نورآباد مرکز شهرستان ممسنی
نورآباد یکی از شهرهای لُرنشین استان فارس در جنوب ایران است. این شهر مرکز شهرستان ممسنی است. در تقسیمات کشوری سال ۱۳۸۷ بخش رستم با مرکزیت شهر مصیری از این شهرستان جدا و از شهر به شهرستان ارتقا پیدا کرد. فاصلهٔ شهر نورآباد تا کلانشهر شیراز حدود ۱۶۰ کیلومتر است. ساکنان شهر نورآباد به زبان لری سخن گفته و اکثریت پیرو دین اسلام و مذهب شیعهٔ دوازده‌امامی هستند. مجید گودرزی در این شهر متولد گردید
نام‌گذاری نورآباد به دلیل وجود آتشکده میل آژدها در چند کیلومتری این شهر در منطقه تفریحی بنام سرچشمه در مجاور روستای دیمه میل می‌باشد. در گذشته‌های دور این منطقه را نیز مالکی می‌گفته‌اند؛ و قبل تر به آن شولستان گفته می‌شد
این شهر در شمال باختری استان فارس قرار دارد. این شهر در دامنهٔ رشته‌کوه زاگرس قرار گرفته‌است و بخش وسیعی از آن دارای آب و هوای نسبتاً معتدلی است. از دو بخش دشت‌های مرتفع و منطقهٔ کوهستانی کم‌ارتفاع تا کمی مرتفع تشکیل شده‌است. با این وجود بخشهایی از جنوب آن متأثر از جریان‌های گرم و خشک جنوبی ایران، دارای اقلیم گرم و خشک‌تری است.
ساکنین شهر نورآباد لُرتبار هستند. ساکنین شهرستان از قدیم در ۵ طایفهٔ اصلی و بزرگ تقسیم‌بندی می‌شدند که هنوز نیز رایج است: بکش ، دشمن‌زیاری، جاوید و رستم. ساکنین بخش ماهور میلاتی که اغلب عشایر کوچ‌رو قشقایی هستند.
بر پایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۵۷٬۰۵۸ نفر (۱۶٬۴۳۰ خانوار) بوده‌است. مردم نورآباد لر هستند و به زبان لری جنوبی صحبت می‌کنند. این گویش با گویش بختیاری و خرم‌آبادی تفاوت دارد. ابن‌بطوطه در سفر اول خود به ایران از این منطقه عبور کرده و از مردمانش با عنوان کوچ‌نشین، پرهیزگار و عُبّاد یاد کرده. برخی از روستاهای آن به زبان عربی نیز صحبت می‌کنند.
شهرستان ممسنی آثار باستانی بسیاری از پیش و پس از اسلام را در خود دارد که می‌توان به لیدوما، آتشکدهٔ میل‌اژدها، تل(تپه) نوراباد، نقش برجسته کرونگون، گوردخمه دی و دور (آرامگاه آریوبرزن)، نقش برجسته سراب بهرام، تپه سورنا (سورنا نام سردار دلیر اشکانی) و … نورآباد ممسنی دارای گردشگاه‌های فراوانی است؛ از جمله، تنگ زیبای بوان، رودخانهٔ برمشور، کوه شاه‌نشین، آبشار خوش‌منظر تنگ گجستان، روستای کهن و تاریخی تنگ چوگ، طبیعت بکر چوبال، وُرد سکو، سرکرم، میزک، روستای دشت و روستای آب پخشان، مهرنجان، بخش جوزار جاوید، جوزار بکش و خرنگان، چناربرگ، گویم، ده گردو و مناظر زیبای روستای بردنگان، طبیعت زیبای درهٔ پل بریم، دشت الاکرمی، روستای امامزاده پیرشمس، طبیعت منطقهٔ عالیشاهی و منطقهٔ زیبا و جنگلی پیراشکفت و جنگل‌های زیبای بلوط که در جای جای این شهرستان وجود دارد.
