سیستان و بلوچستان سرزمینی با گنج های فراوان و نعمتهای بی نظیر و زیباییهای جذاب است که به دلیل عدم اطلاع رسانی و آگاهی مردم ناشناخته مانده است.
استان سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از گسترده ترین استانهای کشور دارای ظرفیتهای و پتانسیلهای بی نظیری است که تا کنون بدرستی معرفی نشده اند و همین مسئله موجب شده است که در برخی مواقع اذهان مردم نسبت به این استان آنچنان که باید شکل نگرفته باشد.
خداوند نعمات فراوانش بویژه انسان های خونگرم، مهمان نواز و ولایت مدار، خاک مرغوب، معادن غنی، آبهای آزاد و منابع عظیم دریایی، میوه های کم نظیر قاره ای، اقلیم چهار فصل، مرزهای طولانی و موقعیت های مناسب تجاری و بازرگانی را بطور یکجا به این استان اهدا کرده است.
به گفته علی محمد آزاد استاندار سیستان و بلوچستان، برخلاف تبلیغات سو که علیه این استان می شود، قابلیت های بکر و کم نظیر اقتصادی این منطقه که در افزایش درآمدهای ناخالص ملی و تولیدات متنوع بسیار تاثیرگذار است، می تواند مرکز توجه سرمایه گذاران خارجی و داخلی باشد.
چنانچه سرمایه گذاران و گردشگران داخلی و خارجی به این گنج های پنهان و آشکار سیستان و بلوچستان پی ببرند، هرگز فرصت کم نظیر سرمایه گذاری و گشت و گذار در این استان پهناور را از دست نخواهند داد.
سیستان و بلوچستان سرزمینی وسیع از پیکره ایران متمدن است که سیر و سیاحت در طبیعت و تاریخ و سرگذشت اجتماعی اقوام و آثار تاریخی فرهنگی، اساطیر و مشاهیر آن از نزدیک، برای هر ایرانی و غیر ایرانی جذاب است.
چنانچه ظرفیت ها، فرهنگ و تاریخ کهن مردمان این سرزمین آفتابی و فعالیتهای زیر بنایی انجام شده برای توسعه منطقه در بخش های مختلف اعم از علمی، آموزشی، فرهنگی، اقتصادی، عمرانی و هزاران طرح کوچک و بزرگ، از نزدیک نگریسته شود اذهان منفی به اعتقادات مثبت از آن مبدل خواهد شد.
● سفر به طبیعتی ناشناخته و تاریخی کهن
استان سیستان و بلوچستان با وسعت ۱۸۷ هزار و ۵۰۲ کیلومتر مربع نزدیک به از ۱۱ درصد مساحت کل کشور را تشکیل می دهد و وسیع ترین استان کشور می باشد.
از شمال به خراسان جنوبی، از غرب به استان کرمان و هرمزگان، از جنوب به دریای عمان و از شرق به افغانستان و پاکستان محدود است.
جمعیت استان براساس آخرین سرشماری نفوس در سال ۸۵ معادل دو میلیون و ۴۰۵ هزار و ۷۴۲ نفر بوده است. این استان دارای ۱۴ شهرستان، ۴۰ بخش، هفت هزار و ۵۵۷ روستا و آبادی و مرکز آن نیز زاهدان است.
سرزمین اساطیری سیستان و بلوچستان شامل دو منطقه سیستان در شمال و بلوچستان در جنوب است که بلوچستان نیز از دو منطقه سرحد و مکران تشکیل شده است.
امروزه سیستان و بلوچستان محل زندگی اقوام و طوایف سیستانی و بلوچ اعم از شیعه و سنی است که در کنار سایر هموطنان مشغول به فعالیت و زندگی مسالمت آمیز هستند.
● سیستان و بلوچستان نماد وحدت مسلمانان
اتحاد و همبستگی مردم این سامان بگونه ای است که بسیاری از مسئولان همواره این منطقه را به عنوان الگو برای وحدت مسلمانان شیعه و سنی مثال می زنند. شهرستان زاهدان که در قدیم به آن دزدآب می گفتند و در سال ۱۳۱۵ به زاهدان تغییر نام یافت و اکنون با مساحت ۳۶ هزار و ۵۸۱ کیلومتر مربع به عنوان مرکز استان سیستان و بلوچستان محسوب می شود.
