پپ گواردیولا به عنوان مربی، توانسته سی جام کسب کند؛ این یعنی او در دوران مربیگری اش به طور میانگین در هر 24 بازی برنده یک جام شده است و در کشورهای اسپانیا، آلمان و انگلیس توانسته دوره ای سلطه کامل داشته باشد. در دوران گواردیولا، او توانسته بسیاری از ستارگان فوتبال مدرن را بسازد و پرورش دهد. از ژاویستا و مسی در بارسلونا گرفته تا نویر، لام و لواندوفسکی در بایرن مونیخ و آگوئرو، دی بروین و داوید سیلوا در منچسترسیتی. با این حال گواردیولا هنوز منتقدان خودش را دارد؛ آن ها معتقدند با توجه به استعدادهایی که او در اختیار داشت، می توانست به موفقیت های بیشتری برسد، به خصوص در لیگ قهرمانان اروپا. مسئله غیر قابل انکار این است او با تکیه به روش خودش و سبک فوتبالی مدنظرش می خواهد تیم هایش فوتبال بازی کنند اما میراث گواردیولا در دنیای فوتبال چه چیزهایی هستند؟
سلطه بر لیگ داخلی
پپ گواردیولا در 12 فصل کاملی که سرمربی بوده، توانسته 9 عنوان قهرمانی لیگ کسب کند. درست است که در برخی فصول گواردیولا تیم هایش پایین تر از حد انتظارات کار کرده اند اما کسی که می خواهد توانایی های گواردیولا در مربیگری را زیرسوال ببرد، بهتر است ابتدا به مسیر مربیگری گواردیولا نگاه کند. گواردیولا حتی وقتی به تیم اصلی بارسلونا رسید، تیمی را در تابستان 2008 تحویل گرفت که فصلی فاجعه بار را با فرانک رایکارد سپری کرد. بارسلونا در فصل 08-2007 با کسب فقط 67 امتیاز و 18 امتیاز کم تر نسبت به رئال مادریدِ قهرمان، در رده سوم قرار گرفت. در پایان سال 2009، تیم پپ گواردیولا شش جام کسب کرده بود.
برای انتصاب گواردیولا به عنوان سرمربی تیم اصلی بارسلونا، جسارت زیادی لازم بود اما احیای بارسای بی، مدیران این باشگاه به خصوص تکسیکی بگیریستین را شیفته روش گواردیولا کرد. گواردیولا با وعده بازگشت باشگاه بارسلونا به همان عصر تیم رویایی که اتفاقا خودش هم عضوی کلیدی از آن تیم بود، توانست بالاتر از گزینه هایی چون ژوزه مورینیو و ارنستو والورده، هدایت بلوگرانا را برعهده گیرد. وقتی بارسلونا در نخستین بازی فصل با نتیجه 1-0 در خانه تیم تازه صعود کرده نومانسیا شکست خورد، برخی فکر می کردند که گواردیولا فصل سختی پیش رو خواهد داشت اما در رختکن تیم، هیچ کس به ایده های گواردیولا حتی شک هم نکرد. بارسلونا تا ماه فوریه دیگر شکست نخورد که این طولانی ترین دوره شکست ناپذیری بارسلونا از سال 1984 بود. بارسلونا از هفته نهم لالیگا به صدر رسید و در نهایت با 9 امتیاز اختلاف نسبت به رئال مادرید نایب قهرمان، توانست لالیگا را فتح کند. بارسلونا در دومین فصل گواردیولا تقویت شد و توانست 99 امتیاز در لالیگا کسب کند؛ یک آمار بسیار خیره کننده که برای درک آن باید توجه داشته باشید فقط پنج بار پس از آن سال، قهرمان لالیگا توانست به 90 امتیاز یا بیشتر برسد. گواردیولا در انگلیس رکورد بیشترین امتیازات تاریخ لیگ برتر را ثبت کرده، در آلمان در زمینه کسب بیشترین امتیازات، دومین رکورددار و در اسپانیا در همین زمینه، سومین رکورددار است.