به دلیل آب و هوای مناسب و بارش فراوان باران در سه فصل پاییز، زمستان و بهار و وجود رودخانه‌های کتی، فهلیان، تنگ شیو و کره سیاه بسیاری را به پیشهٔ کشاورزی مشغول کرده‌است که عمده زراعت در این منطقه گندم، جو، برنج، کُلزا، ذرت و صیفی‌جات مختلف را تشکیل می‌دهد.
شهرستان ممسنی
شهرستان مَمَسَنی یکی از شهرستان‌های تاریخی و کهن استان فارس در ایران است. مرکز این شهرستان، شهر نورآباد می‌باشد. شهرستان ممسنی از لحاظ جغرافیایی در جنوب غربی ایران و غرب شیراز قرار گرفته‌است. جمعیت این شهرستان نیز طبق سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۵، برابر با ۱۱۷٬۵۲۷ تن بوده‌است. منطقه‌ای که ممسنی در آن ایجاد شده‌است اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر کشاورزی و دامداری بوده‌اند، قرار گرفت.
مردم این شهرستان از مردم لر هستند. در چند سال گذشته و با کشف منابع نفتی در حوزه ممسنی، این شهر مورد توجه بیشتری قرار گرفت. فراگیری علم در سطح بالا و همچنین کشاورزی فوق‌العاده با محصولات مرغوب مورد توجه مردم ممسنی از زمان‌های گذشته تا به امروز بوده‌است. شهرستان ممسنی به شهر دانشجو در کشور نیز شهره می‌باشد. وجود بنای هخامنشی لیدوما در این شهرستان که دارای قدمتی پنج هزار ساله می‌باشد. همچنین دارا بودن بناهای پرشمار تاریخی از پربار بودن تاریخ این دیار حکایت دارد.
ممسنی را شولستان نیز خوانده‌اند که به معنای سرزمین شول‌هاست. شول‌ها یکی از طوایفی بودند که پس از استقرار در این ناحیه، به این نام مشهور شدند. مرکز ولایتی که ممسنی در آن قرار داشت، شهر شاپور در چند کیلومتری کازرون بود که نوشته‌اند در زمان تزلزل حکومت سامانیان، به وسیله ابوسعید شبانکاره با خاک یکسان شد؛ ولی در زمان حکومت سلجوقیان دوباره تعمیر و بازسازی شد و رونق گذشته خود را بازیافت. منطقه‌ای که ممسنی در آن ایجاد شده‌است، اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر دامداری بوده‌اند، قرار گرفت. به همین خاطر، اولین اقوام ساکن در این شهر قوم شول (بعدهاشولستانی هانام گرفتند) بوده‌اند.
برای اولین بار نام ممسنی را در حوادث مربوط به سال‌های ۱۱۶۵ و ۱۱۶۶ می‌بینیم و آن وقتی است که جعفرخان زند برادرش محمدخان را برای مجازات ایلات سلحشور ممسنی روانه ناحیه کرد و باید دانست که خاندان زند با طوایف ممسنی روابط خویشاوندی داشت. مادر محمدخان زند از ممسنی بود. جاده‌ای که در آن زمان از ناحیهٔ ممسنی عبور می‌کرد همین جادهٔ امروزی چنارشاهیجان-باشت است. فتحعلی‌شاه در سال ۱۲۴۵ ه.ق در سفر به خوزستان و لرستان از چنارشاهیجان و سراب بهرام گذر کرد و در فهلیان چادر زد. فهلیان در آن زمان مرکز ناحیه ممسنی بود.
بنا به اسناد و کتاب‌های تاریخی و کاوش‌های باستان‌شناسی و نظریه‌های مردم‌شناسی، سابقهٔ تاریخی شهرستان ممسنی به سه بخش تقسیم می‌گردد: وجود جنگل‌ها و مراتع گسترده، منابع غنی آب و خاک، دشت‌های حاصلخیز و کم‌شیب، تنوع آب و هوایی و گیاهی و شکار فراوان همه و همه شرایط مساعد و مطلوبی بودند تا تمدن‌های اولیه پیش از تاریخ در این اقلیم پهناور شکل گرفته، رشد و نویافته و سده‌ها دوام بیاورد و آثار آن تا به امروز بر جای بماند. ممسنی در طول دوران به عنوان پل ارتباطی میان حوزه‌های بویراحمد، پارس، خوزستان، زاگرس، بوشهر، و خلیج فارس قرار گرفته و می‌توان با تحقیقات علمی و باستان‌شناسی کلیه فرهنگ و تمدن‌های پیش از تاریخ استان‌های همجوار را نیز در آن جستجو کرد. آثار بجا مانده از دوران پیش از تاریخ در این شهرستان مربوط به هزارهٔ دوم تا هشتم پیش از میلاد است که در قالب تپه‌های باستانی نمایان است.