● جاذبه های طبیعی شهرستان زاهدان
دهستان تمین واقع در ۶۵ کیلومتری جنوب غربی شهر میرجاوه یکی از مناطق بسیار زیبای حاشیه شمالی قله تفتان با میوه های مختلف از جمله انجیر، عناب، سیب، انگور، توت و زرد آلو از مناطق جذاب برای گردشگری است.
دهستان تمین به سه قسمت شامل تمین مرکزی، تمین پایین و تمین بالا تقسیم می شود که هر یک از آنها در فاصله سه کیلومتری یکدیگر قرار دارند.
چشمه زیبای آب معدنی موسی تنها منبع تامین آب روستای تمین از دل صخره ای عظیم می جوشد و چشم انداز زیبایی را به وجود آورده است.
از خصوصیات بارز این چشمه دارا بودن املاح معدنی مفید و درجه حرارت آن است که در زمستان گرم و در تابستان خنک است.
در فاصله ۱۰۰ کیلومتری شهرستان زاهدان و در ۱۰ کیلومتری شهر میرجاوه غار لادیز قرار دارد. این منطقه دارای آبشار و چشم اندازهای زیبا با پوشش گیاهی غالب گز است.
آب جاری از غار لادیز با توجه به کیفیت خوب و بالا، مورد استفاده شرب و کشاورزی اهالی و ساکنین لادیز و میرجاوه قرار می گیرد.
● جاذبه های تاریخی زاهدان
این مجموعه معماری در مرکز شهر و در بافت قدیمی آن حد فاصل خیابان طالقانی و امام (ره) قرار گرفته است. تاریخ ساخت بازارچه به زمان شکل گیری شهر زاهدان مربوط می شود.
کار ساخت این مجموعه در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی شروع و در سال ۱۳۱۱ به پایان رسید. این بنا در سال ۱۳۱۴ توسط شخصی به نام استاد معمار خلفی یزدی تکمیل شده است از نظر سبک معماری، سبک رایج بازارهای سنتی کشور را دارا است.
در ساخت آن از مصالح خشت و گل استفاده شده است این بازار به صورت حرف (ال) بوده که مجموعا دارای ۲۵ حجره است.
"خانه ابویی" نیز واقع در زاهدان، خیابان شریعتی جنب دانشکده پرستاری و مامایی زاهدان است این بنا توسط استاد محمد علی محمودی از معماران به نام شهر یزد برای شخصی به نام زعیم ساخته شده است. تاریخ ساخت این بنا به حوالی سال ۱۳۱۱ هجری شمسی باز می گردد.
از جمله ویژگی های شاخص آن وجود بادگیرها و حوضخانه است. "قبرستان هفتاد ملا" نیز با حدود ۵۰۰ متر مربع وسعت به صورت کمانی در بخش شرقی روستای روپس از توابع میرجاوه در سینه کوه واقع شده است.
قبور این گورستان در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد است.
به این ترتیب که پس از تدفین مرده چهار طرف آن را با سنگ بالا آورده و روی آن را با تخته سنگ هایی پوشش می دادند آنگاه بر روی تخته سنگ با آجر و ملاط گچ حجمی پلکانی می ساختند سپس آن را با یک دیوار تیغه ای مشبک پوشانده و نهایتا این سازه را با گچ اندود کرده و قسمت هایی از آن را با رنگ قرمز، نقش می زدند.
در حال حاضر این قبرستان دوره اسلامی یکی از جاذبه های توریستی استان به شمار می رود. سیستان امروزی قسمت شمالی استان را در بر می گیرد و در کتاب اوستا یازدهمین سرزمینی است که اهورا مزدا آفرید، همچنین زادگاه رستم دستان قهرمان حماسی شاهنامه فردوسی است.
بر اساس اسناد و نوشته های موجود، بلوچستان نیز واسطه ای بین دو تمدن کهن هند و سومر بوده و حتی می توان گفت که هندیان و سومریان فرهنگ خود را ابتدا از بلوچستان اخذ کرده اند و تمدن بلوچستان با تمدن غرب و شرق هماهنگی داشته است.
منطقه سیستان با سه شهرستان زابل، هیرمند و زهک در شمال استان سیستان و بلوچستان و همسایگی کشور افغانستان قرار دارد.
