صحنه یا سحنه یکی از شهرهای شهرستان صحنه در استان کرمانشاه و در ۵۵ کیلومتر شهر کرمانشاه در جادهٔ کرمانشاه به همدان قرار دارد. طول جغرافیایی شهر ۴۷٫۶۸۷۲ و عرض جغرافیایی آن ۳۴٫۴۸۴۴ میباشد. شهر صَحنه مرکز شهرستان صحنه است. سرآب صحنه از مناطق دیدنی شهرستان صحنه میباشد که دارای آبشار، درختان وحشی و باغ میوه، کوههای بلند بوده و اثر تاریخی گوردخمه صحنه در آنجا قرار دارد.
منبع اصلی تهیه آب این شهر، سرآب صحنه میباشد که دارای رودخانه‌ها و چشمه‌های بسیاری است و منطقه را به سرزمینی پرآب و حاصلخیز با هوایی معتدل تبدیل نموده‌است.وجه تسمیه و تاریخچه شهر صحنه به درستی مشخص نیست. صرف نظر از شکل مکتوب عربی (صحنه)، میتوان آن را تلفّظ سئنه/ sa, ena دانست که به معنی شاهین است. در اسامی جاهای دیگر مانند سنه (سنندج)، هرسین، و شاهیندژ یا ساییندژ این جزء پدیدار است.
ابن خردادبه به مکانی به نام سیسَر اشاره کرده و یاقوت حموی نوشته که در نزدیکی آنجا مکانی به نام صد خانیه یا صد خانه قرار دارد که چشمه‌های بسیاری در آن دیده می‌شود. خانه به معنای چشمه است که در گویش گورانی هانه گفته می‌شود. از این‌رو برخی واژۀ صحنه را کوتاه‌شدۀ «صد هانه» و به معنای صد چشمه دانسته‌اند. در سفرنامه‌ای از ناصرالدین شاه در دورۀ قاجار از «قریه صحنه» به عنوان روستایی حاصلخیز نام برده شده‌است. بر اساس آثار تاریخی که در شهر موجود است کاروانسراهای شاه عباسی در خیابان شاه عباسی و گوردخمه صحنه در کوههای دربند صحنه از دیرباز در مسیر راه‌های کاروان‌رو قرار داشته‌است. بنابر یکی از روایاتی که در مورد قتل خواجه نظام‌الملک طوسی وجود دارد و در تاریخ جهانگشای نوشتۀ عطاملک جوینی آمده، وی در سال ۴۸۵ قمری (۱۴ اکتبر ۱۰۹۲) در صحنه توسط یک نفر باطنی کشته شده‌است.
مردم شهر صحنه از ایل لک هستند و به زبان لری لکی صحبت میکنند که شاخه‌ای از لری شمالی یا لری فیلی میباشد. بخش بزرگی از ساکنان صحنه پیرو آیین یارسان و بقیه نیز پیرو شیعه دوازده‌امامی هستند. همچنین اقلیتی از پیروان بهایی و یهودی نیز در صحنه زندگی میکنند.
تا پیش از انقلاب تمام اراضی شهر صحنه از خانه‌ها تا مکان‌های تجاری، اداری و مدارس در مالکیت میرزا جوادخان معاون‌السلطنه بود، هرچند زمین‌های کشاورزی با اجرای قانون اصلاحات ارضی به مالکیت کشاورزان درآمده بودند. پس از انقلاب تمام شهر صحنه به صورت یکجا در اختیار کمیتهٔ امداد امام خمینی قرار گرفت اما سندی که برای آن صادر شد، عرصهٔ ۶ دانگ شهر صحنه بود و هیچ‌یک از اماکن شهر صحنه سند ثبتی ندارند.
موزۀ مردم‌شناسی شهرستان صحنه در تاریخ ۶ شهریور ۱۳۸۷ در پارک معلم این شهر افتتاح شد که در آن زمان پنجمین موزۀ مردم‌شناسی در استان کرمانشاه به شمار می‌آمد. اما ساختمان این موزه به شهرداری صحنه تعلق داشت. انتقال شورای شهر صحنه به این ساختمان در شهریور ۱۳۹۹، سبب پایان یافتن فعالیت موزه و تعطیلی آن شد. اشیاء و وسایل موزه به کنگاور انتقال یافته تا در آنجا موزۀ مردم‌شناسی دیگری تأسیس شود.
