل راش سنگده: اگر هوای پیادهروی رؤیایی در سر دارید، سفر به جنگل‌های بکر سوادکوه با گذر از جاده‌های جنگلی و عبور میان درختان بلندقامت و متراکم راش تجربه هیجان‌انگیزی است. می‌توانید با قدم زدن در طبیعت دلگشای این ناحیه، تنفس در هوای لطیف جنگل و شنیدن نغمه‌سرایی پرندگان خوش‌آواز، تمام خستگی ناشی از کار و فعالیت‌های زندگی روزمره را به فراموشی بسپارید. برای دوستداران پاییز، جنگل راش سنگده یکی از بهترین مقصدهای گردشگری و طبیعت‌گردی است. در پای درختان سر به فلک کشیده‌ی راش، فرشی به رنگ سرخ و زرد گسترده شده که تار و پود آن از جنس برگ است. درختان جنگل راش آنقدر بلند قامت‌اند که انگار ستون آسمان شده‌اند. هنگامی که جنگل راش در مه فرو می‌رود، حالتی راز آلود و خیال‌انگیز به خود می‌گیرد؛ سکوتش آنقدر عمیق است که شکستن آن غیرممکن به نظر می‌رسد. راه رفتن در جنگل راش و تنفس هوای بی‌نهایت لطیف آن، انسان را از هر چیز جدا می‌کند، مگر لذت ِ بودن در طبیعت. چشم‌انداز این جنگل بکر و تاریخی همیشه زیباست، اما در پاییز به معنای واقعی کلمه خیره‌کننده میشود. درختان جنگل مرس سی یا جنگل راش، بخشی از جنگل باستانی هیرکانی هستند که عمر آن به دوره ژوراسیک و تا ۴۰ میلیون سال قبل برمی‌گردد. نام باستانی این منطقه هیرکانیا (به معنای سرزمین گرگ‌ها) بوده و از این رو این جنگل‌ها را جنگل هیرکانی می‌نامند. جنگل راش در استان مازندران و در بخش دودانگه شهر ساری و در نزدیکی روستای سنگده واقع شده و یکی از جاذبه‌های بکر طبیعت‌گردی و جاهای دیدنی سوادکوه محسوب میشود. فاصله‌ی زمانی سنگده تا تهران حدود سه و نیم ساعت است و با ساری حدود ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد.
جنگل هلی‌دار: جنگل‌های سوادکوه در استان مازندران از بکرترین مناطق گردشگری ایران به شمار می‌رود و بخش وسیعی از این شهرستان دارای بافت جنگلی متراکم و متنوع با درخت‌هایی نظیر راش، افرا، توسکا، ملج و نوع کمیاب درخت سردار یا سرخدار است. برخی از این جنگل‌های بکر که میان بومیان و اهالی پرتاس خوانده می‌شوند، دارای مسیرهای سخت و دشوار هستند و به‌لحاظ قرارگیری در ارتفاعی خاص، همواره در پوششی از مه قرار می‌گیرند. در میان این جنگل‌ها، دره‌های زیبا به‌همراه نهرها، آبشارها و چشمه‌سارهای متعدد، خودنمائی می‌کند. وجود درخت‌ها و درختچه‌های منحصربه‌فردی مانند سف، تل، تلکا، زرشک، الاش و لازه به‌همراه گیاهان میوه‌دار وحشی مثل ازگل، ولیک، زالزالک، گالش انگور، سولس و ته دونه، بر جذابیت نواحی جنگلی سوادکوه افزوده است. در این میان جنگل هلی‌دار در فاصله ۲۲۰ کیلومتری تهران قرار دارد و با هوایی مه‌گرفته یکی از دیدنی‌ترین نقاط است. این جنگل با درختانی سرسبز و بلندقامت و هوایی خنک و دلپذیر دل هر بیننده‌ای را می‌رباید. در این جنگل پیادهروی و کوهپیمایی متوسط بین دو تا چهار ساعت، زمان می‌برد.
پارک جنگلی جوارم: پارک جنگلی جوارم با مساحتی بالغ بر ۳۶۵ هکتار، یکی از مناطق نمونه گردشگری و جاهای دیدنی سوادکوه است که در مسیر جاده تهران ـ فیروزکوه، میان شهر زیرآب و شهر شیرگاه قرار دارد. به طور دقیق‌تر این پارک در فاصله حدود ۶ کیلومتری شمال تا شمال غربی شهر زیرآب و ۱۱ کیلومتری جنوب شهر شیرگاه، در ضلع شرقی جاده آسفالته فیروزکوه واقع شده است. پارک جنگلی جوارم که به خاطر پوشش زیبای گیاهی از مقاصد گردشگری در این منطقه به شمار می‌رود، دارای سفره‌خانه سنتی، سرویس بهداشتی، آلاچیق و سکوهای اسکان، محوطه بازی کودکان، ساختمان نگهبانی، جاده آسفالت و محوطه پیک‌نیک، نمازخانه و فروشگاه است.
منطقه جنگلی اوریم: روستای اوریم از توابع شهر سوادکوه، در دهستان راستوپی قرار دارد. این روستا که در جنگل و کوههای سوادکوه قرار دارد، مناظر دلپذیری برای علاقه‌مندان به طبیعت دارد. همچنین پل راه‌آهن اوریم که مربوط به دوره پهلوی اول است از شاهکارهای معماری این دوره است و از جاذبه‌های گردشگری سوادکوه به شمار می‌رود. این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ارفع کوه (ارفه کوه): ارفع کوه که با نام‌های ارفه کوه و ارفعه کوه نیز شناخته میشود، در منطقه البرز قرار دارد و یکی از قلل مرتفع و مهم و دیدنی های سوادکوه به شمار می‌رود. این قله در روستایی با نام ارفع ده از توابع شهرستان سوادکوه جای گرفته که ارتفاع آن ۱۵۳۰ متر از سطح دریا است. با چشم‌اندازی وسیع به بسیاری از قله‌های معروف، در دامنه‌های این کوه کشاورزی و دامداری از مشاغل مهم محسوب می‌شوند. حیواناتی مانند خرس، گرگ، گراز و پلنگ نیز در این منطقه زندگی می‌کنند. طول مسیر صعود از روستا تا قله ۶ کیلومتر و طول مسیر فرود نیز ۹ کیلومتر است.
قله خرو نرو: این قلعه در طبیعت نیمه جنگلی و صخره ای در یکی از رشته کوههای البرز شرقی در سنگده واقع است. در زمستان این منطقه با خطر بهمن روبروست. «قله نیزوا» در منطقه چاشم یا شهمیرزاد، از قله خرو و نرو به خوبی دیده می شود. این قله که با صعود به آن، به یاد قله های منطقه کوهستانی آلپ می افتیم. جایی که کوهنوردی در آن با سنگنوردی و یخنوردی توأم بوده و کوهپیمایی کردن در کوهستانی است که اطرافش را جنگل های زیبا با هوایی فرح بخش و پاک احاطه کرده است. قله خرو نرو با ارتفاع ۳۶۰۰ متر به معنی چشمه کم آب و پر آب است.
.....................................
آرشیو