شهرستان زابل با حدود ۲۵۵ هزار و ۴۴ نفر جمعیت در جنوب خاوری ایران و شمال استان با مساحتی بالغ بر ۱۳ هزار و ۱۵۳ کیلومتر مربع واقع شده و براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای سه بخش شیب آب، پشت آب، مرکزی و پنج شهر علی اکبر، محمد آباد، ادیمی، بنجار و زابل و همچنین ۹ دهستان است.
● جاذبه های طبیعی زابل
"دریاچه یا تالاب بین المللی هامون"بزرگترین پهنه آب شیرین ایران در مواقع پر آبی است که به سه قسمت هامون پوزک، صابوری و هامون هیرمند تقسیم می شود در اوستا از آن به نام کیانسه دریاچه مقدس یاد شده است."شهر سوخته" نیز در ۵۶ کیلومتری زابل، جاده زابل - زاهدان قرار گرفته است این شهر بزرگ با پنج هزار و ۲۰۰ سال قدمت و ۱۵۱ هکتار وسعت، شناسنامه پر افتخار سیستان و سیستانی و ایران و ایرانی است.
اولین و بزرگترین استقرار شهرنشینی در شرق فلات ایران است و با توجه به بررسی های به عمل آمده کمتر ابزار جنگ در آن کشف شده است و این مسئله نشان دهنده وجود صلح و آرامش در زندگی مردم این سامان است.
گورستان شهر سوخته با ۲۵ هکتار وسعت و ۴۰ هزار گور به عنوان یکی از وسیع ترین گورستان های قبل از تاریخ کمک زیادی به پژوهش در روند شکل گیری تمدن حاشیه هیرمند و نوع اعتقادات ساکنان آن می کند.
وجه تسمیه شهر سوخته علیرغم چند مورد آتش سوزی رخ داده در آن به دلیل تغییر مصب رودخانه هیرمند و خشکسالی ممتد در آن بوده است.
"کوه خواجه یا کوه رستم" تنها عارضه طبیعی دشت سیستان است که به وسیله مواد آتشفشانی سخت در ۳۰ کیلومتری غرب زابل وسط دریاچه هامون شکل گرفته و دارای ۶۱۲ متر ارتفاع است.
در قله و میانه این کوه مجموعه ای از آثار دوره های مختلف تاریخی و اسلامی از جمله یک بنای وسیع و آتشکده آن، قلعه های خشتی، راه ها و دالان های قدیمی، برج و باروها و حصارهای مختلف، چند زیارتگاه، قبور سنگی، کاخ و شهری کوچک، دالان گالری و آثاری به نام های کک کهزاد، ارگ چهل دختر، قلعه کافران، اتاق بی باد، ارگ سر سنگ، زیارت خواجه غلطان، آرامگاه آسیابان پیر گندم بریان و ... دیده می شود.این بنا با معماری زیبای خود از بزرگترین بناهای خشتی پیش از اسلام است.
کوه خواجه نزد پیروان ادیان مسیحیت به دلیل حضور سه مغ و راهب مسیحی که در انجیل متی از آن نام برده شده است، دین زرتشت به دلیل زندگی زرتشت و ظهور منجیان عالم در این دین که در اوستا نیز ذکر شده است و همچنین در دین مبین اسلام دارای اهمیت و ارزش و جایگاه است.
● هیرمند مهمترین منبع آب سیستان
رودخانه هیرمند بوسیله کانال به آن سرازیر می شود گنجایش این مخازن ۷۰۰ میلیون متر مکعب است که به صورت دریاچه مصنوعی در آمده و آب مشروب سیستان و زاهدان و قسمتی از آب کشاورزی را در مواقع بی آبی تامین می کند.
مجتمع بزرگ فرهنگی و پژوهشی چاه نیمه با نام بقیه الله الاعظم که بیش از پنج هزار هکتار وسعت دارد، زمینه های کاربردی، پژوهشی و تحقیقاتی را برای استادان و دانشجویان فراهم آورده است.
این مجتمع که در فهرست بزرگترین اردوگاههای فرهنگی کشور قرار دارد با دارا بودن سواحل زیبا، فضای مشجر، نهالستان ها، مزارع، باغات زیتون، پسته، نخلستان و موزه تاریخ طبیعی، تنها باغ وحش تحقیقاتی مصوب کشور است.
