✍ نازنین مطیعی
یادم نمی‌آید بار اول چرا به خانه همسایه طبقه چهارم رفتم. روی دیوار تصویر سیاه و سفید خانمی در کلاه خلبانی بود.
- این عکسِ کیه؟
- مامانم.
- مامانتون؟ خلبان بود؟
- آره دیگه، خلبان جنگنده. زمان جنگ جهانی به آسمون ایران که میرسه با چتر میپره پایین. دیگه هم برنمی‌گرده روسیه.
زبانم بند آمد. یاد پشتِ خمیده، پاهای لرزان و چین‌های عمیق صورت خانم کجوری افتادم.
- روسیه؟
- آره دیگه. نمیدونستی مامان من روس بود؟ زمان استالین سرباز بوده که جنگ میشه. دیگه... اینقدر شرایط زندگی تو شوروی سخت بوده که سرباز فراری میشه... از جنگنده‌ش که میپره پایین، نه یه قرون پول همراش داشته، نه زبان بلد بوده، با بدبختی خودشو میرسونه تهران، فارسی یاد میگیره، میره تو کار فیلم و سینما، اینقدر پشتکار داشته که میشه اولین زنی که فیلم‌های خارجی وارد میکنه به ایران. بعدش هم با بابام عروسی میکنه.
اشاره‌ای کرد به عکس دیگری که همان دختر را در لباس سنتی گرجی نشان می‌داد.
- وقتی که میپره پایین همین دوتا دونه عکس تو جیب یونیفورمش بود که بعد دادیم بزرگش کردن.
فقط یک بار خانم کُجوری رو دیده بودم. استایلش را هیچوقت فراموش نمیکنم؛ با همان گوژِ پشتش که اندام لاغرش را شبیه اِل انگلیسی کرده و پاهای لرزانی که پوشیده در جوراب‌های ساقدار بلند بود، پله‌های طبقه چهارم تا خانه ما در طبقه دوم را پیموده بود و بعد که بهش گفتم مادرم نیست با گام‌های آرام و پیوسته رفته‌بود سری به همسایه طبقه اول بزند.
- آخر عمر که آلزایمر گرفت، کلا فارسی یادش رفته بود. فقط روسی حرف میزد.
- از کدوم شهر بود؟
- سن‌پترزبورگ. تعریف میکرد وقتی که میرفت مهدکودک، میبردنشون کلیسا. بعد میگفتن بچه‌ها دعا کنید که خدا براتون شکلات بفرسته. می‌گفت ما هی دعا میکردیم هیچی نمیشد. بعد میگفتن حالا بگید رفیق استالین، برامون شکلات بفرست. تا اینو می‌گفتیم شکلات از سقف می‌ریخت پایین.
با اینکه همسایه خمیده طبقه چهارم را فقط یک بار دیدم، اما درمیان مشغولیات روزمره‌ام، هنگام سفرهایم، حتی وقتی در تاجیکستان بودم زیاد فکرش به سراغم می‌آید. افسوس میخورم چرا زودتر نشناختمش. تاریخ زنده‌ای که قطعا سرشار بود از ماجراهای عجیب، تابوشکنی‌های شجاعانه و اراده‌ای پولادین...
هشت مارس را بهانه‌ای دیدم که یادش کنم. دنیا به این زنان بیشتر نیاز دارد. زنانی که عبارت " سرنوشت محتوم" را قبول ندارند و به دنبال "سرنوشت مطلوب" خود می‌روند.
هشت مارس ، روز جهانی زن مبارک.
