|
مادها قوم ایرانی باستانی بودند که در تاریخ خاور نزدیک نقش بسزایی داشتند. تمدن آنها از اواخر هزاره دوم قبل از میلاد تا هزاره اول قبل از میلاد شکوفا شد و آنها را اغلب یکی از پیشینیان کلیدی امپراتوری ایرانی بعدی می دانند. در اینجا شرح مفصلی از ظهور و سقوط تمدن مادها آمده است:
ریشه ها و تاریخ اولیه
اعتقاد بر این است که مادها از گروهی از قبایل هند و ایرانی که در اواخر هزاره دوم پیش از میلاد به فلات ایران مهاجرت کردند، پدید آمدند. سوابق تاریخی، از جمله سالنامه‌های آشوری، مادها را در کنار گروه‌های دیگری مانند پارس‌ها و ایلامی‌ها ذکر کرده‌اند. آنها در منطقه ای ساکن شدند که بخش هایی از شمال غربی ایران امروزی را در بر می گیرد، منطقه ای که تقریباً با استان ماد ایران مطابقت دارد.
شکوفایی و به قدرت رسیدن
مادها برای اولین بار در قرن نهم قبل از میلاد در اسناد تاریخی ظاهر می شوند، زمانی که پادشاهان آشور در لشکرکشی های خود از آنها یاد می کنند. در قرن هشتم قبل از میلاد، قبایل ماد شروع به ادغام در یک نهاد سیاسی متحدتر کردند. این دوره با تحکیم داخلی و مبارزه با همسایگان قدرتمندی مانند آشور همراه بود.
یک نقطه عطف بزرگ برای مادها در اواخر قرن هفتم قبل از میلاد اتفاق افتاد. تحت رهبری پادشاه کیاکسارس، مادها به عنوان یک قدرت مهم ظاهر شدند. سیاکسارس با سازماندهی مجدد ارتش مادها و گسترش کنترل مادها بر بیشتر مناطق غربی ایران و فراتر از آن شناخته می شود.
امپراتوری مادها
اوج قدرت مادها در سال 612 قبل از میلاد بود، زمانی که در اتحاد با بابلی ها موفق شدند امپراتوری آشور را با غارت پایتخت آن، نینوا، شکست دهند. این پیروزی نشان دهنده ظهور امپراتوری مادها به عنوان یک قدرت بزرگ در منطقه بود. مادها نفوذ خود را در منطقه وسیعی از جمله بخشهایی از ترکیه امروزی، ایران و حتی تا قفقاز گسترش دادند.
پایتخت مادها در اکباتانا (همدان، ایران کنونی)، شهری با موقعیت استراتژیک که به مرکز زندگی سیاسی و فرهنگی تبدیل شد، تأسیس شد. مادها با ابداعاتی در تاکتیک‌های نظامی و مدیریت، زمینه را برای امپراتوری ایران در آینده فراهم کردند.
سقوط مادها
پایان امپراتوری مادها با ظهور ایرانیان در اواسط قرن ششم قبل از میلاد فرا رسید. ایرانیان که در اصل یک دولت تابعه تحت حکومت مادها بودند، توسط کوروش کبیر رهبری می‌شدند که قبایل مختلف ایرانی را متحد کرد و شورش علیه مادها را آغاز کرد. کوروش آخرین پادشاه ماد، آستیاگ، را در سال 550 قبل از میلاد شکست داد و عملاً به حکومت مادها پایان داد و قلمروهای آنها را در امپراتوری وسیع هخامنشی ادغام کرد.
ماهیت دقیق گذار از سیطره مادها به پارسی به دلیل کمیاب بودن اسناد معاصر کاملاً مشخص نیست. با این حال، به طور کلی درک می شود که انتقال نسبتاً آرام بوده است، و ایرانیان بسیاری از جنبه های حکومت و فرهنگ مادها را اتخاذ کردند.
میراث
در حالی که موجودیت سیاسی امپراتوری ماد عمر کوتاهی داشت، مادها میراث ماندگاری بر فرهنگ ایران و تاریخ منطقه بر جای گذاشتند. آنها اغلب به سنت های فرهنگی و اداری کمک می کنند که بعدها توسط ایرانیان هخامنشی به ارث رسیده و گسترش یافته است. نقش مادها در سقوط آشور همچنین چشم‌انداز سیاسی خاور نزدیک را تغییر داد و راه را برای ظهور قدرت‌های جدید هموار کرد.
مادها در منابع مختلف تاریخی به ماد اشاره شده‌اند، اما مفصل‌ترین گزارش‌ها از منابع متأخر، مانند هرودوت، که درباره آنها از منظری نوشت که حقایق تاریخی را با درجه‌ای از افسانه‌ها و افسانه‌ها ترکیب می‌کرد، آمده است.
در پایان، مادها یک قوم مهم اولیه ایرانی بودند که تأثیر آنها بر تاریخ فراتر از امپراتوری کوتاه آنها است و بر فرهنگ ها و تحولات سیاسی که در خاور نزدیک باستان به دنبال خواهد آمد تأثیر گذاشت.
|
