مطلب ارسالی کاربران
آیا از آهن دست دوم در ساختمان‌سازی استفاده می‌شود؟
آهن دست دوم (Reused/Reclaimed Steel) به میلگرد، تیرآهن، پروفیل و ورق‌های فولادی گفته می‌شود که قبلاً در ساختمانی استفاده شده و پس از تخریب، بازیافت و دوباره به کار گرفته می‌شود. با افزایش قیمت آهن نو (میلگرد ۱۶: حدود ۳۲,۰۰۰ تومان/کیلو)، استفاده از آهن دست دوم در ایران رو به رشد است. طبق آمار وزارت راه و شهرسازی، حدود ۱۵-۲۰% آهن مصرفی در پروژه‌های مسکونی و تجاری از نوع دست دوم است. این روش نه تنها صرفه‌جویی ۳۰-۵۰% هزینه دارد، بلکه کاهش ضایعات و حفظ محیط زیست را به همراه دارد. این مقاله به بررسی قابلیت استفاده، مزایا، معایب، قوانین و نکات ایمنی آهن دست دوم در ساختمان‌سازی ایران می‌پردازد.
آیا استفاده از آهن دست دوم مجاز است؟
بله، مجاز است، اما با شرایط و محدودیت‌های دقیق:
قوانین و آیین‌نامه‌ها
-
مبحث ۱۰ مقررات ملی ساختمان (فولاد): اجازه استفاده از میلگرد و آهن دست دوم را با آزمایش مقاومت می‌دهد.
-
آیین‌نامه بتن ایران (آبا): میلگرد دست دوم باید استاندارد ۳۱۳۲ را پاس کند.
-
نظارت نظام مهندسی: مهندس ناظر باید گواهی آزمایشگاهی تأیید کند.
-
استانداردهای جدید ۱۴۰۴:
نکته: در سازه‌های حیاتی (پل، بیمارستان، برج بالای ۱۲ طبقه) استفاده ممنوع است.
مزایای استفاده از آهن دست دوم
|
مزیت
|
توضیح
|
صرفه‌جویی (متوسط)
|
|
هزینه کمتر
|
۳۰-۵۰% ارزان‌تر از نو
|
۱۰-۱۵ میلیون/تن
|
|
دسترسی سریع
|
موجود در بازار آهن دست دوم (یافت‌آباد)
|
فوری
|
|
محیط زیست
|
کاهش استخراج سنگ آهن و CO₂
|
۱.۸ تن CO₂/تن
|
|
کیفیت قابل قبول
|
در صورت آزمایش، برابر با نو
|
—
|
مثال: پروژه ۵ طبقه در کرج → ۲۰ تن میلگرد دست دوم → صرفه‌جویی ۳۰۰ میلیون تومان.
معایب و خطرات آهن دست دوم
|
عیب
|
توضیح
|
راه‌حل
|
|
خوردگی و زنگ‌زدگی
|
کاهش مقاومت کششی
|
آزمایش UT و برش زنگ
|
|
خستگی سازه‌ای
|
استفاده قبلی → ترک‌های میکروسکوپی
|
آزمایش کشش و سختی
|
|
عدم یکنواختی
|
سایز و آلیاژ متفاوت
|
خرید از فروشنده معتبر
|
|
ریسک حقوقی
|
در صورت فروپاشی، مسئولیت مالک/مهندس
|
گواهی نظام مهندسی
|
روش‌های تشخیص و آزمایش آهن دست دوم
|
آزمایش
|
هدف
|
هزینه (۱۴۰۴)
|
|
آزمایش کشش
|
مقاومت تسلیم و گسیختگی
|
۲۰۰-۵۰۰ هزار/نمونه
|
|
آزمایش UT (فراصوت)
|
ترک داخلی
|
۳۰۰-۷۰۰ هزار
|
|
آزمایش خوردگی
|
درصد زنگ‌زدگی
|
۱۰۰-۳۰۰ هزار
|
|
آزمایش سختی (Rockwell)
|
کیفیت آلیاژ
|
۱۵۰-۴۰۰ هزار
|
نکته: هر تن آهن دست دوم باید حداقل ۳ نمونه آزمایش شود.
کجا از آهن دست دوم استفاده می‌شود؟ (کاربردهای مجاز)
|
نوع سازه
|
مجاز؟
|
توضیح
|
|
مسکونی تا ۵ طبقه
|
✅
|
رایج در فونداسیون و ستون
|
|
تجاری تا ۳ طبقه
|
✅
|
با تأیید ناظر
|
|
سوله و انبار
|
✅
|
۸۰% آهن دست دوم
|
|
برج بالای ۱۲ طبقه
|
❌
|
ممنوع
|
|
پل و تونل
|
❌
|
ممنوع
|
بازار آهن دست دوم در ایران
|
منطقه
|
قیمت تقریبی (تومان/کیلو، ۱۴۰۴)
|
کیفیت متوسط
|
|
یافت‌آباد تهران
|
۲۲,۰۰۰ - ۲۸,۰۰۰
|
خوب
|
|
اهرستان اصفهان
|
۲۳,۰۰۰ - ۲۷,۰۰۰
|
متوسط
|
|
بازار آهن شادآباد
|
۲۴,۰۰۰ - ۳۰,۰۰۰
|
عالی
|
نکات طلایی خرید و استفاده
-
خرید از فروشنده دارای جواز (فاکتور رسمی).
-
آزمایش در آزمایشگاه معتبر (مثل آزمایشگاه فنی تهران).
-
تأیید مهندس ناظر قبل از بتنریزی.
-
ذخیره مدارک آزمایش برای بیمه و شهرداری.
-
ترکیب با آهن نو: ۵۰% دست دوم + ۵۰% نو = بهترین تعادل.
نتیجهگیری
بله، از آهن دست دوم در ساختمان‌سازی استفاده می‌شود و کاملاً مجاز است، به شرط آزمایش و تأیید ناظر.
