بررسی و تحلیل یک ادعا؛
ترکان پارسی‌گو یا خوبان پارسی‌گو
🖋محمد ابراهیم حایری
🔹️ نه نیوتون ازکشف جاذبه زمین به این اندازه ذوق زده شده بود و نه ارشمیدس از یافتن فرمول وزن حجمی که دانشمند مکتب ندیده معاصرمان از کشف خوانشی باب میلش از یک بیت خواجه حافظ شیرازی ذوق زده شده‌اند. استاد کشف کرده اند که آن‌جا که حافظ فرموده است که :”خوبان پارسی گوی بخشندگان عمرند” -به گواهی نسخه هایی ازدیوان حافظ- دراصل ترکان پارسی گوی بوده است که دستخوش تحریف وجعل زبان پرستان شده است. و لابد پارسی گرایان حق مردم آذربایجان را ازدیوان حافظ خورده اند و هوادارن دانشمندتر از خود استاد ذوق زده‌تر از خود ایشان این کشف بزرگ آن‌را با آب و تاب درصفحات‌شان بازتاب می‌دهند.
البته بر این استاد دانشمند به خاطر این ذوق‌زدگی نمی‌توان خرده گرفت، نخوانده‌اند و ندیده‌اند که از این اختلاف خوانش‌ها واختلافِ ثبت‌ها در نسخههای مختلف دیوان خواجه فراوان است و نمی‌دانند که از دیرباز بین حافظ دوستان و حافظ پژوهان بحث در باره خوانش‌های مختلف از ابیات حافظ بسیار بوده است و هم‌اکنون نیز این بحث‌ها ادامه دارد و هیچ خردمندی این اختلافِ خوانش راجعل و تحریف نام نگذاشته است و اتفاقا مشهورترین این اختلاف خوانش‌ها در بیت دوم همین غزل است. آن‌جا که حضرت خواجه می‌‌فرماید: کشتی نشستگانیم ( یا کشتی شکستگانیم ) ای باد شرطه برخیز….
سال‌های سال است که برخی شکسته می‌خوانند و بعضی بر این باورند که نشستگانیم درست است. برخی گفته‌اند کشتی اگر بشکند که ازباد شرطه کاری ساخته نیست. پاره‌ای هم می‌گویند اتفاقا کشتی شکستگانی که به تخته پاره‌های کشتی آویخته‌اند بیشتر چشم یاری به باد شرطه دارند تا موجی برانگیزاند و تخته پاره‌ها را به ساحل برساند و این بحث چنان دراز شده است که بزرگی سروده است:
برخی نشسته خوانند بعضی شکسته دانند
چون نیست خواجه حافظ معذور دار ما را
پیداست که اگرکسی در این بحث هاو در این اختلاف ثبت در نسخه‌ها وارد نشده باشد و با گفتگوهای های حافظ پژوهان دراین خصوص آشنا نباشد از چنین کشفی هیجان زده شود.
🔹️درخصوص بیت مزبور البته که بیشتر نسخه‌ها - و به ویژه نسخههای معتبر- همان خوبان را ثبت کرده‌اند. با این همه از درگاه بزرگان اجازه می‌خواهم که باهمان روایت ترکان پارسی گوی همداستان باشم. بر این باورم که حافظ شیرین سخن پارسی‌گویی را هنری برای خوبان نمی‌شمارد. چراکه زبان مادری همان خوبان پارسی بوده است و پارسی گویی مزیتی و هنری برای آنان نبوده است.
ادامه در https://azariha.org/11134/%D8%AA%D8%...