طول جغرافیایی شهر ۴۷٫۶۸٫۷۲ و عرض جغرافیایی آن ۳۴٫۴۸٫۴۴ میباشد. شهرستان صحنه دارای باغ‌های میوه فراوان است. منبع اصلی تهیه آب این شهر، سراب صحنه (یا دربند صحنه) میباشد. این منطقه دارای رودخانه‌ها و چشمه‌های بسیاری است که آن را به سرزمینی پرآب و حاصلخیز با هوایی معتدل تبدیل نموده‌است.
این شهرستان بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ خورشیدی ۷۰٬۷۵۷ نفر جمعیت داشته و از دو بخش بخش مرکزی و دینور شامل بخش صحنه به مرکزیت شهر صحنه و دهستان‌های خدابنده لو، هجر، گاماسیاب و صحنه و بخش دینور به مرکزیت شهر میانراهان مشتمل بر دهستان‌های حر، کندوله و دینور تشکیل شده‌است.
وجه تسمیه و تاریخچه شهر صحنه چندان مشخص نیست اما در سفرنامه‌ای از ناصرالدین شاه از «قریه صحنه» به عنوان روستایی حاصلخیز نام برده شده‌است. بر اساس آثار تاریخی که در شهر موجود است (کاروانسراهای عباسی در خیابان شاباسی و دخمه مادها (معروف به شیرین و فرهاد) در کوههای دربند صحنه) از دیرباز در مسیر راه‌های مسافری مهم قرار داشته‌است.
شهرستان صحنه در دامنه کوههای زیبا و استوار امروله، دالاخانی و هجر از سلسله رشته کوه های زاگرس واقع شده و دارای سراب‌های زیبا و دیدنی همچون: سراب دربند، سراب سیری جان، سراب گروس، سراب کاووس، کاروان چشمه و … است که چشم هر بیننده ای را خیره می‌نماید. در شمال شهر صحنه منطقه ای خوش آب و هوا با چشمه‌های پرآب و آبشاری زیبا واقع شده که دربند صحنه نامیده می‌شود، طبیعت بکر و زیبای آن در کنار آثار باستانی (گور دخمه) و همچنین نزدیکی آن به شهر صحنه که در مسیر زائران کربلا است از قابلیت‌های مهم این مکان به شمار می‌رود. وجود درختان کهنسال گردو و چنار موج‌های بلند قامت با قدمتی بیش از چهارصد سال در کنار رودخانه پرطراوت که میان دو دره است با صدای شرشر آبی پاک و روان که از چشمه‌های بالادست بنام چهارچشمه از زیر زمین تراوش می‌شود، موسیقی ملایمی را برای بیننده به ارمغان می‌آورد. بلند‌ترین کوه این شهرستان قله کوه امروله با ۳۲۰۰ متر و ارتفاع شهرستان صحنه نیز ۱۳۲۵ متر از سطح دریا است.
گیاهان: گیاهان این منطقه را میتوان به چهار دسته تقسیم کرد که به علت بارندگی کم به صورت بوته و درختچه و در باغات بصورت درختان کهن است.
۱-گیاهان کشاورزی شامل: گندم ‚ جو‚ ذرت ‚ نخود‚ لوبیا‚ عدس و….
۲-گیاهان صنعتی شامل: چغندر‚ افتابگردان ‚ گوجه، گشنیز‚ سویا
۳-گیاهان داروئی شامل: نعناع ‚ مرزه‚ اویشن‚ موسیر‚ مفراح ‚ ختمی‚ پنیرک‚ بابونه
۴-درختان میوه ای شامل: گیلاس البالو زردالو سیب هلو انگور گردوو…. ۵-رودها: دو رود پر اب در شهرستان صحنه جاری است: ۱-رودخانه دربند که از چهار چشمه منشاگرفته و از وسط شهر می‌گذرد و به رودخانه گاماسیاب میریزد.
