شهر کُنارک یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان ایران در شهرستان کنارک است. کنارک در کرانهٔ باختری خلیج چابهار و بر ساحل دریای عمان قرار گرفته و شهری بندری است. پایگاه هوائی کنارک در نزدیکی این شهر واقع شده‌است. علاوه بر پایگاه دهم شکاری پایگاه‌های نیروی دریایی و تیپ سوم تکاوران دریایی ارتش نیز در این شهر مستقرند. همچنین، نیروگاه گازی کنارک از منابع تأمین انرژی این منطقه است. در سال ۱۳۸۶ یک فروند هواپیمای نظامی ارتش ایران به علت نقص فنی در داخل آب در نزدیکی بندر کنارک سقوط کرد و دو سرنشین آن کشته شدند.
شهرستان کُنارک با مساحتی بالغ بر ۱۱٬۵۶۷ کیلومتر و به مرکزیت شهر کنارک می‌باشد. کل جمعیت آن ۶۷۵۸۲ نفر است که از این تعداد ۴۲۱۳۹ نفر در روستا و ۲۵۴۴۳ نفر در شهر زندگی می‌کنند. در مورد وجه تسمیه این شهر آنچه که بر سر زبان‌ها باقی‌مانده این است که در این مکان درختان کنار زیادی یافت می‌شده که به همین علت این شهر کوچک بندری به کُنارک معروف گشت.
کُنارک رشد خود را مدیون موقعیت مناسب صید و صیادی و نیز موقعیت تجاری بخصوص با کشورهای پاکستان و حوزه خلیج فارس است. وجود دو کارگاه قایق‌سازی در شهر مکمل فعالیت‌های صیادی و تجاری بوده و توان پذیرش جمعیت کُنارک را در سطحی نسبتاً بالا نگه داشته‌است. بعد از انقلاب اسلامی اجرای طرح‌های زیربنایی و توسعه بنادر و احداث اسکله‌های جدید به آن رونق بیشتری بخشیده‌است. همچنین، نیروگاه گازی کنارک از منابع تأمین انرژی این منطقه است.
کُنارک دارای آب و هوای گرم و مرطوب است. هوای آن در اوج گرمای تابستان به علت وزش بادهای موسمی «مونسون» معتدل می‌باشد. این منطقه گرم‌ترین نقطه کشور در زمستان می‌باشد. داشتن چنین اقلیمی باعث شده‌است که محصولات کشاورزی فراوانی همچون چیکو، پاپایا، موز، کنار، انبه، زیتون محلی، بادام و هندوانه در آن کشت شود.
مهم‌ترین دشت‌های شهرستان کُنارک عبارتند از:
۱- دشت سرگان با ۸۴ هزار هکتار
۲- دشت کهیر با ۸۴ هزار هکتار
۳- دشت لاش و زرآباد با ۱۳۴ هزار هکتار
رودخانه‌ها:
رودخانه کهیر: حوزه آبریز رودخانه کهیر در قسمت غرب حوزه کاجو و شرق حوزه رایج واقع شده‌است. سرشاخه‌های رودخانه‌های این حوزه از ارتفاعات شمالی حوزه یعنی کوه‌های مَکّران سرچشمه گرفته و رودخانه اصلی این حوزه از جهت شمال به جنوب جریان دارد. این رودخانه در مسیر خود از محل آبادی تنگ سرحد و تحت ملک و شهرستان نیکشهر نهایتاً آبادی کهیر عبور نموده و به دریای عمان می‌ریزد.
رودخانه رایج کاریانی: سرشاخه رودخانه رایج از ارتفاعات شمالی رشته کوه مکران سر چشمه گرفته که پس از عبور از ارتفاعات مختلف والحاق تعدادی آبراهه‌های مختلف نهایتاً از دشت زرآباد به دریای عمان می‌ریزد.
از مهم‌ترین گونه‌های جنگلی این بخش می‌توان کهور، کلیر، گور گیاه، کلپوره، آویشن و … نام برد.
کلیر: مهم‌ترین محل رویش این گیاه سواحل جنوب استان بیشتر در ارتفاعات صفر تا ۱۰۰۰ متری است.
کلپوره: این گیاه در مناطق کوهستانی از ارتفاع ۱۱۰۰ تا ۱۹۰۰ متری و روی خاک‌های شنی یا در بین درز و شکاف سنگ‌ها رویش دارد. این گیاه برای امراض داخلی و گوارشی مفید است.
