در طی قرون وسطی شاهد افزایش بسیار زیاد محبوبیت مسابقات سالیانه فوتبال شرووتاید در سراسر اروپا خصوصا انگلستان هستیم. بازی انجام شده در انگلستان در این زمان، احتمالاً از اشغال روم آغاز گشته، ولی شواهد متقنی در این زمینه در دسترس نمیباشد. گزارشهای که از نوعی بازی مرسوم در بریتانی، نرماندی و پیکاردی بنام «چوله» یا «سوله» در دست است، موید آنست که وجود برخی از انواع فوتبال در انگلستان نتیجه پیروزی نرمانها میباشد.
این نوعهای قدیمی فوتبال، که عادتا بهعنوان فوتبال عامیانه طبقه بندی میگشتهاند، بین تیمهای شهرها و روستاهای همجوار که شامل تعداد نامحدود بازیکن بودهاند بازی میشدهاند. این بازیکنان در میان انبوه جمعیت تلاش در کشیدن مثانه باد کرده خوک به سمت محلهای نشانگذاری شده واقع در دو سر شهر مینمودند (گاهی اوقات نیز بجای محلهای نشانگذاری شده، تیمها سعی میکردند که مثانه باد کرده خوک را بروی بالکن کلیسای حریف شوت کنند).
یک افسانه که میگوید سر منشاء این بازیها در انگلستان دارای قدمتی بیشتر بوده و به مراسم خونین لگد زدن به «سر بریده دان» برمیگردد، بعید بهنظر میرسد که حقیقت داشته باشد. بازیهای شرووتاید در شماری از شهرهای انگلستان هنوز وجود دارند (قسمت زیر را ببینید).
نخستین تعریف فوتبال در انگلستان توسط ویلیام فیتزاستیفن (۱۱۸۳-۱۱۷۴) ارائه گردید. او فعالیتهای جوانان لندن در خلال فستیوال سالیانه سه شنبه مذهبی را مورد توصیف قرار داد.
«پس از صرف ناهار تمام جوانان شهر به دشتهای اطراف میروند تا با توپ بازی کنند. دانش آموزان هر مدرسه توپ خود را دارند؛ کارگران اصناف شهر نیز توپهای خودشان را بهمراه دارند. بزرگترهای شهر، پدران و ثروتمندان سوار بر اسب وارد شده تا مسابقه جوانترها را دیده و خاطرات جوانی خود را زنده کنند: شما میتوانید شاهد انگیزش احساسات درونی آنها در هنگام دیدن بازی و غرق در شادی شدنشان فارغ از دغدغههای بزرگسالی باشید»..[۱]
اولین نامهای اطلاق شده به بازی بطور ساده عبارت بودند از «توپ بازی» یا «بازی با توپ». این نامگذاری موید آنست که بازی در آن زمان مستلزم ضربه زدن به توپ نبودهاست. بنابر این همانگونه که توضیح داده شده، ضربه پا بطور مسلم در بازیهای قرن ۱۴ وجود داشتهاند.
در مراسم ۱۳۲۱ بخشایش اویگنون توسط پاپ دوازدهم به ویلیام داسپالدینگ از شودهام اعطا گردید:
"تقدیم به ویلیام داسپالدینگ، حاکم اسکالدهام و بدستور سمپرینگهام. در طول بازی با توپ و هنگامیکه او به توپ ضربه زد، یکی از دوستان او که نام او نیز ویلیام بود جلوی او دوید که با چاقوئی که توسط حاکم حمل میشد خود را بشدت مجروح نمود. بطوریکه پس از شش روز جان خود را از داد. بخشایش اعطاء شد و هیچ توبیخی شامل ویلیام داسپالدینگ که خیلی از مرگ دوست خود اندوهناک بوده و آنطور که دشمنانش میگفتند هراس آن داشت که موضوع به پاپ کشیده شود، نمیگردد.
به همین ترتیب چاسر نیز کنایهای آزار دهنده نسبت به آنچه امروز فوتبال معاصر در انگلستان نامیده میشود، دارد. در داستانهای کانتربری (که بعد از سال ۱۳۸۰ نوشته شد) از این عبارت استفاده شدهاست «رولری زیر پا که کار توپ را انجام میدهد» [۲]. در سال ۱۳۶۳ اظهار زیر توسط ادوارد سوم بیان گردید. قابل ذکر است که در زمان حاضر بازی فوتبال در انگلستان کاملاً از بازی هندبال متمایز شدهاست.
«از آن گذشته ما فرمان میدهیم که در برابر بازیهای بی اساسی مانند پرتاب سنگ، چوب و آهن، هندبال، فوتبال، یا هاکی، تعلیم و اجرای جنگ خروسها، مجازات زندان و زیر آفتاب قرار دادن مقرر گردد».
