درود به همه دوستان
اصالت کتب دینی یکی از مهم ترین بحث های موجود در زمینه ی حقانیت ادیان هست
(((منابع در آخر پست اومده نه بین متن اصلی پست )))
من اینجا هوش مصنوعی رو معیار گذاشتم و خواهشمندم دوستان ایراد نگیرن از این موضوع چون منبع بی طرف بهتری نبود که قابلیت بررسی کامل داشته باشه+ برای هر مورد چندین منبع بررسی شده و اینجا من بررسی نکردم پس بحث اینکه هوش مصنوعی ملاحظه گره و.. که خودش باید بررسی بشه (و شدیداً از طرف خود هوش مصنوعی قابل نقد و رد جدیه و به طور کامل بعدا باید بهش پرداخته بشه) اینجا بی اهمیته چون قیاس دین با دین مطرح هست .
در ادامه، پستی کامل در مقایسه‌ای جامع میان شش دسته از متون مذهبی (متون مقدس هندی، تورات، انجیل، متون بودایی، متون مقدس زرتشتی، و قرآن کریم) بر اساس شش معیار کلیدی ارائه می‌شود. در هر معیار، هر کتاب/متن از ۱۰ نمره می‌گیرد. سپس جمع کل و میانگین (برتری نسبی) هرکدام نیز محاسبه شده است.
این کار توسط هوش مصنوعی آنجام شده است
معیارهای مقایسه:
- تاریخ جمع‌آوری (زمان فاصله از بنیان‌گذار تا مکتوب‌شدن)
-
- وضعیت نسخه‌های اولیه (قدمت دست‌نویس‌ها)
-
- شیوه انتقال (شفاهی / کتبی / هر دو)
-
- وحدت متن (اختلاف نسخه‌ها و یکپارچگی)
-
- احتمال تحریف یا دخل و تصرف
-
- ادعای الهی بودن و مصادره آسمانی
توجه کنید : قران اصالت تاریخی سایر کتب دینی رو رد نمیکنه (یعنی اینها لزوما وحی متناقض نیستن) بلکه خیلی از اینها که الهی بودن تحریف شدن و قرآن دارای ماندگاری خاصی بوده
البته کتبی مثل کتب هندی به علت قائل بودن به چند خدایی از اساس رد هستن
|
بخش اول
تاریخ جمع‌آوری (زمان فاصله از بنیان‌گذار تا نگارش اولیه)📌
این معیار نشان می‌دهد اولین نسخه مکتوب چقدر پس از ظهور بنیان‌گذار دین یا آموزش‌های اصلی فراهم شده است.
|
- متون هندی (وداها، اوپانیشادها، مهابهاراتا…)⚡
وداها سده‌ها فقط شفاهی بودند؛ کاهنان سانسکریت‌دان قرن‌ها پس از هندوهای اولیه (احتمالاً ۱۴۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش از میلاد) اولین نسخه‌ها را نگاشتند.
نسخه‌های اولیه‌ی مکتوب، قرن‌ها پس از صاحب سنت ثبت شدند.
روایاتی چون خروج، خلقت و زندگی پیامبران عبری یا شفاهی نقل می‌شد و احتمالاً تدوین نهایی از قرون ۶ تا ۴ پیش از میلاد است، پس حداقل چند قرن بعد از موسی.
نشر رسمی، پس از عیسی، دهه‌ها طول کشید. قدیمی‌ترین اناجیل بین سال‌های ۷۰ تا ۱۰۰ میلادی نوشته شد (۳-۷ دهه بعد از مسیح).
- متون بودایی (تیپیتاکا و…)⚡
بودا پس از ۳ قرن فقط به صورت شفاهی آموزش داد؛ حدود ۴۰۰ سال پس از حیاتش، متون جمع‌آوری شدند.
اوستا صدها سال شفاهی مانده؛ تنها درصد کمی به قرن‌ها بعد از زرتشت (شاید حکمرانی هخامنشیان یا حتی ساسانیان) بازمی‌گردد.
