چِرام (لاتین: ČERĀM) شهری در جنوب غربی ایران و در مرکز استان کهگیلویه و بویر احمد است که مرکز شهرستان چرام می‌باشد. مردم این شهر به زبان لری تکلم می‌کنند. این شهر در سال ۱۳۵۵ خورشیدی دارای شهر داری شد و در سال ۱۳۹۵ دارای ۱۵٬۲۱۸ نفر جمعیت در قالب ۳٬۹۲۹ خانوار بوده که از این مقدار ۷٬۵۹۷ نفر مرد و ۷٬۶۲۱ نفر زن بوده‌است. مساحت این شهر ۲٬۸ کیلومتر مربع می‌باشد. چرام دارای آب و هوای استپ محلی، متوسط بارش ۴۸۰ میلی لیتر در سال و متوسط دمای ۲۱٬۷ درجه سانتی گراد در سال است.
اسم رسمی و کنونی این شهر، چِرام می‌باشد. بر اساس متون فرهنگ فارسی عمید و لغت‌نامه دهخدا این واژه در اصل به شکل چَرام به معنی چراگاه نوشته میشود. دلیل نام‌گذاری این منطقه به چرام به علت وجود دشت‌ها و چراگاه‌های وسیع آن بوده‌است. به مرور زمان اسم شهر از چَرام به چِرام تغییر پیدا کرد. تلفظ چِروم نیز در گویش محلی (لری) و بین اهالی استان کهگیلویه و بویر احمد به کار برده میشود.
تل گرد تپه‌ای باستانی است که امروزه در مرکز شهر چرام قرار دارد که از آن در اسناد دوران قاجار، با عنوان «تل گرد چرام» و «قلعه تل گرد» نام برده شده‌است. در قدیم در شناسنامه افراد متولد چرام از اسم تل گرد استفاده می‌شد ولی امروزه استفاده از این اسم مرسوم نمی‌باشد. قدیمی‌ترین نام موجود برای شهر چرام، بازرنگ می‌باشد که به دوران اشکانیان بازمی‌گردد. به گفته لغت‌نامه دهخدا این ناحیه کوهستانی و سردسیر که اکثر اوقات با برف پوشیده بوده‌است و راه دسترسی به آنجا سخت بود.
تقریباً تمام جمعیت شهر چرام از قوم لر و از مردم ایلات چرام که شامل ۵ طایفه و ۱۳ تیره است تشکیل شده‌است. مردم این شهر به زبان لری بویراحمدی و شاخه لری جنوبی تکلم می‌کنند. دین اکثر مردم این شهر شیعه دوازده امامی است، حدوداً ۰٫۰۱ مسیحی و آشوری و ۹۹٫۹۹ درصد جمعیت این شهر مسلمان می‌باشد.
