کلیسای چورا در استانبول | Chora Church
کلیسای چورا که به آن موزه ی چورا یا موزه ی کاریه هم می گویند، یکی از جاذبه های دیدنی شهر استانبول است که شاید زیاد اسمش به گوشتان نخورده باشد زیرا در سایه ی دیگر جاذبه های این شهر قرار گرفته است اما، هر کسی که به این شهر سفر می کند اگر بیش از ۱ هفته در این شهر می ماند، به او پیشنهاد می کنیم که حتما به دیدن این کلیسا برود که امروزه تبدیل به موزه شده است و آن قدر زیباست که چشم هر کسی را به خود خیره می کند. پیشنهاد می کنیم که با ما در الی گشت همراه باشید تا به اتفاق یکدیگر کلیسای چورا در استانبول را بشناسیم.
همانطور که در مقدمه نیز اشاره کردیم، کلیسای چورا در استانبول که امروزه به موزه ی چورا تبدیل شده؛ یکی از جاذبه هایی در این شهر پر از گردشگر است که با این که شاید نامش آن قدرها هم که باید معروف نشده است اما، بر اساس آمار و ارقامی که از آن وجود دارد این کلیسا سالانه گردشگران بسیار زیادی را از اقصی نقاط جهان در خود پذیرا است.
کلیسای چورا (Chora Church) را در زبان ترکی کاریه کلیسا (Kariye Kilisesi) یا موزه ی کلیسا (Kariye Müzesi) نیز می نامند. این کلیسای زیبای استانبولی یکی از بهترین نمونه های هنر و نبوغ در زمینه ی هنر موزاییک های بیزانسی است. اگر بخواهیم سری به تاریخ این کلیسا بزنیم باید بگوییم که؛ کلیسا در اصل در ابتدای قرن ۴ میلادی و در خارج از اولین دیوار قسطنطنیه ساخته شد. چورا در اصل ریشه ای ترکی ندارد و کاملا واژه ای یونانی است و به معنای حومه ی شهر می باشد. کلیسای چورا در استانبول از آن دسته کلیساهایی است که دارای دو نام هستند.
در واقع چورا نام دوم این کلیسا است و نام اول و اصلی این کلیسا، به نام اصلی کلیسای ناجی مقدس در چورا و یا به عبارتی دیگر کلیسای ناجی مقدس در حومه ی شهر شناخته می شود. کلیسای چورا در ابتدا کلیسایی مهم و تاریخی نبود بلکه این مکان در ابتدا زیارتگاهی بسیار کوچک بود که در خارج از شهر به شمار می رفت. در طی گذر سالیان سال، کلیسای چورا در زلزله ای آسیب دید و تا چندین قرن به حال خود و به صوت آسیب دیده و متروکه رها شده بود. پس از مدت ها، با گسترش دیوار های شهر و مسکونی شدن منطقه ی چورا و در نزدیکی محله ی کلیسا و داخل قسطنطنیه قرار گرفت و از همان زمان سیر تغییراتش آغاز شد. پس از مدتی و در قرن ۱۱ میلادی، کلیسای چورا در استانبول توسط خانم ماریا دوکاینا (Maria Dukaina) که نسبت فامیلی با الکسیوس اول کومننوس (مادر زن)، فرماندار آن منطقه داشت، بازسازی شد.
در قرن ۱۲ میلادی این کلیسا مجددا پس از چندین زلزله مجددا آسیب دید که ایزاک کومننوس که او هم فرماندار وقت بود باز هم کلیسا را مرمت کرد. البته فکر نکنید که سریال این مرمت ها پایان یافته بلکه در نهایت، این کلیسا را تئودور متوکیتِس (Theodore Metochites)؛ که مسئول خزانه و هنر های بیزانسی در آن زمان بود مجددا مورد بازسازی قرار داد.