متن وحیانی بلافاصله با دقت کاتبان ثبت و پس از فوت پیامبر در همان نسل اول جمع‌آوری و نسخه‌برداری شد (تنها متنی که هم‌زمان با صاحب شریعت کاملاً ثبت شد)
| نام کتاب |
نمره از 10 |
| قران |
9 |
| انجیل |
4 |
| تورات |
3 |
| متون زرتشتی |
3 |
| متون هندی |
2 |
| متون بودایی |
2 |
نمرات 👇
|
بخش دوم
وضعیت نسخه‌های اولیه (قدمت دست‌نویس‌ها)📌
(قدیمی‌ترین نسخه‌های موجود و کیفیت حفاظت از متون اصلی)
|
نسخه‌های خطی بسیار قدیمی وجود دارد، اما اصل اولیه (و هویت تاریخی شفاف) کاملاً نامشخص است؛ بیشتر نسخه‌ها قرون وسطی است.
قدیمی‌ترین نسخه کامل، “مخطوطات بحرالمیت” است (قرون اول پیش از میلاد) ولی نه اصل شفاهی اولیه؛ هزاران سال بازنویسی و تلفیق.
انجیل:⚡
نسخه‌های اولیه، پاپیروس های قرن دوم و سوم میلادی، اختلافات متن واضح است.
قدیمی‌ترین دست‌نویس‌ها متعلق به قرون بعداز میلاد است؛ بخش‌های فراوانی از سوتراها در دوره‌های مختلف اضافه شده است.
نسخ خطی قدیمی محدود است؛ بیشتر اوستا نابود شده یا ناقص است (بر اثر حمله اسکندر و تحولات پسین).
قطعات و نسخ کامل از همان سده اول هجری در کتابخانه‌های معتبر جهان ثبت و حفظ شده‌اند (مانند مصحف عثمان یا نسخه صنعا) و توسط خطاطان گروهی تهیه شده که اختلافی با متن کنونی ندارد هر چند کامل نیست اما در طول تاریخ نسخه متناقضی یافت نشده
| نام کتاب |
نمره |
| قران |
۹ |
| انجیل |
۵ |
| تورات |
۳ |
| متون هندی |
۲ |
| متون بودایی |
۲ |
| متون زرتشتی |
۳ |
نمرات 👇
|
بخش سوم
شیوه انتقال (شفاهی، کتبی، یا هر دو)📌
روش انتقال و حفظ متون دینی اصل مهمی در اعتبار و ثبات است:
|
روش انتقال و حفظ متون دینی اصل مهمی در اعتبار و ثبات است:
شفاهی؛ “سنگره” وداها تا قرون پسین فقط با خاطرات و سرود حافظان منتقل می‌شد، بعدها مکتوب شد.
هم شفاهی (روایات و حافظان) و هم کتبی (در معابد و مدارس دینی)، اما با اختلافات زیاد بین حافظان و نسخه‌برداران.
ابتدا شفاهی در جوامع حواریون، بعداً کتبی توسط نویسندگان مختلف (متعاقب مساهمه در اختلاف نگارش و افزایش منابع).
کاملاً شفاهی پس از بودا، بعدها در شوراها مکتوب شد (اولین نمونه کامل در سریلانکا، ۳۰۰ سال بعد از بودا).متون
شفاهی (کرت/کرتاها) بین موبدان؛ متون مکتوب تا عصر ساسانی.
همان زمان وحی، هم شفاهی به خاطرهای حفاظ و هم کتبی بر کاغذ، سنگ، استخوان و پوست، تکمیل و متقاطع ثبت شد (دوگانگاری، تصحیحات متوالی/جمع‌آوری رسمی عهد ابوبکر و عثمان).
| نام کتاب |
نمره |
| قران |
10 |
| انجیل |
6 |
| تورات |
5 |
| متون هندی |
2 |
| متون بودایی |
2 |
| متون زرتشتی |
3 |
نمرات 👇
|
بخش چهارم
وحدت متن و اختلاف نسخه‌ها📌
.
(تعداد نسخه‌ها، اختلاف روایات یا ساختار یکپارچگی متن)
|
ده‌ها نسخه و کتاب مجزا؛ اختلاف اقوال و تقسیمات داخلی فراوان.
انواع مصادر و ادغام منابع مختلف (الوهیمی، یهوه‌ای، کاهنی…) با ویرایش‌ها و اضافه‌برداشت‌های متعدد قابل ردیابی.
