شَفت یکی از شهرهای استان گیلان در شمال ایران است. مردم شفت گیلک هستند و به زبان گیلکی سخن می‌گویند. این شهر با جمعیت ۶۵۸۵ نفر (برآورد ۱۳۹۰خ) در بخش مرکزی شهرستان شفت قرار دارد. شهرستان شفت در سال ۱۳۷۴ از شهرستان فومن جدا گردید و شهر شفت مرکز آن شد. این شهر دارای موقعیت جلگه‌ای و در فاصله ۳۰ کیلومتری جنوب باختری رشت و ۵ کیلومتری جنوب خاوری شهر فومن واقع شده که با توجه به نزدیکی کوهستان‌های تالش دارای اقلیم معتدل کوهپایه ای است. همچنین شفت معروف به خاک اسرائیل است.رودخانه سیامزگی از کنار و کانال پشتِ جاده از قلب آن می‌گذرد. «پشتِ‌بازار» شفت جز مناطق زیارتی ، تفریحی و گردشگری شهرستان است که منطقه زیارتی آن میتوان به معبد استاد موسویان بزرگ و منطقه تفریحی آن به کلوپ مازی اشاره کرد.
در متون تاریخی، بارها از شفت نام برده شده‌است. مرکز شفت، گوراب شفت خوانده می‌شد که در نزدیکی روستای نصیرمحله امروزی قرار داشت و آثاری از آن بجای مانده‌است. لغتنامهٔ دهخدا از قول چند منبع قدیمی‌تر مینویسد: شفت قصبه و مرکز دهستان شفت از دهستانهای چهارگانهٔ بخش مرکزی شهرستان فومن است. قریه‌ای است از گیلان واقع در نه هزار گزی جنوب شرقی فومن که در آنجا ظروف مانند کاسه و حقه و مرتبان کاشی نیک سازند. روزهای دوشنبه بازار عمومی دارد.
روستای علیسرای سیاهمزگی، خرمکش، امام زاده ابراهیم وپایین توسه ازمناطق کوهستانی و روستای عثماوندان و شهر شفت از مناطق کاملاً جلگه‌ای آن به‌شمار می‌آیند؛ که رودخانه سیاهمزگی از کنار آن عبور می‌کند. به‌طوری‌که روستای خرمکش وپایین توسه در انتهای دره‌ای بهم پیوسته قرار دارند و از نقاط کوهستانی میباشد که از چهار طرف بین کوه‌های بلند محاصره میباشد. منطقه سیاحتی، زیارتی سیاهمزگی و آبشار دودوزن خرمکش، پارک جنگلی چناررودخان، بقاع متبرک امام زاده ابراهیم و امام زاده اسحاق، منطقه سیاحتی کلوان وچماچاء از مناطق دیدنی و گردشگری محسوب می‌شوند. روستاهای دیگرش هم مانندشالما، کمسارکوچک، چوبر، خرطوم و طالقان در دو منطقه جلگه‌ای و کوهپایه‌ای قرار دارند.
برنج از جمله محصولات کشاورزی این منطقه و باغداری، چای، پرورش دام و طیور و زنبور عسل، شیلات و پرورش آبزیان و کرم ابریشم از دیگر فعالیتهای این شهرستان میباشد. علاوه بر موارد مذکور تولید خشکبار از جمله شاه بلوط و صیفی جات و گل و گیاه زینتی نیز از منابع درآمدی مردم منطقه محسوب می‌شود. صنایع دستی شامل شال و جوراب و بافت حصیر، زیلو و سبد است.
۸۰ درصد مردم این شهرستان به زبان گیلکی صحبت می کنند و ما بعقی تالشان هستند که به واسطه ی شغل خود اغلب در دامنه های کوهپایه ای زندگی می کنند و گیلک زبانان نیز در مناطق پست جلگه ای ساکن هستند و به کار کشاورزی مشغولند.. در چند سال اخیر به خاطر تغییر سبک زندگی مردم گیلک و تالش شهرستان در کنار یکدیگر جهت رونق شهرستان تلاش کرده اند. آئین گیلانیان قبل از اسلام میترائیسم (مهرپرستی که به روایتی اولین دین جهان است) و زرتشتی بوده‌است. همچنین وجود داشتن روستاهای متعددی با نامهای آتشکده وآتشگاه وجود داشتن مراکز مذهبی بسیاری ر در قبل از اسلام در منطقه شفت، فومن و رودبار نشان می‌دهد. امروزه، مردم شفت پیرو مذهب تشیع هستند.
