فلو(FLOW) چیست؟
برای درک بهتر فلو در اینجا آثارهایی از رپ فارسی آورده شده است. قابل ذکر است آوردن و عدم آوردن نام ها، دلیلی بر تایید یا عدم تایید آنها نیست.
پیش از پرداختن به مفهوم فلو، لازم است دو عنصر پایه و بااهمیت ساختمان فلو (رایم و ریتم) را به اختصار مورد بررسی قرار دهیم.
ریتم: ریتم عبارت است از گردش و دور زمان ها و کشش های نت ها یا نغمه های موسیقی که با هم متناسب بوده و با نظم و ترتیب معین از نظر کمیت و کیفیت جریان می یابند. به بیان ساده تر در موسیقی به تکرار مستمر یک فرآیند پایدار در زمان مشخص ریتم گفته می شود. برای درک بهتر یک آهنگ را به دلخواه انتخاب کنید و با دقت به بیت (beat) آن گوش دهید. اگر دقت کنید عموما صداهایی در بیت به طور پیوسته و قابل لمس تکرار می شود که در واقع ریتم یا همان روح حرکت آن موسیقی را تشکیل می دهد. عموما روح ریتم در بیت آهنگ رپ را ضرب آهنگ بیت و و روح ریتم در اجرای خواننده را تاکیدهای گفتاری او سامان می بخشد. آن چنان که می دانیم، هر کلمه می تواند شامل یک یا چند سیلاب باشد.به آن سیلابی که در گفتار بر آن تاکید می شود، سیلاب تاکیدی و خود آن لغت را لغت تاکیدی می نامیم. معمولا تاکیدی بودن سیلاب ها با نوع بیان، لهجه و نحوه گفتار فرد ارتباط دارد و می تواند برای هر شخص متفاوت باشد.در نهایت این سیلاب های تاکیدی است که سبب ایجاد و حفظ ریتم اجرای خواننده می شود.
رایم: سیلاب های هم وزن و تکرار شونده ای که طبق قواعد خاصی طراحی و در بدنه لیریکس پیاده سازی می شود. رایم ها را از دو منظر (وزن و چیدمان) می توان بررسی کرد. رایم را می توان به ساده ترین شکل قافیه معنی کرد که البته در چیدمان تفاوت هایی با آن دارد.
وزن رایم: رایم ها به لحاظ وزنی به سه دسته (تک، جفت و چند سیلابی) تقسیم می شوند. در ادامه مثال هایی از هر کدام می آوریم.
تک سیلابی : رویایی پر از ترس / وابسته به لحظه های دم ( ترس (tars) / دم(dam))
جفت سیلابی : هیچ کدوممنوم نیستیم بیکار / در حال ساخت و ساز ایران ( بی-کار (bi-kar)/ ای-ران(i-ran))
چند سیلابی: اینجا ایران یه گربه هفت هزار ساله / که زنده است تا وقتی که نفت خام داره (هفت-هِ-زار-سا-له_(haft-he-zar-sa-le)/نف-تِ-خام-دا-ره(naf-te-kham-da-re))
البته در بیشتر مواقع از رایم های چند سیلابی استفاده می شود. و بعد از آن رایم های جفت سیلابی بیشتر از تک سیلابی است.
چیدمان رایم: مکان رایم های موجود در لیریکس که در واقع چیدمان و نحوه قرارگیری رایم ها در هر خط را مشخص می کند، به طور کلی به دو بخش زیر تقیسم می شود.
رایم های پایانی: منم همونم که لج بودن همه باهام/خواستم افتخاری بشم واسه ننه بابام (هَ-مه-با-هام(ha-me-ba-ham)/ نَ-نه-با-بام(na-ne-ba-bam))
عبارت های (همه باهام) و (ننه بابام) به عنوان رایم های پایانی موجود در خط بالا به حساب می آیند.
رایم های درونی: آ اندازه حرفام کاغذ نیست/ باختن تویه باور کارم نیست
علاوه بر رایم های پایانی موجود در تکست بالا (باخ-تن / با-ور) نیز به عنوان رایم های درونی وجود دارند.
توجه داشته باشید که رایم ها در مجموع کلمات، حروف و حتی صداهای هم وزن را شامل می شود و هیچ محدودیت مکانی ندارد.