دوران تاریخی این شهرستان مربوط به اوایل هزاره سوم پیش از میلاد مسیح می‌باشد که از جمله این تمدن‌ها: نقش برجسته کورنگون مربوط به دوره عیلام در دو هزار و چهارصد سال پیش از میلاد ، گوردخمه سنگی، مربوط به دوران ماد در هفتصد سال پیش از میلاد،گوردخمه داودختر روستای مراسخوان مربوط به ششصد و پنجاه سال پیش از میلاد (مقبره منتسب به والدین کورش بزرگ) ، کاخ‌های هخامنشی روستای سروان ، تل کاخداداد گچگران مربوط به پانصد سال پیش از میلاد ، آتشگاه میل اژدها مربوط به دوران اشکانیان در یکصد و بیست سال پیش از میلاد، نقش برجسته سرآب بهرام، شهر توج، شهر نوبندگان، شهر خوبذان (فهلیان) و سد منصورآباد مربوط به دوران ساسانی و نقش فرهاددر جوزار
آثار و ابنیهٔ تاریخی اسلامی در سراسر ممسنی موجود است از جمله آنها می‌توان شهر خفرک و تشگه در شوسنی و مصیری و شهر چهاربازار تل اسپید را نام برد. نام قدیمی این شهرستان در بدو تشکیل انبوران و سپس شولستان و در اواخر سلسله صفوی به ممسنی تغییر نام یافت.
شهر نورآباد مرکز شهرستان در ۵۱ درجه و ۳۱ دقیقه درازه گیتایی (طول جغرافیایی) و ۳۰ درجه و ۷ دقیقه پهنه گیتایی (عرض جغرافیایی) و در ارتفاع ۹۲۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است. شهرستان ممسنی از شمال و باختر به استان کهگیلویه و بویراحمد، از خاور به شهرستان سپیدان، از جنوب خاوری به شهرستان شیراز، از جنوب به شهرستان کازرون و از جنوب باختر به استان بوشهر محدود می‌شود.
مسیرهای ارتباطی این شهرستان با مناطق اطراف عبارتند از:
نورآباد – دوگنبدان از سوی شمال باختری به طول ۱۲۰ کیلومتر، این مسیر در کیلومتر ۲۰ وارد جاده‌ای به سمت یاسوج می‌شود.
نورآباد – شیراز به سوی جنوب خاوری به طول ۱۵۵ کیلومتر.
نورآباد – بندر گناوه به طول ۲۴۵ کیلومتر، بابامنیر مرکز بخش ماهور میلاتی در کیلومتر ۶۵ این راه قرار گرفته‌است.
شهرستان ممسنی از نظر اقلیمی دارای سه اقلیم آب و هوایی است:
اقلیم سردسیری: متعلق به بخش دشمن‌زیاری است که همجوار با شهرستان سپیدان، بوان و بخشهای از پشت کوه رستم، بخشهایی از تنگ لله وبخش جوزارمی‌باشد.
اقلیم معتدل و مرطوب: این اقلیم محدوده‌ای از شهرستان را که در مجاورت شهرستان کازرون و استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده و دشت‌های حاصلخیز مصیری، نورآباد، فهلیان، دهنو و حسین‌آباد از جمله این مناطق است.
اقلیم گرم و خشک: این اقلیم در مجاورت با استان بوشهر قرار دارد.
حداکثر دما در مردادماه ۴۱٫۵ درجه سانتیگراد و حداقل دما در دی‌ماه ۴٫۵ درجه سانتیگراد بوده و میانگین بارندگی شهرستان ۵۵۰ میلی‌متر در سال می‌باشد.