شهرستان شفت در ناحیه غربی استان گیلان واقع گردیده و از شمال به شهرستانهای رشت و صومعه سرا ، از جنوب به استان زنجان و رودبار ، از شرق به شهرستان رشت و از غرب به شهرستان فومن محدود می شود . مساحت این شهرستان معادل 3/681 کیلومتر مربع است و در 48 درجه و 52 دقیقه طول جغرافیایی و 38 درجه و 25 دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد
تعداد شهرهای تابعه :
2 شهر شامل : 1- شهر شفت 2- شهر احمدسرگوراب
تعداد بخشهای تابعه به تفکیک دهستانهای مربوط :
دو بخش شامل بخش مرکزی و بخش احمدسرگوراب ودرمجموع – دو دهستان تابع بخش مرکزی و دو دهستان تابع بخش احمدسرگوراب .
نام دهستانهای بخش مرکزی عبارتند از : دهستان جیرده – دهستان ملاسرا
دهستانهای بخش احمدسرگوراب عبارتند از : دهستان چوبر – دهستان نصیرمحله و در مجموع دارای102 روستا میباشد
شفت در واژه نامه به معنای «برجسته و کرک دارد» ، فربه ، ضخیم ، ناهموار ، ستبر ، گنده ، ناتراشیده ( چوبدستی کلفت ناتراشیده ) و نیز میوه گوشت دار و کرک دار آمده است . امّا علت نامیدن این شهرستان در غرب گیلان به ( شفت ) معلوم نیست .
وضعیت آب و هوایی : معتدل خزری در جلگه و خنک و سرد در مناطق کوهپایه ای و ییلاقی دارا می باشد . در قسمت جلگه ای مرطوب و با ریزش کافی باران ، و قسمت کوهستانی نیمه مرطوب با زمستانی سرد و پر برف .
آئین های سنتی و قدیمی از گذشته تا به امروز در مراسم ها و جشن های این خطه برگزار می شود که یکی از آن ها آئین “عروسه گولی” می باشد. این مراسم با آغاز فصل بهار در بازارهای هفتگی شفت اجرا می شود.
شفت ناحیه ای کوهستانی وتاقدیس مانند است که در منتهی الیه گوشه شرقی رشته کوهای تالش جای دارد.شفت جلگه ای سرسبز است که درختان انبوهی را در دل خود جای داده است.به استناد نقشه های قدیمی وبه گواهی جغرافی دانان عهد کهن این ناحیه از گیلان در شرقی ترین نقطه ی سرزمین کادوس ودر همسایگی آماردها قرار داشته است.به عبارتی شفت مرزی مجازی بین آماردها وکادوس ها بود.(کادوسیان پیش از دولت ماددر نواحی غربی در یای خزر فرمان میراندند وهرگز تسلیم مادها نشدند. مارد ها نیز اقوامی غیر آریایی بودند که در دو طرف سفید رود میزیستند.) .شهرستان شفت در مختصات جغرافیایی ۳۶ درجه و۵۶ دقیقه تا ۳۷ درجه و۱۸ دقیقه عرض شمالی از خط استوا و۴۹ درجه ۱۰ دقیقه تا ۴۹ درجه و۳۱ دقیقه طول شرقی از نصف النهار مبداء واقع شده است .منطقه شفت مانند دیگر نواحی گیلان در طول قرون گذشته دارای محدوده های جغرافیایی متفاوتی بوده است.آنچه که به صورت پراکنده از کتب مختلف در مورد محدوده و نواحی تابعه آن قید شده است،گویای این است که شفت در گذشته شامل قلعه رودخان و ارتفاعات آن، به انضمام بسیاری از مناطق ییلاقی شمال تارم و غربی رودبار و برخی نواحی جنوبی ورزلات بوده است. رابینو در کتاب دارالمرزگیلان مینویسد:«شفت ذر جنوب غربی رشت واقع است که از شمال به ورزل،از شرق به رودبار،از جنوب به تارم،واز مغرب به فومن وماسوله مربوط است».روستای خرمکش(خَرَکَش)،امام زاده ابراهیم وپایین توسه ازمناطق کوهستانی وروستای عثما وندان وشهر شفت ازمناطق کاملا جلگه ای آن بشمار می روند که رودخانه سیا مزگی ازکنار آن عبور می کند .بطوری که روستای خرمکش وپایین توسه درانتهای دره ای به نام همین رود واقع اند واز نقاط کوهستانی هستند که از چهار طرف به کوهها ی بلند محدود ومحصور می باشند وسایر روستاها همچون کمسارکوچک ، چوبر ، خرطوم وطالقان در دو منطقه جلگه ای وکوهپایه ای قرار دارند .
