طرفداری | با وجود انبوهی از تردیدها و واکنش منفی جامعه‌ی فوتبال، اولین دوره از جام جهانی باشگاه‌ها با قهرمانی چلسی به پایان رسید. جیانی اینفانتینو و فیفا ماه‌ها برای تعویق یا لغو تورنمنت جدیدشان تحت فشار قرار گرفته بودند، اما با خونسردی از این جنگ عبور کردند. پیروزی‌ای که به حواشی تابستانی جف بزوس، رئیس آمازون، شباهت دارد و جیمز هورنکسل از اتلتیک به آن پرداخته است.
در اسکله‌ی هتل گریتی ونیز، تامی هیلفیگر، طراح مد سرشناس، هنگام سوار شدن به تاکسی دریایی، محاسباتش اشتباه از آب درآمد و چیزی نمانده بود که به تالابی سبز رنگ، درست مانند ژاکت مخملی‌اش، سقوط کند. پشت سرش تام بریدی ظاهر شد و کپیتان قایق را بابت مهارتش تحسین کرد. در نهایت، هیلفیگر خیس نشد و با شوخی درباره‌ی سقوطِ نافرجامش، روی صندلی‌اش در واپورتو1 نشست تا به مراسم عروسی جف بزوس و لارن سانچز در جزیره‌ی سن جورجو ماجوره برود. تابستان امسال، تنها رویدادی که به اندازه مراسم ازدواج بزوس مورد نکوهش عمومی قرار گرفت، جام جهانی باشگاه‌ها بود.
تام بریدی در جام جهانی باشگاه‌ها نیز در کنار جمعی از مهمانان پرنفوذ و قدرتمند که برای تماشای «ریخت و پاشی» دیگر گرد هم آمده بودند، حضور یافته بود. مراسمی با لغزش‌هایی مشابه آن‌چه هیلفیگر تجربه کرد؛ به عنوان مثال، شکست 3-0 پاری سن ژرمن برابر چلسی، تیمی که شش هفته پیش لیگ قهرمانان اروپا را فتح کرده و هنوز هم بی‌نقص بود. فینال یک‌شنبه از بسیاری جهات شبیه به یک مراسم ازدواج مجلل بود. مراسم با هشت دقیقه تأخیر آغاز شد. برنامه‌ها پرزرق‌وبرق اما قدیمی بودند (بیشتر باب میل والدین و دوستان بانفوذشان تا بازیکنان فوتبال) و در پایان هم حلقه‌هایی از برند تیفانی رد و بدل شد.
پایان یک تورنمنت پر زرق و برق
مشکلات جام جهانی باشگاه‌ها همان‌هایی بودند که شهر ونیز در جریان مراسم ازدواج جف بزوس تجربه کرد: هیچ تعطیلاتی در کار نیست، تمامی روزهای تقویم با خط قرمز علامت‌گذاری شده، جمعیت بیشتر و بیشتر می‌شود، زیرساخت‌ها در حال فرو‌نشست‌اند، تغییرات اقلیمی شهر را با اختلال مواجه کرده و همه‌چیز به‌شکلی فزاینده گران شده است. حالا برای خرید یک کورنتو2 و کاپوچینو باید مبلغی دو رقمی پرداخت کنید، تورمی که مانند بسیاری از شهرهای دیگر، حاصل گردشگری انبوه و بازگشت سفرهای پساکروناست.
اعتراض‌هایی نظیر «جایی برای بزوس نیست» یا «توریست‌ها به خانه‌هایتان برگردید» بازتابی‌ست از احساسی آشنا برای مخاطبان فوتبال؛ اگر بومیان را هواداران اصیل و وفادار به سنت‌ها بدانیم، گردشگران حکم صندوق‌های مالی خاورمیانه و شرکت‌های سرمایه‌گذاری آمریکایی را دارند که بی‌ملاحظه، بر سنت‌ها پا می‌گذارند و حتی نام بروسکِتا را اشتباه تلفظ می‌کنند: «برو-شه‌تا»!
«اگر می‌تونی برای عروسی‌ات ونیز رو اجاره کنی، پس می‌تونی مالیات بیشتری هم بدی»؛ مردم محلی خطاب به رئیس آمازون نوشته بودند.
