در رروزهای اخیر بحثی در کشور راه افتاده تحت عنوان FATF. اما این FATF چی هست و چه کار میکنه؟
در سال 1989 کشورهای گروه موسوم به جی 7 به مشکلی برخورد کردند به اسم پولشویی. مشکل پولشویی از اون جهت اهمیت داشت که اولا جلوی مقابله با قاچاق مواد مخدر رو میگرفت و ثانیا باعث افزایش فرارهای مالیاتی میشد چیزی که اقتصاد این کشورها رو تهدید میکرد.
در سال 1989 یک گروهی ایجاد شد به اسم FATF که کارش مستقیما مقابله با پولشویی و فرارهای مالیاتی بود. در سال 2001 یک وظیفه ی دیگه به این گروه محول شد و اون جلوگیری از تامین مالی تروریسم بود.
اما FATF چیه که اینقدر مردم راجبش حرف میزنن؟ اصلا مگه شفافیت مالی و جلوگیری از پولشویی بده که ملت اینقدر پافشاری میکنن؟
پولشویی چیه؟ تصور کنید شما یک قاچاقچی مواد مخدر توی آمریکا هستید. مواد رو از کلمبیا یا مکزیک به هرطریقی وارد امریکا میکنید اونجا میفروشید و بعد یک عالمه پول نقد دارید. این پول رو نمیتونید بذارید بانک چون بانک سریعا چک میکنه که داداش اینهمه پول رو از کجا آوردی؟ تو اصلا شغلی نداشتی که اینهمه پول بخوای ازش در بیاری. سریع مامورهای مالیات میریزن توی خونه ات و زیر و بالای خونه ات رو چک میکنن، پولها رو پیدا میکنن و همه رو آتیش میزنن. حالا برای اینکه این اتفاق نیفته شما باید این پولهای کثیف رو که از قاچاق بدست آوردی بشوری. توجه کنید که این دستگیری شما به خاطر قاچاق نبوده شاید اصلا نتونن شما رو به قاچاق متهم کنن اما فرار مالیاتی جرم سنگینیه توی کشورهای اروپایی حتی بعضا از قتل هم مجازات بیشتری داره.
خوب حالا میخوای این پول رو بشوری میری مثلا یک کارواش میخری میگی این کار منه، بعد به یک حسابدار کاربلد میگی داداش این حساب ها رو واسه من دستکاری کن طوری که بتونم بگم ماهی فلان قدر درآمد دارم این پولو بذارم بانک. باز هم توجه کنید پولی که توی بانک نیست رو باهاش نمیتونید خرید های رسمی بزرگ انجام بدید. مگه خریدهای کوچیک مثل خرید کره و پنیر و ماست بتونید به صورت نقدی انجام بدید اما خرید خونه و ... به این راحتیا نیست. بعد که تونستید با اون کارواش پول حاصل از قاچاقتون رو ببرید توی بانک بذارید دیگه بقیه چیزها حله راحت میرید بانک و با کارت بانکی تون هر خریدی که دوست داشتید انجام میدید.
اما گاهی این پولشویی در مقیاس بزرگ انجام میشه. مثل کاری که ما داریم انجام میدیم. به عنوان مثال در اوج تحریم های نفتی که ایران به صورت رسمی تنها 800 هزار بشکه نفت میفروخت در حقیقت ما حدود 2 میلیون بشکه نفت رو به صورت غیر رسمی میفروختیم از طریق عراق، سوریه و کویت. اما این پول نمیتونست به ایران بیاد به چند دلیل یک اینکه اون عامل های فروش ما خیلی سریع لو میرفتن. میگفتن داداش تو چطوری چند صد میلیون دلار تراکنش با ایران داری؟ بعد اون بنده خدا هم میرفت توی لیست تحریمی. برای این لازم بود این پول شسته بشه. به عنوان مثال اول این پول به حساب هایی توی پاناما منتقل میشد از اونجا به هنگ کنگ، جاکارتا، توی جاکارتا اگه لازم بود هواپیمایی یا محصولی خریده بشه خریده میشد. و از طریق دریا به ایران منتقل میشد و بعد طی چندتا تراکنش دیگه به ایران میومد. شاید از نظر شما اینکار باعث دزدی بشه و درست هم هست امثال خاوری و بابک زنجانی در چنین شرایطی رشد کردن اما آیا راه حل دیگه ای وجود داره؟ ما که برجام رو امضا کردیم دیدیم اتفاقی نیفتاد. بعلاوه با توجه به حجم مبادلات حقیقتا جناب رستم قاسمی یک اسطوره است. کسی که تونست این حجم مبادلات رو به این صورت مدیریت کنه واقعا جای تقدیر داره هرچند که شناخته نشد این فرد.
