فوتبال با حفر نخستین چاه نفت در مسجد سلیمان توسط کارگران انگلیسی شرکت نفت ایران – بریتانیا وارد ایران شد . به همین دلیل مسجد سلیمان را خواستگاه فوتبال ایران می نامند . به تدریج فوتبال به مناطق دیگر جنوب ایران مثل آبادان ، اهواز و حتی بوشهر گسترش یافت .در این دوران تیم های محلی فوتبال شکل گرفت اما هیچکدام تبدیل به یک باشگاه یا تیم سازمان یافته نشدند. مورخان فوتبال ایران نخستین باشگاه حرفه ای و سازمان یافته در ایران را باشگاه دارایی می دانند .
در این گزارش به تاریخ تاسیس و پیدایش قدیمی ترین و بزرگترین باشگاه های فوتبال ایران می پردازیم
• دارایی : تاسیس 1315 .. این باشگاه قدیمی تا سال 1370 هم در فوتبال ایران فعال بود اما پس از آن برای همیشه فراموش شد
• راه آهن : تاسیس 1316.. این باشگاه تا سال 1330 فعالیتی در فوتبال نداشت. اما در آن سال تا سال 1350 در فوتبال فعالیت کرد . در ابتدای دهه 60 بار دیگر از فوتبال کناره گرفت و دهه 80 بار دیگر به فوتبال بازگشت و در حال حاضر وضعیت روشنی ندارد.
• شاهین : تاسیس 1321 .. این باشگاه تا سال 1347 از تیم های بزرگ ایران محسوب می شد. در آن سال منحل شد . در سال 1352 با نام شهباز بار دیگر به فوتبال ایران برگشت و در سال 1358 بار دیگر به نام قدیمی خود شاهین بازگشت . شاهین در دهه 60 بار دیگر قطب سوم و بزرگ فوتبال ایران شد و بازی های این تیم با استقلال و پرسپولیس از بازی های بزرگ دهه 60 محسوب می شد . تا سال 1370 همچنان به فعالیت خود ادامه داد . اما در این سال بار دیگر منحل شد و این بار برای همیشه از صحنه فوتبال ایران خارج شد.
• استقلال : تاسیس 1324.. استقلال را می توان دیرپاترین باشگاه همچنان فعال فوتبال ایران نامید . تیمی که در تمام 72 سال فعالیتش در عرصه فوتبال ایران حاضر بوده . استقلال با نام دوچرخه سواران در 4 مهر 1324 تاسیس شد . در سال 1328 به تاج و در سال 1358 به استقلال تغییر نام داد.
• آرارات : تاسیس 1325.. تیم محبوب ارامنه ایران. این تیم این سال ها به طور جسته و گریخته در فوتبال ایران حاضر بوده . اما در 20 سال اخیر به خوابی عمیق فرو رفته است .
• برق شیراز : تاسیس 1325 .. برق را قدیمی ترین باشگاه شهرستانی فوتبال ایران می نامند .
• عقاب تهران : تاسیس 1325 .. این تیم اکنون وجود خارجی ندارد.
• بانک ملی تهران: تاسیس 1327 .. باشگاه قدیمی و بازیکن ساز تهران . این باشگاه در ابتدای دهه 80 برای همیشه از نفس افتاد.
• استقلال اهواز: تاسیس 1327 .. یکی از قدیمی ترین تیم های جنوب کشور و از تیم های اقماری استقلال.
• ایرانجوان بوشهر: تاسیس 1327 ..
• شاهین بوشهر : تاسیس 1329 .. یکی از تیم های اقماری شاهین که در سال 1329 در بوشهر بنیان گذاشته شد.
• کیان تهران : تاسیس 1330 .. این باشگاه قدیمی و محبوب همچنان در سطح تیم های پایه تا حدی فعال است.
• پاس تهران : تاسیس 1332 .. این تیم با نام شهربانی تاسیس شد و در سال 1342 به پاس تغییر نام داد . این تیم با رفتن به شهر همدان در مرحله فروپاشی کامل قرار گرفت .
• سپاهان اصفهان : تاسیس 1332 .. این تیم در سال 1332 با نام شاهین اصفهان تاسیس شد اما در سال 1346 به سپاهان تغییر نام داد . یکی از پر افتخارترین تیم های ایران و پر افتخارترین تیم شهرستانی است.
• نساجی مازندران : تاسیس 1339 .. قدیمی ترین تیم مازندران
• همای تهران : تاسیس 1341 .. این تیم در سال 1388 برای همیشه به کرمانشاه واگذار شد.
• پرسپولیس تهران : تاسیس 1342 .. در مورد تاریخ تاسیس پرسپولیس دو روایت وجود دارد . طبق روایت نخست علی عبده بنیانگذار باشگاه در سال 1342 باشگاه را ثبت کرد و یک تیم محلی را تشکیل داد و تا چند سال به طور آماتور فعالیت می کرد و حتی بر طبق این روایت در سال 1392 جشن 50 سالگی پرسپولیس برگزار شد . اما طبق روایت دوم این باشگاه در سال 1346 بنیان گذاشته شد و همزمان شدن این تاسیس با انحلال شاهین باعث شد 10 بازیکن شاهین دست جمعی به این باشگاه تازه تاسیس نقل مکان کنند با توجه به اینکه در لوگوی باشگاه پرسپولیس (since 1967) ، ( تاسیس از 1346) درج شده به نظر می رسد این روایت به حقیقت نزدیک تر باشد . این باشگاه در 1358 و در سونامی تغییر نام های ابتدای انقلاب مدتی به شهید چمران و سپس به آزادی خوانده شد اما پس از چند ماه به پیروزی تغییر نام داد . طبق اعلام شهریور 1395 اداره کل ورزش و جوانان تهران این باشگاه بار دیگر پرسپولیس خوانده شد .
• پیکان تهران : تاسیس 1346 ..
• ماشین سازی تبریز : تاسیس 1347 .. قدیمی ترین باشگاه شمال غرب ایران
• ذوب آهن اصفهان : تاسیس 1347 ..
• سپیدرود رشت : تاسیس 1347 .. این تیم ابتدا سلامت بخش نام داشت اما در سال 1352 به سپیدرود تغییر نام داد.
• ملوان انزلی : تاسیس 1348 ..
• ابومسلم خراسان : تاسیس 1349 .. قدیمی ترین تیم شمال شرق ایران ..
• تراکتور سازی تبریز : تاسیس 1349 .. محبوب ترین تیم شمال غرب ایران ..