جزیره‌ی سن جورجو ماجوره، همان‌طور که یک منتقد هنری در جریان مراسم ازدواج بزوس یادآور شد، همان جایی‌ست که پائولو ورونزه تابلو‌ی مشهور ضیافت عروسی در قانا را خلق کرد؛ اثری بزرگ که ناپلئون آن را به هفت تکه تقسیم کرد و به پاریس برد تا در موزه‌ی لوور به نمایش درآید. این شاهکار که درست مقابل مونالیزای لئوناردو داوینچی قرار دارد، با وجود این که بزرگترین نقاشی کل موزه به شمار می‌رود، به طور شگفت‌انگیزی در طول تاریخ نادیده گرفته شده است.
برخی این سرنوشت را تمثیلی دقیق برای مراسم عروسی بزوس می‌دانستند؛ مراسمی که ارزش توجه نداشت. توصیفی که برای جام جهانی باشگاه‌ها هم به کار گرفته شد. با این حال، نمایش ادامه یافت. عروس و داماد در روز مهم زندگی‌شان لبخند بر لب داشتند، درست مانند جانی اینفانتینو و دونالد ترامپ در ورزشگاه مت‌لایف که بی‌توجه به هو شدن توسط عده‌ای از تماشاگران، لبخند می‌زدند. همه‌چیز رنگ و بوی گورکن عسل‌خوار3 را داشت: خونسرد، بی‌پروا و بی‌اعتنا. آن‌ها هیچ اهمیتی نمی‌دادند. کسی قرار نبود مراسم‌شان را خراب کند و این، نگرشی است که از آغاز تا پایان به آن وفادار مانده‌اند.
تسلیم نمیشوند
لازم نیست بابت جام جهانی باشگاه‌ها جیانی اینفانتینو را تحسین کنید، اما واقعیت این است که این تورنمنت نه لغو شد و نه به شکست انجامید. فیفا در سال 2000 تلاش کرد تورنمنت مشابهی را در برزیل راه‌اندازی کند؛ منچستریونایتد با یک حرکت جنجالی از رقابت‌های اف‌ای کاپ انگلیس کناره‌گیری کرد تا در رقابت جدید فیفا حضور داشته باشد. در نهایت، به دلیل ورشکستگی شریک بازاریابی وقت فیفا، این ایده کنار گذاشته شد تا جام بین‌قاره‌ای تنها گزینه‌ی در دسترس باشد. سازمان‌دهی رقابت‌هایی در این سطح، آسان نیست. در سال ۲۰۱۹، شورای فیفا با ۲۱ رأی موافق در برابر ۹ رأی مخالف، با نسخه‌ای بازطراحی‌شده از جام باشگاه‌های جهان با حضور ۲۴ تیم موافقت کرد.
قرار بود نسخه اولیه این تورنمنت در سال ۲۰۲۱ برگزار شود، اما پاندمی کرونا مانع از تحقق آن شد. پس از پایان جام جهانی قطر، فیفا اعلام کرد که این مسابقات با ابعادی بزرگ‌تر و با حضور ۳۲ تیم در سال ۲۰۲۵ برگزار خواهد شد. در نگاه نخست، باز هم به نظر می‌رسید که اینفانتینو بیش از توانش دست به کار شده است. کارلو آنچلوتی در اعتراض به سیاست‌های فیفا گفت:
فیفا می‌تواند قید این تورنمنت را بزند. نه بازیکن‌ها و نه باشگاه‌ها در چنین رقابتی شرکت نخواهند کرد. یک بازی رئال مادرید به تنهایی ۲۰ میلیون یورو ارزش دارد و فیفا می‌خواهد این مبلغ را برای کل مسابقات به ما بدهد؟ غیرممکن است.
اما تنها چند ساعت بعد، باشگاه رئال مادرید بیانیه‌ای رسمی صادر کرد که در آن به صراحت آمده بود:
در هیچ مقطعی، حضور رئال مادرید در جام جهانی باشگاه‌ها زیرسوال نرفته است.
با وجود تکذیبیه رئال مادرید، خبرنگاری که آن مصاحبه را با کارلو آنچلوتی انجام داده بود و او را از دوران حضورش در میلان می‌شناخت، تأکید کرد که سخنان مرد ایتالیایی را با دقت بالا منتشر کرده است. در همان بازه زمانی، اتحادیه بازیکنان اروپا، FIFPro، اعلام کرد که شکایتی رسمی علیه نهاد اداره‌کننده فوتبال تنظیم کرده است؛ شکایتی حقوقی با این ادعا که تصمیم فیفا برای تعیین یک‌جانبه‌ی تقویم مسابقات بین‌المللی، و به‌ویژه تصمیم به ایجاد و زمان‌بندی جام جهانی باشگاه‌ها، مبنای قانونی ندارد.
