سقوط قسطنطنیه در 29 مه 1453 رخ داد که پایان امپراتوری بیزانس و لحظه ای مهم در تاریخ جهان بود. این رویداد نقطه اوج محاصره 53 روزه امپراتوری عثمانی در زمان سلطان محمد دوم بود. تصرف این شهر، عثمانی ها را به قدرتی مهم تبدیل کرد و پیامدهای گسترده ای برای منطقه و اروپا داشت.
پس زمینه
- امپراتوری بیزانس: در اواسط قرن پانزدهم، امپراتوری بیزانس سایه ای از خود سابق خود بود که به شهر قسطنطنیه و سرزمین های کوچک در یونان و دریای سیاه کاهش یافت. امپراتوری به دلیل درگیری های داخلی، تهاجمات قبلی و پیامدهای جنگ صلیبی چهارم در سال 1204 تضعیف شده بود.
- امپراتوری عثمانی: عثمانی ها از اواخر قرن سیزدهم به طور پیوسته در حال گسترش بودند و مشتاق بودند قسطنطنیه را تصرف کنند تا تسلط خود را بر منطقه تحکیم کنند، بر سرزمین های اروپایی و آسیایی خود پل بزنند و پایتختی قدرتمند ایجاد کنند.
آمادگی برای محاصره
- تدارکات عثمانی: سلطان محمد دوم به طور دقیق برای فتح برنامه ریزی کرد و ارتش بزرگی را که بین 80000 تا 100000 سرباز از جمله یانچی های نخبه تخمین زده می شد جمع آوری کرد. او همچنین توپ های بزرگی را ساخت که توسط مهندس اوربان طراحی شده بود تا دیوارهای تئودوسیان مهیب شهر را بشکند.
- دفاع بیزانسی: بیزانسی ها به رهبری امپراتور کنستانتین یازدهم پالیولوژیس، نیروی بسیار کمتری داشتند، احتمالاً حدود 7000 مدافع، از جمله چند صد مزدور جنوائی و دیگر اروپایی. شهر به شدت به دیوارهای دفاعی خود که در گذشته با موفقیت از آن محافظت می کرد، متکی بود.
محاصره و نبرد
- شروع محاصره: محاصره در 6 آوریل 1453 آغاز شد. عثمانی ها از توپ های عظیم خود برای بمباران دیوارها استفاده کردند و همچنین از نیروهای دریایی برای محاصره شهر از دریا استفاده کردند.
- زنجیر در سراسر شاخ طلایی: بیزانسی ها برای جلوگیری از ورود ناوگان عثمانی، زنجیره بزرگی را در دهانه شاخ طلایی کشیده بودند. در یک حرکت استراتژیک، نیروهای محمد دوم، کشتی‌ها را به سمت خشکی کشاندند تا از این سد عبور کنند و از شمال به شهر حمله کنند.
- حمله نهایی: پس از هفته ها بمباران و زد و خورد، محمد آخرین حمله گسترده را در 29 می آغاز کرد. نیروهای عثمانی چندین حمله متمرکز به دیوارها انجام دادند و در نهایت، شکاف توسط مهاجمان مورد سوء استفاده قرار گرفت. در داخل شهر، درگیری شدید خیابانی درگرفت تا اینکه عثمانی ها بر مدافعان چیره شدند.
سقوط و پیامدهای آن
- مرگ کنستانتین یازدهم: گفته می شود که امپراتور کنستانتین یازدهم در جنگ در کنار سربازان خود جان باخت و سرنوشت او به یک افسانه قهرمان تبدیل شد.
- تأثیر بر منطقه: تصرف قسطنطنیه پایان قطعی امپراتوری بیزانس بود. این شهر به استانبول تغییر نام داد و به پایتخت جدید امپراتوری عثمانی تبدیل شد که نمادی از تغییر قدرت به عثمانی ها به عنوان یک نیروی اصلی امپراتوری بود.
- تأثیر فرهنگی و مذهبی: سقوط نشانه پایان مرحله قرون وسطایی فرهنگ بیزانس بود. همچنین ضربه مهمی به جهان مسیحیت بود که راه را برای گسترش عثمانی به اروپای شرقی باز کرد که در دهه‌های بعدی ادامه یافت.
- پیامدهای اقتصادی و سیاسی: تصرف قسطنطنیه مسیرهای تجاری را منحرف کرد و کشورهای اروپایی را تشویق کرد که به دنبال مسیرهای جدیدی به سمت شرق باشند که در نهایت به عصر اکتشاف کمک می کند.
سقوط قسطنطنیه اغلب به عنوان یک رویداد انتقالی از دوره قرون وسطی به اوایل دوران مدرن یاد می شود و یکی از محوری ترین لحظات در تاریخ اروپای شرقی و مدیترانه است.
