او یکی از مشهور ترین بازیکنان دنیای فوتبال بود و موفق شد با فیورنتینا و میلان در دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ میلادی جام های زیادی را یکی پس از دیگری درو کند. سپس موعد آویختن کفش ها رسیده بود اما شماره ده خوش نقش پرتغالی، در بیرون از زمین چمن هم به همان اندازه راه موفقیت را در پیش گرفت. این مطلب تحلیلی است بر کارنامه چشمگیر مانوئل روی کاستا، به عنوان مدیر ورزشی باشگاه بنفیکا...
مانوئل روی کاستا یکی از برجسته ترین بازیکنان اروپا در زمان فوتبالش بود. در دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰، روی کاستا تقریبا لرزه به اندام تمام مدافعانی که روبرویش قرار می‌گرفتند، می‌انداخت. پاس های هوشمندانه، خلاقیت، قدرت بدنی و تکنیک ناب پرتغالی‌اش شماره ۱۰ دریانوردان را برای همیشه در اذهان فوتبال‌دوستان ماندگار کرد. او متعلق به نسل طلایی پرتغال بود که ملتی را در آن سال‌ها الهام می‌بخشید. آن هم در کنار ستارگانی همچون لوییس فیگو، پائولتا و فرناندو کوتو.
قبل از بازنشستگی، کاستا به وطن بازگشت و رهسپار بنفیکا شد؛ همان باشگاهی که کارش را از آنجا آغاز کرد. سال ۲۰۰۶ بود که کاستا به بنفیکایی بازگشت که از آکادمی‌اش پا به توپ شدن را آغاز کرده بود و سه فصل اول فوتبال حرفه‌ای خود را در آنجا گذرانده بود.
علاقه او به بنفیکا با وجود گذراندن سال ها در خارج از "لوسیتانی" ذره‌ای کم نشد. در ۲۰۰۶ روی کاستا حاضر شد مبلغ قراردادش را به اندازه قابل توجهی کاهش بدهد تا دو فصل آخر فوتبالش را با کاپیتانی عقاب‌ها به اتمام برساند. موعد وداع که رسیده بود، طبیعتا با یک خداحافظی قهرمانانه در Estádio da Luz روبرو شد. آخرین بازی فصل ۲۰۰۷/۰۸، برد ۳-۰ مقابل ویتوریا ستوبال، روی کاستا برای آخرین بار تابلوی تعویض را نظاره می‌کرد و هواداران از هر سنّی با چشم هایی که اشک در آنها حلقه زده بود او را ایستاده تشویق می‌کردند. هم تیمی هایش در میانه زمین جمع شدند تا او را در آغوش بگیرند، حتی بازیکنان حریف هم طاقت نیاوردند و از او که الهام بخش بسیاری از پرتغالی ها بود، تشکر کردند. بنری در استادیوم آویزان شده بود: "از تو ممنونیم رهبر ارکستر، برای دیروز، برای امروز و برای فردا..." گویی یک صحنه احساسی از یک فیلم سینمایی در حال پخش شدن بود.
فوتبال‌دوستان در سراسر جهان از خودشان می‌پرسیدند که چه اتفاقی برای این رهبر ارکستر خواهد افتاد؟ جواب این پرسش خیلی دیر به دست آنها نرسید، فردای روز خداحافظی، روی کاستا به عنوان مدیر ورزشی جدید بنفیکا معرفی شد. باشگاه می‌خواست از هوش بالای او، قدرت رهبری و تواناییش در شناخت استعداد ها استفاده کند. پس به کاستا اعتماد شد تا او بتواند نقشی مهم در روند توسعه ورزشی بنفیکا ایفا کند. اما کمتر کسی می‌دانست که او می‌تواند عقاب ها را این بار با شماره دهی که زیر کت پنهان شده بود، به نوک قله بازگرداند.
الکس گونکالوس، کارشناس فوتبال پرتغال روی کاستا را اینگونه توصیف می‌کند:
- روی کاستا ثابت کرد که یک مدیر ذاتی در فوتبال است. به عنوان یک بازیکن در کلاس جهانی، آن حرفه ای گری و فهم فوتبال در بیرون از زمین هم برای او ادامه داشته و او نقش مهمی را در متقاعد کردن بازیکنان برای آمدن به لیسبون داشته است.
