به نام خدا ان شا ء الله بریم بقیه درس سوممون که درمورد اختیارات شاعری بود رو بگیم تا درس سوم به امید خدا تموم بشه
خب بدون مقدمه بریم سر اصل مطلب
سری قبلی بلند تلفظ کردن مصوتهای کوتاه رو توضیح دادم ، ایندفعه عکس قضیه رو میخوام بگم، یعنی این بار کوتاه تلفظ کردن مصوتهای بلند رو
کوتاه تلفظ کردن مصوتهای بلند:
اولین موردش : زمانی که یه کلمه ما به مصوت بلند ((و)) ختم میشه شاعر اختیار داره اینجا مصوتش که بلند هستش کوتاه تلفظ کنه .
و بعد از اون مصوت بلند ((و)) به حرف ((ی)) صامت یا ی میانجی و بعدش یه مصوت باشه
یعنی ترکیبش به این صورت باشه
و + ی میانجی + مصوت (آ ، ای ، او ، -َ ، -ِ ، -ُ)
مثالش رو در قالب کلمه اول بگم براتون تا خوب براتون جا بیوفته
مثل کلمه ابرویی، سبویی
اینجا و بعدش ی میانجی قرار گرفته و بعدشم به مصوت ی ختم شده
خب حالا بریم سراغ همین قاعده منتها در قالب شعر
بشکست اگر دل من به فدای چشم مستت
سر خم می سلامت شکند اگر سبویی
این کلمه سبویی همین قاعده هستش یعنی و + ی میانجی + مصوت ...
.
.
.
حالا این شعر رو ببیند و من بعدش تقطیع هجاییش میکنم و قاعده اختیارات شاعری کوتاه تلفظ کردن مصوت بلند رو بهتر درک کنید (اونایی که گفتم فقط در قالب مثال و روشن شدن نوع کلمه ای که اجازه داریم ایا اونو هجای کوتاه به حساب بیاریم یا نه اوردم )
در چنان روز مرا آرزویی خواهد بود.
آرزویی که همی‌داردم اکنون پژمان
.
.
در چـ نان رو ز مَـ را آ ر زو یی خا هَد بود
آ ر زو یی کِ هَـ می دا رَ دَ مَک نون پَژ مان
خب به این صورت میشه :
این برای مصرع دومش هست
_ U U _ _ U U _ _ U _ _ _
اما مصرع اول این شعر اینجوری میشه :
_ U /_ _ U U/ _ _ U _ _ _ _ _
اگر دقت کنید در مصرع اول هجای دهمش ( _ ) همون هجای مخصوص کلمه (( زو )) هستش که بلند محسوب میشه ولی طبق این قاعده بالا که گفتیم شاعر برای اینکه وزن شعر رو منظم در بیاد و طبق این قاعده اختیار شاعری میتونه هجای این کلمه رو کوتاه به حساب بیاره
فلذا هجای دهم مصرع اول رو روی علامت که (( _ )) هستش خط میکشیم (( _ )) و به جای اون علامت هجای کوتاه رو میذاریم (( U ))
و کله وزن شعر این میشه
_ U U _ _ U U _ _ U _ _ _
.
.
.
.
نکته خیلی مهم : کلمات که به مصوت ( و ) ختم میشن و تک هجایی هستن مثل بو ، رو ، کو ، جو و غیره هیچگاه کوتاه نباید به حساب بیارید به هیچ عنوان اما برای کلمه سو در حال اضافه ممکنه کوتاه بشه
.
.
.
دوم :
برای مصوت ی : ی + ی وقایه + مصوت
اینم یه قاعده هستش که وقتی با همچین کلمه ای مواجه میشیم بازم میشه ما این مصوت بلندمون رو کوتاه تلفظ کنیم
_ برای این مورد متاسفانه مثال زیادی به ذهنم نرسید براتون بگم _
راستی آموز، بسی جو فروش
هست در این کوی، که گندم نماست
را سـ تی یا مو ز بَ سی جو فُ روش
_ U _ _ U U _ _ _ U _
هس ت دَ رین کو ی کِ گَنـ دُم نَـ ماست
_U _ _ U U _ _U U _
در مصرع اول مشاهده کنید هجای سومش بلنده ، ولی در مصرع دوم هجای سومش کوتاهه
در اینجا طبق قاعده دوم در مصرع اول میتونیم هجای بلند رو حذف کنیم و به جاش هجای کوتاه بذاریم و اونو کوتاه تلفظ کنیم ........
.
.
.
نکته خیلی مهم : اگر مصوت بلند (( ی )) در میان کلمه ای ساده یا پسوند یا پیشوند یا ضمیر متصل باشه نمیتونیم از این قاعده استفاده کنیم و اونا رو هجای کوتاه تلفظ کنیم چون همیشه در این موارد مصوت ی در این موارد همیشه کوتاه هستش و اختیاری نداره شاعر
مثل کلمه عامیانه
که هجاش میشه
عا مِ یا نه
یا مثل روحانیون
رُ حا نِـ یون
همین کلمه بیا میشه بِ یا
اینجا کوتاه هستش
شعر رو ببینید :
ب یا تا برا ریم دستی ز دل
U _ _ U _ _ U _ _ U _
ک نتوان برا ور د فر دا ز دل
.
.
نکته خیلی مهم : در موراد که مصوت ((ی)) فقط کوتاه تلفظ میشه ، هجاشو باید کوتاه بگیم چون اختیاری درش نداریم
.
.
.
خب درس سوم به اتمام رسید و به امید خدا درس چهارمم رو هم شروع میکنم در روزهای اینده
اون یه خرده سخت تر هستش پس روی همین مطالبی که گذاشتم به خوبی متمرکز بشید تا بهتر یادش بگیرید
چیزی نمونده از این مسائل و ان شا ء الله بحث ارایه های ادبی رو براتون مطرح میکنم بعد از اتمام اوزان شعر فارسی
تا پست بعدی شما رو به خدا به میپسارم ...
التماس دعا
