دربی ایتالیانو بازی فوتبالی است میان دو تیم مطرح فوتبال ایتالیا یعنی یوونتوس و اینتر میلان. این دربی بزرگترین دربی سرزمین چکمه به شمار رود
ریشه دربی ایتالیا را به جیانی بررا، با نفوذترین روزنامه‌نگار قرن گذشته ایتالیا نسبت می‌دهند، زمانی که در اواخر دهه شصت و مشخصاً در فصل ۱۹۶۷–۱۹۶۸ کلید واژه دربی دی ایتالیا (ایتالیانو) را برای نخستین بار وارد ادبیات ورزشی کشور ایتالیا می‌کند. رقابت‌های قهرمانی ایتالیا نخستین بار در فصل ۱۸۹۸ شکل می‌گیرد، زمانی که هنوز تیمی به عنوان اینتر متولد نشده بود و یوونتوس یک ساله هم چندان شکوه و جلوه‌ای درفوتبال این کشور نداشت. آن سال‌ها، خودنمایی جنوا شش قهرمانی از هفت عنوان قهرمانی نخست این رقابت‌ها را برای آنان به همراه داشت. یوونتوس هم هفت سال بعد، در سال ۱۹۰۵ اولین بار جشن قهرمانی می‌گیرد.
در اولین فصل جدایی اینتر از میلان در فصل ۱۹۰۹–۱۹۱۰ نراتزوری هم داستان قهرمانی‌هایش را کلید می‌زند، بعد از آن پرو ورکالی که این روزها نامی از آن در سطح اول فوتبال ایتالیا شنیده نمی‌شود، پنج بار پیاپی قهرمان می‌شود و بازی‌ها به خاطر جنگ جهانی به یک خواب زمستانی پنج ساله می‌رود. رقابت‌های حرفه‌ای سری آ از فصل ۱۹۱۹–۱۹۲۰ برپا می‌شود و اینتری‌ها نخستین جام را به خانه می‌برند. رقابت دو تیم در امتداد قرن ادامه میابد. پنج قهرمانی متوالی یووه در دهه ۳۰ و ۸۰ سال بعد پنج قهرمانی متوالی اینتری‌ها در دهه ۲۰۰۰. با این حال یووه فراز و نشیب‌های کمتری را نسبت به رقیبش تجربه می‌کند و استوارتر از نراتزوری پیش می‌رود و به نخستین تیم با دو ستاره در فوتبال ایتالیا تبدیل می‌شود.
در تمام این سال‌ها، تقابل اینتر و یووه جذابیت و حساسیت‌های بیشتری نسبت به جدال‌های میلان و یووه داشته است، حداقل تا پیش از آغاز عصر طلایی میلان در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ که این تیم ظرف مدت ۱۰ سال، شش بار قهرمان سری آ می‌شود. بعد از این عصر طلایی، اگرچه روسونری‌ها داعیه‌های بیشتری دارند، اما هرگز کسی آن‌ها را یک طرف بزرگترین دربی کشور نمی‌داند، دربی ایتالیا برچسبی همیشگی است، پر از ریشه‌های تاریخی که حصرش را به اینتر و یووه داده است.
ریشه‌های که از ۱۶ آوریل ۱۹۶۱ کلید می‌خورد. دو تیم در جریان رقابت شانه به شانه برای قهرمانی در بازی فینال گونه فصل رو در روی هم قرار می‌گیرند، امّا شورش تماشاگران بازی را نیمه کاره می‌گذارد. مسئولان بازی‌ها در ابتدا طرف یوونتوسی را گناهکار می‌دانند و بازی ۲–۰ به سود اینتر سند زده می‌شود. امّا دو ماه بعد و زمانی که فصل به مقطع حساس خود می‌رسد، رأی قبلی به واسطه اعتراض باشگاه یوونتوس باطل و دستور به تکرار بازی می‌شود. آنجلو موراتی، پدر ماسیمو موراتی که در آن زمان مالک باشگاه اینتر بود، عنوان می‌کند که نفوذ خانواده آنیلی باعث این تغییر ناگهانی در رأی شده است و او در واکنش و اعتراض به این موضوع، به سرمربی تیمش می‌گوید که تیم آکادمی باشگاه را به مصاف یوونتوس بفرستد.
