فلسفه یونان باستان (به انگلیسی: Ancient Greek philosophy) به‌وجودآمده در قرن ۶ پیش از میلاد و با طیف گسترده‌ای از موضوعات، از جمله فلسفه سیاسی، اخلاق، متافیزیک، هستی‌شناسی، منطق، زیست‌شناسی، فصاحت و بلاغت، و زیبایی‌شناسی درآمیخته است. یونان در نزد دانشمندان و بسیاری از مردم جهان زادگاه فلسفه محسوب می‌گردد و بسیاری از آثار ارزشمند فلسفی حاصل تلاش فیلسوفان شهیر یونانی است.
پس از ده‌ها قرن از حیات فیلسوفان یونانی، تأثیرات تفکرات فیلسوفان یونانی در آثار فیلسوفان معاصر مشاهده می‌شود. آتن خاستگاه معنویت یونانی و پیشگام تفکر فلسفی می‌باشد و اوج فلسفه یونان در قرن ۴ پیش از میلاد یعنی در زمان ظهور سقراط، افلاطون و ارسطو بوده است. اگرچه پیش از افلاطون و سقراط نیز فیلسوفانی چون هراکلیتوس، طالس و انکسیمانوس نیز می‌زیسته‌اند. اما بیشتر متفکران فلسفه غرب را با فلاسفه یونانی آغاز می‌کنند و در واقع می‌پندارند که افکار و نظرات افلاطون و ارسطو تأثیرات شگرفی بر فلسفه غرب داشته است
| در این پست اعتقادات فیلسوفان یونان باستان را بررسی میکنیم 🔻 |
تالس خداباور ✅
اعتقاد: جهان و ماده را دارای روح و قداست می‌دانست (خدای طبیعت).
.
آناکسیماندروس خداباور ✅
اعتقاد: اصل جهان را «آپایرون» (نیروی الهی و نامحدود) می‌دانست.
.
آناکسیمنس خداباور ✅
اعتقاد: هوا را عنصر مقدس و الهی می‌دانست (طبیعت‌باوری).
.
فیثاغورس خداباور ✅
اعتقاد: اصل جهان عدد و هماهنگی آسمانی است؛ روح جاودانه و نظام کیهانی دارد (باور عرفانی و روح‌باورانه).
.
پارمنیدس خداباور ✅
اعتقاد: به وجود واحد، ابدی و عقلانی باور داشت (الهیات عقلانی و وحدت وجودی).
.
امپدوکلس خداباور ✅
اعتقاد: جهان ترکیب چهار عنصر و نیروهای الهی عشق و نفرت است (خداباوری چندگانه/طبیعت‌گرایانه).
.
آناکساگوراس خداباور عقلانی ✅
اعتقاد: «نوس» (عقل الهی غیرشخصی) را بنیان و نظم‌دهنده جهان می‌دانست.
.
گرگیاس ناباور ❌
اعتقاد: وجود و شناخت هرگونه حقیقت/خدا را انکار می‌کرد (شک‌گرایی/ناباوری).
.
هراکلیتوس خداباور عقلانی ✅
اعتقاد: جهان با لوگوس (خرد کیهانی) هدایت می‌شود (خداباوری غیرشخصی).
.
هیپیاس ندانم‌گرا 🤔
اعتقاد: درباره خدایان نظر قطعی نداشت؛ اخلاق و دانش را نسبی می‌دانست.
.
پروتاگوراس ندانم‌گرا 🤔
اعتقاد: «درباره خدا نمی‌دانم»؛ انسان را معیار دانست (شک‌گرایی درباره خدا).
.
کسنوفانس کولوفونی خداباور عقلانی ✅
اعتقاد: خدای انسان‌وار اسطوره‌ای را رد کرد و به خدای واحد، عقلانی و غیرشخصی معتقد بود.
.
زنون الئایی خداباور عقلانی ✅
اعتقاد: به وجود واحد و عقلانی، شبیه الهیات پارمنیدس باور داشت.
