شیرگاه مرکز شهرستان سوادکوه شمالی
شهر شیرگاه مرکز شهرستان سوادکوه شمالی در استان مازندران است که از جنوب به شهرستان سوادکوه و از شمال به شهرستان قائم شهر راه دارد. این شهر همچنین از سمت شرق به شهرستان ساری و از سمت غرب به شهرستان بابل راه دارد. زبان مردم شهر شیرگاه زبان مازندرانی است. همچنین سریال مشهور پایتخت نیز در این شهر ساخته شده است. برخی نام پیشین شیرگاه را خارخون دانسته‌اند ولی بر پایهٔ اطلاعات جلد سوم فرهنگ جغرافیایی ایران خارخون نام پیشین روستای زیولا در منطقه شیرگاه بوده‌است.
شیرگاه شهری است در استان مازندران در شمال ایران، که مرکز شهرستان سوادکوه شمالی نیز می‌باشد. یکی از جاده‌های ارتباطی تهران- شمال، معروف به جاده فیروزکوه، و راه‌آهن شمال، که بخشی از راه‌آهن سراسری ایران است، از این شهر می‌گذرد. این شهر در فاصله ۲۵ کیلومتری از قائمشهر و ۲۰ کیلومتری از زیراب، ۳۰ کیلومتری از پل سفید و ۴۰ کیلومتری از ساری (مرکز استان مازندران) قرار دارد. شیرگاه از همه جهت جز شمال به‌وسیله رشته کوه‌های البرز مرکزی احاطه گشته‌است، کوه تِرز در غرب، کوه وِرزک در شرق و کوه‌های ساره سر و شاه کوه در جنوب این شهر قرار دارند.
شیرگاه محل تلاقی دو رود است. یکی تالار (به معنی تیل آر، یعنی رودی که گِل می‌آورد) که از منطقه آلاشت و گردنه‌های دوگل سرچشمه می‌گیرد و دیگری رود کسیلیان است. کسیلیان در بیشتر مواقع سال آبی روشن و زلال دارد (تنها در زمان بارندگی‌های شدید آب آن کمی گل آلود می‌شود) ولی تالار در بیشتر مواقع سال گل آلود است. شیرگاه دارای پل‌های متعددی است که به همین دلیل آنرا شهر پلها لقب داده‌اند. شیرگاه به دلیل داشتن شکل کوهستانی در جنوب و وجود دره در بستر رودخانه و مرکز شهر و همچنین داشتن دشت و جلگه در شمال (سه ویژگی اقلیم در یک شهر) زیبایی منحصری دارد که نمونه آن شاید در هیچ جای ایران یافت نشود.
در دوره صفوی جاده شوسه شاه‌عباسی از این شهر عبور می‌کرد. پل‌هایی که امروز می‌بینیم یادگارانی از آن دوران‌اند که در زمان خود از پل‌های مهم و بزرگ به‌شمار می‌رفتند. نیروهای ارتش شوروی در جریان اشغال ایران در جنگ جهانی دوم در منطقه‌ای که به نام آنها (روس آباد) نام گرفت در نزدیکی کلیج‌خیل امروز (یکی از روستاهای نزدیک شیرگاه) ساکن شدند. مردم شیرگاه ایام حضور شوروی‌ها را شوروی سال می‌گویند. شیرگاه در آبان ۱۳۴۱ نام شهر را به خود اختصاص داد.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر برابر با ۸٬۶۷۱ نفر جمعیت بوده‌است. مردم شیرگاه به گویش سوادکوهی که گویشی از زبان مازندرانی است صحبت می‌کنند.
صنعت این شهر شامل موارد زیر می شود: 1- کارخانه اشباع تراورس شیرگاه که در سال ۱۳۱۱ خورشیدی تأسیس شد ولی اکنون به دلیل استفاده بسیار کم از الوار چوبی تراورس برای ریل راه‌آهن فعالیت محدودی دارد. این کارخانه اولین و از سال ۱۳۱۱ تا ۱۳۷۰ تنها کارخانه تولید تراورس در ایران بوده‌است. کارخانه دیگری که در قزوین افتتاح شده بود که چوب را فقط اندود می‌کرد و آن را نمی‌پخت.
2- اولین شرکت بسته‌بندی تخم مرغ در استان مازندران در شهر شیرگاه به بهره‌برداری رسید؛ و نام محصول آن مرغنه می‌باشد که در زبان مازندرانی به معنی تخم مرغ می‌باشد.