فلو(Flow)
حال آنکه با دو عنصر ریتم و رایم آشنا شدیم ، به بسط موضوع اصلی یعنی فلو می پردازیم. برای درک صحیح از نحوه کار فلو، دو موج موازی را در نظر بگیرید که در امتداد یکدیگر در حرکتند.موج اول شامل ((چیدمان رایم های درون متن )) و موج دوم، شامل ((سیلاب ها و رایم های تاکیدی هماهنگ با ضرب آهنگ بیت)) است. ترکیب نوسانات این دو موج با هم سبب ایجاد الگویی موسیقیایی می شود که در نهایت با ضرب آهنگ بیت آمیزش موسیقیایی پیدا کرده و فلو را تشکیل میدهد. در نتیجه هر چه میان آنها هماهنگی وزنی و مکانی بیشتری برقرار باشدف فلوی ایجاد شده شناورتر خواهد بود.شکل اول دو خط اول آهنگ فانوس رضا پیشرو را از همین جهت بررسی کرده است. قابل دکر است که فلو دارای انواع مختلفی است، می تواند به صورت آهسته یا سریع، پیوسته یا پر مکث اجرا شود. نحوه نوشتن لیریکس یا به تعبیر بهتر، نحوه طراحی و چیدمان رایم های موجود در لیریکسف تاثیر فراوانی در فلوی خروجی دارد.
همچنین برای درک بهتر این موضوع، می توان بیت آهنگ را به دریایی مواج تشبیه و اجرای خواننده را به کشتی شناور بر آن تشبیه کرد. در نهایت هماهنگی میان حرکات کشتی و امواج دریا، سبب شناور ماندن کشتی می شود که در واقع همان فلوی مورد بحث است.
فلوی ساده صرفا شامل پیاده سازی سیلاب های تاکیدی بر روی چهار ضرب اصلی است و نهایتا سیلاب های پایانی هم وزن را شامل می شود. اگر در این پیاده سازی سیلاب های تاکیدی هم وزن، بر روی ضرب آهنگ بیت سوار شود، فلوی خروجی شناورتر و خوش وزن تر خواهد بود اما اگر علاوه بر هماهنگی رایم تاکیدی با ضرب آهنگ بیت،رایم های دیگری با وزن های مختلف نیز آن ها را همراهی کنند، فلوی خروجی پیچیده تر و مسلما خاص تر خواهد بود. آهنگ (Lose yourself) از امینم نمونه ای عالی از فلوی پیچیده، پیوسته و خوش وزن است.
سخن پایانی
فلو را می توان الگویی موسیقیایی متشکل از نوسانات چیدمان رایم های موجود در لیریکس و سیلاب‌های تاکیدیِ سوار بر ضرب‌آهنگ بیت، تعریف کرد. از آنجایی که غالب رپرهای ایرانی، برای نوشتن لیریکس خودصرفاً با رایم‌های پایانی و چندسیلابی کار می‌کنند، فلوهای ایجاد شده معمولاً ساده و ابتدایی است. پیش از این، مثالی از کشتی و دریای مواج آوردیم، قابل ذکر است که محتوای آهنگ رپ درواقع مسافران آن کشتی شناور بر روی آب هستند. به مقصد رساندن مسافران تنها با هدایت و کنترل صحیح کشتی در جهت مناسب امکان‌پذیر است، درنتیجه اگر شما به عنوان رپر در تلاش برای به اشتراک گذاشتن و انتقال محتوای کار خود با دیگران هستید این عنصر اساسی رپ کردن را جدی بگیرید. یکی از عناصر موثر بر فلو، دلیوری است که در آینده راجع به آن صحبت خواهیم کرد. دلیوری یا همان نحوه بیان ابیات درواقع روح موسیقیایی فلو است پس تسلط بر نحوه بیان و اجرا نیز، نیاز اساسی یک موسیقی خوب و حرفه‌ای است. نکته قابل اهمّیت و توجه این است که ترکیب این عناصر با یکدیگر، سبب زیبایی خروجی نهایی می‌شود. نکته دیگر این‌که لغات به تنهایی هیچ معنا و مفهومی ندارند و این ما هستیم که به آنها معنا و مفهوم می‌دهیم. درگیر کردن ذهن با اسامی مختلف و معنای آنها، چندان مناسب و مفید نخواهد بود، هرچند پرداختن به این مفاهیم و بررسی آنها از لحاظ تئوری مفید است امّا بدون تجربه شنیداری، درک این مباحث امکان‌پذیر نخواهد بود. بنابراین پیشنهاد می‌شود علاقمندان موسیقی رپ به تجربه موسیقیایی و شنیدن آثار درجه اوّل توجه بیشتری داشته باشند. در آینده سعی خواهیم کرد در جهت تکمیل مباحث فنی موسیقی رپ، تکنیک و انواع آن را مورد بررسی قرار بدهیم. سخن آخر این‌که، اگرچه در این نوشتار سعی بر آن بوده است که به بهترین شیوه ممکن مفاهیم مورد بحث، بررسی و تشریح شوند ولیکن اگر کاستی و کژفهمی ای بر مطالب وارد است امید ما بر کوشش اهالی مسلط به فن، در جهت اصلاح و تببین مفاهیم مورد بحث است. همچنین شما را به شنیدن آهنگ هانیبال از نیما نیموش که دارای تعداد زیادی فلوی متفاوت در یک ترک است دعوت میکنم.
منبع با اندکی تغییر
کاری از اتحادیه 021 , Thug Life Records