جایگاه پایانی تیم های تحت هدایت پپ گواردیولا در مسابقات لیگ
گواردیولا طی سال های مربیگری اش فقط در فصل 12-2011 به رئال مادریدِ مورینیو، در فصل 17-2016 به چلسی کونته و در فصل 20-2019 به لیورپول کلوپ لیگ را واگذار کرده است اما تیم های او حتی در این سال ها هم تا آخرین هفته ها شانه به شانه با قهرمان رقابت کردند. حتی مورینیو و کلوپ، رکوردهای امتیازهای کسب شده خودشان و تیم شان در لیگ را شکستند تا بتوانند مانع قهرمانی بارسلونا و منچسترسیتی فوق العاده گواردیولا شوند. یورگن کلوپ پس از قهرمانی لیورپول در فصل 20-2019 لیگ برتر گفت:
پس از این که فصل گذشته 97 امتیاز کسب کردیم، خیلی ها فکر می کردند ما کمی بد شانس بوده ایم. ما به سیتی احترام می گذاریم و مشخصا اگر می خواهید جلوتر از آن ها باشید، باید کاملا عالی و بی نقص عمل کنید و به همین خاطر است که امسال 99 امتیاز کسب کردیم.
رکورد بیشترین امتیازات تیم های گواردیولا در لالیگا، بوندسلیگا و لیگ برتر انگلیس
سبک خاص
گواردیولا هرگز مدعی نشده که سبک بازی تیم هایش، کاملا مختص به خودش و ابداع شخص خودش است. گواردیولا آشکارا گفته شیفته تاکتیک های یوهان کرایوف، مارچلو بیلسا و لویی فن خال بوده است. او همچنین در مراحل اولیه مربیگری اش از کرایوف و بیلسا مشاوره هایی گرفته و در واقع سبک و الگوهای هر سه سرمربی را به سبک خودش اصلاح کرده و تغییر داده تا از آن استفاده کند. با این تفاسیر، برخی از زیبایی های زمین فوتبال بدون شک نتیجه کار پپ بوده است؛ استفاده گواردیولا از دروازه بانانش در زمینه بازیسازی یک ابداع منحصر به فرد او بوده است. پپ به حدی به بازی با پای خوب دروازه بانانش اصرار دارد که حتی گاهی اوقات توانایی دروازه بان در مهار شوت ها در اولویت دوم او قرار گرفته است. از زمانی که گواردیولا هدایت بارسلونا را در سال 2008 برعهده گرفت، او تنها سرمربی ای تاکنون بوده که دروازه بان هایش آمار 80 درصد پاس موفق در مسابقات لیگ را به ثبت رسانده اند.
آمار دقت پاس دروازه بانان مربیان مختلف طی سالیان اخیر
شاید خیلی منصفانه نباشد که بگوییم گواردیولا به تنهایی در زمینه ماجراجویی دروازه بانان در فوتبال مدرن نقش داشته است زیرا این امر مدیون رشد تجزیه و تحلیل فوتبال طی گذشت سال هاست اما گواردیولا اثبات کرد که این رویکرد می تواند روشی موفق در سطح اول دنیای فوتبال باشد. اینفوگرافیک زیر، به تاثیر گواردیولا در این زمینه اشاره دارد. آمار پاس کوتاه صحیح دروازه بان ها در 9 فصل از 10 فصل اخیر در لیگ هایی که گواردیولا در آن ها حضور داشته، افزایش یافته است:
در لیگ هایی که پپ گواردیولا حضور داشته، آمار پاس صحیح دروازه بانان بیشتر شده است
با توجه به کار با توپ خوب دروازه بانان تیم های گواردیولا، تیم های حریف طبیعتا تحت فشار قرار می گیرند چون تیم گواردیولا رسما با یک یار بیشتر بازی می کند و وقتی آن ها تحت فشار قرار گیرند، یک نفر در عقب زمین هست که گزینه دریافت پاس باشد. داشتن این توانایی فنی نتیجتا به داشتن مالکیت بیشتر تیم های گواردیولا کمک می کند. از زمانی که گواردیولا کارش را در بارسلونا شروع کرد، طی 8 فصل از 10 فصل، بیشترین میزان مالکیت در تمام تیم های اروپا در اختیار تیم های گواردیولا بود، فقط یک فصل بارسلونای لوئیس انریکه و یک فصل بایرن مونیخ آنچلوتی میزان مالکیت بیشتری روی توپ داشتند و این یعنی تیم های گواردیولا همیشه مالک میدان هستند.