گور گیاه: نام محلی این گیاه ندگ (nadag)می‌باشد و بیشتر در آبراهه‌ها ی مناطق دشتی استان رشد و نمو دارد.
آویشن: نام محلی این گیاه ازگند و در نقاط کوهستانی از ارتفاع ۷۰۰ تا ۲۰۰۰ متری روی خاک‌های کم عمق و سبک می‌روید و برای رفع کهیر یا خارش ناشی از حساسیت مفید بوده و همچنین دارویی ضدسرفه است.
پوشاک:
لباس زنان و دختران: در چند تکه برجسته شامل بالاتنه (زی یا زیگ یا جیگ) قسمت روی شکم تا انتهای دامن (گفتان، گوپتان یا جیب)، سرآستین (آستونک) سر پاچه شلوار (شلوار دپ) است و نیز خود تکه یا سریک که کمی بزرگ‌تر از چار قد است می‌بندند.
لباس مردان: تشکیل شده از پیراهن بلندی که تا سر زانوها و گاهی پایین‌تر بوده و به‌طور متوسط شامل پنج و نیم متر پارچه است که آن را «جامگ» می‌گویند. شلوار تشکیل شده از سه متر و نیم تا چهار متر پارچه و به جای کمربند نخی به نام «هنجک» یا «سرن بند» استفاده میشود. بعضی از مردان شال بر سر می‌پیچند که آن را «لنگته» یا «مندیل» یا «پاگ» می‌نامند و رنگ پوست بومیان کنارک اکثراً سبزه می‌باشد و سیاهان آفریقای تبار که در دوره برده داری برده افراد سرشناس و بزرگان قوم بلوچ بود نیز در این شهر دیده میشود که درزبان محلی مکرانی به (تی یا کوم) معروف هستن که بعد از انقلاب اسلامی از بردگی راهی یافت و به حقوق شهروندی مساوی با افراد جامعه دست یافتن
خوراک:
بتو ماش: نوعی غذای محلی که از ترکیب برنج و ماش می‌باشد. برای تهیه ابتدا ماش را سرخ کرده و با آسیاب دستی آسیاب کرده و ماش، برنج و آب را مخلوط نموده و در دوری می‌گذارند.
شودوده: نوعی غذای محلی است که از سرخ کردن خرما با روغن که گاهی به آن کنجد و بادام اضافه میشود تهیه می‌گردد.
ماشینگ: نوعی سوپ ماش که با نان خورده میشود.
کیش: مغز درخت خرمای جوان که شیرین و سفیدرنگ است.
دلگ: برنج کوبیده شده که با آب به صورت شل تهیه میشود.
ناروش: خورش که اغلب با خورش ماهی (کو گئرت) و خورش مرغ مصرف میشود.
بریانی: مانند استامبولی است و طبخ آن با مرغ و ماهی است و به همراه ادویه فراوان و تند مصرف می‌کنند.
انباغ: مرغ را ریش‌ریش کرده و به همراه شنبلیله کاملاً سرخ می‌کنند.
شیلانچ: کشک را در هاون می‌کوبند و با آب و کمی روغن داغ می‌کنند.
تباهگ: گوسفند را در زمستان پس از ذبح و درآوردن پوست در هوای آزاد به ریسمانی می‌آویزند تا خشک شود و به آن کمی آب انار و نمک می‌زنند. این گوسفند خشک شده را در طول زمستان تکه‌تکه کرده و می‌خورند و گاه نیز همراه آن برنج مصرف می‌کنند.
انواع نان‌ها:
حمیر: مانند نان تافتون است.
تی موش: نان نازکی است نازک‌تر از لواش که آن را «فطیر» هم می‌گویند چون با خمیر بی‌مایه درست میشود.
نان تنوری روغنی: حلکاری
نان ذرت: سوهر=ذرت قرمز
نان کماچ یا ریگی
نان روغنی رو تابه (دک)
شهرستان کنارک حدود ۱۱۵۶۷ کیلومتر مساحت دارد. اینکه چرا به این شهرستان کنارک می گویند باید گفت آنچه که در میان مردم این منطقه برای نام این شهر بندری رایج است این است که چون در این منطقه درختان کُنار فراوانی وجود دارد این شهر کوچک بندری به کنارک مشهور شده است. شهر بندری کنارک رشد و توسعه اش بواسطه وجود شرایط مساعد تجاری بویژه با کشورهای پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس و نیز صید و صیادی است.