نسخ کاتولیک، پروتستان، ارتدوکس، ویرایش‌های یونانی و لاتین، برخی کتب حذف یا اضافه شده‌اند (آیین کاتولیک ۷ کتاب بیشتر از پروتستان دارد).
تناقض روایات بین مکاتب هینه‌یانا و مها‌یانا و سوتراها، حتی روایات متضاد درباره زندگی بودا.
اوستا کامل از بین رفته؛ نسخ متعدد و اختلافات مبنایی موجود است، متن فعلی بسیار مختصرتر از نسخه کهن فرضی است.
از ابتدا واحد و بدون اختلاف اساسی، مصاحف چندگانه صدر اسلام (عثمان، علی، ابن مسعود…) به‌جز اختلاف‌های لهجه‌ای (قرائات)، هیچ تفاوت ساختاری و محتوایی در متن قرآن وجود ندارد و در سراسر جهان امت واحد است
| نام کتاب |
نمره |
| قران |
10 |
| انجیل |
4 |
| تورات |
4 |
| متون بودایی |
2 |
| متون هندی |
1 |
| متون زرتشتی |
2 |
نمرات 👇
|
بخش پنجم
احتمال تحریف یا دخلوتصرف📌
(در چه حد احتمال تحریف، افزوده یا کاسته شدن از متون وجود داشته است؟)
|
بیشتر متون بارها دست‌کاری، موتیف‌های اسطوره‌ای افزوده، و قصه‌های شفاهی گسترش یافته‌اند.
پژوهش‌های تاریخی و یهودی خود به تصرف و تحرير متعدد، حذف یا اضافه اذعان دارند (بعنوان نمونه سفر تثنیه یا خروج بابلی).
بسیاری از نامه‌های عهد جدید بعدها تایید یا حذف شدند؛ برخی اناجیل (غیرقانونی: متی، برنابا، توماس…) بعدها کنار رفته و آثار زیادی از تحریفات عمدی یا اصلاحات وجود دارد.
روایات متناقض، اضافه‌کردهای کشیشان، فرقه‌گرایی شدید.
بیشتر اوستاها نابود یا فراموش شده‌اند؛ روایت امروزی بخش اندکی از اوستای تاریخی به شمار می‌رود. نسخه‌ها تفاوت بسیار دارند.
به‌لحاظ تاریخی، تجمیع، تصحیح و مراقبت دقیق؛ انبوه حفاظ، نسخه‌های متعدد موازی و مراقبت اجتماعی مانع هر دخلوتصرف عمده؛ اجماع امت در متن. هیچ سندی از تحریف اساس متن وجود ندارد.
| نام کتاب |
نمره |
| قران |
10 |
| انجیل |
2 |
| تورات |
2 |
| متون هندی |
1 |
| متون بودایی |
1 |
| متون زرتشتی |
2 |
نمرات👇
|
بخش ششم
ادعای الهی بودن و منبع آسمانی📌
(متن تا چه اندازه مدعی وحی و دستور مستقیم الهی است؟)
|
دارای جنبه‌های اسطوره‌ای و فلسفی همراه با ادعاهای الهی درباره بخشی از سرودها یا خدایان، نه لزوماً کل متن.
یهودیت بر وحی مستقیم موسی و پیامبران تاکید دارد؛ اما همه بخش‌ها الهی تلقی نمی‌شود (مثلاً مزامیر).
اناجیل کلام انسان‌ها درباره زندگی عیسی؛ برخی نامه‌ها شخصی است، اما بخشی از آیات (سخنان عیسی) الهی خوانده می‌شود.
غالباً تجربه و تعالیم فردی بوداست، برخی ادعای عرفانی یا فراانسانی دارند ولی کمتر به عنوان وحی مطلق.
بخشی الهی (گاتها)، اما بخشی دیگر بعدها اضافه و با منشأ بشری درآمیخته.
