----------------------------------------------------------------------------
رزو سرس (RezsőSeress) موسیقی دان مجارستانی بود که در سال 1932به خواست دوستش لازلو خاور برای ترانه ای که او چندی بعد از ترک شدن از سوی نامزدش سروده بود آهنگی بسازد.
یاسی مالیخولیایی که آهنگ سرس القا می کرد باعث شد مدت ها طول بکشد تا ناشری انتشار این آهنگ را قبول کند. با این حال در آخر، سال 1935 بود که اولین نسخه اورجیتال این آهنگ با صدای «پال کالمر» در مجارستان ضبط شد و بزودی در این کشور به آهنگی پر طرفدار تبدیل شد. چیزی نگذشت که نام این آهنگ با تعداد زیادی خودکشی پیوند خورد.
اولین بار ماموران پلیس بوداپست فوریه 1936هنگام تحقیق روی پرونده خودکشی کفاشی به نام جوزف کلر به قدرت این آهنگ پی بردند. آنها متوجه شدند که متوفی به جای وصیتنامه یا متنی که دلیل خودکشی اش را توضیح دهد، کاغذی با چند بیت شعر از یکشنبه غم انگیز به جا گذاشته. آنها گمان کردند که این ترانه برای جوزف کلر، خاطرهای شخصی را تداعی می کرده است.
پس از مرگ جوزف کلر، خودکشیهای دیگری در مجارستان اتفاق افتاد که در تمام آنها رد پای یکشنبه غمگین وجود داشت. بعضی از درگذشتگان، شعر این ترانه را به جای وصیتنامه از خود باقی گذارده و بعضی ها نیز پیش از مرگ به تأثیر این آهنگ بر تصمیمشان به خودکشی اشاره کرده بودند.
ماهیگیران می گفتند که هر چند گاه یک بار، بدن بیجانی را از رودخانه دانوب بالا می کشند که در انگشت های به هم چفت شده اش کاغذی را چنگ زده و همیشه در تکه هایی از کاغذ که در مشت جنازه از آب محفوظ مانده است، ابیاتی از یکشنبه غم انگیز را پیدا می کنند.
سوژه عاشقان شکست خورده ای که دسته دسته خود را می کشند، برای روزنامه ها جذاب بود و به آسانی دست از سرش برنمی داشتند؛ تا روزی که ماهیگیران، جنازه دختری ۱۴ ساله را از عمق دانوب بیرون کشیدند که مثل همیشه در مشتش کاغذی پنهان بود. اما اینبار، به خلاف همیشه، اطرافیان دخترک گواهی دادند که او هرگز عاشق نشده است.
با مشهور شدن آهنگ در اروپا، خودکشی های مرتبط با آن نیز به خارج از مرزهای مجارستان سرایت کرد. در شهرهای مختلف اروپا کسانی پیش از اقدام به خودکشی، وصیت کردند که در مجلس خاکسپاریشان یکشنبه غم انگیز نواخته شود.
شهرت این آهنگ به آمریکا هم رسید. شعرش به انگلیسی ترجمه شد و چند نفر آن را اجرا کردند. مشهورترین و نخستین نسخه به زبان انگلیسی با صدای
«بیلی هالیدی» در 1941 خوانده شده است. او از آهنگ سازش خواسته بود تا ترانه را به گونه ای تغییر دهد که شنوندگان آمریکایی به اندازه اروپایی ها افسرده نشوند.
چند دهه بعد، هنگامی که «دیاماندا گالاس» خواست تا روایتی وفادار به اصل را به زبان انگلیسی روی صحنه اجرا کند، ماجرای تغییر دادن آهنگ را برای شنوندگانش تعریف کرده و متلکی هم نثار موسیقی عامه پسند کرده بود: نخواستند شما را غمگین کنند. فکر می کنم موسقی پاپ با همین تصمیم به دنیا آمد!
رزو سرس (Rezső Seress) در ژانویه 1968 از پنجره آپارتمانش در بوداپست پایین پرید ولی جان سالم به در برد با این حال در بیمارستان بوسیله سیم برق به زندگی خود پایان داد.
فردای مرگ سرس، روزنامه نیویورک تایمز نوشت: روز گذشته رزو سرس سازنده آهنگ مشهور «یکشنبه غم انگیز» به زندگی خود خاتمه داد. دیروز یکشنبه بود.
کشور هایی مثل آمریکا و مجارستان این آهنگ را ممنوع کردند. این آهنگ اکنون در لیست آهنگ های بَن شده توسط بی بی سی نیز قرار دارد.
در سال 1999 کارگردانی آلمانی، فیلمی با داستان تخیلی از افسانه های
مجارستانی را جعبه طلسم بودن این آهنگ ساخت.
---------------------------------------------------------------------
متن بالا رو بین جستجو برای دانلود این آهنگ پیدا کردم و با خونده هام از ویکیپدیای انگلیسی جاهای لازمو تغییر دادم و غلطگیری کردم تا دقیق تر باشه.
حالا میریم سراغ متن ترانه و دانلود چند نسخه ی یاد شده در متن بالا که خودم پیدا و ترجمه کردم. البته ترجمه ای از نسخه ی انگلیسی این ترانه تو جاهای مختلفی دیدم که گویا دوستان در کپی پِیست کردنش بسیار کوشا بودند در حالی که این ترجمه تفاوت هایی در حد اختلاف شرق و غرب با اصل ترانه داره.
به هر حال من سعی خودمو کردم که چیز قابلی به شما ارائه بدم اگر جایی از ترجمه ضعیف بود به بزرگواری خودتون ببخشید.