۱۰ ژوئیه ۱۹۶۱ هم قطعاً در تاریخ دربی‌های دو تیم برای همیشه به یادگار خواهد ماند، یووه با نتیجه ۹–۱ تیم جوانان اینتر را در هم می‌کوبد و ضمن رقم زدن پرگل‌ترین دربی تاریخ دو باشگاه، از عنوان قهرمانی‌اش دفاع می‌کند. نقطه الهام بخش این بازی، زننده تک گل اینتر است، ساندرو مازولا، پسر ۱۹ ساله والنتینو مازولا ستاره تیم افسانه‌ای تورینو در دهه ۴۰، تیمی که بعد از ۵ قهرمانی پیاپی در سری آ، در سانحه هوایی مشکوک سوپرگا برای همیشه از صحنه تاریخ محو می‌شود.
۲۶ سال بعد در آوریل ۱۹۹۸ جرقه دیگری زده می‌شود. روزهایی که اینتر و یووه شاه‌ماهی‌های فوتبال را در ترکیب‌شان دارند. یک طرف رونالدوی برزیلی و در طرف مقابل زیدان فرانسوی. اینتر بازی رفت را با تک گل یوری ژورکائف در خانه برده و حالا در هفته سی و یکم (لیگ ایتالیا در آن زمان با ۱۸ تیم برگزار می‌شد) دو تیم در فینال لیگ برابر هم قرار می‌گیرند. گل دقیقه ۲۱ آلکس دل پیرو نتیجه بازی و بعدها جام قهرمانی را برای یووه رقم می‌زند اما این بازی یک تاریخ نانوشته هم دارد. ضربه آشکار مارک یولیانو به سینه رونالدو در محوطه جریمه یووه از سوی داور بازی به هیچ انگاشته می‌شود.
پیروزی‌های متوالی یووه در سال‌های ابتدایی دهه ۲۰۰۰ ادامه دارد. دو پیروزی ۳–۱ و ۳–۰ در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۳ برای یوونتوس عملاً نشان می‌دهد که رقیب آبی و مشکی را یارای مقابله با آن‌ها نیست. بلافاصله در همان سال و در نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا اتفاق جالبی می‌افتد. دو تیم دو طرف نیمه نهایی می‌شوند. در یک سو یووه باید از پس رئال برآید و در سوی مقابل اینتر، میلان همشهری را در پیش دارد، آن هم درست بلافاصله بعد از اینکه غول مادریدی رونالدو و زیدان دو طرف را بلعیده. تمام ایتالیا چشم انتظار دربی اول کشور در فینال هستند. یووه در شب اول از دور برگشت، که شاید بهترین بازی تمام تاریخ بیانکونری در اروپا به شمار بیاید، با گل‌های ترزگه، دل پیرو و سوپر گل به یاد ماندنی پاول ندود، تک گل زیدان را بی ثمر می‌گذارد و به فینال می‌رسد. در آن سو اما اینتر با دو تساوی ۰–۰ و ۱–۱ و تنها و تنها به واسطه قانون گل زده در خانه حریف برابر میلان می‌شکند تا رؤیای ابدی بر باد رود.
و سرانجام آتش جنگ که در جریان رسوایی‌های معروف فوتبال ایتالیا موسوم به کالچو پولی شعله‌ور می‌شود. یوونتوس دو قهرمانی سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ خود را از دست می‌دهد و راهی سری بی می‌شود و اینتر با تصاحب یکی از این دو قهرمانی، درخشان‌ترین روزهایش را استارت می‌زند. اینتری‌ها معتقدند عدالت (و نه همه آن) در قبال رقیب اجرا شده و یوونتوسی‌ها طرف مقابل را به غارت جام و عنوانشان متهم می‌کنند. شش سال می‌گذرد. در تمام این مدت بارها طرفین مدارک تازه‌ای رو می‌کنند و بارها دادگاه‌های ارشد ایتالیا به راه می‌افتند اما پایان هر یک تنها و تنها سرمنشا کینه‌های بیشتر می‌شود و قصه‌ای که هنوز و همیشه سر دراز دارد. یووه و اینتر حالا میانه‌ای به تاریکی بارسلونا و رئال، لیورپول و یونایتد، گلاسکو و سلتیک و در آن سوی اقیانوس‌ها بوکا و ریورپلات دارند.
منبع:ویکیپدیا