خوب حالا بریم سراغ FATF: بعد از امضای برجام آمریکا به اروپا گفت شما باید مواظب باشید که هیچ تراکنش شما به اون لیست 170 و خورده ای نفره ما برنخوره اگه فقط یک جا به اون لیست یا اعضای خانوادش بخوره شما هم از چرخه دلار حذف میشید. اروپایی ها هم به ایران گفتن تو بیا این برنامه رو امضا کن تا ما خیالمون راحت باشه. جناب آقای طیب نیا هم فورا این برنامه رو امضا کردن. درحالیکه هر برنامه ای که برای ایران تعهد آور باشه چه 2030 چه FATF چه برجام باید در نهادها و قوه های ایران مورد بحث قرار بگیره این برنامه به صورت یک جانبه و فقط با امضای یک وزیر تایید شد درحالیکه این برنامه حتی از برجام هم برای این تعهدات بیشتری به همراه داره.(ان شا الله که اقای طیب نیا متن برنامه رو نخوندن و امضا کردن)
عده ای به اشتباه تصور میکنن FATF یک نهاد بین المللیه درحالیکه نیست FATF یک سازمان مشاوره ای بین المللیه که برای هرکشور در دنیا یک برنامه ی اجرایی داره و این برنامه برای ایران با هند با استرالیا با سوئیس فرق میکنه پس یک پیمان بین المللی نیست و از اون مهم تر اینه که ما اصلا روی این برنامه ی اجرایی هیچ مذاکره ای نکردیم حتی شورای امنیت ملی در زمان جناب آقای طیب نیا که شروطی رو برای الحاق به FATF گذاشته بود مشخص بود نه تنها مذاکره ای نکردیم که برنامه رو هم مطالعه نکردیم مثلا یکی از شروط این بود که اطلاعاتی به FATF نباید داده بشه، FATF اصلا اطلاعات نمیگیره بلکه زیرساختی برای انتقال اطلاعات فراهم میکنه به عنوان مثال ترکیه و آذربایجان (اسرائیل) میان میپرسن تراکنش های ایران رو بده ببینم اوضاع چطوریه و ما موظفیم جواب گو باشیم چون اکشن پلن رو امضا کردیم.
یک ساده لوحی دیگه مسئولین ما هم اینه که تصور میکنن با تعهد به FATF ما میتونیم راحت تر با دنیا مبادله داشته باشیم و سایز اقتصاد ما بزرگتر میشه درحالیکه اساسا هرکشوری که به FATF ملحق شده نه تنها سایز اقتصادش بزرگتر نشده بلکه در بسیاری مواقع کوچیکتر هم شده اونهم به خاطر مشکلات و دستورالعمل های دست و پاگیریه که این سازمان به عهده ی کشورها میذاره.
خوب در FATF چیه که ما اینقدر نگرانشیم؟ عده ای که بسیار متوهمانه تصور میکنن هزینه ی کل دنیا رو ایران داره با بودجه ی حقیر 100 میلیارد دلاریش میده (سال گذشته عربستان فقط یک قرارداد 110 میلیارد دلاری در یک نوبت با امریکا بست) فکر میکنن بعد از FATF ما دیگه نمیتونیم به حزب الله و حماس کمک مالی کنیم و بعد از اون ایران گلستان میشه اما آیا مشکل فقط اینه؟ نه مشکل خیلی پچیده تر از این حرف هاست. شاید مشکل تامین مالی تروریسم! کوچکترین مشکلی باشه که ما از این برنامه داریم. بخش عمده مشکلات ما برمیگرده به (شناخت ذی نفعان) که ما موظفیم نه تنها تراکنش ها رو به این واحد گزارش بدیم و ذی نفعان داخلی رو بهشون معرفی کنیم. شاید بگید ما میتونیم دروغ بگیم. اما مشکل اینجاست که ما لبه ی تیغ هستیم و احتمالا ممکنه با اینکار مشکلات خودمون رو دو برابر کنیم. اما اون طرف مقابل میتونه به راحتی دروغ بگه و هیچ مشکلی براش پیش نیاد و اونقدر براش مهم نباشه.