مهمترین سراب‌های این شهرستان عبارتنداز: سراب گروس در دهستان گاماسیاب، سراب بید سرخ: در دهستان صحنه (مرکزی) در فاصله ۱۲ کیلومتری شهر صحنه و در شمال جاده اصلی صحنه- کنگاورواقع شده است، ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۲۷ متر است، از این سراب اهالی روستای بید سرخ جهت شرب و کشاورزان منطقه برای مزارع خود استفاد می‌نمایند.
سراب سوری جان: این سراب در دهستان خدابنده لو در حدفاصل ۲۵ کیلومتری شهر صحنه واقع شده، ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۶۰ متر و از آب آن جهت آبیاری مزارع پایین دست استفاده می‌شود.
سراب دربند: در شهر صحنه واقع و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۴۰۰ متر است، این سراب تامین کننده آب آشامیدنی و سایر نیازهای آبی شهر صحنه است و سراب گروس که قدیمی ترین سراب این شهرستان در دهستان گاماسیاب قرار دارد.
شهرستان صحنه از لحاظ پیشینه تاریخی آنچه که وجود شهر را به هزاره‌های گذشته می‌رساند دو گوردخمه است که در قسمت شمال شهر در صخره‌های سراب دربند قرار دارند که طبق مطالعات باستان شناسی و آنچه که از شواهد مکتوب تاریخی بر می‌آید سابقه این شهر به قرون اولیه اسلام بر می‌گردد. بخش دینور شهرستان صحنه در قرن چهارم هجری پایتخت مستقل حسنویه بوده که تا حمله تیمور شهری آباد بوده که در اثر حمله تیمور به ویرانی گرائیده و بعد از آن محل تمرکز تمدن منطقه به سلطان آباد چمچمال منتقل گردیده که در دوران پادشاهی اولجاتیو در اوایل قرن هفتم در نزدیکی بیستون بنا گردیده. در بخش دینور آثار و بقایای شهر مشهود و در این دیارمشاهیر، ادبا و دانشمندان زیادی همچون ابن قتیبه دینوری،ملا پریشان دینوری و … می‌زیسته اند.
در جاده همدان به کرمانشاه، بعد از طی مسافت نزدیک به ۱۲۰ کیلومتر (در ۶۵ کیلومتری شرق کرمانشاه) به شهرستان صحنه خواهید رسید. سراب دربند در شمال این شهر قرارگرفته است.با خودروی شخصی از تهران: می توانید از مسیر تهران به ساوه، از تهران خارج شده و بعد از شهر ساوه به سمت همدان برانید. در مسیر همدان کرمانشاه به صحنه خواهید رسید. در کل برای این مسیر باید از تهران تا صحنه نزدیک به ۴۳۵ کیلومتر رانندگی کنید.
جاذبه های صحنه
سراب صحنه: سراب صحنه در محلی به نام دربند قرار دارد که دره ای پر از درختان سرسبز است که احتمالا تفرجگاه شاهان زیادی در طول تاریخ بوده است. طبیعت بینظیر باعث شده که در این دره امکانات تفریحی و اقامتی زیادی درست شود و گردشگران بسیاری به اینجا بروند. آب دره از چهارچشمه که در سمت شمالی دره قرار گرفته سرچشمه می گیرد در آنجا در زمان هایی نه چندان دور آبشار کوچکی قرار داشت که خشکسالی آن را به آبشار خشکه معروف کرده است. اطراف چهارچشمه اوج زیبایی این دره است جایی پر از تفرجگاه های تفریحی و درختان انبوه که کافیست یک بار به آنجا بروید تا ببینید که چگونه شیفته طبیعت اینجا شده اید و از بودن در آنجا سیر نمی شوید.
گور دخمه صحنه: «گوردخمه صحنه» یا «گوردخمه دربند» در بدنهٔ کوه شوق علی واقع در شمال شهر صحنه در کرمانشاه و کنارۀ رود دربند حجاری شده است. این اثر تاریخی در بین اهالی به «قبر کیکاوس»، «فرهاد تراش» و «گور شیرین و فرهاد» معروف است.در طول مسیر رسیدن به گور دخمه صحنه، که برخی آن را یکی از نادرترین گوردخمه های دوطبقه مادها می دانند، درختان میوه و درختان جنگلی وجود دارد که پوشش زیبایی را به این منطقه بخشیده است.