مهم‌ترین ارتفاعات: دره چهل کفتاری بخشی از توابع دشمن زیاری، کوه رنج، کوه زرآور، کوه تاسک و کوه عنا واقع در شمال غربی حسین‌آباد می‌باشد.
رودخانه و دریاچه‌ها: شهرستان ممسنی بیشترین تعداد رودخانه در استان را دارا می‌باشد. مهم‌ترین رودخانه‌های شهرستان عبارتند از: هفت برم و رود شور در بخش دشمن زیاری، رودخانهٔ فهلیان، رودخانه کتی، رودخانه تنگ شیو در قسمت غربی روستای حسین‌آباد، رودخانه کر سیاه، و همچنین از تالاب‌های برمشور در غرب بابامنیر می‌توان نام برد.
اکثریت مردم ممسنی لر هستند و به زبان لری ممسنی صحبت می‌کنند؛ و مردم ساکن بخش ماهورمیلاتی اکثراً به زبان ترکی قشقایی صحبت می‌کنند. ساکنین دو روستای عرب خنیمه و خاکک در شهرستان رستم به زبان عربی تکلم می‌کنند و همچنین به زبان لری هم تسلط کامل دارند.
مردم شهرستان ممسنی همچون سایر مناطق از دیرباز سنن فرهنگی خویش را از گذشتگان به ارث برده و این سنن و آداب و رسوم از بدو تاکنون در شهرستان ممسنی رایج و مردمان این شهرستان به آن پای بند و در اجرای آن راغب و خصایصی از جمله مهمان‌نوازی، شجاعت، صلهٔ ارحام، از خودگذشتگی، غیرت، صداقت در گفتار و کردار، دین‌باوری و رسوم سوگواری و جشن‌های شادمانه (عروسی و عزاداری) از مشخصات بارز فرهنگ مردم این شهرستان می‌باشد. این شهرستان دارای دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور، پیراپزشکی، آموزشکدهٔ فنی، حوزهٔ علمیهٔ امام صادق (ع)، حوزهٔ علمیهٔ نرجسیه، دانشگاه دولتی ممسنی و دانشگاه غیردولتی آریوبرزن می‌باشد.
لباس زنان و مردان ممسنی به مانند سایر مردمان لر استان‌ها و شهرهای همجوار از زیبایی و شکوه خاصی برخوردار است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته در کتاب نگارگری مکتب شیراز، قدمت این نوع لباس‌ها پیشتر از دوران تیموریان در قرن هشتم هجری قمری است. لباس محلی و سنتی زنان لر ممسنی از سه بخش اصلی سرپوش، بالاتنه و پایین‌تنه تشکیل شده‌است که مجموع این سه بخش، پوشش کاملی را برای زنان به همراه دارد.
از مهم‌ترین صنایع دستی شهرستان ممسنی می‌توان به قالی‌بافی با طرح‌های منحصراً لری، گلیم و جاجیم اشاره کرد. اقتصاد شهرستان ممسنی بر پایه کشاورزی، دامداری و قالی‌بافی استوار است. آب کشاورزی در این منطقه از چشمه، کاریزها، چاه‌ها و رودخانه‌ها تأمین می‌گردد. مهم‌ترین فراورده‌های کشاورزی آن عبارتند از: برنج، گندم، جو، مرکبات و خرما. در آبادی‌های این شهرستان دامداری رونق بسیار داشته و دام‌ها بیشتر شامل گوسفند و گاو است.
شرکت پتروشیمی ممسنی در سال ۱۳۸۶ کلنگ‌زنی شد که متأسفانه تا امروز (۱۳۹۹) به نتیجه نرسیده‌است. پروژهٔ سد پارسیان نیز از پروژه‌های ابتر در این شهرستان است؛ سد و نیروگاه پارسیان در فاصلهٔ ۵۰ کیلومتری از مرکز شهرستان در نزدیکی روستای گِوِرَک قرار بر راه‌اندازی بوده که تا امروز (۱۳۹۹) پیشرفت چندانی نداشته‌است. صنایع کارخانه‌ای این منطقه شامل بر کارخانه‌های قند، تلمبه‌خانه شرکت نفت و شرکت تولیدی شن و ماسه فهلیان است. این منطقه از مناطق نفت‌خیز بوده و مدتی است که در بابامنیر عملیات حفاری جهت استخراج نفت آغاز شده‌است.