مهمترین رودخانه های منطقه عبارتند از : چناررودخان ، شیخ محله ، امامزاده ابراهیم ، سیاه مزگی که رودخانه سیاه مزگی از کنارشفت وروستای خرمکش وپایین توسه عبورمیکند. شهرستان شفت از نظر اقتصادی به کشاورزی ودامپروری ویا صنایع وابسته به این دو، متکی است .برنج ازجمله محصولات کشاورزی این منطقه میباشد باغداری ، پرورش دام وطیور ، زنبورداری ، شیلات و پرورش آبزیان وکرم ابریشم از دیگر فعالیتهای جاری این شهرستان است.
جاذبه های شفت
روستای سیاهمزگی : سیاهمزگی یکی از روستاهای شفت و به معنی مسجد سیاه است؛ پنیر سیاهمزگی نیز در این روستا تولید می‌شود.
آبشار دودوزن : آبشار دودوزن در فاصله ۲۴ کیلومتری از شهرستان شفت و منطقه خرمکش قرار دارد. این آبشار در دل جنگل واقع شده و از زیباترین آبشارهای گیلان است. در مسیر این روستا همه جور امکاناتی مانند رستوران، قهوه‌خانه و مغازه‌هایی برای خرید وجود دارد. گردشگران زیادی این آبشار را مقصد گردشگری خود قرار می‌دهند.
دهکده چوبی شفت : مرقد امامزاده ابراهیم(ع) از فرزندان امام موسی(ع) و برادرامام رضا(ع) در ۳۰ کیلومتری شفت و در دهستان چوبر قرار دارد. مسیر دسترسی به این امامزاده نیز بسیار دیدنی و زیباست. دهکده زیبای امامزاده ابراهیم(ع) شهرت زیادی دارد و از جاذبه‌های گردشگری و زیارتی گیلان محسوب می‌شود. معماری خاص خانه‌های این روستا سبب شده که این منطقه شهرت جهانی هم پیدا کند. ساختمان‌های این روستا چندطبقه و چوبی و رنگی هستند.
بقعه امامزاده اسحق(ع) : بقعه امامزاده اسحاق(ع) و خواهرش خیرالنسا در ارتفاع بیش از یک هزارمتری از سطح دریا و بر نوک قله سیاه‌کوه در ۲۵ کیلومتری غرب شهرستان شفت و منطقه‌ای ییلاقی واقع شده است. پوشش جنگلی و خانه‌های چوبی در مسیر امامزاده این منطقه را دیدنی کرده‌است.
استخر طبیعی چماچا : استخر طبیعی در روستای چماچا از توابع شهرستان شفت واقع است. چماچا از روستاهای بسیار قدیمی این شهرستان و در نهضت جنگل یکی از پایگاه‌های جنگلی‌ها بوده‌است.