روستای کرتویچ: روستای کُرتویچ از توابع دهستان کندوله بخش دینور در شهرستان صحنه ، یکی از شهرستانهای استان کرمانشاه است . این روستا در حد فاصل ۲۲کیلومتری بخش دینور ، ۳۰ کیلومتری شهرستان صحنه و ۷۵ کیلومتری شهر کرمانشاه قرار دارد . روستایی در نزدیکی کوه که توانسته بافت سنتی خود را تا حدودی حفظ نماید . روستای کرتویچ از ۱۴۶ خانوار و جمعیتی در حدود ۵۶۲ نفر تشکیل شده است . فعالیت غالب افراد روستا ، کشاورزی و تولید محصولاتی نظیر گندم و چغندرقند می باشد و در صنعت باغداری نیز به پرورش انگور و گردو اشتغال دارند . این روستا در زمینه پرورش دام خصوصاً گوسفند ، فعالیت چشمگیری دارد ، هرچند که اهالی کار را بصورت سنتی انجام می دهند . طبیعتی بکر در کنار اثری برجای مانده از تاریخ کهن ، باعث شده که یکی از اهالی روستا صنعت گردشگری و توریسم را در روستا رونق دهد . طبق گفته یکی از اهالی روستا ، تپه شیخی آباد کُرتویچ دارای قدمتی در حدود یازده هزار و هشتصد سال می باشد که طی کاوش هایی که توسط باستان شناسان انگلیسی در سال ۱۳۸۸ در این منطقه صورت گرفته ، آثار این تپه را جز اولین زیستگاه های بشر در خاورمیانه دانسته و اولین مکانی است که انسان از غار نشینی به یکجا نشینی روی آورد . این روستا به دلیل رونقی که در بخش های مختلف کشاورزی ، دامداری ، هنرهای دستی از جمله قالی بافی و صنعت توریسم دارد ، شاهد مهاجرت معکوس اهالی بوده است . زنان روستا در فصل زمستان که فرصت بیشتری برای خانه داری دارند ، محصولات تولیدی خود از جمله روغن حیوانی ، انواع محصولات لبنی ، ترخینه ، شلم و نان محلی را برای خوراک خانواده و مهمان ها مورد استفاده قرار می دهند . از جمله وسایلی که زنان روستا برای زندگی روزمره خود با آن سرو کار دارند می توان به تشی ( وسیله ای برای ریسندگی پشم گوسفندان ) ، دسینه (آسیاب دستی ) ، ویژن ( غربال جهت جدا کردن دانه های سالم گندم ) و خوایانه ( کیفی از جنس گلیم که نمک را در آن نگهداری می کنند ) بهره گیری می نمایند .
تخت شیرین: تخت شیرین ، بازمانده و نشانه‌ای از افسانه‌های کهن دیدار شیرین و فرهاد است .وجه تسمیه این محل برگرفته از تخته‌ی سنگ بزرگی است که در این محوطه قرار دارد این مکان یکی از جاذبه های گردشگری صحنه کرمانشاه می باشد.
منطقه امروله و دالاخانی: امروله و دالاخانی دو کوه مرتفع در منطقه حفاظت‌شده شهر صحنه‌اند و نام این منطقه از این دو کوه گرفته شده است و از جاذبه های گردشگری صحنه کرمانشاه می باشد. امروله از دو بخش امرو و له تشکیل شده است؛ امرود به معنی گلابی وحشی و له به معنی کوچک است، چون این منطقه پوشیده از درخت‌های امرود است این نام را برایش انتخاب کرده‌اند. کوه دالاخانی یکی از کوههای رشته‌کوه زاگرس است که پوشش گیاهی سرسبز و چشمه‌های آب فراوانی دارد. در منطقه حفاظت‌شده و شکار ممنوع امروله و دالاخانی حیواناتی مانند پلنگ، گربه وحشی، سیاه‌گوش، روباه و کفتار زندگی میکنند.
روستای پریان: روستای پریان صحنه روستایی است در بخش دینور که در استان کرمانشاه واقع شده است . این روستا که در ۶۳ کیلومتری شهرستان صحنه قرار دارد، یکی از اجزای دهستان کندوله به شمار می‌رود.این روستا در دامنه کوهی است که نامش پشت پری (پشت پریان) بوده و جزء دهستان کندوله است. مردم این روستا به زبان اورامی که یکی از گویش‌های کهن ایران کوردی است سخن می‌گویند.
