درباره‌ی هنرجنگ؛ کتابی فراتر از تاریخ
هنرجنگ اثر سانتزو(سون‌تزو) فرماندهی چینی دوران پادشاهی وو، پانصد سال پیش از میلاد مسیح است. هنر جنگ در سال 1772 به فرانسه برگردانده شد و با عنوان« Art Militaire de chinois» به چاپ رسید. این ترجمه اولین ترجمه‌ی اروپایی هنر جنگ است. «لیونل گیلز» نویسنده و تاریخدان انگلیسی که متخصص تاریخ چین بود، این کتاب را در سال 1910 به انگلیسی برگرداند. عنوان ترجمه‌ی انگلیسی کتاب «the art of war» است.
هنرجنگ یکی از 7 کتاب برتر استراتژی در چین قدیم بود. گفته می‌شود این کتاب مورد توجه بسیاری از رهبران و فرماندهان جنگی 200 سال اخیر قرارگرفته است. «ژوزف استالین» دیکتاتور شوروی و «مائوتسه‌تونگ»، اولین زمامدار جمهوری خلق چین، هم خواننده‌ی این کتاب بوده‌اند. کتاب هنر جنگ در سیزده بخش نوشته شده که به شرح زیر است :
1- طراحی نقشه 2- شروع جنگ 3- حمله مدبرانه 4- آرایش تاکتیکی 5- انرژی 6- نقاط ضعف و قوت 7- رزمایش 8- انواع تاکتیک 9- راه انداختن ارتش 10- عوارض طبیعی زمین
11- انواع مختلف زمین 12- حمله با آتش 13- استفاده از جاسوسان
براساس کتاب سانتزو، پایه‌ای‌ترین هنر جنگ این است که «جنگ بر اساس فریب بنا شده است.». او اعتقاد داشت« بالاترین هنر در جنگ این است که دشمن را بدون مبارزه شکست بدهید.» کتاب سانتزو پر از نکات بی‌نظیری است که نه تنها در جنگ که در همه‌ی زندگی به کار شما خواهد آمد. یکی از کلیدی‌ترین مسائلی که او در کتابش به آن اشاره می‌کند این است:«اگر شما خودتان و دشمنان را بشناسید، از نتیجه‌ی صدها جنگ نیز نگران نخواهید بود، اما اگر تنها خودتان را بشناسید و از دشمنتان شناخت نداشته باشید به ازای به‌دست آوردن هر پیروزی رنج شکست را هم تحمل خواهید کرد.»
درباره سان تزو؛ فرماندهی اعجاب‌آور
Sun tzu فرماندهی جنگاور چینی و یکی از بزرگ‌ترین استراتژیست‌های دوران باستان است. نام زمان تولد او سوون وو بود و بعدها به سانتزو معروف شد. او در سال 544 قبل از میلاد مسیح متولد شد و در 48 سالگی در گذشت. البته بر سر این تاریخ‌ها اختلاف نظرهایی وجود دارد. دورانی که از آن حرف می‌زنیم در تاریخ چین «دوران پاییز و بهار» نامیده می‌شود. این دوران از 771 سال پیش از میلاد مسیح آغاز شده و تا 476 سال پیش از میلاد مسیح ادامه داشت. یکی از چیزهایی که باعث می‌شود بر سر دوران زندگی او اختلاف وجود داشته باشد این است که در کتاب the commentary of zuo که تاریخ دوران پاییز و بهار نوشته شده است نامی از سانتزو وجود ندارد.
یکی از معروف‌ترین داستان‌هایی که درباره‌ی سانتزو گفته می‌شود مربوط به پیش از استخدام او در ارتش است. در این داستان آمده که پادشاه هِلو، پادشاه وقت وو، برای آزمایش سانتزو از او خواست به 360 نفر از صیغه‌های حرم‌سرایش آموزش نظامی بدهد. سانتزو این زنان را به دو دسته تقسیم کرد و دو زن موردعلاقه‌ی پادشاه را به عنوان فرمانده هریک از گروه‌ها تعیین کرد. ابتدا او به زنان دستور داد به راست بچرخند اما آنان خندیدند. سانتزو گفت که فرمانده مسئول این است که سربازان دستور را درست متوجه نشده‌اند. او دستور را تکرار کرد و زنان دوباره خندیدند. در این زمان سانتزو دستور اعدام دو زن مورد علاقه‌ی پادشاه که به عنوان فرمانده انتخاب شده بودند را صادر کرد و توضیح داد زمانی‌که سربازان دستور فرمانده را فهمیده‌اند اما از آن اطاعت نمی‌کنند مسئولیت آن با خودشان است. وقتی این زنان کشته شدند دو زن دیگر به فرماندهی گذاشته شدند اما این‌بار زنان به خوبی از دستورات پیروی کردند.
سریال «بینگ شنگ» که در سال 2008 در چین ساخته شد داستان زندگی Sun Tzu را روایت می‌کند. این سریال 40 قسمت دارد و درونمایه‌ی آن جنگاوری و قدرت رهبری سانتزو است.