3- شهرک صنعتی بشل
4- کارخانه چوب نئوپان‌سازی در چالی
5- کارخانه پیچ کوبان در سرتپه
تعدادی از پل‌های شیرگاه تاریخی اند؛ مانند: پل دختر (چالی) ، پل تاریخی شاه‌عباسی آبدنگسر (آبدنگسر، بین قائمشهر و شیرگاه) ، پل شاه‌عباسی(این پل در دوران سلطنت پادشاهان صفوی و در مسیر باستانی موسوم به راه شاه‌عباسی با آجر و ساروج و گچ بر روی رود کسیلیان یا روشن تلار بنا گردید. طول آن ۵۷ متر و عرض آن بدون احتساب جان پناه پنج متر می‌باشد. این پل دو دهنه دارد که دهنه شمالی آن از دهنه جنوبی بزرگ‌تر است)، پل شاپور: این پل بر روی رودخانه اوتجون در اراضی چای باغ و ۵۰ متری جانب شرقی جاده شیرگاه به قائم شهر واقع شده و احتمالاً مربوط به دوران قاجار می‌باشد ، برخی دیگر از پلها در همین سده ساخته شدند؛ مانند: پل‌های جاده تهران–شمال در سرتپه و کنار پل شاپور.
پادگان آموزشی نیروی انتظامی که محل آموزش و استقرار سربازان وظیفه و پرسنل پلیس ایران می باشد در مسیر شیرگاه به ساری در روستای چای باغ قرار دارد .این پادگان مربوط به دهه ۴۰ شمسی و دوران پهلوی دوم است که تا زمان ادغام پلیس در سال ۷۰ در اختیار ژاندارمری ایران بود.
به طور کلی می‌توان گفت شیرگاه یکی از شهرهای منحصر بفرد و کم‌نظیر در خطه شمالی کشورمان است. چند ویژگی مهم در این شهر وجود دارند که چهره خاصی به آن می‌دهند. سه جزو مهم طبیعی در شیرگاه یعنی کوهستان، جلگه و منطقه شهری باعث شده این منطقه مقصد مهمی برای گردشگری در سوادکوه باشد. همان طور که در بخش‌های قبلی مقاله گفتیم، تاریخ پر فراز و نشیب این خطه، باعث شده آثار مهمی از دوران گذشته برای ما به یادگار بماند. از جمله روستاها، پل‌های تاریخی، کارخانه های قدیمی و… همه در کنار هم شناسنامه شیرگاه هستند که این شهر دوست‌داشتنی را در یاد‌ها ماندگار می‌کنند.
شهرستان سوادکوه شمالی
شهرستان سوادکوه شمالی در سال ۱۳۹۲ به مرکزیت شهر شیرگاه در شهرستان سوادکوه ایجاد شد. سوادکوه شمالی از ترکیب بخش‌های نارنجستان و مرکزی در تابعیت استان مازندران است. شهرستان سوادکوه شمالی از سمت شمال به شهرستان قائمشهر، از سمت جنوب به شهرستان سوادکوه، از سمت غرب به شهرستان بابل و از سمت شرق به شهرستان ساری محدود است.
شیرگاه مرکز شهرستان سوادکوه شمالی است. در شمال ایران قرار، دارد یکی از جاده‌های ارتباطی تهران- شمال، معروف به جاده فیروزکوه، و راه‌آهن تهران- شمال، که بخشی ازراه‌آهن سراسری ایران است، از این شهر می‌گذرد. ۲۵ کیلومتر از قائمشهر و ۲۰ کیلومتر از زیراب و ۳۰کیلومتر از پل سفید ، مرکز شهرستان سوادکوه فاصله دارد. شیرگاه از همه جهت جز شمال به‌وسیله رشته کوه‌های البرز مرکزی احاطه گشته‌است. از غرب توسط کوه تِرز، از شرق به‌وسیله کوه وِرزک و از جنوب با کوه‌های ساره سر و شاه کوهمحاصره شده‌است.
جاذبه های سوادکوه شمالی
پل شاه عباسی شیرگاه: این پل در شهرک شیرگاه سوادکوه، بر روی رودخانه کسلیان (روشن تلار) واقع گردیده است. این پل در مسیر جاده قدیم شاه عباسی بوده است. درازای پل ۵۷ متر و پهنای آن بدون درنظر گرفتن جان پناه ها ۵ متر است. پل دارای دو دهانه بزرگ در شمال و دهانه کوچکتری در جنوب است. مصالح اصلی بنا ، آجر و ملات ساروج و گچ است. طاق های پل در سالهای اخیر فرو ریخته است.