.
دموکریتوس ناباور ❌
اعتقاد: جهان محصول تصادفی اتم‌هاست؛ خدایان اثری در طبیعت ندارند.
.
سقراط خداباور اخلاقی ✅
اعتقاد: به صدای درون (امر الهی وجدان) و یک اصل اخلاقی الهی ایمان داشت.
.
زنوفون خداباور اخلاقی ✅
اعتقاد: تأکید بر پرستش خدایان و فضیلت؛ سقراط را دیندار و اخلاق‌محور توصیف کرد.
.
افلاطون خداباور فلسفی ✅
اعتقاد: به خدای والا (ایده خیر) و جهان عقلانی اعتقاد داشت (الهیات عقلانی و فراتر از طبیعت).
.
ارسطو خداباور عقلانی ✅
اعتقاد: خدای او علت اول و محرک جاودانه، غیرشخصی و عقل مطلق است.
.
اپیکور خداباور بی‌تأثیر ✅
اعتقاد: خدا را قبول داشت اما آن‌ها را بی‌تأثیر بر جهان و انسان می‌دانست.
.
تته‌آنو (فیثاغورسی) خداباور عرفانی ✅
اعتقاد: مانند فیثاغورس، باور به نظم الهی، تناسخ و ریاضت داشت.
.
میا، آریگنوت، دامو (دختران ته‌آنو و فیثاغورس) خداباور ✅
اعتقاد: آموزه‌های فیثاغورسی یعنی روح جاودانه و نظم کیهانی (خداباوری عرفانی).
.
آپولونیوس خداباور نوافیثاغورسی ✅
اعتقاد: به الهیات فیثاغورسی، معجزه و حضور نیروهای ماورایی باورمند بود.
.
اودسی (احتمالاً اودوکسا) خداباور فیثاغورسی ✅
اعتقاد: پیرو باورهای فیثاغورسیان و تقدس ریاضت و نظم طبیعت بود
.
کسنوفانس کولوفونی خداباور عقلانی ✅
اعتقاد: نقد خدایان اسطوره‌ای؛ ایمان به خدای واحد و غیرانسانی.
.
زنوفون خداباور اخلاقی ✅
اعتقاد: سقراط را دیندار دانسته؛ خود به خدایان اخلاقی باور داشت.
.
دیوژن دیوجانس ناباور/ندانم‌گرا 🤔/❌
اعتقاد: بیشتر تمسخرکنندهٔ دین رایج؛ زندگی ساده و شک به الهیات سنتی.
.
لئونیتوم (لئونتیوم) ندانم‌گرا 🤔
اعتقاد: از فیلسوفان اپیکوری؛ به خدایان بی‌تأثیر باور داشت.
.
تمیستا خداباور عقلانی ✅
اعتقاد: فیلسوف اپیکوری؛ به خدایان اعتقاد داشت اما حضور فعال برای آن‌ها قائل نبود.
.
هیپارخیا ناباور/ندانم‌گرا 🤔/❌
اعتقاد: کلبی‌مسلک؛ نسبت به خدایان سنتی بی‌اعتنا و انتقادی بود.
.
هیپاتیا خداباور عقلانی/افلاطونی ✅
اعتقاد: افلاطونی نو بود؛ به عقل جهانی و نظمی الهی باور داشت.
.
کلئوبولین —
اعتقاد: اطـلاعات دقیقی درباره نوع امر الهی ندارد (بیشتر شاعر درام‌نویس).
.
آسپاسیا ندانم‌گرا 🤔
اعتقاد: آموزگار سوفسطایی، منتقد سنت‌های آتنی و دیدگاهی انتقادی به مذهب رسمی.
.
🔹 سایر نام‌ها (دینون، آناتوس، آریستوفان، تیائیتوس، آنتیفون، کلینیاس): شواهد روشن فلسفی درباره نوع خداباوری ثبت نشده است.
۲۳ خداباور ✅
۵ خداناباور ❌
۶ ندانم گرا 🤔