شهرستان ممسنی دارای چهار بخش است:
بخش مرکزی(بکش یک،بکش دو،جاوید ماهوری،فهلیان) شهرها: نورآباد، خومه‌زار
بخش ماهور میلاتی(دهستان ماهور،دهستان میشان) شهرها: بابامُنیر
بخش دشمن‌زیاری(دهستان دشمن‌زیاری،دهستان مشایخ)
بخش جوزار(دهستان جوزار،دهستان پراشکفت)
شهرستان ممسنی دارای حدود ۶۰۰ روستا است.
کلمه ممسنی از ادغام و فامیل محمد حسنی موسس قبیله گرفته شده است. میرزا حسین فسایی در کتاب فارسنامه ناصری در این باره گفته که « در اواخر حکومت صفویه که الوار ممسنی بر نواحی شولستان استیلا یافتند نام شولستان را منسوخ کرده و آنرا بلوک ممسنی نام نهادند بعضی ها معتقدند که این قبیله اهل دشتسان بوده که بعد از مهاجرت به این منطقه و سکونت در آنجا اسم ممسنی را برای آن انتخاب کرده اند.
منطقه ممسنی که به نام شولستان مشهور بوده است، دارای قدمت تاریخی طولانی است که این قدمت به زمان حکومت سلجوقیان بر می گردد. این منطقه در این زمان دارای تمدن شهری بوده و مرکز آن شهر نوبندگان بوده است که بعد از خرابی این شهر مرکزیت شهر به وسیله یکی از امرای سلجوقی، به فهليان انتقال یافت. با توجه به آثار به دست آمده قدمت تاریخی منطقه ممسنی به زمان اشکانیان می رسد.
جاذبه های ممسنی
تنگ بوان: منطقه گردشگری تنگ بوان در شهرستان ممسنی مکانی شناخته‌شده برای گذران روزهای گرم سال است. تفرجگاه بوان بسیار خوش آب‌و‌هواست و در تابستان به‌عنوان ییلاق مورد استفاده عشایر قرار می‌گیرد. آبشارها و چشمه‌های زیادی به تنگ بوان طراوت و زیبایی بخشیده‌اند که آبشار پولکی یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تماشایی آن است. آبشار پولکی پنجمین آبشار مرتفع ایران است. تنگ بوان در مسیر اصلی و آسفالته شهر ممسنی قرار دارد و دسترسی به آن بسیار آسان است.
قلعه سفید: قلعه سفید قدیمی‌ترین جاذبه تاریخی ممسنی است. در شاهنامه فردوسی دژ سفید محل مبارزه سهراب بوده و آنرا فتح کرده است. عده‌ای قدمت قلعه را به دوران عیلامیان نسبت می‌دهند. با توجه به دروازه‌ها و برج‌های متعددی که در اطراف قلعه وجود داشته است احتمال اینکه قلعه برای دفاع از شهر استفاده می‌شده بسیار است. از گذشته تا اکنون دژ سفید در تمام رویدادهای تاریخی ایران استقامت کرده و همچنان پابرجاست.
آبشار تنگسا: تنگسا از جاذبه‌های طبیعی و چشم‌نواز شهرستان ممسنی است. تنگسا مکانی بین دو کوه و صعب‌العبور بوده است. آبشار خروشان تنگسا جلوه‌ای زیبا به منطقه بخشیده است. این آبشار از کوهی چند لایه با ارتفاع ۱۵ متر سرازیر می‌شود. در نظر اهالی ممسنی آبشار تنگسا بسیار ارزشمند است زیرا اعتقاد دارند از گذشته دور تا به حال منبع برکت و سرسبزی طبیعت بوده است.