بنفیکا امروز یکی از کارآمد باشگاه های اروپا است و روی کاستا نقشی مهم در این امر ایفا می‌کند. هلنر، صاحب سایت SL Benfica Youth نقش روی کاستا به عنوان مدیر ورزشی بنفیکا را غیر قابل توصیف می‌داند:
- روی کاستا کار نزدیکی با تیم بزرگسالان و تیم استعدادیابی دارد و به بازیکنان جوان کمک می‌کند تا به تیم اصلی راه یابند. مورد آخر مهم ترین کار او بوده است. او یکی از کسانی است که رئیس باشگاه به او بیشترین اعتماد را دارد، مخصوصا در مورد مسائلی که پیرامون تیم بزرگسالان وجود دارد.
- همه پرونده های استعدادیابی به روی کاستا ختم میشود. و گاهی اوقات، وقتی پای اهداف نقل و انتقالاتی مهم و تاثیرگذار به میان می‌آید، او "برگ برنده" ای است که توسط ریاست بنفیکا رو میشود تا کار مذاکرات را تمام کند. برای مثال نقش او در جذب بازیکنانی چون پابلو آیمار [به نقل از رکورد پرتغال، آیمار بسیار در انتخاب بنفیکا مردد بود و همین باعث شد روی کاستا سه مرتبه به اسپانیا سفر کند و او را برای جانشینی شماره ۱۰ خودش در بنفیکا، راضی کند]، خاویر ساویولا و یوناس غیر قابل انکار است. البته همه مذاکرات را او مدیریت نمی‌کند. ریاست باشگاه تمایل دارد در بقیه مذاکرات از دیگر افراد و ژرژ مندس استفاده کند.
بنفیکا باشگاهی است که نقطه اتکایش به سیاست نقل و انتقالاتی اش برمی‌گردد: (پرورش بده و بفروش)
این سیاست تنها راه آنهاست تا بتوانند با استاندارد های پنج لیگ معتبر رقابت کنند. پس نقش روی کاستا در پرورش دادن استعداد های آکادمی فوق العاده مهم است و صد البته که او این نقش را به نحو احسن انجام می‌دهد. بازیکنانی چون ژائو فلیکس و رناتو سانچز بار ها از اثر کاستا و توصیه هایی که از طرف او برای تبدیل شدن به یک فوتبالیست حرفه ای شنیده اند، صحبت کرده اند.
لیست بازیکنانی که او در این امر به آنها کمک کرده است و بعد ها با فروش آنها سود سرشاری را نصیب باشگاه کرده است، واقعا بلند بالا است. بعضی از این استعداد ها عبارتند از: برناردو سیلوا، ژائو کانسلو، رناتو سانچز، ادرسون مورائس، ویکتور لیندلوف، نلسون سمدو، آندره گومز و گدسون فرناندز. همه این بازیکنان محصول آکادمی بنفیکا بوده اند و سود ۳۳۶/۷ میلیون یورویی را نصیب عقاب ها کرده اند، این رقم می‌تواند به ۴۰۱/۱ میلیون هم برسد؛ اگر تاتنهام در انتهای قرارداد قرضی و ۱۸ ماهه گدسون فرناندز آن را دائمی کند. بنفیکا همین حالا هم استعداد های جذابی در خود می‌بیند، کسانی مانند روبن دیاز، فلورنتینو لوییس، فررو، دیوگو گونکالوس، یوتا و توماس تاوارس.
درآمد حاصل از فروش بازیکنان در نهایت می‌رود و به بودجه باشگاه برای جذب بازیکنان جدید تبدیل میشود، و همان طور که ذکر شد، روی کاستا نقش بسیار مهمی در کمیته استعدادیابی و شناخت اهداف و خرید آن ها را دارد. لیست خرید های او در دوران مدیریتش در بنفیکا در یک کلام؛ شگفت انگیز بوده است. در دوران زمامداری اش او توانسته است بازیکنانی چون: نمانیا ماتیچ، رائول خیمنز، پیتزی، آلخاندرو گریمالدو، رودریگو، رافا سیلوا، کارلوس وینیسیوس، یولیان وایگل و پدرینیو را به خدمت بگیرد.
او در کشف بازیکنان جوانی چون یان اوبلاک، لوکا یوویچ، اندرسون تالیسکا و اکسل ویتسل نیز نقش داشت. هلنر توانایی استعدادیابی روی کاستا را از بقیه استعدادیابان برتر می‌داند.