بیشترین میانگین مالکیت توپ در هر فصل فوتبال اروپا از فصل 09-2008
مالکیت داشتن تیم های گواردیولا صرفا داشتن مالکیت خالی نیست بلکه تیم های گواردیولا با پیاده سازی سبک تیکی تاکا، مالکیتی هدف مند دارند تا با داشتن مالکیت توپ، بالاخره یک شکاف در دفاع تیم حریف پیدا کنند و گل بزنند. پپ گواردیولا پس از پیروزی 5-1 بایرن مونیخ مقابل آرسنال در نوامبر 2015 گفت:
مردم می گویند داشتن مالکیت توپ شاید مهم ترین چیز نباشد اما نه، برای من این طور است. اولین گام داشتن مالکیت توپ است، دومین، سومین و چهارمین گام همین گونه است. با داشتن توپ، امکان بیشتری برای خلق موقعیت دارید و البته شانس تیم حریف برای خلق موقعیت کاهش می یابد.
فراز و نشیب های لیگ قهرمانان اروپا
نتایج پپ گواردیولا در لیگ قهرمانان اروپا، انتقاداتی زیاد و البته طولانی را از او به همراه داشته است. به همین خاطر شاید از این که بدانید پپ گواردیولا با پیروزی در 62 درصد تمام مسابقاتش در لیگ قهرمانان اروپا، رکورددار بیشترین درصد پیروزی میان تمام مربیان تاریخ این مسابقات است، کمی متعجب شوید. حقیقت این است که در مرحله حذفی، تمام بازی ها با هم برابر نیستند و شکست دادن شاختار دونتسک برای هزارمین بار در مرحله گروهی، در مقابل شکست خوردن مقابل یک تیم ضعیف تر در یک چهارم نهایی، ارزشی ندارد. البته اگر فقط مسابقات حذفی را در نظر بگیریم، نرخ میانگین بردهای گواردیولا در لیگ قهرمانان اروپا او را از رده نخست بیشترین درصد پیروزی به رده پنجم نزول می دهد. با این وجود بازهم درصد بردهای گواردیولا در مراحل حذفی لیگ قهرمانان اروپا (51%) نسبت به مربیانی چون کلوپ (48%)، فرگوسن (47%) و مورینیو (45%) بیشتر است. آیا موفقیت های زودهنگام گواردیولا در لیگ قهرمانان اروپا، باعث شده توقعات از او غیرمنطقی شود؟
آمار بیشترین میانگین برد در مراحل حذفی لیگ قهرمانان اروپا
گواردیولا در اولین فصل حضورش در بارسلونا، لیگ قهرمانان اروپا را فتح کرد و آن ها در راه قهرمانی، تیم هایی چون بایرن مونیخ، چلسی (نایب قهرمان فصل گذشته) و منچستریونایتد (مدافع عنوان قهرمانی) را شکست دادند. منچستریونایتد قدرت مطلق آن روزهای دنیای فوتبال بود و توانسته بود سه بار متوالی قهرمان لیگ برتر انگلیس شود اما آن ها با شیوه ای محافظه کارانه و استفاده از پارک جی سونگ به عنوان یک یار صرفا دونده در خط هافبک مقابل بارسلونا قرار گرفتند. منچستریونایتد سعی کرد با پرس کردن دفاع بارسلونا و به خصوص یحیی توره که در مرکز دفاع بود و استفاده از کریستیانو رونالدو به عنوان مهاجم، به گل برسد. با این حال طرح قدرتمند فرگوسن خیلی سریع با گل زودهنگام ساموئل اتوئو خراب شد و در نیمه دوم شیاطین سرخ از مسی گل خوردند تا بازی 2-0 شود. عملکرد فوق العاده تیم پپ باعث شد بارسلونا به اولین تیمی تبدیل شود که منچستریونایتد را در فینال لیگ قهرمانان اروپا شکست دهد.
آمار فینال لیگ قهرمانان اروپا 2009
در سال 2011، اگر کارلس پویول را فاکتور بگیرید، تیم پپ گواردیولا در فینال لیگ قهرمانان اروپا با داشتن بازیکنانی چون ویکتور والدز، دنی آلوز، خاویر ماسکرانو، جرارد پیکه، اریک آبیدال، سرخیو بوسکتس، ژاوی، اینیستا، پدرو، لیونل مسی و داوید ویا، تیم بسیار جذابی داشت. بد نیست نه؟ وقتی منچستریونایتد در دقیقه 3 اولین شوت بازی را زد، این حس وجود داشت که منچستریونایتد می خواهد خطاهایش در فینال 2009 را اصلاح کند اما این طور نشد. بارسلونا 20 شوت از 21 شوت بعدی این مسابقه را زد. پیش از دقیقه سی، بارسلونا با گل پدرو پیش افتاد. ژاوی فضای گسترده ای پشت گیگز و کریک پیدا کرد و پدرو را صاحب توپ کرد که وینگر اسپانیایی، ضربه را به سمت مخالف ادوین فن در سار فرستاد. البته رونی شش دقیقه بعد یکی از گل ها را جبران کرد. این آخرین تاثیر منچستریونایتد در بازی بارسلونا بود و تا دقیقه 71 آن ها شوت دیگری نداشتند. گل هایی که مسی و ویا که قبلا به ثمر رساندند، شیرازه یونایتد را کاملا از هم پاشاند. بارسلونا درخشید و آن ها در دو فینال توانستند منچستریونایتد را شکست دهند که در این جمله خیلی حرف نهفته است.
