کار در ارتفاع یکی از مهمترین و در عین حال خطرناکترین بخشهای پروژههای ساختمانی و صنعتی است. هر پروژهای که نیاز به دسترسی به نقاط مرتفع داشته باشد، بدون استفاده از یک داربست ایمن و استاندارد، میتواند با خطرات جدی روبهرو شود. داربست نه تنها امکان انجام کارهای عمرانی، تعمیراتی و صنعتی را فراهم میکند، بلکه کیفیت اجرای کار را نیز بالا میبرد. در این مقاله ، بهطور کامل و کاربردی سه نوع مهم داربست (داربست فلزی، داربست متحرک و چهارپایه صنعتی متحرک)، نکات ایمنی داربست و اشتباهات رایج داربستبندی را توضیح میدهیم.
آشنایی با انواع داربست و کاربردهای آنها
داربست فلزی
داربست فلزی پرکاربردترین نوع داربست در پروژههای بزرگ محسوب میشود. این نوع داربست از لولههای فلزی مقاوم ساخته شده و استحکام بالایی در برابر فشارهای جانبی و عمودی دارد. پروژههای ساختمانی مرتفع، پروژههای صنعتی، پلسازی و کارهای سنگین معمولاً از این نوع داربست استفاده میکنند. دلیل محبوبیت داربست فلزی، عمر طولانی، استحکام بالا و امکان نصب و جمعآوری سریع آن است.
اگرچه داربست چوبی در گذشته در بسیاری از پروژهها استفاده میشد، اما امروز تقریباً در همه پروژههای مهم، استفاده از داربست فلزی استاندارد تبدیل به یک الزام شده است. در هنگام انتخاب داربست فلزی باید به کیفیت لولهها، ضخامت ورق، تست مقاومت، کیفیت جوشها و استاندارد بودن بستها توجه ویژه داشت.
داربست متحرک
نوع دیگری از سازههای کار در ارتفاع، داربست متحرک است. این سازه معمولاً مجهز به چرخهای قفلدار بوده و برای اجرای کارهایی مناسب است که نیازمند جابهجایی مکرر در محیط کارگاه هستند. داربست متحرک در پروژههای داخلی مثل سالنها، سولهها، مراکز تجاری، اجرای دکوراسیون داخلی یا تعمیرات سقف و لولهکشی ساختمان کاربرد بالایی دارد.
مزیت اصلی داربست متحرک سرعت عمل بالا و امکان جابهجایی بدون نیاز به باز و بسته کردن سازه است. البته باید دقت کرد که هنگام استفاده، چرخها کاملاً قفل باشند و سطح زیر داربست صاف و بدون لغزش باشد. رعایت این نکات از حوادثی مانند حرکت ناگهانی سازه یا عدم تعادل جلوگیری میکند.
چهارپایه صنعتی متحرک
چهارپایه صنعتی متحرک نوعی سازه سبک اما کاربردی برای کارهایی است که نیاز به ارتفاع کم تا متوسط دارند. این ابزار بیشتر در کارگاهها، انبارها، کارخانهها و محیطهای صنعتی استفاده میشود. چهارپایه صنعتی متحرک معمولاً دارای پلههای عریض، سطح ضدلغزش، حفاظ جانبی و چرخهای مقاوم است.
کاربرانی که در انبارها به قفسههای بلند دسترسی دارند، تکنسینهای تعمیرات صنعتی، نصابان سیستمهای سرمایشی گرمایشی و حتی نیروهای خدمات ساختمان از این ابزار بسیار استفاده میکنند. چهارپایه صنعتی به دلیل وزن کم، جابهجایی آسان و ایمنی مناسب، یکی از محبوبترین تجهیزات کار در ارتفاع محسوب میشود.
نکات مهم ایمنی داربست
ایمنی داربست از مهمترین بخشهای کار در ارتفاع است. آمار حوادث ساختمانی نشان میدهد که درصد زیادی از سقوطها و صدمات جدی ناشی از استفاده نادرست از داربست یا نصب غیراصولی آن است. رعایت چند نکته کلیدی میتواند این خطرات را تا حد زیادی کاهش دهد:
- نصب توسط افراد متخصص
داربست باید توسط نیروهای ماهر و آموزشدیده نصب شود. هرگونه اشتباه کوچک مانند سفت نکردن یک بست یا تنظیم نادرست ارتفاع میتواند منجر به حادثه شود.
- بازرسی قبل از استفاده
تمام بخشهای داربست باید قبل از شروع کار بازبینی شوند. این بازبینی باید شامل بررسی بستها، پلتفرمها، پایهها و مهاربندیها باشد.
- استفاده از تجهیزات ایمنی
کارگران باید از کمربند ایمنی، کفش ضدلغزش، کلاه ایمنی و دستکش مناسب استفاده کنند. رعایت این نکات ساده میتواند جان افراد را نجات دهد.
- نصب روی سطح مناسب
یکی از مهمترین نکات ایمنی داربست، نصب آن روی سطح صاف و بدون شیب است. وجود ناهمواری میتواند باعث لرزش یا سقوط داربست شود.
- جلوگیری از بارگذاری بیش از حد
هر داربست ظرفیت مشخصی دارد و نباید بیشتر از حد تعیینشده روی آن بارگذاری شود. ابزار، مصالح و افراد نباید وزن سازه را از حد استاندارد فراتر ببرند.
اشتباهات رایج در داربستبندی
داربستبندی یکی از کارهایی است که باید با دقت بالا انجام شود. در بسیاری از پروژهها اشتباهاتی رخ میدهد که میتواند باعث حادثه شود. چند مورد از رایجترین آنها:
- استفاده از داربستهای فرسوده: لولههای زنگزده یا بستهای شکسته به هیچوجه نباید استفاده شوند.
- نصب بدون مهاربندی: عدم نصب مهارهای جانبی یکی از اشتباهات خطرناک است.
- نصب در شرایط جوی نامناسب: در باد شدید، باران یا سطح لغزنده نباید از داربست استفاده شود.
- عدم قفل کردن چرخهای داربست متحرک: این موضوع میتواند باعث حرکت ناگهانی سازه شود.
- چیدن مصالح سنگین روی سکوی داربست: این کار تعادل سازه را مختل میکند.
داربست یکی از کلیدیترین سازهها در پروژههای ساختمانی و صنعتی است و انتخاب درست و استفاده صحیح از آن میتواند کیفیت کار را افزایش داده و خطرات احتمالی را کاهش دهد. داربست فلزی با استحکام و مقاومت بالا، داربست متحرک با قابلیت جابهجایی سریع و چهارپایه صنعتی متحرک با وزن کم و کاربرد بسیار، سه ابزار مهم در حوزه کار در ارتفاع هستند. رعایت اصول ایمنی داربست در هر پروژهای ضروری است و نادیده گرفتن حتی یک نکته کوچک میتواند منجر به خسارتهای جانی و مالی شود.