از سوی دیگر، مشکلاتی نظیر محل برگزاری مسابقات و یافتن شریک جهانی برای پخش تلویزیونی هم وجود داشت، مسائلی که تنها در زمستان گذشته حل‌و‌فصل شد، آن‌هم زمانی که شرکت سرمایه‌گذاری SURJ Sports Investment، وابسته به عربستان سعودی، 10% از سهام پلتفرم DAZN را به ارزش یک میلیارد دلار خریداری کرد؛ رقمی که کاملاً اتفاقی یا شاید هم نه، دقیقاً معادل مجموع جوایز مالی‌ای بود که برای جلب رضایت باشگاه‌های بزرگ در نظر گرفته شده بود.
رئیسی که با پاداشهای هنگفت می‌تواند همه را ساکت کند
در نهایت، تورنمتی که گفته می‌شد تماشای آن در هاله‌ای از ابهام است، توسط جیانی اینفانتینو برگزار شد. این حقیقت دارد که بسیاری همچنان تورنمنت جدید فیفا را پروژه‌ای نمایشی و بی‌هدف می‌دانند و آن را Infantino Bowl یا Copa Gianni مورد خطاب قرار می‌دهند، اما برگزاری آن نه به تعویق افتاد و نه لغو شد. خواه آن را مثبت ببینیم یا منفی، این رویداد واقعاً اتفاق افتاد و اینفانتینو نه‌تنها آسیب ندید، بلکه با اعتمادبه‌نفسی بیشتر و شاید قدرتی فزاینده از آن بیرون آمد.
فرزند کارگری از شهر بریگ سوئیس، اکنون بیش از بسیاری از سیاست‌مداران پرآوازه جهان، بر دونالد ترامپ نفوذ دارد و به‌نظر می‌رسد جام جهانی باشگاه‌ها دقیقاً برای جلب سلیقه و پسند رئیس جمهور آمریکا طراحی شده باشد. نمادگرایی این تورنمنتِ پر زرق‌وبرق، طلایی و بی‌پروایانه، کاملاً رنگ و بوی ترامپی دارد. زبان اغراق‌آمیز اینفانتینو هم، هنگامی که ۳۲ تیم حاضر در مسابقات را «بهترین‌های جهان» خواند، در حالی که همگان می‌دانند این‌گونه نیست، کاملاً ترامپ‌گونه بود. تندیس یادبود و مدالی که او به دونالد ترامپ اهدا کرد، آشکارا چاپلوسانه و زننده بود اما در واقع تفاوت چندانی با کاری نداشت که کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، انجام داد: تقدیم نامه‌ای رسمی از سوی پادشاه به ترامپ، حاوی دعوت‌نامه‌ای برای سفر رسمی به انگلیس.
البته، هیچ‌کدام از این تلاش‌ها تضمین نمی‌کرد که ترامپ در فینال این رقابت‌ها حاضر شود. رئیس‌جمهور ایالات متحده مرد پرمشغله‌ای‌ست. تنها در طول برگزاری همین جام جهانی باشگاه‌ها، او گارد ملی را به لس‌آنجلس اعزام کرده، در روز تولدش و روز افتتاحیه جام جهانی باشگاه‌ها رژه‌ی نظامی برگزار کرده، با ایلان ماسک به‌شدت دچار اختلاف شده، ایران را بمباران کرده و در نهایت «لایحه بزرگ و زیبایش4» را هم به تصویب رسانده است. به بیان دیگر، پیدا کردن جایی در تقویم او برای مهمانی‌ای که اینفانتینو برگزار می‌کرد، اصلاً امری بدیهی یا تضمین‌شده نبود.
قدرتمندترین‌ها در سیاست و فوتبال
با این حال، ترامپ نه‌تنها در مراسم فینال حاضر شد، بلکه با حمایتی آشکار و حضوری فعال، به شکلی در آن شرکت کرد که نه‌تنها سایه‌اش بر دیگر رویدادهای ورزشی آن روز -مانند فینال تنیس ویمبلدون مردان- سنگینی کرد، بلکه تقریباً تمام اخبار دیگر را هم تحت‌الشعاع قرار داد.حتی کسانی که نامی از جام جهانی باشگاه‌ها نشنیده بودند یا عمداً از آن اجتناب می‌کردند، دیگر نمی‌توانستند نادیده‌اش بگیرند.