منطقه شهر چرام و شهر دهدشت و حواشی آن‌ها در دوره هزاره ۴ قبل از میلاد مسکونی و بخشی از تمدن عیلام بوده و تا اواخر حکومت ساسانیان آثاری از تمدن در این مناطق وجود دارد.در دوره بعد از اسلام منطقه چرام به جز در سلسله حکومت سامانیان و طاهریان و قراقویونلو جزیی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بوده و مسکونی بوده. شهر چرام یکی از مناطق مسکونی مربوط به ایلات چرام بوده و ایلات چرام به صورت پراکنده در ناحیه‌های مختلف شهرستان چرام از دیرباز ساکن بوده‌اند. محدوده شهرستان چرام ۸۸ درصد کوهستانی می‌باشد و شهر چرام دشتی وسیع بین مناطق کوهستانی می‌باشد، به همین دلیل هنگام حکومت خوانین منطقه شهر چرام به علت صاف و هموار بودن به عنوان مقر فرماندهی انتخاب شد و در کوه‌های اطراف برج‌های دیده‌بانی همچون برج دیده‌بانی شیخ حسین ساخته شد، همچنین در منطقه طسوج خانه ییلاقی دیگری برای خوانین وجود داشت ولی قلعه اصلی در شهر چرام قرار داشت. به همین دلیل منطقه شهر چرام کم‌کم به عنوان منطقه‌ای برای خرید مایحتاج عشایر اطراف تبدیل شد و در اواخر دهه ۳۰ شمسی کم‌کم افرادی در اطراف قلعه خوانین شروع به خانه‌سازی کردند و شهر چرام کم‌کم شکل گرفت. در تقسیمات کشوری در دوره معاصر تا قبل از سال ۱۳۵۵که چرام بخشی از استان کهگیلویه و بویر احمد شد و دارای شهرداری شد در اولین و دومین تقسیمات کشوری به ترتیب بخشی از ایالت و استان فارس و خوزستان دسته‌بندی می‌شد. در این زمان چرام به عنوان دهستان چرام از بخش کهگیلویه از شهرستان بهبهان قلمداد می‌شد و به صورت ایلی و تحت حکومت خان‌ها اداره می‌شد. در این زمان دهستان چرام بالغ بر هزار خانوار داشت که با مجموع دهاتش به ۷ هزار نفر می‌رسید. از تاریخ معاصر منطقه و ایلات ان اطلاعات دقیقی در دسترس نیست ولی در دوره قاجاریان که استان کهگیلویه و بویر احمد به دو قسمت پشت کوه و زیر کوه تقسیم‌بندی میشود چرام در منطقه زیر کوه قرار داشت و از ان موقع تا الان وضعیت جغرافیایی منطقه تغییر خاصی نداشته. بالاخره در سال ۱۳۵۵ چرام دارای شهرداری شد و بخشی از شهرستان کهگیلویه محسوب می‌شد، در این زمان ساخت جاده چرام و جاده‌های کوهستانی چرام شروع شد و به علت کوهستانی بودن چرام هنوز عملیات جاده سازه در کوهستان‌های چرام ادامه دارد. با شروع انقلاب سفید عملیات سازندگی در چرام رونق بیشتری گرفت و با تأسیس سپاه دانش عملیات احداث مدرسه در چرام آغاز شد و به موازات ان با احداث سپاه بهداشت کار تأسیس درمانگاه در چرام نیز آغاز شد. پس از انقلاب با تأسیس جهاد سازندگی این رونق شتاب بیشتری به خود گرفت و زیرساخت‌های شهر چرام تکمیل شد.سال ۱۳۸۹ با تأسیس شهرستان چرام، شهر چرام به مرکزیت ان انتخاب شد.
در شهر چرام ۳۵۰ اثر تاریخی وجود دارد که بیش از ۲۴۰ اثر ثبت ملی شده‌اند. بناهای به جا مانده از دوره قاجار حاکی از میزبانی ۲۰۰ ساله شهر چرام به عنوان تفرجگاه در فصل بهار و تابستان است. قلعه‌های شهرک و قلعه چرام دو قلعه تاریخی چرام با ثبت ملی هستند. کتیبه تنگ پیرزال اثری تاریخی مربوط به دوره قاجار در حوالی شهر چرام قرار دارد و دستورهای ناصرالدین شاه نوشته شده‌است. همچنین در کاوش باستان‌شناسی که در چرام صورت گرفت مقبره یکی از حاکمان دوره اشکانی کشف شد.
شهر چرام در مسیر جاده دهدشت - گچساران، باشت - یاسوج و قرار دارد. این شهر در جنوب غربی کشور و در مرکز استان کهگیلویه و بویر احمد قرار دارد. در بخش شمالی چرام جاده چرام - دهدشت، چرام - سرفاریاب، چرام - شیخ حسین و در بخش جنوبی شهر جاده چرام گچساران قرار دارد. در بخش شرقی چرام جادهٔ کوهستانی وجود دارد که چرام را به روستاهای آرند و آب برم متصل می‌کند، ادامه این جاده چرام را به روستای طسوج و سایر روستاهای شهرستان چرام متصل می‌کند.