با صراحت و تاکید، همه‌ی قرآن به صورت “کلام خدا” ادعا شده و کوچک‌ترین ترکیب آن نیز مدعی وحی الهی است.
| نام کتاب |
نمره |
| قران |
10 |
| انحیل |
9 |
| تورات |
9 |
| متون هندی |
4 |
| متون زرتشتی |
8 |
| متون بودایی |
2 |
نمرات 👇
| معیار/کتاب |
قران ⚡ |
انجیل (عهد جدید)⚡ |
تورات (عهد عتیق و تنخ)⚡ |
متون هندی (وداها، اوپانیشادها، مهابهاراتا…)⚡ |
متون زرتشتی (اوستا و..)⚡ |
متون بودایی (تیپیتاکا و…)⚡ |
| تاریخ جمع آوری |
9/10 (هم‌عصر پیامبر) |
4/10
(دهه‌ها بعد از عیسی)
|
3/10
(قرن‌ها بعد از موسی)
|
2/10
(قرن‌ها بعد از ظهور سنت)
|
3/10 (قرون بعد، متاخر) |
2/10
(۳-۵ قرن بعد از بودا)
|
| نسخه های اولیه |
9/10 (نسخ از سده اول هجری) |
4/10 (قدیمی‌ترین ۴دهه پس از عیسی) |
3/10 (قدیمی‌ترین نسخه‌ها متعلق به قرون اخیر قبل میلاد) |
2/10
(نسخ کهن، ولی اصل اولیه نیست)
|
3/10 (نسخ کهن، متن اصلی ناقص) |
2/10 (قدیمی‌ترین، قرن‌ها بعد) |
| شیوه انتقال |
10/10 (هم‌زمان شفاهی+کتبی) |
6/10
(کتبی بعد از شفاهی)
|
5/10
(کتبی/شفاهی)
|
2/10
(عمدتا شفاهی)
|
3/10 (نقش عمده شفاهی) |
2/10
(صرفاً شفاهی، بعداً کتبی)
|
| وحدت متن |
10/10 (متن واحد و جهانی) |
3/10
(انواع نسخه در کلیساها)
|
4/10 (اختلاف منابع و نسخه‌ها) |
1/10 (اختلاف نسخه و روایت‌ها بسیار زیاد) |
2/10 (اوستای بزرگ و خرد، نسخه‌های از‌دست‌رفته) |
2/10 (سوتراهای متفاوت و متناقض) |
| احتمال تحریف |
10/10 (تحریف‌ناپذیری بالا) |
2/10 (اضافات و حذف‌ها شناخته‌شده) |
2/10
(موارد فراوان تغییر/تحریف تأیید شده)
|
1/10
(تحریف و افزودگی بسیار بالا)
|
2/10 (بخشی باقی مانده، دخلوتصرف فراوان) |
1/10
(تحریف و روایات متناقض)
|
| ادعای الهی بودن |
10/10
(تمام آیات الهی و کلام خدا)
|
8/10
(ادعای وحی عیسی/حوراء القدس، برخی نامه‌ها شخصی)
|
8/10
(ادعای وحی مستقیم موسی)
|
4/10 (بخشی “وحی” و بخشی اسطوره/شرح تعالیم) |
8/10 (ادعای وحی، اما متون متاخر بخش‌هایی را دارای منشأ بشری می‌دانند) |
2/10 (بسیاری فقط سخنان بودا، بیشتر عرفانی) |
| نام کتاب |
مجموع امتیاز |
میانگین |
|
قرآن🥇
.
.
.
|
58
.
.
.
|
9/67
.
.
.
|
|
انجیل 🥈
|
27 |
4/5 |
|
تورات 🥉
|
25 |
4/17 |
|
اوستا4️⃣
|
21 |
3/5 |
|
متون هندی5️⃣
|
12 |
2 |
|
متون بودایی6️⃣
|
11 |
1/83 |
جمع بندی
### ۱. تاریخ جمع‌آوری
- قرآن
منابع اسلامی و دانشگاهی غربی تأیید می‌کنند متنِ مکتوب در زمان پیامبر و بلافاصله پس از وفات جمع‌آوری شد:
- [The Cambridge Companion to the Qur'an, ch.2](https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-companion-to-the-qura...)