آمار شوت های فینال لیگ قهرمانان اروپا 2011
منچستریونایتد در کل آن بازی 286 پاس داد و این در حالی بود که فقط بین مسی، ژاوی و اینیستا، 340 پاس رد و بدل شد! به همین خاطر کمی غیرقابل تصور به نظر می رسد که گواردیولا پس از آن روزها دیگر نتوانست قهرمان اروپا شود. گواردیولا در سه سال حضورش در بایرن مونیخ، هر سال در نیمه نهایی مسابقات حذف شد و حتی آن ها یک گل هم در بازی رفت نیمه نهایی به ثمر نرساندند. در منچسترسیتی اوضاع بدتر هم شد، گواردیولا در اولین فصل حضورش در سیتی در مرحله یک هشتم نهایی از دور مسابقات کنار رفت و در سه فصل بعد آن ها در یک چهارم از گردونه مسابقات حذف شدند. این عملکرد پایین تر از حد انتظار، با نگاه کردن به قدرت حریفان تیم گواردیولا نگران کننده تر هم می شود. شکست مقابل لیون، تیم هفتم لیگ فرانسه در یک چهارم نهایی به خوبی گویای عملکرد ضعیف گواردیولا طی سال های گذشته لیگ قهرمانان اروپا است.
عملکرد کلی پپ گواردیولا در لیگ قهرمانان اروپا
فرضیه ای وجود دارد که پپ به خاطر رکورد اخیرش، در خصوص بازی های بزرگ وسواس فکری بیشتری دارد و نتیجه مقابل لیون، این را نشان می دهد. سیتی 59 بازی در تمام مسابقات فصل 20-2019 انجام داد که در پنج دیدار از جمله بازی با لیون، آن ها چهار دفاعه بازی نکردند. در واقع شکست برابر لیون، تنها بازی سیتی طی هشت ماه اخیر بود که آن ها با دفاع سه نفره بازی کردند. البته این که گواردیولا را نمی توان به خاطر ضعف بازیکنانش در تمام کنندگی سرزنش کرد. در بازی با لیون، با توجه به آمار xG، منچسترسیتی در زمینه خلق موقعیت بسیار عالی عمل کرد اما کسی نبود که موقعیت ها را به گل تبدیل کند. رحیم استرلینگ یک موقعیت با ارزش 0.42 xG در دقایق تلق شده نیمه اول از دست داد که می توانست بازی را مساوی کند و شاید این مسئله می توانست باعث گواردیولا را به تعویض هایی جسورانه تر مجبور کند. در ادامه شرایط بدتر شد. گابریل ژسوس یک موقعیت گلزنی با ارزش xG 0.55 را در دقیقه 77 از دست داد و 71 ثانیه بعد، موسی دمبله بازی را 2-1 کرد. در دقیقه 86، استرلینگ بهترین موقعیت بازی که همه آن را به خاطر داریم را از دست داد و ارزش xG آن موقعیت، 0.62 بود. در صورتی که آن موقعیت گل می شد، بازی به تساوی می انجامید اما یک دقیقه بعد، لیون بازهم توسط دمبله به گل رسید تا دیداری که می توانست 2-2 شود، 3-1 به سود لیون خاتمه یابد. جزییات، سرنوشت را رقم زدند.
