«یاکوب یاپ استام» ۲۷ جولای ۱۹۷۲ در «کمپن» هلند به دنیا آمد چهره خاص, لقب «صخره کمپن» را برای او به ارمغان آورد اما تا جهانی شدن این نام راه زیادی وجود داشت که با قدم های تند یاپ در سریعترین زمان ممکن طی شد
اصلاً مهم نیست به عنوان یک فوتبالیست چقدر خوب بازی کرده باشید بلکه مسأله اصلی به نوع جدایی شما از رشته ورزشی محبوبتان بستگی دارد؛ اینکه آنقدر بمانید تا خاطره بازی های زیبایی که انجام داده اید از اذهان پاک شود یا خیلی زود بروید و جاودانه شوید یا وقتی هیچ کس انتظار ندارد، در مخفیگاه دوران گمنامی اعلام بازنشستگی کنید.یاپ استام، یکی از بهترین مدافعان دنیا، راه سوم را انتخاب کرد و ترجیح داد دیگر در سایه حرکت نکند. خبر خداحافظی او از فوتبال، غیرمنتظره بود اما غیرقابل باور به نظر نمی رسید. چرا؟ چون دیگر دوران اوج را سپری کرده و در سرازیری حرکت می کرد.
● افتتاح
«یاکوب یاپ استام» ۲۷ جولای ۱۹۷۲ در «کمپن» هلند به دنیا آمد. چهره خاص، لقب «صخره کمپن» را برای او به ارمغان آورد اما تا جهانی شدن این نام راه زیادی وجود داشت که با قدم های تند یاپ در سریعترین زمان ممکن طی شد.
استام از تیم محلی منطقه زندگی اش شروع کرد و اولین بازی رسمی خود را روز ۱۵ آگوست ۱۹۹۲ در جریان تساوی یک بر یک «زوله» مقابل حریفی به نام هراکلس آلملو انجام داد. حضور ثابت در ترکیب تیم جدید، یک کوچ اجباری را ضروری جلوه می داد. یاپ در این راستا لباس «لیووردن» را پوشید. سقوط به دسته دوم، پایبندی به این تیم را غیرممکن کرد. استام هوای حضور در بالاترین سطح فوتبال هلند را در سر داشت و حضور در دسته دوم را نمی پذیرفت. یاپ در ادامه به ویلم تیلبورگ پیوست. روند پرشتاب موفقیت وی از همین باشگاه آغاز شد. «صخره» کمک کرد ویلم با فتح جام حذفی اولین افتخار رسمی تاریخ خود را به دست بیاورد. پاداش این موفقیت، جلب توجه سران آیندهوون و در نهایت پیوستن به قرمز و سفیدها بود.
● در آیندهوون
قهرمانی در جام یوهان کرایف، ضمیمه فتح جام حذفی شد تا استام طی فصل ۱۹۹۷-،۱۹۹۶ در بدو ورود به آیندهوون ۲ افتخار باشکوه را جشن بگیرد. درخشش یاپ تا پایان فصل بی وقفه ادامه یافت و سرانجام با کسب عنوان مرد سال فوتبال هلنددر سال ،۱۹۹۷ فصل همکاری مشترک استام و آیندهوون به خوبی پایان یافت. منچستریونایتد پیشنهاد ۱۰ میلیون یورویی ارائه کرد که در حافظه فوتبال ثبت شد. یاپ «بله» را گفت و به گرانقیمت ترین بازیکن هلند و همچنین مدافع تاریخ فوتبال تبدیل شد.
در اولدترافورد روزهای جالبی پیش روی او قرار داشت زیرا طی ۳ فصل بازی برای شیاطین سرخ ۳ عنوان قهرمانی لیگ برتر، یک قهرمانی جام حذفی، یک جام بین قاره ای و از همه مهمتر فتح لیگ قهرمانان اروپا را در کارنامه خود به ثبت رساند. استام پس از یک شروع ضعیف، بازی های فوق العاده زیبایی انجام داد اما نه او و نه هیچ کس دیگری خبر نداشتند پاداش این جان کندن ها در نهایت چه خواهد بود
تکل های وی، دوندگی بی امان، عبور ازسد مهاجمان حریف و هزاران فاکتور دیگر او، تعریفی متفاوت از شرح وظایف سنتی مدافعان را فرا روی فوتبالدوستان قرار داد. یک بار یوهان کرایف در توصیف استام گفت: «یاپ یک مرد دفاعی توصیف ناپذیر است.»
طبق آمار سایت های گوناگون ۹ تکل از ۱۰ تکل او در جریان بازی ها، به نجات دروازه شیاطین سرخ می انجامید که برای یک مدافع آمار خیره کننده ای است. استام کاملاً بی حاشیه به کار خود ادامه می داد تا اینکه در رقابت اروپایی سر و کله برادران اینزاگی پیدا شد.