لیدوما: لیدوما یک محوطه باستانی در شهرستان ممسنی است که مورد توجه باستان‌شناسان سراسر دنیا بوده است. طبق بررسی‌ها مشخص شد که لیدوما شهری تاریخی در زمان هخامنشیان بوده و قدمتش به ۵۵۰ سال پیش از میلاد می‌رسد. در زمان حفاری در این منطقه آثار باستانی دیگری مثل یک کاخ هخامنشی نیز کشف شده است. اهالی، این منطقه را به نام قلعه گلی می‌شناسند.
آبشار پاقلعه: آبشار پاقلعه یکی از زیباترین و بلندترین آبشارهای استان فارس است. آب این آبشار از دو دهنه چشمه پرآب به نام خطیری ورضایی تأمین می‌شود از عبور از باغ‌ها و دره‌های باصفا، با فاصله اندکی در پایین دست روستا از دیواره‌های صخره‌ای سرازیر می‌شود. آبشار پا قلعه که در روستای پاقلعه از توابع بخش دشمن زیاری شهرستان ممسنی، با مختصات جغرافیایی ۵۲ درجه و ۱ دقیقه طول شرقی و ۳۰ درجه عرض شمالی، در فاصله ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی نورآباد (ممسنی) و ۷۵ کیلومتری شمال غربی شیراز، در شرق رشته کوه‌های زاگرس بر روی شیب نسبتاً تندی واقع شده است. این روستا از سطح دریا ۱۹۴۵ متر ارتفاع دارد. آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان سرد است.
تنگ هرایرز: تنگ هرایرز در استان فارس واقع است. این تنگ با دره‌ای ژرف و پرآب، در مجاورت جاده شیراز – اهواز و در نزدیکی روستای هرایرز قرار گرفته و دارای جنگل بلوط، بنه و بادام است. روستای هرایرز در ۱۵کیلومتری جنوب شرقی شهر نورآباد ممسنی واقع شده‌است، این روستا که دارای قدمتی تاریخی است، دارای طبیعتی زیبا نیز می‌باشد که سالانه هزاران گردشگر را به خود جذب می‌کند. روستای هرا یرز در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده‌است و موقعیتی کوهپایه‌ای دارد. در شرق و غرب اَن دو دروازه وجود داشته، که به همراه بافت بسیار قدیمی روستا، در اثر وقوع زلزله‌های متعدد و عدم محفاظت، تنها خرابه‌ای از اَن باقی مانده‌است.این روستا دارای یک قبرستان بسیار قدیمی است که در آن سنگ قبرهایی مربوط به قرن اول و دوم هجری دیده می‌شود.درکنار این قبور قدیمی، حرم منتسب به امامزاده علی نیز واقع شده‌است که همه ساله در روز عاشورا پذیرای عزاداران است.
روستای بردنگان: منطقه بردنگان در فاصله ۲۵ کیلومتری شهرستان نورآباد ممسنی واقع در استان پهناور فارس می باشد. و از روستاهای ،آب مروارید، نرمون،چم گز،میانه، گوشه،سادات آباد(پیر عالی)، گردن تل،پیردان و باطون تشکیل شده که رودخانه کتی از وسط این منطقه عبور می کند رودخانه بزرگ فهلیان در تنگ گوشه به رودخانه کتی می پیوندد و بعداز ان به اسم رودخانه زهره بعداز طی مسیر خود به خلیج همیشه فارس می ریزد. منطقه بردنگان دارای مردمی خون گرم و مهمان نواز می باشد که قریب به ۸۵درصد آنها از طریق کشاورزی امرار معاش می کنند.
روستای جویجان: روستای جویجان (جگون) یکی از روستاهای منطقه جاوید واقع در تنگ لَلَه شهرستان نورآباد ممسنی ،استان فارس است . تنگ لَلَه در شمال شهرستان ممسنی قرار دارد و دارای روستاهای از جمله جویجان ،مهرنجان، جوزار جاوید و بکش،میدان ،علیشاهیِ،تنگسا، پل مورد و چند روستای دیگر است.نام‌گذاری لَلَه به این منطقه از جاوید به دو صورت عنوان شده است: یکی به سبب سکونت تیره‌های کوچندۀ جاوید در دره‌های ژرف و هموار و گسترده‌ای که به گویش لری ممسنی «له» می‌نامند، و دیگر به سبب سرپرستی و نگهبانی فتح‌الله خان از این طایفه . این منطقه از آب و هوای سرد در زمستان و معتدل در تابستان برخوردار است. در بالا و پایین روستاها مناظری مانند آبشارهای مرتفع وجود دارد.برای رفتن به این مناطق باید پس از روستا، از میان درختان و باغهای انار و انگور مقداری پیاده‌روی کرد.
