طبقهبندى علوم از نظر اگوست کنت
در اواسط قرن نوزدهم جامعهشناسى بهوسيله 'اگوست کنت' از فلسفه جدا شد. اما از همان قديمالايام کسانى چون: ارسطو، سپس 'فرانسيس بيکن' و در قرن نوزدهم 'اگوست کنت' ، 'آمپر' ، 'هربرت اسپنسر' به طبقهبندى علوم پرداختند. که در اينجا تنها به طبقهبندى 'اگوست کنت' از علوم مىپردازيم.
اگوست کنت، علوم را برحسب کليت متنازل و ترکيب متصاعد، طبقهبندى کرده است. بدين معنى که در طبيعت:
- وقايع بسيار ساده و بسيط، عامتر و کلىتر است زيرا سادگى با کليت نسبت مستقيم دارد. مثلاًً امور فيزيکى که سادهتر و بسيطتر از امور زيستى است از آن کلىتر و عامتر نيز هست.
- وجود هر علمي، در هر طبقه وابسته به علم طبقهٔ قبلى و بسيطتر از خود است. چنان که وجود علم فيزيک وابسته به رياضيات است. او علوم را بهگونهٔ زير طبقهبندى کرد:
- رياضيات
- هيئت
- فيزيک
- شيمي
- زيستشناسى
- جامعهشناسي
در اين طبقهبندي، علوم برحسب نظم منطقى و ترتيب تاريخى منظم شده است. بدين نحو که مىبينيم:
- علوم برحسب کليت متنازل و ترکيب متصاعد قرار گرفته است. چنانکه رياضيات که از همه علوم کلىتر است (زيرا که در آن از مقدار کلى بحث مىشود) در بالاى همهٔ علوم جا دارد و علوم پس از آن به ترتيب خاصتر مىشود زيرا که موضوع هر يک نسبت به موضوع علم قبل، خاصتر، مفصلتر، پيچيدهتر است. چنانکه موضوع زيستشناسى نسبت به علوم قبل از خود، هم خاصتر است و هم به واسطهٔ اضافه شدن حيات بر جسم، پيچيدهتر شده است.
- هر علمى نسبت به علم بعدى مستقل است و نسبت به علم قبلى تابع و نيازمند مىباشد. رياضيات بر هيچ علمى متکى نيست ولى علوم ديگر مانند: هيئت، فيزيک و شيمى به رياضيات نياز دارد. به اين معنى که براى آنکه رياضى بدانيم نيازى به دانستن فيزيک نداريم در حالى که براى دانستن فيزيک لازم است رياضى بدانيم. همچنين براى آنکه فيزيک بدانيم نيازى به دانستن شيمى نداريم در حالى که براى دانستن شيمى لازم است فيزيک بدانيم. همينطور براى دانستن زيستشناسى لازم است که شيمي، فيزيک و رياضى بدانيم نه برعکس و براى دانستن جامعهشناسى بايد زيستشناسي، شيمى و رياضيات و ... .
- اگر به تاريخ علوم مراجعه کنيم درخواهيم يافت که علوم به ترتيب طبقهبندى فوق از فلسفه جدا شده و هر يک علم مستقلى شده است و علوم سادهتر (با توجه به قانون مراحل سهگانه) زودتر مراحل اول و دوم را گذرانده و به مرحلهٔ اثباتى که از نظر اگوست کنت مرحلهٔ کمال است وارد شدهاند. رياضيات مدت زيادى است که به مرحلهٔ اثباتى و علمى وارد شده و جامعهشناسى آخرين علمى است که به اين مرحله وارد گرديده است. بدين لحاظ علوم در عين حال، هم برحسب تاريخى و هم مطابق نظم منطقى طبقهبندى شده است.
#قابل_توجه_بعضیا