شهر چرام با ۲٬۸ کیلومتر مربع مساحت در جنوب غرب ایران و در مرکز استان کهگیلویه و بویر احمد قرار دارد. این شهر کوهستانی می‌باشد و در امتداد رشته کوه زاگرس قرار دارد. چرام دارای اب و هوای استپ محلی، و بارش سالانه کم و دمای معتدل می‌باشد. چرام در بخش زاگرس جنوبی قرار دارد و این جهت دارای اب و هوای گرم تر و خشک تری نسبت به بخش زاگرس شمالی هست. میران ۸۸ درصد مساحت شهرستان چرام را منابع طبیعی تشکیل می‌دهد.
پوشش طبیعی شهرستان چرام دارای ۸۰ درصد بلوط ایرانی(برودار) و ۲۰ درصد دیگر شامل درختان بنه، کیکم، بادام، زبان گنجشک و غیره که شامل ۷۲ گونه متعلق به ۳۰ خانواده است. استان کهگیلویه و بویر احمد داری ۲ هزار گونه گیاهی می‌باشد و ناحیه سردسیر چرام چون کوه چاست خار مستعد برای رویش گیاهانی چون کنگر (گیاه)، بیلهر، جاشیر، چویل، آویشن، پونه و غیره می‌باشد. مراتع استان کهگیلویه و بویر احمد و چرام دارای ۴۰۰ گونه داروی گیاهی می‌باشد.
شهر چرام در امتداد رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد و منطقه‌ای کوهستانی محسوب میشود. اکثر روستاهای شهرستان چرام در منطقه کوهستانی واقع شده‌اند و راه دسترسی به این روستاها جاده‌های کوهستانی می‌باشد. رشته کوه‌های زاگرس حاصل برخورد دو صفحه تکتونیکی اوراسیا و عربستان هستند، این چین خوردگی متوقف نشده و دگرگونی زمین در غرب ایران و منطقه زاگرس همچنان ادامه دارد و از این رو کوه‌های منطقه چرام جوان محسوب می‌شوند و دارای فرسودگی کمی هستند. جنس سنگ کوه‌های چرام سنگ رسوبی می‌باشد و اکثراً کوه‌های چرام دارای چین خوردگی می‌باشند و مربوط به دوره دوم و سوم زمین‌شناسی می‌باشند. رودخانه نازمکان (خیرآباد) بزرگترین رودخانه‌ای می‌باشد که در چرام قرار دارد.
چرام دارای اب و هوای نسبتاً گرمی می‌باشد. در فصل زمستان کوه‌های اطراف شهر به خصوص کوه چاسخار پوشیده از برف می‌شوند ولی به ندرت در شهر بارش برف مشاهده میشود. اب و هوای چرام در تابستان گرم و خشک و در زمستان سرد و خشک می‌باشد. میزان تغییر دما بین زمستان و تابستان ۳۰ درجه سلسیوس می‌باشد.
اقتصاد چرام بر پایه تولید و بیشتر اقتصاد چرام وابسته به کشاورزی نظیر کشت برنج، گندم، سیفی جات، حبوبات و مرکبات می‌باشد، همچنین در مناطق سردسیر چرام کاشت گردو و سایر مرکبات مرسوم می‌باشد. تولید و فروش گیاهان دارویی نیز رواج در چرام رواج دارد. به‌طور کلی روستاییان با دامداری و کشاورزی و همچنین پرورش شیلات معیشت می‌کنند. شهر چرام دارای شهرک صنعتی می‌باشد که فعالیت‌هایی شامل تولید مواد بهداشتی، اب معدنی و غیره دارد. شهر چرام دارای معدن فسفات می‌باشد که هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌است.