- [Encyclopaedia Britannica: Quran - Compilation](https://www.britannica.com/topic/Quran#ref72629)
- انجیل
اکثر محققان غربی تاریخ نگارش اناجیل را بین ۳۰ تا ۷۰ سال بعد از عیسی مسیح می‌دانند:
- [Bart Ehrman, The New Testament: A Historical Introduction](https://books.google.com/books?id=kAcRAQAAIAAJ)
- [BBC Religions - Bible](https://www.bbc.co.uk/religion/religions/christianity/texts/bible.shtml)
- تورات
شواهد باستان‌شناسی، تورات را آمیزه‌ای از روایات شفاهی و جمع‌آوری چندصد ساله می‌دانند:
- [Jewish Virtual Library](https://www.jewishvirtuallibrary.org/the-torah)
- [Encyclopaedia Britannica: Torah](https://www.britannica.com/topic/Torah)
- متون هندی
وداها و ادبیات سانسکریت قرون طولانی شفاهی بوده:
- [Oxford Research Encyclopedia: Vedas](https://oxfordre.com/religion/display/10.1093/acrefore/9780199340378.001...)
- [Encyclopaedia Britannica: Vedic literature](https://www.britannica.com/topic/Vedic-literature#ref564089)
- متون بودایی
متون بعد از چند قرن از بودا نوشته شد:
- [Encyclopaedia Britannica: Tripitaka](https://www.britannica.com/topic/Tipitaka)
- [Oxford Bibliographies: Buddhist Scriptures](https://www.oxfordbibliographies.com/display/document/obo-9780195393521/...)
- متون زرتشتی
جمع‌آوری کامل اوستا پس از قرن‌ها:
- [Encyclopaedia Iranica: AVESTA iii. Literature](https://iranicaonline.org/articles/avesta-iii-literature)
- [Encyclopaedia Britannica: Avesta](https://www.britannica.com/topic/Avesta)
---
### ۲. نسخه‌های اولیه
- قرآن
کهن‌ترین نسخه‌ها (مصحف عثمان، نسخه صنعا...) متعلق به سده نخست هجری است:
- [Birmingham Quran manuscript](https://www.birmingham.ac.uk/facilities/cadbury/quran-manuscript/index.aspx)
- [The History of The Quranic Text - M. M. Al-Azami](https://books.google.com/books?id=7TDWAAAAMAAJ)
- انجیل
قدیمی‌ترین نسخه‌ها پاپیروس‌های قرون ۲ و ۳ میلادی:
- [The Earliest New Testament Manuscripts](http://earlybible.com/)
- [British Library - Greek New Testament Manuscripts](https://www.bl.uk/collection-guides/greek-manuscripts)
- تورات
نسخه‌های بحرالمیت (Dead Sea Scrolls) متعلق به سده اول پیش از میلاد:
- [Dead Sea Scrolls - Israel Museum](https://www.imj.org.il/en/wings/shrine-book/dead-sea-scrolls)
- [Qumran and the Dead Sea Scrolls](https://www.biblicalarchaeology.org/daily/biblical-artifacts/dead-sea-sc...)
- متون هندی
نسخه‌های کهن از قرون وسطی یا اخیر:
- [Sanskrit Manuscripts, British Library](https://www.bl.uk/collection-guides/sanskrit-manuscripts)
- متون بودایی
[Earliest Manuscripts - Cambridge University](https://collections.cam.ac.uk/stories/earliest-buddhist-manuscript)
- نسخه‌های خطی پالی قرون اول میلادی.
- متون زرتشتی
بیشتر نسخه‌ها مربوط به دوره ساسانی و پس از آن:
- [Zoroastrianism – The Avesta](https://www.iranicaonline.org/articles/avesta-iii-literature)
---
### ۳. شیوه انتقال
- قرآن
تصحیح‌شده و مستند در زمان پیامبر با ترکیب حافظان و کتابت:
- [The Cambridge Companion to the Qur'an, ch.3](https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-companion-to-the-qura...)
