سازههای خشتی و آجری قدیمی در ایران به معماری خاص و چشمنواز شهرت دارند. کاروانسراها از بناهایی هستند که نه تنها از لحاظ معماری، که از نظر ثبت هویت تاریخی ایران نیز با اهمیت به شمار میروند. برخی از این کاروانسراها زیبای و اهمیت بیشتری نسبت به بقیه دارند. در این متن جاباما خاصترین کاروانسراهای ایران را به شما معرفی میکند.
کاروانسرا، پنجرهای رو به تاریخ ایران
در گذشتههای دور، سفر کردن شبیه به امروز نبود. افراد برای رسیدن به شهری دیگر باید روزها و هفتهها با چهارپاها در راه میبودند. همین امر باعث شده بود که در میانه راهها کاروانسراها ساخته شوند تا هم مسافران، هم چهارپایان امکان استراحت داشته باشند. در دوران صفوی و قاجار، ایران در مسیر راه ابریشم قرار داشت به همین دلیل پادشاهان صفویه و قاجار به منظور تردد تاجران در این راه، به ساخته شدن کاروانسراها اهمیت زیادی میدادند.
کاروانسرای دیر گچین، مادر کاروانسراهای ایران
کاروانسرای دِیر گچین یکی از بزرگترین کاروانسراهای ایران است که بر سر راه جاده تاریخی ری به قم در مرکز پارک ملی کویر واقع شده است. این کاروانسرا را بهخاطر داشتنِ گنبدی از جنس گچ به این نام نامیدهاند که متاسفانه اکنون چنین گنبدی در بنا وجود ندارد. بنای اولیه کاروانسرا مربوط به دوره ساسانی است و حدود ۱۷۵۰ سال قدمت دارد. دیر گچین در دوران سلجوقیان، صفویان و قاجاریان مرمت شد. شکل امروزی آن به دوران صفویه تعلق دارد و به مادر کاروانسراهای ایران مشهور است. بخشهای مختلفی از جمله چندین برج، مسجد، حیاط خلوت، آسیاب سنگی، حمام شامل گرمخانه و خزینه، ورودی، هشتی، ایوان، اتاق، حجره، شترخوان، فضای اقامتی و دکانهای خرید و فروش کالا و در مجاورت بنا آتشکده، کورهی آجرپزی، آبانبار و قبرستانی را میتوان مشاهده کرد که با در نظر گرفتن مساحت بخشهای مجاور، وسعت کاروانسرا به ۱۹ هزار هکتار میرسد. امروزه یکی از کاربردهای کاروانسراها در مناطق کویری رصد آسمان است. اگر به نجوم و تماشای ستارهها علاقه دارید به دیر گچین سفر کنید.
کاروانسرای مشیر یزد
این کاروانسرا در زمان مظفرالدین شاه قاجار ساخته شده و جالب اینجاست که همین حالا هم به شکلی نو قابل سکونت است. کاروانسرای مشیر یزد امروزه به یک هتل کاروانسرایی تبدیل شده که مسافران یزد را در خود جای داده و به زمانهای خیلی دور میبرد. حیاط این کاروانسرا صمیمی و زیباست. حوض کوچکی که درست در وسط حیاط واقع شده روحیه مسافرانش را جلا میبخشد. شبهای کویری یزد در کاروانسراهای قدیمی این شهر، خنک و آرام سپری میشوند. در صورت سفر به شهر باستانی یزد یا هرنقطهای از ایران، جاباما بهترین سایت رزرو هتل در کنار شما خواهد بود تا اقامتی باکیفیت و تجربهای لذتبخش کسب کنید.
سفر به خانات، سفر به تهران قدیم
در تهران چه مسافر و چه ساکن هستید، به خیابان مولوی سر بزنید. قطعا از پیاده روی در محلههای قدیمی تهران و در انتها رسیدن به کاروانسرایی زیبا و قدیمی شگفت زده میشوید. اگر باران هم باریده باشد چه بهتر! عطر خاک نمخورده مشام شما را پر کرده و ذهنتان را به تهران قدیم سوق میدهد.