روی کاستا همچنین در جذب سرمربی فعلی فلامینگو، ژرژ ژسوس توسط بنفیکا در سال ۲۰۰۹ نقش داشت. ژسوس از براگا آمد و با بنفیکا موفق به فتح ۳ لیگ، یک جام حذفی و ۵ جام اتحادیه پرتغال شد. او همچنین دو بار با بنفیکا به فینال لیگ اروپا رسید و هر دو بار دستش از جام کوتاه ماند. بنفیکا تحت نظر ژسوس بازی های زیبایی را در لیگ قهرمانان تجربه کرد. امروزه هم بنفیکا از شش لیگ گذشته پنج تای آنها را به افتخارات خود افزوده است.
اگرچه روی کاستا همیشه هسته اصلی مذاکرات نیست اما در بنفیکا او سازنده ترین فرد است. کمک او به استعداد های آکادمی در نهایت به کسب درآمد باشگاه از فروش آنها منجر خواهد شد و این درآمد به کمک او در جهت جذب استعداد های رده بالا هزینه خواهد شد. استعداد هایی که سود آینده بنفیکا را در ساق های خود می‌بینند.
بیایید تا از لحاظ مالی به عملکرد روی کاستا بپردازیم، اختیار تقریبا تام روی کاستا در خرید، فروش و انتقال بازیکنان آکادمی به تیم اصلی باعت شده است که بدهی خالص بنفیکا از ژوئن ۲۰۱۶ تا دسامبر ۲۰۱۹ به اندازه ۱۸۹/۵ میلیون یورو کاهش یابد. علاوه بر آن، گروه بنفیکا؛ که مالکیت باشگاه بر عهده دارد در سال مالی ۲۰۱۸/۱۹، سود فوق العاده ۳۰۰ میلیون یوروئی را تجربه کرده است! (با توجه به فروش ژائو فلیکس به اتلتیکو مادرید) و بعد از فروش فلیکس در تابستان گذشته بنفیکا در نیمه اول سال مالی ۲۰۱۹/۲۰ با سود خالص ۱۰۴/۲ میلیون یوروئی مواجه بوده است، یعنی افزایش ۶۳۹/۸ درصدی سود خالص نسبت به نیمه اول سال قبل!
شما از فرم استثنایی و استعداد های گوناگون بنفیکا زیاد می‌خوانید و می‌شنوید اما شاید تا کنون علت اصلی آن را نمی‌دانستید. جواب در یک کلمه خلاصه میشود: مانوئل روی کاستا. باید گفت که نقش مدیر ورزشی در اکثر باشگاه های فوتبال بدین گونه است اما در بنفیکا، مدیر ورزشی یک هسته مرکزی وجود دارد و باعث میشود همه چیز به سهولت و آسانی روال خود را طی کند، چیزی که در خیلی از باشگاه ها از دیدن آن غافل هستیم.
شاید زیاد درباره او نشنوید، و زیاد نام او را در نظرسنجی بهترین مدیر ورزشی نبینید، اما در همین حال روی کاستا بنفیکا را به یکی از بزرگترین کارخانه های استعداد سازی اروپا تبدیل می‌کند و این کار را در حالی انجام می‌دهد که فرمان اکثر امورات را به دست دارد. اتفاقی نیست که هواداران بنفیکا می‌خواهند او جایگزین رئیس فعلی باشگاه، لوییس فیلیپه ویرا بشود و در این حالی است که انتقادات از ویرا برای ناکامی های اروپایی اخیر عقاب ها بالا گرفته است. گرچه الکس گونکالوس هنوز علامت سوالی را می‌بیند که برای تبدیل شدن روی کاستا به مدیرعاملی موفق بایستی زدوده شود:
- کاستا در میان هواداران بسیار محبوب است و خیلی می‌خواهند که او جایگزین ریاست فعلی بشود، اما باید گفت که او مشکلات بنفیکا در صحنه اروپایی را با تاکید بر این که صدرنشینی و قهرمانی در لیگ برتر هدف اصلی آنها است و نباید بیش از حد به موضوع ناکامی در اروپا پرداخت، کمرنگ دانسته است. سخنی که صد البته قابل توجیه است اما آیا چنین تفکری می‌تواند به برگشتن بنفیکا به روز های درخشان اروپایی اش کمکی کند؟
- به قلم ماکسی آنجلو برای فوتبال المنتس
ترجمه با اندکی تغییر از خودم