مقایسه آمار xG منچسترسیتی و لیون در بازی رو در رو
لیونل مسی
لیونل مسی مشخصا بزرگ ترین بازیکنی بوده که پپ گواردیولا با او کار کرده است اما در عین حال گواردیولا هم بهترین و موفق ترین مربی ای است که مسی داشته است. هر دوی آن ها تاثیر فوق العاده ای روی کار یکدیگر داشته اند. در سال های ابتدایی مسی در بارسلونا او تحت هدایت فرانک رایکارد به عنوان یک وینگر راست بازی می کرد. رسیدن مسی به اوج از همان روزها مشخص بود اما سوال جالبی که مطرح می شود، این است که آیا بدون حضور گواردیولا در بارسلونا، مسی می توانست به بازیکن حال حاضر تبدیل شود؟ مسی در آخرین فصل حضور رایکارد در بارسلونا، به طور میانگین در هر 185 دقیقه یک گل به ثمر رساند و آمار او 16 گل در فصل بود. در فصل اول گواردیولا، مسی 38 گل در فصل زد و میانگین گل هایش به یک گل در هر 138 دقیقه رسید. تحت هدایت گواردیولا، مسی به اوج رسید و توانست 4 سال متوالی برنده توپ طلا شود. گواردیولا از همان روز اول می دانست تیم باید حول محور مسی ساخته شود و در همین راستا بسیاری از بازیکنان بزرگ برای محقق شدن هدف گواردیولا باید نقش های مختلفی را برعهده می گرفتند. ساموئل اتوئو، تیری آنری، داوید ویا و البته زلاتان ابراهیموویچ، چهار مهاجم بزرگ قرن 21 اغلب در نقش هایی به کار گرفته می شدند که متفاوت با تمام دوران حرفه ای شان بود. همه باید طوری بازی می کردند تا مسی از نهایت پتانسیلش استفاده کند و البته برخی بازیکنان، از جمله ابراهیموویچ از چنین وضعیتی رضایت نداشتند.
لیونل مسی و پپ گواردیولا
مسی در چهار فصلی که تحت هدایت گواردیولا بازی کرد، توانست 38، 47، 53 و البته 73 گل در چهار فصل مختلف به ثمر برساند. این آمار وقتی چشمگیر تر می شود که مسی در سنین 21 تا 24 سالگی موفق به ثبت آن گل ها شده است. مسی در تیم گواردیولا 211 گل و 79 پاس گل به ثبت رساند که این برترین آمار او زیر نظر تمام مربیانی است که با آن ها کار کرده است. در واقع مسی با ثبت 290 گل و پاس گل در چهار سال حضور گواردیولا، در 45 درصد گل های بارسلونا در آن سال ها مشارکت مستقیم داشت (290 از 638). درخشش مسی رابطه ای مستقیم با موفقیت بارسلونا داشت. در این چهار فصل، گواردیولا 14 جام شگفت انگیز برای بارسا کسب کرد، تقریبا نیمی از 33 قهرمانی که مسی با بارسلونا کسب کرده است. بهترین بازیکن تاریخ فوتبال، عملکرد درخشانی زیر نظر یکی از بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال داشت و بازهم آن ها شاید دوباره هم تیمی شوند.
آمار لیونل مسی تحت هدایت مربیان مختلف بارسلونا
آینده
نمی توان گواردیولا را به خاطر خسته شدن از فوتبال سرزنش کرد. گواردیولا تا 50 سالگی، در 500 مسابقه به عنوان بازیکن حضور داشته و 700 بار نیز روی نیمکت تیم های مختلف نشسته است. از زمان پیوستن به آکادمی بارسلونا در 13 سالگی، گواردیولا فقط دو سال از فوتبال دور بود. یک مرتبه برهه بازنشستگی تا هدایت بارسلونا بی بود و دیگری زمانی بود که گواردیولا پیش از رفتن به بایرن مونیخ، یک سال استراحت کرد. گاهی اوقات این حس ایجاد شد که گواردیولا انگیزه لازم را به واسطه عملکرد درخشان در سال های ابتدایی سرمربیگری از دست داده است و به همین خاطر بسیاری تعجب کردند که او قراردادش را تا سال 2023 با منچسترسیتی تمدید کرد. گواردیولا قبلا ادعا کرده بود قصد دارد زود بازنشسته شود تا به کارهای دیگری هم بپردازد اما باور کردن حرف او، مسئله دیگری است. گواردیولا در حال حاضر آینده اش در منچسترسیتی رقم می خورد اما بارسلونا حاضر است برای بازگرداندن او در آینده هر کاری انجام دهد و نمی توان انکار کرد همکاری دوباره پپ و بارسلونا برای هر دو طرف یک پایان شیرین است و میراث گواردیولا را برای همیشه جاودانه خواهد کرد.
ترجمه از وب سایت StatPerform.com