این بازسازی در قرن ۱۴ میلادی بود و آخرین باری در آن قرن ها بود که کلیسای چورا در استانبول امروزی مورد بازسازی به صورت بسیار کامل و جامع قرار گرفت. بیشتر موزاییک ها و طرح های آبرنگی که امروزه در این کلیسا وجود دارد و بسیار مورد تقدیر و پژوهش قرار می گیرند، در طول آخرین مرمت این کلیسا توسط تئودور متوکیتس به کلیسا ی چورا اضافه شده اند. پس از فتح قسطنطنیه به دست عثمانی ها، کسانی که در راس امور بودند تصمیم گرفتند تا این کلیسا را به مسجدی به نام مسجد کاریه (Kariye Camii) تبدیل کنند اما، در این راه نیز برای آنان مشکلاتی وجود داست.
از جمله ی این مشکلات این بود که به دلیل ممنوع بودن نمایش تصاویر در مبانی دین اسلام، عثمانی ها در نهایت تصمیم گرفتند که موزاییک ها و طرح های آبرنگی این کلیسا را با گچ بپوشانند. آن ها همچنین محرابی به بنا اضافه کرده و مناره ای در خارج از کلیسا نیز احداث کردند. پس از این که عثمانی ها سقوط کردند و ترکیه ی جدید به وجود آمد، جمعی بزرگ از متخصصان هنر بیزانس به استانبول آمدند تا روی مرمت بنای کلیسای چورا در استانبول کار کنند و موزاییک ها و طرح های آبرنگی را پیدا کنند و غبار گچ را از روی آن ها بزدایند. پس از این ترمیم و مرمت ها در سال ۱۹۵۸ میلادی بود که درب های این کلیسای قدیمی مجددا و اما این بار به عنوان موزه بر روی عموم مردم و علی الخصوص گردشگران گشوده شد.
معماری داخلی و موزاییک کاری کلیسای چورا در استانبول
یکی از زیباترین موزاییک های این موزه که نظرات بسیار زیادی را تا به حال به خود جلب نموده است، بر فراز دربِ منتهی به سرسرای اصلی این کلیسا که در هشتی داخلی قرار گرفته است، می باشد. طرح این موزاییک کاری به این گونه است که تئودور را در حال تقدیم شمایلی از کلیسا به حضرت مسیح به تصویر کشیده است. بنای کلیسا دارای ۶ گنبد است که عبارتند از: دو گنبد در هشتی داخلی که به آن esonarthex، یک گنبد در کلیسای کوچک و سه گنبد در بدنه ی اصلی.
امروزه کلیسای چورا در استانبول از لحاظ سازه، شامل چهار واحد معماری اصلی است که عبارتند از: سرسرای اصلی، سازه ی دو طبقه ایِ اضافه شده به ضلع شمالی، هشتی های داخلی و خارجی و کلیسای کوچکی مختص به مقبره ها که در جنوب بنای این کلیسا واقع شده اند. در سال ۲۰۱۳ بازسازی بزرگ دیگری بر روی این کلیسای قدیمی مجددا آغاز شد. فرآیند بازسازی این کلیسا موزه که همچنان هم بعد از ۶ سال در جریان است نیز در چندین مرحله صورت گرفته و شامل بسته شدن چند بخش از موزه بر روی عموم مردم است. این بخش ها عبارتند از: سرسرای اصلی کلیسای چورا در استانبول و ساختمان فرعی دو طبقه و همچنین هشتی داخلی و در آخر هشتی خارجی و کلیسای کوچک.
طرح های آبرنگی که از آن ها در این متن صحبت کردیم از آنجایی که بهترین طرح های آبرنگی و نمونه ای از بهترین ها هستند، در کلیسای کوچک قرار گرفته اند که در حال حاضر در حال مرمت و بازسازی است.
