آژی (تعلیق) .پاسخ به نقدهای وارد آمده بر شخصیت و رسالت پیامبر اسلام (ص) نیازمند بررسی دقیق تاریخی، منطقی، و عینی بر مبنای شواهد موجود در منابع اولیه و معتبر است. در اینجا، مباحث مطرحشده درباره نقدهایی در زمینه «رسالت»، «ادعای بیماری و جنون»، «خودنوشته بودن قرآن»، «مشروعیت دادن به مشکلات اخلاقی» و «برخورد با دشمنان» مورد بررسی قرار گرفته و پاسخهایی منطقی و مستند ارائه میشود.
---
### **زمینه رسالت**
#### نقد:
منتقدان ادعا کردهاند که شرایط اجتماعی زندگی پیامبر، سفرهای او، و برخوردهایش با راهبان مسیحی و یهودی باعث شده که او ایده رسالت را برای خود شکل دهد. به ویژه ارتباط با افراد مختلف مثل بحیرا و ورقة بن نوفل، او را به سمت ادعای پیامبری سوق داده است.
#### پاسخ:
1. **ادعای یادگیری آموزههای دینی از دیگران:**
- منابع اسلامی و غیر اسلامی هیچ شواهد معتبری مبنی بر اینکه پیامبر آموزههای قرآن را از بحیرا، ورقة بن نوفل، یا دیگر افراد آموخته باشد، ارائه نمیدهند. دیدار پیامبر با بحیرا یک گفتگوی بسیار کوتاه بود که در سن ۱۲ سالگی اتفاق افتاد و هیچ سندی مبنی بر دریافت آموزشهای دینی از او وجود ندارد. افزون بر این، ورقة بن نوفل و دیگر شخصیتها، زمان زیادی با پیامبر نداشتند و ارتباط مستمر میان پیامبر و آنان تأیید نشده است.
2. **اختلاف کامل آموزههای قرآن با آموزههای یهودی و مسیحی:**
- بسیاری از مفاهیم قرآن، از نظر ساختار و محتوا با کتابهای مقدس یهودیان و مسیحیان متفاوت است. قرآن توجه ویژهای به یکتاپرستی ناب دارد، در حالی که آموزههای یهودی به خدای قوم خاص یهود و آموزههای مسیحی به تثلیث اشاره دارند. لذا تقلید از این متون یا آموزش مستقیم از آنها در تناقض با آموزههای قرآن است.
3. **ویژگیهای زمانی و منطقهای پیامبری:**
- پیامبر اسلام با ادعای نبوت خود برخلاف جریانهای اجتماعی، سیاسی، و مذهبی عربستان حرکت کرد. بهعنوان فردی که پیش از بعثت «محمد امین» خوانده میشد، توانست در جایگاهی بایستد که پیام او کاملاً متفاوت از بتپرستی و فرهنگ جاهلی باشد. این در تضاد با ادعای تقلید از دیگر مذاهب است.
#### جمعبندی:
ادعای یادگیری آموزههای دینی از دیگران با شواهد تاریخی و محتوای قرآن در تناقض است. محتوا و ساختار قرآن نشاندهنده منبعی فراتر از آموزههای انسانی است.
---
### **ادعای بیماری و جنون**
#### نقد:
برخی منتقدان، بیماریهایی نظیر اسکیزوفرنی، صرع لوب تمپورال، یا اختلال وسواسی جبری را به پیامبر نسبت دادهاند و مدعیاند این شرایط، پایهای برای تجربههای وحی بوده است.
#### پاسخ:
1. **سلامت ذهنی و عقلانی پیامبر پیش از بعثت:**
- پیش از بعثت، پیامبر به عنوان «محمد امین» شناخته میشد؛ فردی که به دلیل خردورزی، اخلاق حسنه، و توان حل اختلافات میان قبایل مورد احترام همگان بود. انتخاب پیامبر بهعنوان میانجی در نصب حجرالاسود نمونه واضحی از سلامت عقلی و قدرت تصمیمگیری اوست.
2. **رویکرد عقلانی و اجتماعی پس از بعثت:**
- پیامبر پس از بعثت به تربیت جامعهای پرداخته که توانسته نظامی اخلاقی، سیاسی، و اجتماعی پایدار ایجاد کند. چنین مدیریتی بدون سلامت ذهنی امکانپذیر نیست.
3. **نبود شواهد پزشکی:**
- ادعاهای مربوط به بیماریهای ذکرشده صرفاً بر حدس و گمان استوارند و هیچ شواهد پزشکی یا تاریخی معتبر وجود ندارد که این اختلالات را تأیید کند.
4. **پاسخ قرآن به ادعای جنون:**
- قرآن صراحتاً این ادعا را رد میکند و اشاره دارد که این اتهام همواره از سوی مخالفان به پیامبران وارد شده است: «اینگونه، هیچ پیامبری به سوی مردمان پیشین نیامد مگر اینکه گفتند: ساحر است یا دیوانه» (ذاریات: ۵۲). این اتهام بیشتر برخواسته از مخالفت با پیام الهی بوده است تا حقیقتی پزشکی.
#### جمعبندی:
ادعای بیماری پیامبر با شواهد تاریخی و عملکرد پیامبر، چه پیش از بعثت و چه پس از آن، در تناقض است.