در این منطقه دو کارگاه قایق سازی وجود دارد که در کنار فعالیت های صیادی باعث ایجاد شغل در این شهرستان و همچنین پذیرش جمعیت در سطح نسبتا بالایی شده است. بنابراین در شهر بندری کنارک در کنار صیادی وجود این دو کارگاه هم در اشتغال زایی موثر واقع شده است. البته پس از انقلاب نظر گسترش بنادر و ایجاد اسکله های جدید صورت گرفته و اجرای طرح های زیربنایی باعث رونق هر چه بیشتر این منطقه شده است. به جز موارد یاد شده نیروگاه گازی شهر بندری کنارک از منابع تأمین کننده انرژی این بندر است.
جاذبه های کنارک
اسکله ماهیگیری کنارک: اسکله ماهیگیری کنارک یکی از زیبا ترین جاذبه های گردشگری این شهر بوده و نظاره گر بودن صیادانی که در حال صید و یا تخلیه ماهی های تازه صید شده هستند، منظره ای زیبا را در این شهر و اسلکه بوجود آورده است. وجود این اسکله ماهیگیری در بندر کنارک بسیار مهم و حیاتی بوده و سبب شده تا وضع اقتصادی از این طریق رونق بسیاری پیدا کند.
شبه جزیره گوردیم: در جنوب استان سیستان و بلوچستان و در فاصله ۵۰ کیلومتری شهر بندری کنارک شبه جزیره ای زیبا به نام شبه جزیره گوردیم وجود داشته که در تمام فصول سال به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری پر مخاطب استان شناخته می شود.
منطقه شكار ممنوع پزم: منطقه شكار ممنوع پزم در استان سیستان و بلوچستان واقع است. منطقه پزم كه به تازگي از سوي سازمان حفاظت محيط زيست كشور به عنوان منطقه شكار ممنوع اعلام گرديده با وسعت ۳۷۷۰۰ هكتار در نوار ساحلي درياي عمان واقع گرديده است و از شاخصه هاي آن تنوع اكو سيستمي و تنوع گونه اي آن مي باشد. ويژگيها ، مشخصات جغرافيايي و ارزشهاي حفاظتي منطقه عبارتند از : موقعيت جغرافيايي منطقه از نظر تقسيمات كشور در استان سيستان و بلوچستان شهرستان كنارك محدوده بين بخش مركزي كنارك و بخش كهير مي باشد.منطقه مورد نظر در قسمت شرق به روستاي كورديم، در قسمت غرب و مرز شمالي نيز جاده آسفالته چابهار – جاسك و از جنوب به نوار ساحلي درياي عمان منتهي مي گردد. از نظر شرايط توپوگرافي و شكل زمين ۶۰ درصد منطقه به نواحي دشتي، ۱۵ درصد آن مناطق مصبي و پيشرفتگي آب دريا (خور) و مابقي به پستي و بلنديهاي اعم از نهشته هاي رسوبي دريايي حاصل از پسروي دريا و تپه ماهورها اختصاص دارد. نام پزم برگرفته ازپوزه کوهی که قسمت جنوب ازسمت شرق وغرب ادامه دارد. پوشش گياهي غالب منطقه شامل جنگلهاي حرا، پوشش هاي انبوه كهور ايراني و در مناطقي نيز گونه هاي كنار، گز، كلير و انواع ديگر گياهان بومي منطقه به چشم مي خورد. منطقه فوق الذكر از نظر حيات وحش داراي گونه هاي جانوري شاخصي مي باشد كه مي توان به گونه ،جبير(گونه در معرض خطر انقراض)، سنجاب بلوچي،هوبره،شغال،روباه و خرگوش اشاره نمود.