● متقلب ها
یک بار سیمونه اینزاگی، برادر کوچک پیپو در بازی اروپایی لاتزیو مقابل منچستریونایتد چنان تصنعی توانست موفق به گول زدن داور شود که استام ترجیح داد شخصاً او را جریمه کند. مهاجم لاتزیو فقط با تقلب می توانست یاپ را مغلوب کند. واکنش مدافع هلندی چه بود؟ او در کتاب زندگینامه جنجالی خود با عنوان «رودررو» در این باره به بهترین نحو توضیح داده است؛ «پیپو و سیمونه یکی از بزرگترین متقلب های دنیای فوتبال هستند. باید بگویم اصلاً حوصله تماشای قیافه آنها را ندارم. به عبارت بهتر، شنیدن صدای این ۲ برادر، حال مرا به هم می زند. او نمی دانست چند سال بعد نه تنها باید صدا و تصویر برادران اینزاگی را تحمل کند بلکه ننگ! همبازی بودن با این ۲ نفر را هم بپذیرد.
به هر حال استام در منچستریونایتد روزهای پرفروغی را پشت سر می گذاشت. قدرت بدنی فوق العاده بالا، اصلی ترین وجه تمایز وی با هم پست هایش تلقی می شد. نقش تأثیرگذار یاپ در فصل رؤیایی ۱۹۹۹-۱۹۹۸ انکارناپذیر بود. او مانند سایر بازیکنان شیاطین سرخ تا پای جان دوید و مزد زحمات خود را با فتح ۳ جام گرفت. هواداران مشکل پسند اولدترافورد، کمتر خارجی را دوست داشتند اما استام خیلی زود در سرودهای حماسی آنها جای ویژه ای یافت. «او یک هلندی بزرگ است، او یک هلندی بزرگ است.» این جمله ورد زبان هواداران سرخ دوست بود اما هیچ کس خبر نداشت ۲ سال بعد خواندن این سرود ممنوع می شود.سریال بدشانسی های وی از فصل ۲۰۰۱-۲۰۰۰ آغاز شد؛هنگامی که بیشتر بازی های فصل را به دلیل آسیب دیدگی از دست داد. منچستریونایتد بدون او هم به راه خود ادامه می داد و حتی راحت تر از گذشته جام لیگ برتر را بالای سر می برد.
شیاطین در سراسر فصل کمترین میزان گل خورده را در بین تیم های جزیره رقم زدند. مدافعانی مانند یانسن، سیلوستره، هنین برگ، دیویدمی، برادران نویل و براون این موفقیت را از آن خود می دانستند اما فرگی در یک جمله به غائله خاتمه داد: «یاپ استام همیشه یاپ استام است، نه کس دیگری!» او راست می گفت. یاپ در آگوست ۲۰۰۱ به بالاترین مقام خود در جزیره دست یافت و عنوان بهترین مدافع انگلستان را از آن خود کرد. این اتفاق با چاپ کتاب زندگینامه وی توأم شد.
او در این کتاب ضمن توهین به برادران اینزاگی، همتیمی هایش را متقلب های درون محوطه جریمه نامید که حاضرند برای به دست آوردن یک ضربه پنالتی انواع و اقسام نمایش ها را اجرا کنند. او همچنین سرآلکس را مشوق حرکت زشت مهاجمان اولدترافورد دانست و در بخش دیگر کتاب «روی کین» را زیر تازیانه انتقاد گرفت. عکس العمل فرگوسن چگونه بود؟
او در تمام طول تابستان و یک هفته از فصل جدید صبر کرد و سپس به بهانه مصدومیت و پیشنهاد بالای لاتزیو، در ازای مبلغ ۱۶ میلیون یورو استام را به فیروزه ای پوشان پایتخت ایتالیا فروخت تا همه بدانند بزرگترین بازیکنان منچستریونایتد رفتنی هستند اما فرگوسن همیشه می ماند. شاید اختتامیه سایت هواداران تیم انگلیسی برای بیان احساسات متناقض دست اندرکاران و هواداران این باشگاه کافی باشد؛« هنوز نمی دانیم ماجرا از چه قرار است. هر ۲ طرف راست می گویند. فقط زمان، تصمیم فرگوسن را تأیید خواهد کرد اما به هر حال یاد و خاطره استام همواره در اولدترافورد باقی خواهد ماند چون با ارائه بازی های زیبا در رقم خوردن لحظات باشکوه باشگاه نقش مهمی داشت.»
