هولیگان: به شخص یا اشخاصی که به آشوبگری، ایجاد درگیری و نزاع، استفاده از مواد آتش‌زا، شکستن وسایل و هرگونه حرکت غیراخلاقی در ورزشگاه یا خارج از آن و همچنین قبل و بعد و هنگام مسابقه می‌پردازند، هولیگان می‌گویند.
در معنای لغوی، هولیگان به معنی ولگرد و فرد اوباش صفت است.
هولیگانیسم در قانون:
باشگاه‌ها و فدراسیون‌های میزبان، موظفند امنیت در ورزشگا‌ها و خارج از ورزشگاه‌ها را قبل و حین و بعد از مسابقه فراهم کنند و اگر اتفاقی رخ دهد، مقصرند؛ مگر اینکه ثابت کنند ڪوتاهی نکردند. آنها موظفند شرایط زیر را بررسی کنند و در صورت لزوم به فیفا اعلام کنند:
۱- میزان خطر ناشی از مسابقه را بررسی کرده و در صورت وجود هر گونه مشکل، سریعاً به فیفا اطلاع دهند.
۲- قوانین ایمنی مصوِب فیفا، قوانین ملی و توافقات بین‌المللی را رعایت کرده و کاملاً بر شرایط مسابقه، قبل و بعد و حین آن و در داخل ورزشگاه و اطراف آن آگاه باشند.
۳- از امنیت بازیکنان حریف، کادرفنے و مسئولان آن مطمئن باشند.
۴- مقامات محلی را آگاه سازند و با آنها به طور فعالانه همڪاری کنند.
۵- مطمئن شوند که قانون و نظم در ورزشگاه حفظ می‌شود.
طبق قانون، تمامی باشگاه‌ها و فدراسیون‌ها مسئول رفتار طرفدار یا طرفداران تیم خود هستند، حتی اگر ثابت کنند هیچگونه سهل‌انگاری‌ای نکردند.
این قانون شامل رفتارهای ذیل می‌شود:
۱- هجوم یا تلاش برای هجوم به زمین بازی
۲- پرتاب اشیاء
۳- روشن کردن مواد آتش‌زا یا هر ماده‌ی آتش‌زای دیگر
۴- استفاده از لیزر یا ابزار الکترونیکی شبیه به آن
۵- استفاده از حرکات و کلماتی که توهین مذهبی، سیاسی، نژادی یا هر نوعی از توهین تلقی می‌شوند.
۶- ایراد خسارت به ورزشگاه
۷- ایجاد اختلال در پخش سرود ملی
۸- هر نوع بی‌نظمی دیگر در داخل ورزشگاه یا خارج آن
📕 Fifa Disciplinary Code 2019 Edition-Clause 16
صرف نظر از اینکه اعمال و رفتار خلاف قانون تماشاگران عمدی یا غیرعمدی بوده است و یا ناشی از عدم سازماندهی مناسب باشد، باشگاه‌ها مسئول رفتار تماشاگران خود هستند.
📕آئین‌نامه انضباطیفدراسیون فوتبال ایران- ماده۸۵
حتی در صورت اثبات برائت باشگاهی که طرفدارانش مرتکب جرم شده‌اند، باز هم آنها مسئول هستند و مجازات خواهند شد:
مجازات جرائم انضباطی:
۱- ورود تماشاگران به داخل زمین مسابقه، ورود ۱-۲۰ نفر: حداقل ۲۰۰/۰۰۰ ریال. (در صورت ورود افراد بیشتری به زمین، علاوه بر جریمه نقدی فوق، باشگاه محکوم به انجام یک بازی بدون تماشاگر یا انجام بازی در زمینِ بی‌طرف خواهد بود.)
۲- پرتاب اشیاء (۱-۵۰ شیء حداقل ۱۰۰/۰۰۰ میلیون ریال و در صورت بیشتر بودن تعداد اشیاء، حداقل ۲۰۰/۰۰۰ ریال)
۳- اقدام به آتش‌بازی (۱-۳ مورد حداقل ۱۰۰/۰۰۰ ریال و در صورتی که بیشتر باشد، حداقل ۲۰۰/۰۰۰ ریال)
۴- استفاده از لیزر (حداقل ۱۰۰/۰۰۰ ریال)
۵- هر گونه توهین قومیتی، نژادی و...
۶- استفاده از هر گونه شیء پرنده (حداقل ۲۰۰/۰۰۰ ریال)
۷- بروز هر گونه رفتار پیش‌بینی نشده می‌تواند با اعمال هر یک از مجازات فوق همراه شود.
آئین‌نامه انضباطی فدراسیون فوتبال ایران- ماده ۸۶
گذری تاریخی:
۱- اولین باشگاهی که در انگلیس پیشنهاد جلوگیری از هولیگان‌ها را داد، باشگاه چلسی بود. هیأت مدیره چلسی پیشنهاد دادند فنس‌های برقی میان زمین بازی و جایگاه هواداران، نصب شود تا افرادی که قصد ورود غیرمجاز به داخل زمین را دارند، با آن برخورد کنند و بیهوش شوند.
۲- در سال ۱۹۶۴ و در مسیر انتخابی المپیک توکیو، آرژانتین و پرو به مصاف یکدیگر رفتند. پرو در این میزبان بود و کاملاً برتر از حریف بود. ولی در دقیقه ۶۶ دروازه‌اش باز شد تا هوادارانش خشمگین شوند. این خشم در دقیقه ۸۰ به اوج رسید. لوباتون بازیڪن پرو، دروازه‌بان آرژانتینی را دریبل کرد و توپ را درون دروازه قرار داد؛ ولی داور گل را به دلیل خطا مردود اعلام کرد تا پرویی‌ها به خشمگین‌ترین حالت ممکن برسند. آنها به زمین حمله کردند و در نتیجه درگیری آنها با پلیس ۳۲۸ نفر کشته شدند.