گلفشان ناپگ (تنگ): گلفشان ناپگ (تنگ) يکي از جاذبه هاي طبيعي استان سيستان بلوچستان هست که در جاده تنگ – گالک و در مسير بندرعباس قرار دارد.گلفشان ناپگ (تنگ) سیستان و بلوچستان به صورت مخروطی مستقل در سواحل مکران و سمت راست جادهء کهیر-تنگ قرار دارد.این گلفشان از سطح زمین حدود ۷۲ متر و از سطح دریا حدود ۱۰۲ متر ارتفاع دارد و شباهت زیادی به گلفشان چاندارگوپ در غرب پاکستان و شرق رودخانهء هینگول دارد. هریسون که در سال ۱۹۴۱ میلادی از این گلفشان تنگ سیستان و بلوچستان بازدید کرده، یادآور شده که حباب‌های سبز رنگ بزرگی از گل درست می شوند که در هر چند دقیقه یک بار می‌ترکند و دوباره حباب های دیگری جای آنها بوجود می آیند. گلفشان ناپگ (تنگ) سیستان و بلوچستان سبت به گل فشان پيرگل خاش كه در سال ۱۳۸۰ به عنوان يك اثر طبيعي- ملي شناخته شده است، داراي مزاياي ويژه اي است كه از اين رو مي تواند به فهرست آثار طبيعي كشوراضافه شود: ۱- فاصله نزديك آن به بندر چابهار كه به علت دارا بودن منطقه آزاد تجاري، سواحل صخره اي كم نظير وامواج خروشان، جنگل هاي حراو… همواره مورد توجه مسافرين و طبيعت دوستان بوده و هست. ۲- وضعيت توپوگرافي منطقه به نحوي است كه تپه مخروطي شكل گل فشان در دشت هاي منطقه كاملاواضح و نمايان است. ۳- راه مناسب و اهميت منطقه.در قله مخروط و در داخل دهانه اصلی گلفشان ناپگ (تنگ) سیستان و بلوچستان، دهانه هایی به قطر چند سانتیمتر وجود دارند که به طور متناوب گل خاکستری یا سبز رنگ از دهانه آنها خارج و به طرف دامنه سرازیر می شود. دوره تناوب این عمل ۵ تا ۱۵ دقیقه است و با لرزش زمین همراه است. این گلفشان در فوران های گذشته خود در طول تاریخ، از بالا به پایین پنج تا هفت لایه را به صورت ضخامت های متفاوتی از روانه های اصلی گل بوجود آورده است که روی هم قرار دارند. قدیمی ترین و یا به عبارت دیگر زیرین ترین لایه تا مخروط اصلی خود ۵۰۰ تا ۷۰۰ متر فاصله دارد و منطقه ای دایره ای شکل به قطر ۱ کیلومتر را پوشانده است. این لایه به صورت روانه ای از گل و آب، تا آن مسافت پیش رفته بوسیله جاده کهیر-بندر تنگ قطع شده است و هنوز بخشی از روانه های گلی در سمت چپ جاده باقی مانده اند. ضخامت این لایه که روی هم قرار گرفته اند بین ۴۰ سانتی متر و حدودا ۲ متر است و هرکدام از بالا به پایین بخش دیگری را می پوشاند و به ترتیب قدمت لایه ها زیادتر می شود. رنگ لایه های قدیمی نیز شبیه به مارن های موجود است در صورتی که لایه های جوان نزدیک به مخروط، به خاطر جوانی و داشتن رطوبت بیشتر کاملا تیره تر از لایه های قدیمی به نظر میرسند. بین لایه های پنجم و ششم یک پرتگاه گسلی به عمق ۱.۵ متر وجود دارد که شیب تندی نسبت به مخروط و شیب ملایمی نسبت به جاده دارد.
خانه تاریخی آریان خان: تنها اثر ثبت شده در کنارک خانه تاریخی به نام آریان خان بوده که قدمتی در حدود ۱۲۰ سال داشته و متعلق به فردی با نام چهارشنبه آریان بوده است. این بنا به عنوان یکی از نخستین بناهای خشت و گلی شناخته شده و چیزی در حدود ۲۰۷ متر زیر بنا دارد. وجود ستون های زیبا و پنجره های قدیمی با تزئینات منحصر به فرد، زیبایی دو چندانی به این بنا بخشیده است. در این شهر علاوه بر جاذبه های ذکر شده بالا مکان های دیدنی دیگری مانند زیارت حاج حسن، دماغه پزم، غار طبیعی کل بی بانک و بسیاری مکان های دیگر وجود داشته و می توان با سفر به این شهر خاطرات بسیاری را خلق کرد.
............................
آرشیو