- انجیل
آغازین شفاهی، سپس مکتوب و بازنویسی زیاد:
- [How The Bible Was Written And Transmitted](https://www.history.com/news/how-was-the-bible-written)
- تورات
ترکیبی از روایات شفاهی، نوشته‌شدن در کتابتخانه‌های مذهبی:
- [Jewish Virtual Library - Torah](https://www.jewishvirtuallibrary.org/the-torah)
- متون هندی
سنت شفاهی هندو تا نگارش‌های متاخر:
- [Oral Recitation of the Vedas](https://www.britannica.com/topic/Vedic-literature#ref564089)
- متون بودایی
قرون اولیه فقط شفاهی حفظ می‌شد:
- [The Buddhist Oral Tradition](https://www.britannica.com/topic/Tipitaka)
- متون زرتشتی
مکتوب‌سازی اوستا پس از قرون طولانی شفاهی:
- [Oral Tradition of Avesta](https://www.iranicaonline.org/articles/avesta-oral-tradition)
---
### ۴. وحدت متن
- قرآن
اجماع تاریخی بر نسخه واحد (در قرائت و رسم‌الخط):
- [The Cambridge Companion to the Qur'an, ch.2](https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-companion-to-the-qura...)
- انجیل
تعدد نسخه‌ها و تفاوت فهرست‌ها (کاتولیک، ارتدوکس، پروتستان):
- [Canon of the New Testament - Britannica](https://www.britannica.com/topic/biblical-literature/The-canon)
- تورات
منابع متعدد (JEDP) در تشکیل متن نهایی:
- [Documentary Hypothesis](https://en.wikipedia.org/wiki/Documentary_hypothesis)
- متون هندی
نسخه‌ها و متون گوناگون:
- [Hindu Sacred Texts – Overview](https://www.ancient.eu/article/1043/the-sacred-texts-of-hinduism/)
- متون بودایی
اختلاف شاخه‌ها و نسخه‌های بودایی:
- [Buddhist Texts Variants](https://www.britannica.com/topic/Tripitaka)
- متون زرتشتی
بخش‌اندک مانده نسبت به اوستای اصلی و تفاوت نسخه‌ها:
- [Avesta Manuscripts](https://www.iranicaonline.org/articles/avesta-iii-literature)
---
### ۵. احتمال تحریف
- قرآن
حفاظت بی‌نظیر، نبود شواهد تحریف تاریخی:
- [The History of The Quranic Text - M. M. Al-Azami](https://books.google.com/books?id=7TDWAAAAMAAJ)
- انجیل
تحریفات و تدوین دیرهنگام:
- [Misquoting Jesus - Bart Ehrman](https://en.wikipedia.org/wiki/Misquoting_Jesus)
- تورات
پژوهشگران بر اضافه/کاهش مکرر اذعان دارند:
- [Textual Changes in Jewish Scriptures](https://www.jstor.org/stable/1509850)
- متون هندی
انتقال روایی و افزایش/کاهش متون:
- [Vedic Texts Transmission](https://www.cambridge.org/core/books/indian-philosophy/a-history-of-indi...)
- متون بودایی
سنت افزوده و مکتوبات متعدد:
- [Textual Development in Buddhism](https://www.britannica.com/topic/Tipitaka)
- متون زرتشتی
تغییرهای متعدد و نابودی بخش زیادی از اوستا در طول زمان:
- [The Avesta - Iranica Online](https://www.iranicaonline.org/articles/avesta-iii-literature)
---
### ۶. ادعای الهی بودن متن
- قرآن
ادعای صریح و پیوسته وحی الهی بودن:
- [Quranic self-referential verses](https://quran.com/4/82),
[Britannica Quran](https://www.britannica.com/topic/Quran)
- انجیل
روایت زندگینامه مسیح از زبان انسان، با نقل سخنان نسبت داده‌شده به خدا؛ ادعای الهامات فردی:
- [Introduction to the New Testament](https://www.britannica.com/topic/biblical-literature/The-New-Testament-c...)
- تورات
انتساب بخشی از متن مستقیماً به خدا (مثلاً ۱۰ فرمان)، بقیه روایت پیامبران:
- [Torah as God's Law](https://www.jewishvirtuallibrary.org/the-torah)
- متون هندی
بخشی وحیانی (shruti)، بخش عمده غیر وحیانی:
- [Veda - Britannica](https://www.britannica.com/topic/Veda)
- متون بودایی
اکثراً گفته‌های بودا و شاگردان؛ وحی به معنای ابراهیمی کم‌رنگ‌تر است:
- [Buddha's Teaching, Not Revelation](https://www.britannica.com/topic/Tipitaka)
- متون زرتشتی
گاتاها الهی؛ باقی متون بعدها اضافه‌شده:
- [Avesta - Britannica](https://www.britannica.com/topic/Avesta)
---