---
### **خودنوشته بودن قرآن توسط محمد**
#### نقد:
منتقدان معتقدند که قرآن ساخته و نوشته خود محمد است. آنها ادعا کردهاند که محتوای قرآن از آموزههای یهودیت و مسیحیت گرفته شده و محمد در شرایط سخت به نفع خود آیات را جعل کرده است.
#### پاسخ:
1. **کلام قرآن فراتر از توانایی انسانی:**
- مخالفان پیامبر حتی اذعان داشتند که قرآن فراتر از توانایی سخنوران برجسته عرب است. قرآن از منتقدان دعوت میکند که «اگر میتوانید، یک سوره مانند آن بیاورید» (بقره: ۲۳). این چالش تاکنون محقق نشده است، حتی توسط بهترین شاعران عرب.
2. **امی بودن پیامبر:**
- قرآن و منابع تاریخی پیامبر را «امی» معرفی کردهاند؛ یعنی فردی که قادر به خواندن و نوشتن نبوده است. این یک استدلال مهم علیه ادعای خودنوشته بودن قرآن است.
3. **انسجام و هماهنگی قرآن:**
- قرآن به مدت ۲۳ سال در شرایط مختلف نازل شد، اما انسجام محتوایی، زبانی، و معنایی آن نشاندهنده منبعی فراتر از توان انسان است.
4. **پیامهای ضد فرهنگی قرآن:**
- بسیاری از آموزههای قرآن برخلاف سنتهای جاهلی بود؛ از برابری انسانها گرفته تا ممنوعیت بتپرستی، زندهبهگور کردن دختران، و دفاع از حقوق زنان. پیامبر در زمان خود با این آموزهها مخالفتهای زیادی دریافت کرد که نشان میدهد قرآن نمیتوانسته ناشی از ذهنیت و نیازهای شخصی او باشد.
#### جمعبندی:
نقد خودنوشته بودن قرآن با شواهد تاریخی، زبانشناسی، و محتوای قرآن سازگار نیست و چالش قرآن برای اثبات اعجاز آن همچنان پابرجاست.
---
### **مشروعیت دادن به مشکلات اخلاقی**
#### نقد:
برخی منتقدان به تعدد ازدواجها و مسائل مرتبط با زندگی خصوصی پیامبر اشاره کرده و آنها را غیراخلاقی دانستهاند.
#### پاسخ:
1. **دلایل ازدواجهای پیامبر:**
- ازدواجهای پیامبر عمدتاً با زنان بیوه، مسن، یا آسیبپذیر صورت گرفت و به دلایل اجتماعی، سیاسی، یا اخلاقی انجام شد. پیامبر تا سن ۵۰ سالگی تنها یک همسر داشت (حضرت خدیجه) که خود نشاندهنده عدم حرص به تعدد زوجات است.
2. **دلایل زناشویی در فرهنگ سامی:**
- تعدد ازدواج در فرهنگ سامی مرسوم بود و پیامبر جز در موارد خاص، حد و حدود شرعی را رعایت کرد. ازدواجهای پیامبر بیشتر برای حمایت از زنان آسیبپذیر، ایجاد پیوند میان قبایل، و شکستن سنتهای جاهلی بود.
3. **توجه قرآن به مسائل اخلاقی:**
- قرآن صراحتاً حقوق زنان را مطرح کرده و جایگاه آنان را ارتقا داده است. سنتهای جاهلی مانند ازدواج با زنان بدون رضایت آنان یا ظلم نسبت به زنان با فرهنگ اسلام از بین رفت.
#### جمعبندی:
ازدواجهای پیامبر اهدافی والاتر از نیازهای شخصی داشتند و در بیشتر موارد اقداماتی اخلاقی و اجتماعی محسوب میشوند.
---
### **برخورد با دشمنان**
#### نقد:
منتقدان پیامبر را به خشونت علیه دشمنان و رفتار غیر انسانی متهم کردهاند.
#### پاسخ:
1. **شرایط جنگی و دفاعی:**
- بسیاری از اقدامات پیامبر در برابر دشمنان، پاسخی به حملات و تهدیدات آنها بود و در چارچوب دفاع مشروع قرار میگرفت.
2. **رفتار انسانی با اسیران:**
- پیامبر به نیک رفتاری با اسیران سفارش میکرد. مواردی مانند آزادسازی اسیران در قبال آموزش سواد یا پرداخت فدیه نمونهای از رفتار انسانی پیامبر است.
3. **سیاست صلحجویانه:**
- پیامبر همواره به دنبال صلح و گفتگو بود. نمونههایی مانند پیمان حدیبیه یا صلح با یهودیان خیبر نشاندهنده تلاش پیامبر برای پیشگیری از جنگ بودند.
#### جمعبندی:
برخوردهای پیامبر با دشمنان عمدتاً در قالب دفاع مشروع و در چارچوب عدالت بودند و موارد صلح و نیک رفتاری با دشمنان در سیره او کاملاً مشهود است.
---
### **نتیجهگیری کلی**
نقدهای مطرحشده علیه پیامبر اسلام (ص) عمدتاً بر پایه حدس و گمان، روایتهای غیر معتبر، یا برداشتهای ناقص از وقایع تاریخی است. بررسی منطقی و تاریخی نشان میدهد که عملکرد پیامبر در زمینه رسالت، خلق قرآن، مدیریت جامعه، و برخورد با دشمنان، بر اساس اصول اخلاقی و اجتماعی بوده و در شرایط زمانه خود کاملاً قابل دفاع است