آبشار میان کلا: آبشار میان کلا از جمله جاذبه‌های نزدیک شیرگاه سوادکوه است. این آبشار در فاصله ۶کیلومتری از این شهر و در جنوب آن واقع شده است. به‌دلیل قرارگرفتن این آبشار در مجاورت جاده اصلی تهران به شهرهای شمالی، همواره گردشگران و مسافران زیادی به قصد بازدید از این آبشار راهی این نقطه می‌شوند. اگر برای بازدید از این آبشار رفتید، گرفتن عکس‌های یادگاری در کنار آن قطعاً حس ناب و لذت‌بخشی را برایتان به ارمغان می‌آورد.
دره لاکره: حرکت رودخانه و برخوردش به سنگ ها و تخته سنگ ها سبب شده تا در این دره طولانی و بسیار زیبا حداقل شاهد بیست آبشار بلند بالا و پرآب باشیم که با شکوه تمام دره را آراسته اند. آبشار جلسنگ، آبشار کتو یا آبشارهای چندگانه چلاک هر کدامشان تنها بخشی از آبشارهای این دره استثنایی است که چیزی بین ۳۰ الی ۵۰ متر بلندی دارند. سقوط آبشارها و هجوم قطرات ریز آب که هزاران بار در برخورد با تخته سنگ ها شکسته اند و پروازشان بر فراز آبشار آنقدر ستودنی است که در میان این دره بکر میخکوبتان می کند. با رسیدن به دره مسیرهای متعددی برای پیمایش پیش رویتان قرار دارد یکی به آبشار جل سنگ می رود دیگری به کتو یکی هم سر از آبشارهای چلاک در می آورد. دره پر از این آبشارهای کوتاه و بلند است. پیمایش دره لاکره به همین راحتی ها نیست و پر از فراز و نشیب است. کف دره را سنگ های ریز و درشت که گاه خزه رویشان دویده پر کرده اند. صخره های اطراف دره هم طوری برش خورده اند که می توانید میلیون ها سال گذر زمان را به راحتی در قامتشان به تماشا بنشینید. حرکت رودخانه در میان دره آن هم با شور و شوق و طراوتی وصف ناپذیر و هجوم درختان و گیاهان سرسبز و گاه حضور شگفت انگیز میوه های جنگلی با سکوتی حیرت انگیز که بر سرتاسر دره مستولی است این دره بکر و زیبا را به یک شگفتی بی بدیل مبدل کرده است.بهار بخصوص با فرارسیدن اردیبهشت ماه تولدی دوباره در دره لاکره است، آبشارهایی به غایت پرآب و چشمه هایی که جا بجا در طی مسیر به جوش و خروشند. درخت ها هم رخت نو بر تن کرده و همه چیز هیجان انگیز است. تابستان که هوای گرم و شرجی امان همه را می برد در دره لاکره بیشتر به یک بهشت خوش آب و رنگ می ماند اگرچه آبشار به قوت بهار نیست اما پاییز… افسون پاییز در دره شکوهمند لاکره آنقدر گیراست که حالا حالاها از یادتان نخواهد رفت. فرشی هزاررنگ از برگ هایی که زیر پا سمفونی به راه انداخته اند و درختهایی که انگار یک نفر با حوصله و سروقت رنگ به رنگ نقاشی شان کرده است. با هوایی به غایت مطبوع و میوه های جنگلی دلربا و سکوتی وهم انگیز که حتما شما را هم به صف دلداگان این طبیعت زیبا ملحق خواهد کرد. زمستان هم فصل باشکوهی است که گفتن از زیبایی هایش آنقدرها هم ساده نیست اما طبیعت گردهای حرفه ای خوب می دانند که این شکوه لاکره و آبشارهایش زیر لایه ای از برف ستودنی تر است.