درباره ی تزئینات فضای داخلی این کلیسا همچنین لازم به ذکر است که با این که کلیسای چورا به اندازه ی دیگر کلیساهای بازمانده از دوره ی بیزانس در قسطنتنیه ی قدیم و استانبول امروزی آن چنان هم بزرگ نیست اما به دلیل سالم بودن شکل و شمایل دکوراسیون داخلی این کلیسای منحصر به فرد به شمار می رود. برخی از موضوعاتی که موزائیک های هشتی خارجی را در برگرفته اند عبارتند از:
● رویای یوسف و سفر
● نام نویسی برای مالیات
● میلاد مسیح
● سفر مغ ها
● بازجویی پادشاه هرود
● سفر به مصر
درباره ی سرسرای اصلی کلیسای چورا در استانبول باید این را بدانید که؛ درب های مرکزی این سالن که هشتی شکل است به فضای داخلی بدنه ی اصلی کلیسا منتهی می شوند. بزرگ ترین گنبد کلیسا که دارای قطر ۷/۷ متر است، بر فراز مرکز سرسرای اصلی قرار گرفته است. همچنین دو گنبد کوچک تر نیز در طرفین وجود دارد که به صورت یک برآمدگی ساده اعلام وجود می کنند. همچنین گنبد شمالی بر فراز محراب که از طریق گذرگاه کوتاهی وجود دارد که به سکوی خطابه متصل می شود. همچنین، گنبد جنوبی بالای اتاقک دایاکونیکان (diaconicon) که دسترسی به آن از کلیسای کوچک امکان پذیر است نیز به این سرسرا متصل است.
و اما کلیسای کوچک که در کلیسای چورا در استانبول قرار گرفته و فعلا امکان بازدید از آن وجود ندارد نیز از سمت راست هشتی داخلی درب هایی به داخل کلیسای کوچک فرعی شروع می شود. از این کلیسای کوچک به عنوان آرامگاهی برای مقبره های خانوادگی و بنا های یادبود در آن زمان ها استفاده می شده است. دومین گنبد بزرگ کلیسا که نیز دارای قطر ۴/۵ متر است نیز زینت بخش مرکز سقف کلیسای کوچک در این کلیسا است. همچنین گذرگاهی کوچک کلیسای کوچک را مستقیما به سرسرای اصلی وصل می کند و خارج از این گذرگاه یک عبادتگاه کوچک و یک انبار وجود دارد. کلیسای کوچک مملو از طرح های آبرنگی مختلف با موضوعات دینی و مذهبی مسحیت است.
تاریخ قسطنیه
حال که درباره ی کلیسای چورا در استانبول سخن گفتیم، بیایید تا مختصری درباره ی این که استانبول قدیم یعنی همان قسطنتنیه بدانیم. شهرهای رم و قسطنطنیه در دوره هایی از تاریخ، بزرگ ترین شهرهای جهان باستان به حساب می آمدند. شهر رم از سال ۲۷ قبل از میلاد تا ۳۳۰ پس از میلاد پایتخت امپراتوری رم باستان بود، در حالی که قسطنطنیه یا کنستانتینوپل از سال ۳۳۰ پس از میلاد تا زمان سقوط امپراتوری رم یعنی سال ۱۴۵۳ به عنوان پایتخت شناخته می شد. بنابراین می بینید که با شهری بسیار مهم و تاریخی سر و کار داریم که نقش و جایگاهی ویژه در امپراتوری رم باستان ایفا می کرده است. قسطنطنیه یا آن طور که در زبان یونانی خوانده می شود کنستانتینوپل (Constantinople)، یکی از شهرهای مهم باستان است. این شهر در طول تاریخ پایتخت و مرکز امپراتوری رم باستان، امپراتوری بیزانس روم و پایتخت امپراتوری عثمانی بود و تا سال ۱۹۲۳ این جایگاه را حفظ کرده بود. این شهر به افتخار کنستانتین یکم، قیصر روم که به کنستانتین بزرگ مشهور بود، به نام کنستانتینوپل نامیده شد که به معنای شهر کنستانتین است.
شما می توانید در وب سایت تیریپ ادوایزر با این موزه کلیسا و برنامه ها و تغییراتش بیشتر آشنا شوید.
tripadvisor.com