-----------------------------------------------------------------------------
اول لینک دانلود نسخه ی اورجینال مجارستانی این ترانه با آهنگ سرس و صدای پال کلمر رو براتون میذارم به همراه ترجمه ی فارسی ای که انجام دادم از یه ترجمه انگلیسی شعر لازلو خاور که تو ویکیپدیا پیدا کردم.
دانلود:
http://s3.picofile.com/file/7557640321/Kalm%C3%A1r_P%C3%A1l_Szomor%C3%BA...
ترجمه متن:
در یکشنبه ای غمگین
با صد گل سفید
در انتظار تو ماندم عزیز من
با دعای کلیسا.
این رویا صبح یکشنبه را تعقیب می کند
ارابه ی غمم بی تو باز می گردد.
بعد از ان یکشنبه ها
همیشه غمگینند
اشک ها نوشیدنی منند
و غم و اندوه نان من.
عزیز، لطفا در آخرین یکشنبه دنبالم بیا
آنجا کشیش و تابوت تشییع جنازه خواهد بود
و بعد از آن گلها در انتظار تو.
گلها و تابوت زیر درختان پر شکوفه
آخرین سفرم خواهد شد
چشمانم باز خواهد بود
پس تو را برای آخرین بار خواهم دید
از چشمان من پریشان نشو
هنگامی که در مرگ خود هم
تو را دعا می کنم
آخرین یکشنبه...
----------------------------------------------------------
در بخش دوم اولین بازخوانی با لیریک انگلیسی که از این آهنگ در سال 1941 توسط بیلی هالیدی (بر خلاف ظاهر اسمش زنه!) خواننده ی آمریکایی انجام شد رو براتون قرار میدم. ضمنا شعر این نسخه از سام اِم. لویس هستش.
دانلود:
http://s3.picofile.com/file/7557627953/Billie_Holiday_gloomy_sunday.mp3....
متن:
Sunday is gloomy my hours are slumberless
Dearest the shadows I live with are numberless
Little white flowers will never awaken you
Not where the black coach of sorrow has taken you
Angels have no thought of ever returning you
Would they be angry if I thought of joining you
Gloomy Sunday
Gloomy is Sunday with shadows I spend it all
My heart and I have decided to end it all
Soon there'll be candles and prayers that are sad I know
But let them not weep let them know that I'm glad to go
Death is no dream for in death I'm caressing you
With the last breath of my soul I'll be blessing you
Gloomy Sunday
Dreaming, I was only dreaming
I wake and I find you asleep in the deep of my heart dear
Darling I hope that my dream never haunted you
My heart is telling you how much I wanted you
Gloomy Sunday
ترجمه:
یکشنبه غم انگیز است ساعات من بی خوابند
عزیزترینم سایه هایی که با آنها زندگی میکنم بی شمارند
گل های کو چکِ سفید هیچگاه تو را بیدار نخواهند کرد
نه جایی که اتوبوس سیاه غم و اندوه تو را را برده است
فرشته ها فکری برای بازگرداندن تو ندارند
آیا خشمگین می شوند که من در فکر پیوستن به تو باشم؟
یکشنبه غم انگیز
غم انگیز یکشنبه ایست با سایه هایی که با تمام قلبم دوستشان دارم
و تصمیم به پایان همشان گرفته ام
به زودی شمع ها و دعاهایی خواهند بود که می دانم غمگینند
اما نگذارید که گریه کنند بگذارید بدانند که من از رفتن خوشحالم
مرگ هیچ رویا نیست، در مرگ من تو را نوازش می کنم
با آخرین نفسِ روحِ خود تو را تبرک می کنم
یکشنبه غم انگیز
رویا می بینم، من فقط رویا می بینم
بیدار می شوم و تو را خوابیده در عمق قلبم می یابم عزیزم
محبوب من، امیدوارم هرگز رویای من بر تو سایه نیفکند
قلبم دارد به تو می گوید چقدر تو را می خواهم
یکشنبه غم انگیز
------------------------------------------------------------------
بخش سوم و آخر اجرای دیامانتا گالاس خواننده بریتانیایی از یکشنبه غم انگیز با شعر دزموند کارتر در سال 1992. از نظر من نسخه ای بسیار متعهد تر به نسخه ی اورجینال. شخصا از این بیشتر از نسخه ی بیلی هالیدی خوشم میاد.
دانلود:
http://s3.picofile.com/file/7557620321/Diamanda_Galas_GloomySunday.mp3.html
متن:
Sadly one Sunday I waited and waited
With flowers in my arms for the dream I'd created
I waited 'til dreams, like my heart, were all broken
The flowers were all dead and the words were unspoken
The grief that I knew was beyond all consoling
The beat of my heart was a bell that was tolling
Saddest of Sundays
Then came a Sunday when you came to find me
They bore me to church and I left you behind me
My eyes could not see one I wanted to love me
The earth and the flowers are forever above me
The bell tolled for me and the wind whispered, "Never!"
But you I have loved and I bless you forever
Last of all Sundays
ترجمه:
یکشنبه ای غمگین است، من منتظر ماندم و ماندم
با گل هایی در دستم برای رویایی که ساخته بودم
منتظر ماندم تا زمانی که رویا هایم مانند قلبم شکستند
گل ها همه مردند و حرف ها ناگفتنی شدند
ضربان قلبم مثل ناقوس کلیسا می زدند
غمگین ترین ِ یکشنبه ها
سپس یکشنبه ای آمد که تو برای یافتن من آمدی
آنها مرا در کلیسا دفن کردند و من تو را پشت سرم جا گذاشتم
چشمانم نمی توانستند ببینند کسی را که می خواستم دوستم بدارد
زمین و گل ها برای همیشه بالای سرم هستند
ناقوس برایم به صدا در آمد و باد زمزمه کرد: هرگز
اما تویی که عاشقت هستم و همیشه دعایت می کنم
آخرینِ همه یکشنبه ها