روستای کلیج خیل شیرگاه: روستای کلیچ خیل در ۴کیلومتری شیرگاه و ۳۵ کیلومتری شهرستان سوادکوه واقع شده است این روستا بالغ بر ۴۳۵خانوار و ۱۴۵۰نفر جمیعت می باشد. روستای کلیچ خیل از شمال به جنگل های سرفراز شمال ، از جنوب به رودخانه خروشان تلار، از شرق به روستای شیرجه کلا و از غرب به روستای گاوان کلا و بابلکنار متصل می باشد. روستای کلیچ خیل دارای ۵۰۰ هکتار زمین های کشاورزی دین و خشکه می باشد و اکثر اهالی این روستا به دامداری و کشاورزی مشغول می باشند. روستای کلیچ خیل دارای امکاناتی از قبیل دهیاری به تاسیس سال ۱۳۸۲، مسجد جامع،خانه بهداشت، مرکز مخابراتی و دفتر ict روستایی دو سالن سرپوشیده ورزشی ،زمین فوتبال ،دارای امکانات رفاهی آب ، برق، تلفن و … . می باشد. از نظر جاذبه های توریستی و گردشگری روستای کلیچ خیل در جوار جنگل های انبوه و سرسبز قرار گرفته و رودخانه گلاب دره نیز از میان روستا می گذرد که چشم انداز زیبایی به این روستا بخشیده است . امیدواریم شاهد هرچه باشکوه تر شدن روستای کلیچ خیل همراه با فردای بهتر برای دیار سبز مازندران باشیم.
جنگل و آبشار پلنگ دره: آبشار پلنگ دره واقع در شیرگاه مازندران یکی از زیباترین و جذاب ترین مسیر های طبیعت گردی استان مازندران است. از شهر زیبای شیرگاه و از پاسگاه نگهبانی منابع طبیعی حدود ۱۳ کیلومتر جاده خاکی که با ماشین حدود یک ساعتی طول می کشد را باید طی کرد تا به این مکان زیبا و بکر رسید لازم به ذکر است که جنگل های ابتدایی مسیر بسیار زیبا و رویایی می باشند. آبشار پلنگ دره که در شمال شرقی شهر شیرگاه قرار دارد و یکی از زیباترین مکان های دیدنی شهر شیرگاه به حساب می آید. شاهد یک رودخانه ای زلال و زیبا با آبشار ۸ متری و ریزش آب به حوضچه سنگی خواهید بود.چشمه‌های متعدد و رودخانه‌ای زیبا و تمیز با عمق کم نیز یکی دیگر از زیبایی‌های جنگل پلنگ دره جز جنگل های بکر و دست نخورده به شمار می‌رود. این جنگل‌ها جانور درنده خو و خطرناک ندارند. بنابراین می‌توانید مطمئن باشید خطری شما را تهدید نمی‌کند. در این مسیر خاکی و جنگلی حتی می‌توانید دوچرخه سواری کنید. زیرا مسیر جنگل پلنگ دره شیب تند و نفس‌گیر ندارد. از ابتدای جاده اصلی تا خود آبشار پلنگ دره بیش از ۱۳ کیلومتر راه نیست.
روستای بورخانی: روستای بورخانی در ۳۵ کیلومتری شهرشیرگاه ودر ۱۸ کیلومتری شهر زیراب واقع می باشد.این روستا در اصطلاح محلی و بومی به دو بخش پائین محله وبالا محله تقسیم شده است. روستای بورخانی از جنوب به روستای نفت چال قاضیکلا وچرسرک از شمال به جنگلهای ترز منتهی به شیرگاه از غرب به مناظق جنگلی حاشیه روستای دهکلان واز شرق به جنگلهای منتهی به روستای جوارم محدود است. بورخانی دارای دو راه ارتباطی خاکی ۱- جوارم – بورخانی و ۲- دئوتک – بورخانی می باشد. جمعیت ساکن در روستای بورخانی حدود ۱۵۰ خانوار و ۳۷۰ نفر تخمین زده می شود که در ایام تعطیلات مخصوصا عید نوروز و ایام محرم تا حدود ۱۰۰۰ نفر هم می رسد. شغل مردمان این روستا دامدار ی وکشاورزی می‌باشد. در گذشته نه چندان دور بزرگوارانی همچون ملا رزاق ملا ابراهیم، کبلی سهراب و ملا اسماعیل درزی در آن نی زیستند و قبر شریف آنها در کنار امامزاده بوبل کیا سلطان می باشد.
نارنج بن شیرگاه: نارنج بن یکی از محله‌های شهر شیرگاه است که در کنار جاده اصلی تهران مازندران قرار دارد و رودخانه کسلیان از کنار نارنج بن می گذراد. این منطقه با خاطر جنگل و رودخانه ای که از آن می گذرد بسیار زیبا و بکر است .این طراوت از تصاویری که از این مکان که در این صفحه قرار دادیم قابل مشاهده می باشد .
جنگل راش: در منطقه روستای سنگده و قله خرونرو واقع شده و منبعی از درختان کمیاب نظیر درخت راش، توسکا و افرا است. قدم زدن در این جنگل مانند رویاست، درختان یک شکل و منظم و هوایی پاک را می‌توان حس و لمس کرد. بهترین زمان سفر به جنگل راش از اوایل فروردین تا دی ماه است، و در این زمان می‌توان دو منظره متفاوت از سرسبزی و برگ ریزان را نظاره کرد.