نخستین بار در سال ۱۳۰۸ به همت حسین قلی چرامی مکتب خانه‌ای در چرام تایسس شد. در سال ۱۳۱۲ به درخواست حسین قلی چرامی توسط اداره معارف بهبهان دبستان رودکی چرام تأسیس شد، در سال تحصیلی ۱۳۳۳–۱۳۳۴ پایه‌های پنجم و ششم ابتدایی کشاورزی در مدرسه تأسیس شد و تعداد اموزگاران چرام افزایش یافت. این شهر دارای دانشگاه و موسسات عالی نظیر دانشگاه صنعت و معدن چرام که در سال ۱۳۹۱ تأسیس شد، دانشگاه پیام نور و همچنین مرکز فنی و حرفه‌ای می‌باشد. شهر چرام دارای یک کتابخانه عمومی با نام رجایی می‌باشد. شهر چرام دارای یک استادیوم ورزشی، استخر سر پوشیده و همچنین ۴ سالن و ۱ مجموعه ورزشی سرپوشیده می‌باشد.
حدود ۸۰ درصد استان کهگیلویه و بویراحمد را ارتفاعات و ۵۶ درصد این استان را جنگل تشکیل می‌دهد، تنها ۲۰ درصد باقی‌مانده را دشت‌ها تشکیل می‌دهند. ۸۸ درصد مساحت شهرستان چرام را پوشش گیاهی و کوهستان‌ها تشکیل می‌دهند، از این رو شهر چرام به علت کوهستانی بودن و داشتن جنگل‌های بلوط و دشت‌های زیبا مقصد مناسبی برای کوهنوردی، صخره‌نوردی و طبیعت گردی می‌باشد. چرام به نوبه خود زیست‌بوم گونه‌های جانوری نظیر بز کوهی، کبک، عقاب، پلنگ ایرانی، خرس ایرانی، گوزن ایرانی و غیره می‌باشد که با گسترش جمعیت انسانی به ندرت در طبیعت یافت می‌شوند و اکثراً در منطقه محافظت شده دنا نگهداری می‌شوند ولی به ندرت در طبیعت چرام نیز مشاهده می‌شوند. از مهمترین جاذبه‌های گردشگری طبیعی چرام می‌توان به چشمه بلقیس چرام اشاره کرد که سالانه پذیرای هزاران نفر می‌باشد. همچنین شهر چرام دارای قلعه‌های قدیمی مربوط به دوره قاجار و حمام قدیمی القچین نیز می‌باشد. شهر چرام شهری نسبتاً مذهبی با مقبره‌ها و ابنه مذهبی نظیر امامزاده علی سادات و امامزاده بی بی رشیده خاتون نیز می‌باشد.
جاذبه های چرام
باغ چشمه بلقیس: باغ چشمه بلقیس در فاصله چهار کیلومتری از شهر چُرام مرکز شهرستان چرام قرار دارد و یکی از مناطق بسیار زیبا و دیدنی در این شهرستان است.این باغ با ۴۰۰۰ هزار مترمربع مساحت دگرگونی‌های فراوان را در گذر زمان به خود دیده است و امروزه با چشم‌اندازی زیبا و دل‌نشین در سایه‌سار درختان کهن‌سالش پذیرای جمع زیادی از گردشگران است.این باغ دارای انواع درختان میوه است و درختان زینتی مانند بید مجنون و گل‌های پیچک نیز در آن یافت میشود.
روستای آرند: آرند نام یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین روستاهای شهرستان چرام از توابع استان کهگیلویه وبویراحمد است.این روستا در ۸ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان چرام در استان کهگیلویه و بویر احمد واقع شده و دارای قدمت تاریخی فراوانی است.از مهمترین ویژگیهای این روستا طبیعت بکر، محصور شده در بین دو کوه باسیون میلک، چشمه سارهای فراوان و محصول معروف آن میوه انار است.روستای ارند که قدمت تاریخی آن براساس منابع تاریخی به دوره حکومت هخامنشیان برمی‌گردد؛ زمانی که کوروش و داریوش کبیر بر این سرزمین فرمانروایی می‌کردند.وجود آثار باستانی متعدد، قبرهای قدیمی که رو به سمت بیت المقدس می‌باشد، وجود آسیاب های متعدد، قلاع بزرگ، دژهای بلند، همه و همه نشان از قدمت این سرزمین دارد.