روستای بداب : این روستا تا سال ۱۳۳۳۹ جزو دهستان شفت وسپس تابع دهستان احمدسرگوراب شد ودر ۳کیلومتری جنوب غربی شفت واقع گردیده است .دارای فرآورده هایی چون برنج ، ابریشم ، چای ، لبنیات ، عسل وشال بوده است .گویش مردم آن گیلکی است .رودخانه ی سیاهمزگی از جنوب آن می گذرد .زیارتگاه آقا دختر در این روستا قرار دارد .همچنین قلعه ی شاه بقال در بداو است .شاه بقال مردی سرشناس بود که در خدمت علی بیک سلطان ، وزیر بیه پس بود .معلوم نیست این قلعه را او ساخته ویا این یک قلعه قدیمی بوده که او به نام خود کرده است .دکتر ستوده می نویسد : تپه ای که آثار این قلعه بر آن است امروزه به نام شاه خال معروف است وکنار آن نهری به همین نام بیش محو کرده است .وجه تسمیه ی آن به دلیل اتصال دو رودخانه در این محل وطغیان ویا کم آبی آن ، که ضررهایی فراوان به مردم رسانده است ، از این رو به آن بداب یا بداو می گویند در کنارش خرفکل که در جنوب شفت وشرق احمدگرواب واقع است .دارای فرآورده هایی از جمله برنج وذغال می باشد .خرفکل در گذشته از قشلاق های شفت به حساب می آمد .خرفکل چهارمحله به نام های کافرسل ،دوشاب کوره ، چولاب محله داشت .وجه تسمیه ی خرفکل ار خرف ، گونه ای از گیاهان سرخس است که برگ های خنک کننده دارد .در گذشته برای جلوگیری از آب شدن برف یخچال های زمینی که توسط مردم حفر می شد ، استفاده می شد همچنین در شفت است این منطقه جلگه ای است در گذشته یکی از فرآورده های فصلی خرفکل دوشاب بود که از خرمالوی وحشی بدست می اوردند .محلات فعلی خرفکل ، آب خاره ، ایستگاه شهریار ، چولافت ، خرفکل بالا وپایین ، خرم کل ، شاه بقال ، کاوسن وکنسراست وکوه خرفکل نیز در جنوب آبادی قراردارد .اعتقاد به دلایل نام گذاری ، ، هنور در این منطقه پابرجاست .
روستای کمسار : کمسار در فاصله ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شفت قرار دارد و آنچه آن را از روستاهای دیگر متمایز می سازد وجود آثار و ابنیه قدیمی است . در گذشته این روستا محل اقامت خان های منطقه شفت بود. رابینو می نویسد : این روستا دارای ابنیه قدیمی همچون دو مسجد ، دو حمام ، دویست باب خانه است که در میان باغستانی سرسبز و در کنار رودخانه لیفکو قرار دارد بنابراین می توان تصور کرد ، کمسار در گذشته بسیار پر رونق و دارای بافت معماری سنتی بوده است متاسفانه گذشت زمان و عدم استقرار و سکونت در این محل موجب شده بخش های عمده ای از اثار تاریخی این روستا تخریب و یا از بین برود.
غار لاس پشت : غار لاس پشت که یکی از بکرترین غارهای این منطقه است در لپوندان شفت می باشد. لاس در گویش محلی به معنای سنگ و صخره می باشد و لاس پشت یعنی زیر صخره .
آبشار لاس پشت : بسیاری از زیباترین آبشارهای گیلان در شهرستان شفت وجود دارند.آبشارهایی که از برخی جهات در ایران بی نظیرند. آبشار لاس پشت که یکی از بکرترین و زیباترین آبشارهای این منطقه است در لپوندان شفت می باشد. لاس در گویش محلی به معنای سنگ و صخره می باشد و لاس پشت یعنی زیر صخره .
سقالکسار: روستای سقالکسار در ۱۵ کیلومتری شهر شفت و بین راه جیرده شفت تا آقا سید شریف قراردارد.در اطراف مزار آقا سید شریف در نزدیکی شهرستان شفت دریاچه های متعددی وجود دارد که دارای طبیعت بسیار زیبایی می باشد. یکی از بزرگترین این دریاچه ها (استخرها) سد خاکی سقالکسار می باشد که در نزدیک چماچاه و روستای سقالکسار واقع شده است و در تمامی فصول مسافران را به سمت خود جذب می کند. این روستا در دهستان لاکان قرار داشته و براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت آن ۵۸۴نفر (۱۶۸خانوار) بوده‌است. یکی از نکات قابل توجه این روستا ادامه زندگی جوانان در روستا با کمک وامهای مسکن روستایی است. این روستا همچون روستاهای ایران دارای چند شهید میباشد. ۸ شهید به نامهای عظیم غمزه – اسماعیل غمزه – فرهاد غلبو – علی محمدزاده – غلامرضا حسیپور – حسن حسنپور – زمان محمدی – و ۱ شهید گمنام این روستا مناطق دیدنی بسیار بسیار زیبایی دارد که یکی از این جاذبه‌های دیدنی سد خاکی سقالکسار میباشد که در تمامی فصول مسافران را به طرف خود می‌کشد. اعضای شورا و دهیار روستا جهت پیشرفت و آبادانی روستا تلاش‌های زیادی انجام دادند. من به تمام شما عزیزان تاکید می کنم که یک بار به روستا سقالکسار سری بزنید و از طبیعت بکر این روستا لذت ببرید.
...........................
آرشیو