در این فضا ما دوتا مشکل اساسی پیدا میکنیم اول اینکه تحریم های بعدی امریکا میتونه بسیار دقیق و گزنده بشه چون وقتی اقتصاد ما یک باکس بسته بود که هیچ اطلاعاتی از داخلش به امریکایی ها داده نمیشد اونها فقط میتونستن ورود و خروج پول رو ببینن و اونجا رو مسدود کنن اما حالا میتونن شاهرگ های حیاتی اقتصاد رو ببینن و به راحتی با تحریم کردن اقتصاد رو نابود کنن.
دومین مشکل اساسی اینه که شرکت های خصوصی داخلی هم حالا که آمریکا از برجام خارج شده از ترس اینکه وارد لیست تحریمی آمریکا بشن از معامله با نهاد های ایرانی منصرف میشن. وقتی میگیم نهادهای ایرانی منظورمون ارتش و سپاه فقط نیست بلکه بانک مرکزی، بانک ملت، وزارت نفت حتی شرکت نرم افزاری که اخیرا وارد این لیست شد و... هم هستن. پس دو نگرانی وجود داره دقت تحریم ها و داخلی سازی تحریم ها بخصوص امروز که امریکا از برجام خارج شده و هیچ توجیهی برای ادامه این همکاری وجود نداره.
حالا در مورد تامین مالی تروریسم آیا مشکل ما اینه که حزب الله و حماس تروریسم تلقی بشن؟ نه بازهم مشکل مهم تر وجود داره. نگرانی اساسی وجود داره به اینکه نهادهای خودمون به عنوان تروریسم شناخته بشن شما فکر کن همین حالا سردار سلیمانی توی تحریم های سازمان ملله یا شرکت صنایع دفاعی ما که یک نهاد مشروع و قانونی هست توی لیست تحریمی سازمان ملله یا وزارت دفاع.
ممکنه بگید ما تحفظ میکنیم چیزی که دولت هم گفته که ما میتونیم تحفظ کنیم اما صراحتا در بند ششم آورده شده که هیچ حق تحفظی برای کشورها وجود نداره.
ممکنه گفته بشه که این در چارچوب حاکمیت ماست اعمالش نمیکنه. مگر میشه شما یک برنامه ی بین المللی رو امضا کردید ولی اعمال نکنید؟ با اینکار شما حق رو به یک نهاد دادید که در مجامع بین المللی از شما شکایت کنه.
ممکنه بگید ما هروقت بخوایم میایم بیرون. دکمه ای وجود نداره که شما هروقت بخواید بیاید بیرون شما هروقت که بخواید از این برنامه خارج بشید تازه یک سال بعد درخواست شما نافذ میشه.
ممکنه بگید که هیچ کشوری نمیتونه از ما شکایت بکنه چون ما از لحاظ قضایی با اون ها هیچ ارتباطی نداریم. بازهم در کنوانسیون گفته شده که همین قرارداد نقش یک واسطه قضایی رو در شرایطی که این واسطه وجود نداشته باشه ایفا میکنه یعنی ما باید برای دادخواست و یا محاکمه به خود کنوانسیون بریم وگرنه ازمون شکایت میشه در مجامع بین المللی.
اما راه حل چیه؟ آیا ما مخالف FATF هستیم؟ نه ما تقاضای مذاکره ی دوباره با این سازمان برای اصلاح اکشن پلن ایران داریم. به دو دلیل اول اینکه این برنامه اساسا از طرف ایران رده. چون اقای طیب نیا که مسئول اصلی دو قطبی موجود هست بدون کار کارشناسی بدون بررسی توی قوای تصمیم گیر سرخود رفته و این اکشن پلن رو امضا کرده و این برنامه از نظر سیاسی در ایران مردوده و دلیل دوم این که اصلا این اکشن پن برای قبل از خروج امریکا از برجام بوده. وگرنه چرا باید یک کشور مشروع و قانونی اقدام به پولشویی کنه؟ به خاطر تحریم هاست. پس ما خواستار باز مذاکره ی روی اکشن پلن ایران هستیم هم از منافع شفافیت مالی این کنوانسیون استفاده کنیم و هم اینکه از تبعات اجرای یک طرفه این اکشن پلن مصون بمانیم.
این مطلب برای اولین بار در وبلاگ من به ادرس زیر منتظر شد
https://virgool.io/@ahmadso/%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%...