اظهار نظر واضح بعدی راجع به فوتبال در سال ۱۴۰۹ و آن زمان بود که شاه هنری چهارم انگلستان فرمان منع آن را صادر نمود. در سال ۱۴۲۴، شاه جیمز اول انگلستان نیز سعی در منع فوتبال نمود. ولی بهرحال اولین اشاره مستقیم به استفاده از توپ در سال ۱۴۸۶ انجام شد..[۳] همچنین از تاریخ ۱۱ آوریل ۱۴۹۷ حسابی پولی به جی[خرید]اری نماید..[۴] قدیمیترین توپ فوتبال احتمالاً در سال ۱۵۴۰ در اسکاتلند و از جنس چرم و پوست مثانه خوک ساخته شد. (این توپ در سال ۱۹۸۱ در قسمت زیر سقف اتاق ملکه، قلعه استرلینگ کشف شده و هم اکنون در نگارخانه اسمیت در استرلینگ به معرض تماشا گذاشته شدهاست.) بهرحال، نمیتوان بهعنوان قطع و یقین تایید نمود که مورد مصرف این توپ در بازی با پا بودهاست و نظر به سایز کوچک آن، موزه ملی اسکاتلند نظر داده که مورد مصرف آن در بازی مانند تنیس بنام پلوان بودهاست.
یک راهب قرن ۱۵ بازی فوتبال در کانتون ناتینگهام شایر را اینگونه توصیف نمودهاست: «بازیکنان یک توپ بزرگ را به جلو میرانند. اینکار را نه با پرتاب آن در هوا و بلکه با ضربه زدن و چرخاندن آن بروی زمین و نه با دستان بلکه با پا انجام میدهند. این اظهار موید آنست که بازیهای مشخص فوتبال ضربهای، در آن زمان در انگلستان مرسوم بودهاست. با این حال هنوز نمیتوان صد در صد مطمئن بود زیرا این راهب ادامه میدهد که :»میگویم یک بازی به اندازه کافی منفور.... که بندرت بدون باخت، حادثه و یا زیان خود بازیکنان خاتمه مییابد. '[۵]
اولین رکورد ثبتی از یک جفت کفش فوتبال مربوط به زمانی است که هنری هشتم در سال ۱۵۲۶، دستور آوردن آن از کمد بزرگ را صادر نمود [۶]. بدبختانه این کفشها در حال حاضر وجود ندارند. ولی بهرحال این مورد ثابت میکند که شاه انگلستان به این بازی توجه داشتهاست.
مشهور بودن فوتبال بهعنوان یک بازی خشن در اکثر آثار بعد از قرن ۱۶ انگلستان آورده شدهاست. در سال ۱۵۳۱ سر توماس الیوت این عبارت که مجدداً خطر فوتبال (و همچنین منافع تیر اندازی) را یاد آور میگشت را در «کتابی بنام حاکم» آوردهاست:
"ممکن است برخی از مردان بگویند که در این میانه، که من خیلی زیاد از تیر اندازی تعریف میکنم. چرا رشته هائی مانند بولینگ، کلاشه، پاینز، و کایت را توصیه نمیکنم؟ حقیقتا بدو دلیل آخر که برای اشراف زادگان مهم است، فوتبال چیزی نیست جز خشم و خشونت زیاد؛ جائیکه روش بازی، عناد و عدم کمک به مصدومین است؛ جائیکه مصدوم در سکوتی ابدی باقی میماند. در کلاشه نیروی کمی بکار گرفته میشود. در بولینگ اغلب وقت بسیار زیاد است؛ در حالیکه در ساینوز تلاش زیادی بکار میرود و شراب زیاد نوشیده میشود. در حالیکه اغلب زمان یا کاهش نیرو و چالاکی بازوها همراه است. جائیکه
در تیر اندازی، اگر تیرانداز از قدرت کمان استفاده نکند، هرگز نمیتواند موفق گردد.
اولین اشاره به فوتبال در ایرلند در سال ۱۵۲۷ در اساسنامه گالوی آمده که در آن اجازه بازی فوتبال و تیر اندازی صادر شده ولی «هاکی» و امدش؛ نوعی هاکی پانزده نفره که با توپ کوچک و چوب بازی میشده بهمراه دیگر رشتههای ورزشی منع شدهاند. (اولین مسابقه ثبت شده فوتبال در ایرلند به سال ۱۷۱۲ و بین تیمهای روستا و میث در اسلین بوقوع پیوستهاست.)
در سال ۱۶۲۵ سر رابرت کری در کتاب خود با نام خاطرات معاملات مرزی به یک جلسه با هدف برگزاری بازی فوتبال در کلسو واقع در مرزهای اسکاتلند اشاره میکند که با «تعدی انگلستان خاتمه مییابد». او چنین فوتبالی را بهعنوان «مسابقهای با نهایت خشونت و حوادث وخیم که در درگیریها بوجود میآید، توصیف مینماید»!