مجموعه گردشگری جوارم: منطقه گردشگری جوارم هم یکی دیگر از جاذبه های گردشگری و جاهای دیدنی سواد کوه است که در نزدیکی شیرگاه قرار دارد. پارک جنگلی جوارم با سفره خانه ها و فروشگاه و امکانات تفریحی مناسب محل خوبی برای پیک نیک خانوادگی برای گردشگران است که می توان یک روز را با خانواده در آنجا سپری نمود. برای رفتن به جوارم می توانید بعد از رسیدن به سوادکوه بین شیرگاه و زیرآب اسم پارک جوارم را ببیند و به سمت این جنگل وارد فرعی شوید.
دریاچه شیرگاه سوادکوه: دریاچه شیرگاه در واقع همان سد البرز یا سد لفور است. این دریاچه در سوادکوه شمالی و در دهستان لفور واقع شده است. کافی است سری به این دریاچه مهیج و بسیار زیبا بزنید تا از دیدن زیبایی‌ها و جاذبه‌های آن نهایت لذت و بهره را ببرید. وقتی به دریاچه شیرگاه برسید، اگر شانس با شما یار بوده و هوا خوب باشد و همچنین لوازم ماهیگیری به همراه آورده باشید، می‌توانید از ماهیگیری در این دریاچه هم لحظات به‌یادماندنی را برای خود رقم بزنید. علاوه بر این، در اطراف دریاچه شیرگاه می‌توان با دوستان و همراهانتان اقدام به برپایی کمپ و پیک‌نیک کنید. همچنین با گرفتن عکس‌های یادگاری در کنار این دریاچه، خاطره خوشایندتان از سفر به شیرگاه سوادکوه را تکمیل کنید.
چشمه علی شیرگاه: چشمه علی که نام دیگر آن آبشار ورسک است، در شرق روستای ورسک واقع شده است. این آبشار، با ارتفاعی حدود ۲۰ متر، صحنه مهیج و زیبایی از ریزش آب از ارتفاع را به نمایش می‌گذارد. به‌دلیل فصلی‌بودن این آبشار، بهترین زمان برای سفر به این منطقه و بازدید از آن از اواسط اردیبهشت تا اواخر تابستان است. در این مقطع زمانی، هم آبشار در حالت پرآبی قرار دارد و هم اینکه سرسبزی و طراوت طبیعت این منطقه در این اوقات بسیار دیدنی و خاطره‌انگیز می‌شود.
پل راه آهن شیرگاه: پل راه آهن شیرگاه سوادکوه در دوره پهلوی اول ساخته شده است. این پل ۱۲ دهانه کوچک و ۱ دهانه بزرگ دارد که طول آن به ۳۰ متر می‌رسد. این پل برای عبورومرور قطارهایی که از تهران به استان‌های مازندران و گلستان در ترددند احداث شده است. به‌منظور کاهش اثرات سیلاب‌ها روی این پلها، در دهانه‌های پل به‌طور مداوم عملیات لایروبی انجام می‌شود. این پل در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل راه آهن جاذبه‌ای فوق‌العاده زیباست که در دل طبیعت واقع شده است. گردشگران از دیدن آن قطعاً شگفت‌زده خواهند شد.
سد سنبل رود: سد سنبل رود از زیباترین و دیدنی‌ترین جاهای نزدیک به شیرگاه است. این سد خاکی در میان شیرگاه و بابل کنار واقع شده است. همچنین میزبان گردشگران بی‌شماری است که راهی شمال کشور و دیدن چشم‌اندازهای طبیعی آن می‌شوند. ارتفاع این سد چیزی حدود ۲۲ متر و عرض آن ۱۰ متر است. طول تاج این سد بسیار زیاد است و به حدود ۸۹۰ متر می‌رسد. از این نظر، یک سد نسبتاً بزرگ محسوب می‌شود. در سد سنبل رود می‌توانید از تفریحات لذت‌بخشی مثل قایق‌سواری با قایق‌های پدالی و موتوری نهایت استفاده را ببرید و لحظات خوش و خاطره‌انگیزی را با همراهان و خانواده‌تان رقم بزنید. البته در کنار این سد، امکانات دیگری مثل قهوه‌خانه و فروشگاه هم موجود است. می‌توانید به این اماکن هم سری بزنید.
..................................
آرشیو