● دوران سرکشی
یاپ زخم خورده که در جزیره فقط طی بازی منجر به پیروزی ۶ بر ۲ منچستریونایتد مقابل لسترسیتی گل زده بود، در لاتزیو فرصت های زیادی برای خودنمایی به دست آورد، با این حال نتوانست بهره لازم را ببرد و البته... ناگهان خبر رسید استام به خاطر مثبت بودن آزمایش دوپینگ، ۵ ماه محروم شده است. بدشانسی های وی پایانی نداشت و دیگر مجبور نبود ترکیب صورت سیمونه اینزاگی را که حتی به وی سلام هم نمی کرد، تحمل کند! صخره هلندی ۵ ماه محرومیت را سپری کرد و در آخرین فصل پوشیدن پیراهن لاتزیو، جام حذفی ایتالیا را بالای سر برد. او در جریان یکی از بازی های لاتزیو مقابل میلان، توپ را به تیرک دروازه دیدا کوبید تا علاقه اش را به سرخ وسیاه ها نشان بدهد.
مقصد بعدی، سن سیرو نام داشت. این جابجایی بلافاصله پس از یورو ۲۰۰۴ رخ داد وجالب اینکه یاپ اولین افتخار خود را در لباس تیم جدید با برتری مقابل باشگاه سابقش جشن گرفت. دارودسته برلوسکنی هم به وی وفا نکردند. سایت میلان طی یک بیانیه رسمی اعلام کرد استام بازیکن آزاد است و می تواند راهی تیم دیگری شود. تصور می شد وی در بازگشت به کشورش لباس آیندهوون یا هیرنوین را بپوشد اما در نهایت ناباوری با آژاکس یک قرارداد ۲ ساله امضا کرد. بازیکن اسبق منچستریونایتد، در لیگ و جام حذفی شاهد قهرمانی خرگوش ها بود و نیز قبل از بازنشستگی بار دیگر جام حذفی هلند را بالای سر برد. مدافع طلایی تیم ملی هلند سرانجام روز ۲۹ اکتبر ۲۰۰۷ رسماً از فوتبال خداحافظی کرد.
● اختتام
دیگر این مدافع بزرگ را در میادین فوتبال نخواهیم دید. مهم نیست به عنوان یک فوتبالیست چقدر خوب کار کرده باشید بلکه مسأله اصلی به نوع جدایی شما از ورزش محبوبتان بستگی دارد؛ اینکه آنقدر بمانید تا خاطره بازی های زیبایی که انجام داده اید از اذهان پاک شود یا خیلی زود بروید و جاودانه شوید یا وقتی هیچ کس انتظار ندارد، در مخفیگاه دوران گمنامی اعلام بازنشستگی کنید...استام، یکی از بهترین مدافعان دنیا راه سوم را انتخاب کرد. خداحافظ صخره!
فرگوسن: فروش یاپ استام اشتباه بزرگی بود
"وقتی من به دلشکستگی ها و مواردی که باعث یأس بودند فکر میکنم، مشخصا مورد یاپ استام یکی از این موردها برای من بود. اونجا من یک تصمیم بد گرفتم."
در ادامه دو بخش مصاحبه های استام:
وقتي به يونايتد فكر مي‌كني اولين چيزي كه به ذهنت مي‌رسد، چيست؟
راستش را بخواهيد تمام خاطره‌هاي مهم و افراد فوق‌العاده‌اي كه در آنجا با آنها آشنا شده‌ام را به ياد مي‌آورم. لحظاتي كه در آن باشگاه سپري كردم واقعا خاص بودند چون ما توانستيم جام‌هاي زيادي در عرصه تيمي به دست بياوريم. از طرفي من هم به عنوان بازيكن و هم از لحاظ شخصيتي رشد زيادي داشتم. خيلي سخت است كه بخواهم بهترين خاطره‌ام را انتخاب كنم ولي فكر مي‌كنم كه قهرماني در سه فصلي كه در يونايتد توپ زدم با بازي‌هاي خاطره‌انگيزي كه به نمايش مي‌گذاشتيم، فوق‌العاده بودند. آن لحظاتي كه جام را جلوي هوادارانمان با خوشحالي تكان مي‌داديم واقعا فراموش‌نشدني است.
دلت براي چه چيز منچستر تنگ شده است؟
من آنجا دوستان زيادي داشتم و شما هم مي‌دانيد كه برخي اوقات آدم سعي مي‌كند تا با دوستانش بيش از پيش در ارتباط باشد ولي اغلب آن چيزي كه مي‌خواهي نمي‌شود. مطمئنا دلم براي اولدترافورد و جو خاصي كه بر آن جمع حاكم بود تنگ شده است.
شکی وجود ندارد که در بازی روز شنبه مقابل ردینگ در اولدترافورد استقبال گرمی از اون به عمل خواهد آمد چون هواداران منچستریونایتد هیچگاه اسطوره های خود را فراموش نخواهند کرد