برای آن‌هایی که عجولانه جام جهانی باشگاه‌ها را بی‌اهمیت تلقی می‌کنند، بد نیست در مورد تردیدشان پیرامون پتانسیل این رقابت‌ها شک کنند. این ممکن است همان لحظه تکتونیکی باشد که آینده را دگرگون می‌کند. در برج ترامپ، یک روز پیش از فینال، اینفانتینو در یکی از معدود حضورهای رسانه‌ای‌اش، سخنرانی‌ای داشت که از نگاه خودش سندی بود بر اشتباه بودن تردیدها: ۲.۵ میلیون تماشاگر، میانگین ۴۰ هزار نفر در هر بازی و درآمدی معادل ۲.۱ میلیارد دلار که - جهت آگاهی کارلو آنچلوتی - به این معناست که هر بازی ارزش 33 میلیون دلاری داشته است.
پیش‌تر در همین تورنمنت، فلورنتینو پرز، رئیس رئال مادرید نیز حمایت خود را اعلام کرده بود. او به شبکه DAZN گفته بود:
ما بالاخره به چیزی رسیدیم که سال‌ها برایش جنگیده‌ایم.
رقابتی تازه، منبع درآمدی جدید و نزدیک‌ترین نسخه به سوپرلیگ، البته این بار زیر پرچم فیفا؛ نه محدود به اروپا، بلکه گسترده‌تر و شامل تیمی مانند الهلال عربستان که همان روز مقابل رئال قرار گرفته بود. چلسی، باشگاهی که هوادارانش از معترضان سرسخت سوپرلیگ بودند، حالا در جشن فتح رقابتی شرکت داشت که در لباسی متفاوت اما با ماهیتی مشابه برگزار شده بود: جامی با برچسب فیفا، کت رسمی و کفش‌های سفید. صحنه‌ای که احتمالاً برای الکساندر چفرین، رئیس یوفا، ناخوشایند و آزاردهنده بوده است. کسی که نه‌تنها در مسابقات شرکت نکرد، بلکه آن را علناً «به‌اصطلاح جام جهانی باشگاه‌ها» نامیده است.
فیفا در جنگ با یوفا و باشگاههایش، پیروز شد
اگر این رقابت به جای چهار سال، هر دو سال یک‌بار برگزار شود، یوفا به مشکل جدی‌تری برمی‌خورد؛ چرا که نسل جدید هواداران فوتبال، با هر دوره‌ی جدید، بیش از گذشته خواهند پرسید: کدام جام واقعاً معتبرتر است؟ پیروزی نماینده کشوری که یکی از منتقدان سفت و سخت تورنمنت جدید فیفا بوده، بی‌تردید به رشد و اعتبار آن کمک کرده است. چراکه از این به بعد، نام جام جهانی باشگاه‌ها و ارزش فتح آن برای سال‌ها وارد «گفتمان لیگ برتر» خواهد شد.
در آن‌سوی دنیا، جف بزوس سوار بر قایق موتوری در کانال‌های ونیز می‌چرخید و به اطرافش نگاهی انداخت. او سپس لب گشود و گفت: این شهر غیرممکن است. نباید وجود داشته باشد، اما هست. و همین جمله را می‌شد در مورد جام جهانی باشگاه‌ها هم گفت. در نهایت، هیچ‌چیز نتوانست جلویش را بگیرد. ایستادن در کنار کانال و تکان دادن مشت‌های گره‌کرده دیگر فایده‌ای ندارد. خیلی دیر شده. واپورتو حرکت کرده است.
به قلم جیمز هورنکسل برای اتلتیک
1: واپورتو نوعی قایق و اتوبوس دریایی است که به عنوان وسیله حمل و نقل عمومی در شهر ونیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2 کورنتو نوعی شیرینی ایتالیایی است که عمدتاً به عنوان نسخه‌ای از کروسان در نظر گرفته می‌شود.
3: گورکن عسل‌خوار یا Honey badger به شجاعت، جنگندگی و تسلیم‌نشدنش در مواجهه با شکار و حیوانات قوی‌تر از خودش مشهور است.
4: لایحه «بزرگ و زیبای ترامپ» طرحی است که در آن سیاست‌های مالیاتی، هزینه‌های اجتماعی و قوانین مهاجرتی ایالات متحده آمریکا به طور چشمگیری دست‌خوش تغییر قرار می‌گیرد.