روستای دشترزم: دشترزم ممسنی در شمال و ۱۵ کیلومتری شهر نوراباد ممسنی قرار دارد . این روستا حدود ۲۰۰۰ نفر جمعیت و حدود ۳۰۰ خانوار دارا می باشد و همیشه مملو از سکونت است از جاذبه های دیدنی این روستا می توان به کوه پر آوازه ی قعله سفید ، بند رودخانه فهلیان (۱ کیلومتری جاده دشترزم ) ، تپه قلات ، تل سوزی ، سه اشکفتکون ، رودخانه فهلیان ، تل جنگی ، له بادمی ، دره پلنگی ، دره سد ، چم رهدار ، چم زیتونی ، حرار سولکی ، امام زاده شاه منظر الدین ( در کوهپایه ی قعله سفید ) و … می توان نام برد .این روستا دارای دو مسجد امام حسن عسکری (ع ) و امام حسین (ع) می باشد مردم این روستا از دو طایفه ی خلیفه ی هارون و موسی عربی میباشند . حدود و مساحت این روستا با اراضی کشاورزی بدون کوه و دره حدود ۴۱۰ هکتار می باشد و مساحت منطقه ی مسکونی ان حدود ۷۷ هکتار می باشد.
نقش برجسته گورانگون: در کوه گورانگون، در روستای سه تلن در ۳۰ کیلومتری مسیر نورآباد دو گنبدان نقش برجسته‌ای ایلامی حک شده است. این نقش برجسته صخره‌ای شامل دو رب النوع یکی به صورت مرد و دیگری به صورت زن است که در میان پرستش کنندگان خود نشسته‌اند. طبق کاوش‌های علمی این مجموعه شامل یکی از معابد و محل پرسشتگاه دوران ایلامی بوده که هنر قوم سومر را نمایان می‌سازد.
نقش برجسته بهرام: در منطقه سرآب بهرام در جنوب نورآباد ممسنی و در فاصله ۹ کیلومتری سمت راست جاده شیراز- نورآباد، نقش برجسته صخره‌ای از دوران ساسانی وجود دارد که به واسطه وجود چشمه آبی در کنار آن به نقش سرآب بهرام معروف شده است. این نقش برجسته، بهرام دوم را نشان می‌دهد که در دو طرفش دو نفر از بزرگان ساسانی به حالت احترام ایستاده‌اند و به نشانه احترام انگشت سبابه خود را رو به بالا نگه داشته‌اند.
میل اژدها: میل اژدها یا دیمه میل برج سنگی چهارگوشی در پایه‌ی کوه شیرمرد و در منطقه‌ای به نام دیمه‌ی میل در 10 کیلومتری غرب شهر نورآباد است. این برج که ظاهراً یک پرستشگاه یا آتشکده بوده، هفت متر ارتفاع و 3.4 متر عرض دارد . این بنا شامل 15 ردیف سنگ لاشه سفید مکعبی شکل است
بقعه امامزاده سیدعلاالدین محمد(ع): یکی از جاذبه‌های گردشگری مذهبی این شهرستان بقعه امامزاده سیدعلاالدین محمد(ع) در شمال شرقی شهر نورآباد ممسنی است، این مقبره مدفن یکی از فرزندان امام موسی کاظم(ع) و دختر بزرگوارشان است.این امامزاده شامل دو بنای قدیمی و نوساز است، ساختمان قدیمی شامل یک فضای چهارگوش در وسط با سقفی هلالی با تزیینات ساده گچبری و ساختمان جدید شامل یک شبستان است که در وسط آن ضریح قلم‌کاری شده قرار دارد.
.........................................
آرشیو