کاروانسرای خانات تهران ۱۰ هزار متر وسعت دارد و در سال ۱۳۰۰ هجری قمری ساخته شده است. کاروانسرای خانات دارای ۷۰ حجره، ۴ بازارچه و دو بخش حیاط و راهروی ورودی است. در سال ۱۳۵۷ این کاروانسرا در آتشسوزی آسیب دید ولی در اسفند ۱۳۸۸ بازسازی و برای برپایی جشن نوروز بازگشایی شد. دیدن و سپری کردن اوقاتی در این کاروانسرا، خالی از لطف نیست. در حال حاضر امکان اقامت در این کاروانسرای زیبا وجود ندارد. اگر برای بازدید از آن و سایر جاذبههای نیاز به اقامت داشتید، برای رزرو هتل های تهران اینجا را کلیک کنید.
کاروانسرای مشیرالملک (دژ برازجان)
دژ برازجان یا کاروانسرای مشیرالملک در سالهای اول حکومت قاجار، به عنوان نماد اصلی شهر برازجان در وسط شهر با سنگ و ساروج بنا شد که به دلیل واقع شدن این شهر بر سر راه تجارتی شیراز به بوشهر، این کاروانسرا محل مناسبی برای استراحت کاروانیان بود. این بنا در زمان پهلوی به زندان تبدیل شد.
بام کاروانسرای مشیرالملک با سنگ پهن تراشیده شده مفروش شده بود. در زمان بارندگی آب باران از طریق ناودانهای سنگی به بیرون از کاروانسرا هدایت میشد. طبقه دوم کاروانسرا نیز در همین ضلع واقع شده که به شاه نشین معروف است. در جلوی شاه نشین یک ایوان وسیع وجود دارد که از آن منظره بسیار زیبایی را میتوان دید. در دو سمت شاه نشین، پلکانی وجود دارد که پشت بام کاروانسرا را به محوطه دیگری در داخل کاروانسرا که مخصوص زنان و کودکان بوده، وصل میکند. دیدن این کاروانسرا شما را با هنر معماری ایران و همینطور شهر زیبای برازجان آشنا میکند.

دژ برازجان یا کاروانسرای مشیرالملک در سالهای اول حکومت قاجار، به عنوان نماد اصلی شهر برازجان در وسط شهر با سنگ و ساروج بنا شد که به دلیل واقع شدن این شهر بر سر راه تجارتی شیراز به بوشهر، این کاروانسرا محل مناسبی برای استراحت کاروانیان بود. این بنا در زمان پهلوی به زندان تبدیل شد.
بام کاروانسرای مشیرالملک با سنگ پهن تراشیده شده مفروش شده بود. در زمان بارندگی آب باران از طریق ناودانهای سنگی به بیرون از کاروانسرا هدایت میشد. طبقه دوم کاروانسرا نیز در همین ضلع واقع شده که به شاه نشین معروف است. در جلوی شاه نشین یک ایوان وسیع وجود دارد که از آن منظره بسیار زیبایی را میتوان دید. در دو سمت شاه نشین، پلکانی وجود دارد که پشت بام کاروانسرا را به محوطه دیگری در داخل کاروانسرا که مخصوص زنان و کودکان بوده، وصل میکند. دیدن این کاروانسرا شما را با هنر معماری ایران و همینطور شهر زیبای برازجان آشنا میکند.
کاروانسرای قدمگاه، اصالت نیشابور
کاروانسرا یا رباط قدمگاه از بناهای عام المنفعه مجموعه قدمگاه نیشابور در استان خراسان رضوی است. این بنا از کاروانسراهای تابستانی محسوب میشود که شامل یک میان سرا، چند ایوان، حجرهها و غرفههایی است که در اطراف صحن ساخته شده و برای اقامت مسافران مورد استفاده قرار میگرفتهاند. در هر گوشه از این کاروانسرا یک فضای باز شامل دو سالن طولانی قرار دارد که محل نگهداری و استراحت چهارپایان بوده است. این بنا یکی از بناهای مهم دوره صفوی به شمار میرود که نحوه شکل گیری طاقها و همینطور پوشش بنا این موضوع را به خوبی ثابت میکند. اگر به مشهد سفر کردید، حتما از جاذبههای متفاوت شهر نیشابور هم دیدن کنید. فاصله نیشابور تا مشهد حدود یک ساعت است و شما به آسانی میتوانید از کاروانسرای قدمگاه بازدید کنید. شما میتوانید با اقامت در هتلهای مشهد که از تنوع و امکانات زیادی برخوردار هستند، سفرتان را زیباتر هم بکنید.