روستای کندوله: روستای کندوله از توابع بخش دینور شهرستان صحنه در استان کرمانشاه، در فاصله ۵۲ کیلومتری شهر صحنه قرار گرفته است. این روستای زیبا از شمال به کوه کوله بزرگ، از شمال غرب به کوه خره سیاه و از جنوب به کوه پیر آفتاب محدود می‌شود و جاده‌ای آسفالته و مناسب دارد. روستای کندوله در ناحیه کوهستانی استقرار یافته و از سطح دریا ۱۹۷۰ متر ارتفاع دارد، آب و هوای کندوله معتدل و کوهستانی است. در بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است. برخی بنای روستای کندوله را به دوران آل بویه نسبت می‌دهند. گفته می‌شود این محل در اصل مکان قلعه رکن‌الدوله بوده است که بعدها به صورت «کندوله» درآمده است این روستا از جاذبه های گردشگری صحنه کرمانشاه می باشد.
روستای ترازوبره: ترازوبره، روستایی از توابع بخش دینور, دهستان کندوله, شهرستان صحنه در استان کرمانشاه است.ترازوبره به این معنی است که گوسفند را به شخصی می داده اند که بزرگ کند ( یعنی بره ای رو بزرگ کند ) . قدمت این روستا زیاد هست و به قبل از اسلام بر می گردد . این روستا در ابتدا در قسمت بالا بوده و در سال ۸۱ جابه جا شده اند و به پایین کنار جاده منتقل شده . روستای ترازوبره دارای ۷۰ خانوار هستند . شغل مردم , کشاورزی و دامداری است . حدود ۴۰ هکتار باغ در این روستا است .
غار کل و سر: غار کل و سر در کوهستان کل و سر، در شمال غربی شهر صحنه جای گرفته است. این کوهستان فضایی مناسب دارد و از آنجا که به محدوده شهری نزدیک است، دسترسی کوهنوردان و دوست‌داران طبیعت به غار به سادگی امکان‌پذیر است. در حال حاضر عمیق‌ترین و زیباترین غاری که در این کوهستان کشف شده است، غار کل و سر محسوب می‌شود. با دهانه‌ای کوچک، پس از ورود و طی حدود ۲۵ متر، به ورودی سه دهانه دیگر می‌رسیم. اگر راه دالان اصلی را ادامه بدهیم، با گذر از پیچ کوچکی میتوان به تالار اصلی رسید. این تالار مملو از قندیل‌های دیدنی و فوق‌العاده است.
تنگ چلوبر: تنگ چلوبر، یکی از مناطق فوق‌العاده زیبای کاملا طبیعی استان کرمانشاه است و بهار واقعا زیبایی دارد و مکانی ایده‌ال برای کمپینگ، کوه‌نوردی و پیاده‌روی هم به شمار می‌رود. این مکان زیبا در شهرستان صحنه واقع شده است.
غار امروله: غار امروله در حدود ۱۲ کیلومتری شمال شهرستان صحنه، در کوهستان امروله قرار دارد. این غار از ۱۰ چاه تشکیل می‌شود که عمیق‌ترین آن‌ها، عمقی معادل ۱۰ متر دارد. امروله از دو بخش «امرو» و پسوند «له» ایجاد می‌شود و به معنای امرود کوچک است. انتخاب این اسم به خاطر وجود درختان امرودی بوده است که در گذشته به‌صورت جنگل‌های پراکنده در نقاط مختلف این کوهستان جای گرفته بودند و امروزه نیز آثاری از این درختان در شمال روستای گرگلان و شمال روستای کل گدار دیده می‌شود. این غار از مقاصد جالب توجه برای غارنوردان است.
تپه قلعه گبری دستجرد علیا: تپه قلعه گبری دستجرد علیا مربوط به دوره اشکانیان -قرون میانه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان صحنه، بخش دینور، روستای دستجرد علیا واقع شده است. این اثر در تاریخ چهارم خرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۱۸۱۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
..........................
آرشیو