منطقه طسوج: منطقه طسوج دارای آب و هوای بسیار مطبوع در بهار و تابستان و همچنین دارای آبی گوارا و شفاف بوده و در تمام طول سال پذیرای گردشگران بسیار زیادی است.منطقه طسوج به عنوان یکی از قطب‌های مهم گردشگری در شهرستان و حتی استان محسوب میشود و یکی از مناطق مهم گردشگری استان از لحاظ طبیعت و اکوتوریسم می باشد.این منطقه زیبا دارای باغات سیب، گردو و درختان کهن سالی که زندگی کوچ نشینی ایلات وعشایر در این طبیعت بوده که زیبایی این منطقه را دو چندان کرده است.از جمله نقاط دیدنی این منطقه می‌توان به چشمه سرکوته طسوج، آبشار طسوج و امامزاده گلبهار اشاره کرد؛وجود درختان کهن سال گردو، بلوط، و چنار موج‌های بلندقامت در کنار رودخانه پرآب که از میان دو دره با صدای گوش نوازی، موسیقی ملایمی رو برای هر رهگذری به ارمغان می آورد.
آبشار الوان طسوج: این آبشار چرام را به صورت یکی از اعجاب آورترین موقعیتهای زیست محیطی درآورده است که در جنوب غربی کشور بی نظیر است و برای شهرهای اطراف خود محوریت جذب گردشگری دارد. موقعیت خاص و برخورداری روستای طسوج از مواهب طبیعی و توان بالقوه توریستی، این خطه از شهرستان چرام را به صورت یکی از اعجاب آورترین موقعیتهای زیست محیطی درآورده است که در جنوب غربی کشور بی نظیر است و برای شهرهای اطراف خود محوریت جذب گردشگری دارد. الوان طسوج و چشم انداز بی نظیر آن تنها یکی دهها مکان گردش پذیر این روستا می باشد که هر ساله مسافران و گردشگران زیادی را به خصوص در فصول گرم سال به سمت خود می کشاند.
کوه ساورز: کوه زیبا و سرسبز ساورز با ارتفاع ۳ هزار متر از سطح دریا یکی از زیباترین کوه‌های استان و دارای پوشش گیاهی متنوع و کم‌نظیر است. یکی از عوامل اصلی تنوع آب و هوایی و نیز زیبایی‌های استان چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد وجود کوه‌های سر به فلک کشیده و با صلابتی است که خود باعث ایجاد اقلیم‌های متفاوت شده‌اند. کوه زیبا و سرسبز ساورز با میانگین ارتفاع ۳ هزار متر، طول بیش از ۳۰ کیلومتر و وسعتی معادل ۳۵۰ هزار هکتار یکی از کوه‌های سلسله جبال زاگرس جنوبی است که در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. ساورز در حد فاصل بین دو شهرستان چرام و بویراحمد واقع شده است اما به جهت قرار گرفتن قسمت اعظم این کوه در شهرستان چرام جزو سرحدات این شهرستان محسوب میشود. کوه ساورز مانند اکثر کوه‌های زاگرس دارای کشیدگی شمال به جنوب است و از ضلع شرقی به مناطق دیلگان، دلی خلیفه‌ای، دلی‌می، سادات امامزاده علی، رودخانه سادات، کوه دمه و دشت‌راق و از ضلع غربی به مور رودک، طسوج، کوه پهن و دامور، از شمال به تنگ سرداب، جوی‌خانه و کوه نیر و از جنوب به سفیدار و باغچه جلیل منتهی میشود.
..................................
آرشیو
